Μια σύντομη εικόνα για το τι συμβαίνει σήμερα στη Γερμανία στις κινητοποιήσεις και αντικινητοποιήσεις που γίνονται για τη διαχείριση της πανδημίας κόβιντ-19, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα γεγονότα της 27 Νοέμβρη 2021 στο Φράιμπουργκ της Βάδης-Βυρτεμβέργης.
Δυστυχώς δεν μπορούμε να μην δούμε ότι ο λόγος της συντριπτικής πλειοψηφίας της Αναρχίας[1] στο Φράιμπουργκ τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, έχει προσαρμοστεί χωρίς δυσκολία στην κυρίαρχη αφήγηση για την πανδημία – εννοείται πώς υπάρχουν και θα υπάρξουν παραδείγματα που ξεφεύγουν από αυτό. Η προσαρμογή αυτή σημαίνει ότι στις αναλύσεις των διάφορων πολιτικών ομάδων παρατηρείται μεταξύ άλλων η μη αναφορά της επίδρασης της εξουσίας και του κλίματος τρομολαγνείας που καλλιεργείται μέσω των κυρίαρχων μέσων, η μη διερώτηση σε ποιο ιστορικό πλαισίο αναδείχθηκε αυτή η κρίση, το κατά πόσο δεν είναι αμιγώς υγειονομικής φύσεως, καθώς και η έλλειψη πολλών άλλων καίριων ερωτημάτων. Ένας προταγματικός λόγος, δηλαδή, που να διεκδικεί και να υπερασπίζεται τα «δεδομένα» (αξίες και αρχές) του σήμερα, και ο οποίος αποδομεί τα αφηγήματα που έχουν καταφέρει να πιστέψουμε, δεν είναι σίγουρα κοινός τόπος.
Εδώ να σημειωθεί ότι το κείμενο αυτό δεν αποσκοπεί σε κάποια συνταρακτική ανάλυση, καθώς δεν έχει προηγηθεί συγκεκριμένη αναλυτική έρευνα, αλλά αυτό που επιδιώκει είναι να εστιάσει σε κάποιες ενδοκινηματικές αντιφάσεις που παρατηρούνται, ανεξάρτητα από την εκτίμηση της αξίας των πολλαπλών αγώνων που έχουν διεξαχθεί από το αναρχικό κίνημα. Το κείμενο θέλει να μεταφέρει μία απογοήτευση από τη στάση του κινήματος στην πόλη του Φράιμπουργκ απέναντι στη σημερινή τρέλα. Το υλικό για το κείμενο βασίζεται κυρίως σε εμπειρικά δεδομένα (παρατηρήσεις από τη συγκέντρωση στις 27/11, και συμμετοχή σε κινηματικές εκδηλώσεις τον ίδιο καιρό).
Διακρίνουμε διάφορους παραλογισμούς, όπως το ότι το σχέδιο της γερμανικής κυβέρνησης για μαζικό εμβολιασμό, το οποίο τώρα υποστηρίζει την υποχρεωτικότητα, ένω στην αρχή είχε ξεκαθαριστεί ότι δεν θα εφαρμοστεί –όχι ότι το πιστέψαμε επειδή το είπαν– έχει αγκαλιαστεί από το μεγαλύτερο κομμάτι του αναρχικού κινήματος και στο Φράιμπουργκ, καθώς πολύ απλά η πράξη του εμβολιασμού ταυτίζεται, χωρίς χώρο για δεύτερη σκέψη, με την έννοια της αλληλεγγύης και της κοινωνικής υπευθυνότητας – έννοιες, οι οποίες έχουν λάβει άλλες σηματοδοτήσεις από τον καιρό που εμφανίστηκε ο νέος αυτός ιός.
Ακόμη πιο απογοητευτική είναι η εντός του κινήματος ταύτιση κάθε κριτικής φωνής με τους συνωμοσιολόγους, ανορθολογιστές, ακόμη και με τον νεοναζισμό, ταύτιση η οποία συνοδεύεται από τη μιντιακή εκστρατεία υπονόμευσης κάθε κριτικής του κυρίαρχου αφηγήματος.
Αιτία για αυτήν την ταύτιση αποτελούν διάφοροι παράγοντες. Μεταξύ άλλων έχει παίξει ρόλο η έντονη παρουσία ακροδεξιών, νεοφασιστικών παρατάξεων με προβληματικό λόγο και επιχειρηματολογία (συμπεριλαμβανόμενων των συμμετοχών γνωστών πολιτικών προσώπων του νεοναζιστικού κόμματος AFD) σε πολλές κινητοποιήσεις κατά της διαχείρισης της πανδημίας, που έχουν πραγματοποιηθεί στη Γερμανία. Βρίσκοντας πάτημα σε μια εποχή κρίσης των κοινωνικών και ταξικών συγκρούσεων, φασιστάκια στήνουν δήθεν αντισυστημικές συγκεντρώσεις.
Εδώ δεν πρέπει να ξεχάσουμε το γεγονός ότι αποτελεί και ευθύνη του κινήματος να αποτρέψει τους φασίστες να έχουν παρουσία στους δρόμους με αφορμή αυτή τη νέα κοινωνική πραγματικότητα, και έτσι να μην επιτρέψει να είναι αυτοί οι λίγοι που «κάτι» λένε απέναντι σε αυτό που γίνεται.
Δημιουργείται ένα βασικό ερώτημα: Πώς μπορεί να αναδυθεί ένα κίνημα που να αντιστέκεται σε όλους αυτούς τους περιορισμούς που έχουν εγκαθιδρυθεί στις ζωές μας, και που να αντιμετωπίζει τις νέες προκλήσεις που έχουν προκύψει, αλλά ταυτόχρονα να περιθωριοποιεί χωρίς δυσκολία κάθε στοιχείο ακροδεξίας και εθνικιστικής αφήγησης;
Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν έχει απασχολήσει από ότι βλέπουμε αρκετά το αναρχικό κίνημα στο Φράιμπουργκ, καθώς έχει κυρίως ασχοληθεί με το πώς πρέπει να αντιδράσει στην εμφάνιση των φασιστών στους δρόμους, αλλά ταυτόχρονα δεν έχει καταφέρει να αρθρώσει λόγο για τις προβληματικές της διαχείρισης της κρίσης. Μία σύντομη και πρόχειρη αποδελτίωση του έντυπου και του διαδικτυακού υλικού των λίγων ομάδων που κινητοποιούνται εντός του αναρχικού κινήματος, οδήγησε σε αυτήν την συνειδητοποίηση.
Οι υποστηρικτές του αποκαλούμενου “Queerdenken” («Αντικομφορμιστική σκέψη») διαφωνούν με τα μέτρα που έχουν ληφθεί με σκοπό να περιοριστεί η εξάπλωση του κορωνοϊού, και επιλέγουν ως στρατηγική εβδομαδιαίες συγκεντρώσεις (κάθε Σάββατο στις 14:00 στην κεντρική πλατεία του Φράιμπουργκ). Δεν είναι εφικτό να περιγραφεί ο ανθρωπολογικός τύπος που συγκεντρώνεται εκεί, μαζεύονται οι «πάντες». Ο λόγος τους συμπεριλαμβάνει την καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του περιορισμού της ατομικής ελευθερίας, την υποβολή μίας νέου είδους δικτατορίας. Δεν αναρωτιόμαστε βέβαια που μία ταξική και κοινωνική κριτική απέναντι στο κράτος, το κεφάλαιο και τους θεσμούς τους δεν διακρίνεται.
Σε αυτό το σημείο να αποσαφηνίσουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει συμπόνοια και κατανόηση για τους «προβληματισμένους» αυτούς ανθρώπους όταν αυτοί βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρυθούν, μαζί με απροκάλυπτα δεξιούς και νεοφασίστες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αρνούμαστε να ασκήσουμε κριτική στη δυσκολία μίας αποτίμησης της κατάστασης από μια αντιεξουσιαστική σκοπιά. Ίσως είναι δόκιμο να αναρωτηθεί και το κίνημα σε ποιον απευθύνεται με τον λόγο του πλέον.
Αυτές οι διαιρέσεις ανάμεσα σε «αριστερές και δεξιές» τάσεις βέβαια αναδεικνύουν το έλλειμα να συγκαλυφθούν οι βαθύτερες αιτίες των κινητοποιήσεων.
Ευθύνη του κινήματος είναι να διακρίνει τις αντιφάσεις αυτών των συγκεντρώσεων και να μην υιοθετήσει την στρατηγική των μέσων για δημουργία ενός ενιαίου εσωτερικού εχθρού που ευθύνεται για τα πάντα.
Τα γεγονότα τις 27 Νοέμβρη, λοιπόν, ξυπνάνε ένα αίσθημα που περιγράφεται απλοϊκά με τις λέξεις «κάτι πάει λάθος εδώ».
Όπως και κάθε Σάββατο το “Freiburg Frei Sein” («Ελεύθερο Φράιμπουργκ»), ως τοπική ομάδα του “Queerdenken”, καλεί συγκέντρωση την οποία ακολουθεί πορεία στο κέντρο της πόλης.
Μία ώρα πριν, στη 13:00, έχει καλεστεί, ως αντίδραση στην καλεσμένη συγκέντρωση, καθιστική διαδήλωση κατά αντισημιτικών ιδεολογιών συνωμοσίας στο μνημείο που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία. Το κάλεσμα[2] το οποίο εχει δημοσιευτεί στην ενδοκινηματική ιστοσελίδα “tacker.fr” (παρόμοια με το kinimatorama) έχει υπογραφεί από τους ακόλουθους: “Anarchistische Gruppe Freiburg”[3] («αναρχική ομάδα Φράιμπουργκ»), “Fantifa Freiburg”[4] («φεμινιστική αντίφα Φράιμπουργκ»), “Querdenken ausbremsen”[5] («να σταματήσουμε το “Querdenken”»), “Referat gegen Antisemitismus-StuRa Uni Freiburg” («ομάδα εργασίας κατά του Αντισημιτισμού – μέλος της επιτροπής εκπροσώπησης των φοιτητών/τριών»), “Sebastian Müller & weitere Einzelpersonen” («Σεμπάστιαν Μίλλερ[6] και άλλα άτομα»).
Το κάλεσμα πραγματεύεται μεταξύ άλλων την αναπαραγωγή αντισημιτικών μύθων συνωμοσίας από το σώμα που βρίσκεται στη συγκέντρωση, οι οποίοι μύθοι σχετικοποιούν τον εθνικοσοσιαλισμό. Η αντισυγκέντρωση επιδιώκει να στερήσει από το μνημείο της κατεστραμμένης συναγωγής (ως το σημείο συνάντησης για τις εβδομαδιαίες πορείες του “Freiburg Frei Sein”) τη δυνατότητα περαιτέρω βανδαλισμού. Εδώ να επισημάνουμε όμως ότι το κάλεσμα δεν σχολιάζει καθόλου προβληματικά στοιχεία της «νέας πραγματικότητας» σχετικά με την υπόδειξη πιστοποιητικών (εμβολιασμού ή νόσησης) για οποιαδήποτε κίνηση εντός εσωτερικού χώρου, από τα οποία εξαιρούνται σούπερ μάρκετ και φαρμακεία[7]. Επίσης ανεμβολίαστοι επιτρέπεται να συναντηθούν με πέντε άτομα που προέρχονται από δύο διαφορετικά σπίτια, καθώς και επιτρέπεται να κυκλοφορήσουν μεταξύ 09:00 μ.μ. και 05:00 π.μ. μόνο για επείγοντα ιατρικά περιστατικά και για λόγους εργασίας.[8]
Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το σώμα που έχει συνυπογράψει το κάλεσμα δεν αντιτάσσεται στους αποκλεισμούς και τους διαχωρισμούς της νέας εποχής, καθώς υιοθετεί ίδιες πρακτικές ως πανάκεια λύση «για να τελειώσει επιτέλους αυτή η πανδημία». Αυτό το παρατηρούμε στην απαίτηση υπόδειξης πιστοποιητικών στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις που διοργανώνουν οι λίγες ομάδες που κινούνται στο αναρχικό κίνημα στο Φράιμπουργκτον τελευταίο καιρό.
Εκείνη τη μέρα (27/11/2021), λοιπόν, είχε συγκεντρωθεί από τη μία πλευρά κόσμος με δυνατή μουσική, με γερμανικές σημαίες, με πολλά πόστερ που αφορούσαν στις «ελευθερίες», τους περιορισμούς, την «αδελφοσύνη των λαών» και άλλες γενικότερες «αξίες». Έχουν φτάσει στο σημείο να χρησιμοποιούν ακόμα και αποφεύγματα από τη Hannah Arendt και Noam Chomskey. Υπήρχε επίσης και κόσμος που στον αριστερό ώμο του είχε τοποθετήσει ένα σύμβολο για να κάνει τον παραλληλισμό με τον στιγματισμό που βίωσε ο εβραϊκός λαός κατά τη διάρκεια της εξουσίας των ναζί.
Και από την άλλη πλευρά στο σημείο του μνημείου της Παλαιάς Συναγωγής, στεκόταν κυρίως νέος κόσμος. Φώναζαν συνθήματα για τη διάσταση της αλληλεγγύης που έχει η πράξη του εμβολιασμού. Σε πλακάτ δηλωνόταν –μεταξύ άλλων– η συναίνεση στον υποχρεωτικό εμβολιασμό: «Η ελευθερία δεν είναι η ελευθερία να μεταδίδουμε έναν ιό στους άλλους. Η δημοκρατία δεν είναι η επιβολή μιας μπερδεμένης μειοψηφίας. Τα εμβόλια σώζουν ζωές».
Το πιο παράδοξο αυτής της αλληλεπίδρασης των διαμαρτυρόμενων ήταν όταν το αντιφασιστικό μπλοκ, τη στιγμή που ξεκινούσε η πορεία, φώναζε «θα σας εμβολιάσουμε όλους, φύγετε από εδώ!». Φανταστείτε το!
Κλείνοντας, πρέπει να ξεκαθαριστεί για άλλη μία φορά ότι η διάθεση του κειμένου δεν χαρακτηρίζεται από την υποτίμηση της αξίας του «τσακίσματος» του φασισμού από το αναρχικό κίνημα στο Φράιμπουργκ. Κάθε άλλο. Απλά όταν ένα κίνημα αποκαλείται αντιεξουσιαστικό, δεν επιτρέπεται να μην παίρνει θέση σε μια πολιτική που επεμβαίνει τόσο ριζικά στις ζωές μας.
Να αναφέρουμε με έναν τόνο αισιοδοξίας, επιλογικά, ότι υπάρχουν κάποιες λίγες ομάδες που προσπαθούν να αρθρώσουν κριτικό λόγο για την κατάσταση που βιώνουμε. «Η Συμμαχία κατά της Στροφής προς τη Δεξιά»[9][10] είναι μία από αυτές, η οποία αποτελεί οργανωμένο πολιτικό δίκτυο της εξωκοινοβουλευτικής ακροαριστεράς.
Αυτά τα γεγονότα οφείλουν να προβληματίσουν και να ταρακουνήσουν όλους τους ανθρώπους που αισθάνονται την «ευθύνη» να αρθρώσουν λόγο για ό,τι συμβαίνει.
[1] Στις μέρες μας είναι δύσκολο να μιλάμε για αμιγώς αναρχικές ομάδες, καθώς αξίες και διεκδικήσεις αυτών παρατηρούνται και σε άλλες κοντινές ομαδώσεις.
[2] https://tacker.fr/node/9410
[3] https://www.ag-freiburg.org/
[4] https://fantifafreiburg.noblogs.org/
[5] Αυτή η πρωτοβουλία ξεκίνησε με σκοπό να μπλοκάρει με σωματική παρουσία τα λεγόμενα “Autokorso”, διαδηλώσεις με μορφή αυτοκινητοπορειών, που διοργανώνονταν από τους κύκλους των «αντικομφορμιστών» https://querbremsen.blackblogs.org/
[6] Γνωστός νοσηλευτής στο Φράιμπουργκ που προμοτάρει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό και κάνει κριτική στο χαρακτήρα των εβδομαδιαιών συγκεντρώσεων κατά της διαχείρισης της πανδημίας.
[7] https://www.spiegel.de/wissenschaft/medizin/corona-news-am-sonntag-rki-registriert-23-543-corona-neuinfektionen-a-69ec9737-adef-4649-b598-cf564b037f94
[8] https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/corona-bundeslaender-regeln-101.html
