Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο ερχόμαστε αντιμέτωπες/οι με μια όλο και αυξανόμενη επίθεση του κεφαλαίου στο περιβάλλον. Η συνεχής καταστροφή του φυσικού πλούτου και των οικοσυστημάτων, και η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας είναι μερικές μόνο από τις ενέργειες που προωθούνται μέσω μεγάλων επενδυτικών σχεδίων με πρόφαση την «ανάπτυξη». Σε αυτό το πλαίσιο, το καλοκαίρι του 2024, χωρίς καμία ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας, πραγματοποιείται επίσκεψη της υφυπουργού Α. Σδούκου σε μία υποτιθέμενη ανοιχτή συζήτηση, και γίνονται γνωστά τα σχέδια για την επαναλειτουργία των μεταλλείων αντιμονίου στο χωριό της Κεράμου στη βόρεια Χίο. Η ζώνη προς εκμετάλλευση αποτελεί κυρίως περιοχή NATURA, χαρακτηρισμένη ως ζώνη ήπιας ανάπτυξης (εναλλακτικός τουρισμός, αγροτικές καλλιέργειες και οινοποιία, ιαματικές πηγές κ.ά.). Τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου, ξεκινάει η δημόσια διαβούλευση, με τη δημοτική αρχή να φαίνεται ότι έχει δρομολογήσει ήδη τον διαγωνισμό, βάζοντας πλάτη στα προαποφασισμένα –από ότι αποδείχθηκαν– κυβερνητικά πλάνα.
Ως απάντηση σε όλη αυτήν την μεθοδευμένη απόπειρα αιφνιδιασμού του κράτους, από την πρώτη στιγμή εκδηλώνονται έντονες αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία, καλούνται λαϊκές συνελεύσεις στα χωριά και διοργανώνονται ενημερωτικές συζητήσεις. Συλλέγονται χιλιάδες υπογραφές, γίνονται παρεμβάσεις στα δημοτικά συμβούλια, καλείται στάση εργασίας και συλλαλητήριο κατά των εξορύξεων στο νησί. Επιπλέον, κάτοικοι της Βολισσού, που είναι το κεφαλοχώρι της Αμανής –της περιοχής που απειλείται– έχουν καταφύγει μέσω της νομικής οδού στο ΣτΕ, με αίτημα την άμεση ακύρωση του διαγωνισμού. Η τοπική κοινωνία πλέον σύσσωμη ζητά την ακύρωση του διαγωνισμού.
Στις 02/04/2025 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα την εναντίωση στις εξορύξεις αντιμονίου, και αιτείται την ακύρωση του διαγωνισμού. Η καθυστερημένη απάντηση της Δημοτικής Αρχής, η οποία τόσο καιρό υποστήριζε τα κυβερνητικά σχέδια, δεν μας πείθει. Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να αποτελεί μια σημαντική νίκη του αγώνα. Μία νίκη που αναδεικνύει ότι οι συλλογικές πιέσεις και η αυτοοργάνωση άφησαν τον δήμαρχο μετέωρο χωρίς άλλη επιλογή. Ξέρουμε πολύ καλά ότι κράτος και εταιρείες έχουν συμφέροντα σε οποιεσδήποτε επενδύσεις τροφοδοτούν την καπιταλιστική ανάπτυξη, και αφήνουν τόπους λεηλατημένους στον βωμό του χρήματος και της «βιώσιμης ανάπτυξης». Τα κρατικά σχέδια του ΥΠΕΝ θα μας βρουν απέναντι, να αγωνιζόμαστε για τη γη και την ελευθερία.
Μάλιστα, και στο παρελθόν τέτοιου τύπου εξορύξεις έχουν πραγματοποιηθεί σε άλλες χώρες, αφήνοντας πίσω τους ρημαγμένους και κατεστραμμένους τόπους. Η Χίος, ένας τόπος με πλούσια φυσική ομορφιά και βιοποικιλότητα, θα οδηγηθεί σε περιβαλλοντική καταστροφή, με επιβάρυνση του υδροφόρου ορίζοντα από βαρέα και επικίνδυνα μέταλλα. Η έκθεση στην ορυκτή ύλη του αντιμονίου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως αναπνευστικά, δερματικές ασθένειες και καρκινογένεση, μέσω των υπολειμμάτων της επεξεργασίας του μεταλλεύματος που μεταφέρονται με τη σκόνη και τον άνεμο. Είναι ένα τοξικό στοιχείο, και η επεξεργασία του μπορεί να απελευθερώσει επικίνδυνες ουσίες στην ατμόσφαιρα και το νερό. Πέρα από την βιομηχανοποίηση μίας περιοχής, που το μεγαλύτερο της μέρος είναι Natura, είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν απαλλοτριώσεις σπιτιών κατοίκων, από τη στιγμή που τα 9 τ.χ. που ορίζει το ΥΠΕΝ για την έρευνα και την πιθανή εξόρυξη θα ανήκουν στην εταιρεία που θα κερδίσει τον διαγωνισμό για 5-30 χρόνια.
Για να μην ξεχνάμε… Έγκλημα δίχως τιμωρία. Στην περιοχή της βόρειας Χίου, στην Κέραμο, το 1897 είχε ξεκινήσει η εκμετάλλευση των μεταλλείων από μία γαλλική εταιρεία, τα οποία λειτούργησαν μέχρι το 1910. Το 1940 η άδεια λειτουργίας δόθηκε στην εταιρεία Μποδοσάκη που από το 1949 μέχρι το 1954 χρηματοδοτήθηκε από το οικονομικό πακέτο του σχεδίου Μάρσαλ. Σήμερα οι στοές ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο. Τη δεκαετία του ’50 δεκάδες εργαζόμενοι στα μεταλλεία αντιμονίου της Κεράμου έπεσαν θύματα της οικονομικής απληστίας της εταιρίας Μποδοσάκη, και προσβλήθηκαν από πνευμονοκοκκίαση που τους οδήγησε μετέπειτα σε θάνατο. Αιτία ήταν ότι δεν είχε ληφθεί για τους μεταλλωρύχους κανένα προστατευτικό μέτρο, ώστε να μην εισπνέουν τη σκόνη με την κάπνα και το αντιμόνιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν ο τότε επόπτης εργασίας διαπίστωσε και ανακοίνωσε την αιτία ασθένειας των εργαζομένων, τον απομάκρυναν από τη Χίο αμέσως, και διόρισαν ως νέο επόπτη εργασίας τον Διοικητή Αστυνομίας. Στο άκουσμα της επιδείνωσης της υγείας των δύο πρώτων ασθενών, η εταιρεία ξήλωσε τα μηχανήματά της και εγκατέλειψε τη Χίο, αφήνοντας τους μεταλλωρύχους στην τύχη τους. Υπολογίζεται ότι τότε πέθαναν περίπου 40 εργαζόμενοι.
Η συνεχής λεηλασία της φύσης, από τις ΑΠΕ μέχρι τις εξορύξεις υδρογονανθράκων τόσο στα νησιά όσο και στο ηπειρωτικό τμήμα της χώρας, κάνουν φανερά τα αποτελέσματα των κρατικών σχεδιασμών και της «πράσινης ανάπτυξης». Τα σχέδιά τους ακόμα και όταν έχουν οικολογικό πρόσημο δεν μπορούν να αποκρύψουν τις πραγματικές τους προθέσεις, που είναι η μεγιστοποίηση των κερδών μέσω της καταστροφής του περιβάλλοντος. Σε αντίθεση με τους κυρίαρχους που επιχειρούν να μας πείσουν ότι δεν έχουμε την ικανότητα να επιλύσουμε αδιαμεσολάβητα τα προβλήματά μας, εμείς εμπιστευόμαστε πλήρως τις δημιουργικές δυνάμεις μας και συλλογικοποιούμαστε αυτοοργανωμένα και αντιιεραρχικά. Όπου και αν βρισκόμαστε, μας ενώνουν κοινοί αγώνες προστασίας της φύσης από την καταστροφή που φέρνουν τα συμφέροντα του κράτους και του κεφαλαίου, και το ισχυρό νήμα της πεποίθησης ότι κανείς δεν μπορεί να αποφασίζει για εμάς χωρίς εμάς.
*Περίληψη από την μπροσούρα «Η Χίος λέει όχι στις εξορύξεις» της Πρωτοβουλίας ενάντια στις εξορύξεις στη βόρεια Χίο.
