Το παρακάτω είναι αποσπάσματα από κείμενο που διαβάστηκε στο Άμστερνταμ μερικά χρόνια πριν.
Δεν είμαι δημοσιογράφος. Και τα μέσα ενημέρωσης από τα κάτω δεν είναι δημοσιογραφικές κολλεκτίβες. Εσείς είστε οι δημοσιογράφοι. Θα πω περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ταυτότητα των μέσων αντιπληροφόρησης αργότερα, αλλά πρώτα ας κάνω μια αντανάκλαση στην ιστορία και στο κοινωνικό και τεχνολογικό περιεχόμενο όπου γεννήθηκαν.
Πάντοτε υπήρχε ανάγκη για ομάδες που εμπλεκόντουσαν σε πολιτική δράση να μοιραστούν την προπαγάνδα τους. Η προσοχή που τραβάει μια ομάδα την ώρα που εμπλέκεται σε μια δράση είναι ένα μομέντουμ που μπορεί και θα έπρεπε να δημοσιεύεται με ανακοίνωσή της όπου θα μοιράζει την κριτική της στην κοινωνία. Οι τρόποι για να γίνει αυτό, ωστόσο, είναι συχνά περιορισμένοι. Ο πιο άμεσος τρόπος ήταν το μοίρασμα φυλλαδίων κατά τη διάρκεια της δράσης αλλά η απεύθυνση ήταν συχνά περιορισμένη καθώς το να τυπωθεί ένας σοβαρός αριθμός αντιγράφων μπορεί να είναι ακριβό και η απεύθυνση περιορίζεται τοπικά, στο σημείο που γίνεται η δράση.
Μετά, υπάρχουν τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης στα οποία μπορεί να σταλεί ένα δελτίο τύπου ή να προσκαλεστούν στην δράση για συνεντεύξεις. Σε αυτήν την περίπτωση, ο κόσμος στον οποίο φτάνει είναι αχανής, αλλά αυτό μπορεί να κοστίσει και δεν θα αποτελέσει έκπληξη το γεγονός ότι οι οργανισμοί που είναι μέρος του κεφαλαίου είναι διστακτικοί στο να μοιράσουν τον λόγο των αντικαπιταλιστών. Τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης διατηρούν μια προσγειωμένη σχέση με τους ακτιβιστές και ακτιβίστριες, θα αδράξουν την ευκαιρία να αναφέρουν την κινητοποίηση, θα χρησιμοποιήσουν το θέαμα για να παρέχουν στους καταναλωτές τους αυτό που περιγράφεται ως διασκέδαση, με αποτέλεσμα να απαλλάξουν κάθε θεμελιώδη κριτική της δράσης.
Για να δώσω ένα παράδειγμα, πέντε χρόνια πριν κάναμε κατάληψη στην γωνία του Hoog Catharijne ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο στην Ουτρέχτη, για να ξεκινήσουμε ένα μαγαζί ανταλλαγής. Η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης σε αυτή τη δράση ήταν υπέρογκη, ήμαστασν σε όλες τις τοπικές και εθνικές εφημερίδες, στην τηλεόραση κ.λπ. Όλα τα δελτία φαίνονταν πολύ θετικά· ήταν ενθουσιώδη με τους καταληψίες που εμψύχωσαν το αλλιώτικα βαρετό τετράγωνο από τσιμέντο και πρόσφεραν έναν χώρο ώστε να ξεφορτώνεται ο κόσμος τα παλιά και αχρησιμοποίητα πράγματά του χωρίς ενοχές, με σκοπό να ξαναχρησιμοποιηθούν από τους φτωχούς. Ακόμη και η (άκριτα καθεστωτική εφημερίδα) Telegraaf ήταν ενθουσιώδης. Και αυτό θα έπρεπε να μας κάνει να σκεφτόμαστε τι πήγε στραβά. Γιατί στην ουσία η κύρια θεμελιώδης κριτική μας, η κριτική μας στην υπερπαραγωγή που στέκεται στην βάση του καπιταλισμού, δεν ήταν πουθενά στα καθεστωτικά μέσα.
Και αυτό δεν αποτελεί εξαίρεση, στην πραγματικότητα τα μόνα παραδείγματα που μπορώ να σκεφτώ που η κριτική κατάφερε να δημοσιευθεί ακέραια ήταν ο Ted Kaczynsky (γνωστός ως Unabomber) και η Black September στο Μόναχο με τους Ισραηλινούς αθλητές. Και οι δύο υποχρέωσαν τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης, σχεδόν κυριολεκτικά υπό την απειλή όπλου, να δημοσιεύσουν τις αντιλήψεις τους και χρειάζονται τόσο σκληρά μέτρα για να εξαναγκαστούν οι εμπορικοί οργανισμοί για να δημοσιεύσουν αντικαπιταλιστική ρητορική.
Αναγνωρίζοντάς το και κατανοώντας πως πολλοί ακτιβιστές και ακτιβίστριες έχουν ηθικά θέματα με τη δολοφονία ανθρώπων, έχουμε δει μια ανερχόμενη τάση στησίματος μέσων ενημέρωσης από τα κάτω.
Αυτά τα μέσα ενημέρωσης έδωσαν την ελευθερία να δημοσιευθεί η κριτική του κόσμου όλου, αλλά – όπως τα φυλλάδια – τα σημεία που έφταναν ήταν σχετικά λίγα. Με ελλειπή οικονομικά μέσα, ήταν αδύνατον για οποιαδήποτε έκδοση να προκαλέσει την ηγεμονία των εμπορικών εφημερίδων. Το ράδιο παρείχε σχετικά φθηνή και προσβάσιμη τεχνολογία να μοιράζεται η ενημέρωση σε μεγαλύτερο σκέλος, ωστόσο αυτό σύντομα καταστάλθηκε από τον νόμο του κράτους που απαγόρεψε το δικαίωμα του πολίτη να εκπέμψει, αφήνοντας τους ακτιβιστές και ακτιβίστριες μόνο με κρυφούς τρόπους να μοιράζουν τον λόγο τους.
Αυτά τα μέτρα ελέγχου από το κράτος και το κεφάλαιο επέβαλλαν ως απροσβάσιμη την χρήση των μέσων ενημέρωσης για το μοίρασμα του ενός προς πολλούς. Στο πλαίσιο του ραδιοφώνου, το 1926 ο Μπέρτολντ Μπρεχτ είχε κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες:
«Το ράδιο είναι μονόπλευρο, ενώ θα έπρεπε να είναι δίπλευρο. Είναι αποκλειστικά ένα σύστημα διανομής για απλό μοίρασμα. Οπότε υπάρχει μια θετική πρόταση: άλλαξε αυτό το σύστημα από διανομή σε επικοινωνία. Το ράδιο θα μπορούσε να είναι το καλύτερο σύστημα επικοινωνίας στην δημόσια ζωή, ένα ευρύ δίκτυο σωλήνων.»
Χρειάστηκαν τρία τέταρτα αιώνα, αλλά με έναν ειρωνικό τρόπο, αυτό που ξεκίνησε ως σχέδιο του Τμήματος Άμυνας των ΗΠΑ, κατέληξε σχεδόν ακριβώς σε αυτό που είχε οραματιστεί ο Μπρεχτ: ένα ευρύ δίκτυο σωλήνων ή αγωγών, αν θέλεις, που ονομάζουμε Διαδίκτυο.
Με την ανάκυψη αυτής της νέας τεχνολογίας, ξαφνικά δόθηκε στους καταναλωτές ένας τρόπος να γίνουν παραγωγοί. Αρχικά υπήρχε μια ελαφρά επιβράδυνση λόγω της τεχνογνωσίας (έπρεπε να γνωρίζεις HTML κ.λπ) αλλά στο τέλος του 1999, κατά τη σύνοδο κορυφής WTO στο Σηάτλ, γεννήθηκε το Indymedia και πρόσφερε έναν αληθινά προσβάσιμο τρόπο για τους ακτιβιστές και ακτιβίστριες να γίνουν οι διαβιβαστές των γεγονότων. Επιπλέον, όπως σημειώθηκε στην έρευνα από την Covey [2], είχε τραβήξει μεγαλύτερο κοινό από το CNN και επιτυχώς προκαλέσει την ηγεμονία των εμπορικών μέσων.
Στο μεταξύ εδώ στην Ολλανδία, η πρώτη πραγματικά επιτυχής χρήση αυτών των νέων τεχνολογιών σε ακτιβιστικό περιβάλλον ήταν στο τέλος του 2000 κατά τη διάρκεια έξωσης της Kalenderpanden, μια τεράστια κατάληψη εδώ στο Άμστερνταμ. Κατά τη διάρκεια της έξωσης, οι καταληψίες ανανέωναν συνεχόμενα τον ιστότοπό τους στο squat.net, ένας ιστότοπος αφοσιωμένος σε καταλήψεις από το 1997 και έκαναν ρεπορτάζ στο ραδιόφωνό τους το Vrije Keyzer, όχι μόνο μέσω των αιθέρων για να ακούγεται τοπικά στο Άμστερνταμ, αλλά και με συνεχόμενη ροή στο διαδίκτυο όπου θα μπορούσε να ακούγεται σε όλον τον κόσμο. Αυτή η κάλυψη δεν ήταν ούτε στο ελάχιστο συγκρίσιμη με το βαρετό δελτίο των δημοσιογράφων που μιλούσαν με μονότονη φωνή για το πόσοι αστυνομικοί είχαν τραυματιστεί· κατάφεραν να πιάσουν τον ενθουσιασμό και την αίσθηση ελευθερίας του πλήθους που πολεμούσε βίαια σε άμυνα της κατάληψής τους. Έγινε το νούμερο ένα πράγμα που συνέβαινε στο διαδίκτυο εκείνη τη μέρα και το αναζωογονητικό στυλ ενημέρωσης έδωσε την εντύπωση σε χιλιάδες ότι μπορούσαν να μυρίσουν το δακρυγόνο όπως διάβαζαν και άκουγαν.
Ήταν πραγματικά κάτι καλό και εμπνευσμένο και από αυτήν την επιτυχία γεννήθηκε το Indymedia NL το Φθινόπωρο του 2001.
Που με φέρνει στην περιγραφή της ταυτότητας των μέσων από τα κάτω παίρνοντας για παράδειγμα αυτή του Indymedia.
Το Indymedia είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο αυτόνομων κολλεκτίβων που δεσμεύονται με αρχές ενότητας [3]. Αυτές οι αρχές συμπεριλαμβάνουν τις συνήθεις ακτιβιστικές θεωρίες περί ισότητας, αντιρατσισμού κ.λπ. Οι πιο ενδιαφέρουσες είναι:
5. Το δίκτυο IMC (Independent Media Center) και όλες οι τοπικές κολλεκτίβες IMC θα πρέπει να είναι μη-εμπορικές.
2. Όλες οι IMC θεωρούν την ανοιχτή ανταλλαγή και ανοιχτή πρόσβαση στην πληροφορία ως προϋπόθεση για το χτίσιμο μιας πιο ελεύθερης και δίκαιης κοινωνίας.
4. Όλες οι IMC, βασισμένες στην εμπιστοσύνη όσων συνεισφέρουν σε αυτές και τις χρησιμοποιούν, θα αξιοποιήσουν ανοιχτές δημοσιεύσεις, βασισμένες στο διαδίκτυο, που θα επιτρέπουν σε άτομα, ομάδες και οργανισμούς να εκφράσουν τις απόψεις τους, ανώνυμα αν χρειαστεί. Για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η ανωνυμία, το αρχείο των δεδομένων των χρηστών και χρηστριών θα κρατηθεί στο ελάχιστο. Το αρχείο καταγραφής πληροφοριών των πρωτοκόλλων IP θα κρατηθούν στο απαραίτητο ελάχιστο για να διατηρηθεί ο έλεγχος στον σέρβερ (σ.σ. για την περίπτωση επίθεσης). Στην περίπτωση που τέτοιο αρχείο είναι απαραίτητο να κρατηθεί, οι λεπτομέρειες του αρχείου θα γίνουν δημόσια διαθέσιμες, μαζί με τη διάρκεια καταγραφής, τι πληροφορία αποθηκεύθηκε και οι δράσεις που επακολούθησαν ως αποτέλεσμα της καταγραφής. Οι κολλεκτίβες ενθαρρύνονται να έχουν δημόσια πολιτική στην καταγραφή IP.
Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα μέσα ενημέρωσης από τα κάτω δεν είναι δημοσιογραφικές κολλεκτίβες. Δεν παράγουμε το υλικό στην ιστοσελίδα μας, αλλά διαχειριζόμαστε την πλατφόρμα που χρησιμοποιείται από την ακτιβιστική κοινότητα.
Και αυτό σημαίνει ότι το υλικό προέρχεται απευθείας από το υποκείμενο και δεν διαμεσολαβείται από κάποιο τρίτο πρόσωπο (δημοσιογράφο). Οι περιορισμοί που έρχονται με τη διαμεσολάβηση μειώνονται σε τεχνικά θέματα (είναι μια ιστοσελίδα, οπότε αυτό περιορίζει σε όσα μπορούν να γίνουν σε μια ιστοσελίδα. Σε καμία περίπτωση δεν είναι άμεση επικοινωνία, αλλά είναι πολύ πιο άμεσο από το να πας σε μια εφημερίδα όπου ένας/μια δημοσιογράφος ξαναγράφει και συχνά αποδίδει λανθασμένα αυτό που είπες ή έγραψες). Ως εκ τούτου είναι απόλυτα υποκειμενικό. Υπάρχει ένα μοντέρνο δόγμα που λέει ότι η δημοσιογραφία πρέπει να είναι αντικειμενική. Ωστόσο μέσα από τις θέσεις του Φουκώ και την άρνηση του μοντερνισμού, προκύπτει ότι είμαστε κοινωνικές κατασκευές και ότι η αλήθεια είναι μια έκφραση πολιτικής δύναμης. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορεί να αποκτηθεί, μέσω του λόγου, καμία αντικειμενική άποψη για την πραγματικότητα. Αυτό διαψεύδει όλοκληρη την δημοσιογραφική αντίληψη περί “αντικειμενικότητας”. Η αντίληψη της αλήθειας καθορίζεται από τις δομές εξουσίας γύρω από τους δημοσιογράφους και δεν θα μπορεί ποτέ να παράξει αληθινή αντικειμενικότητα, αφού οι ίδιοι/ες είναι ένα κοινωνικό κατασκέυασμα. Σε αυτό το πλαίσιο, τα μοντέλα ανοικτής δημοσίευσης όπως αυτό που χρησιμοποιεί το Indymedia μπορούν να θεωρηθούν και ως μεταμοντέρνοι διάδοχοι της κλασικής δημοσιογραφίας.
Υπάρχουν ακόμη μερικά σημεία στα οποία διαφέρουν τα μέσα ενημέρωσης από τα κάτω από τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης:
-ο μη κερδοσκοπικός σκοπός και η οικονομική ανεξαρτησία (επιβιώνουμε αποκλειστικά λόγω αυτοοργανωμένων κινήσεων οικονομικής ενίσχυσης), μας θέτουν καθαρά εκτός του εμπορικού κόσμου και μας απελευθερώνουν από τους περιορισμούς του εμπορικού ενδιαφέροντος. Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε τι θα σκεφτούν οι διαφημιστές, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν διαφημιστές.
-επιπλέον, στην περίπτωση του Indymedia, δεν καταγράφει και έχει και θα συνεχίσει να αντιστέκεται στη διακύβευση των ακτιβιστών και ακτιβιστριών από τη δίωξη λόγω του περιεχομένου ή της υποδομής του. Ναι, η αστυνομία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστοσελίδα μας και μας έχουν ζητήσει να τους δείξουμε τα αρχεία καταγραφής. Τους δείξαμε ότι δεν είχαμε και έτσι επέστρεψαν σπίτι τους απογοητευμένοι και δεν έγινε καμία σύλληψη. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι οι εθελοντές και εθελόντριες είναι οι ίδιοι ακτιβιστές και ακτιβίστριες, πράγμα που μας κάνει μέρος του κινήματος, παρουσιάζει μια βάση συντροφικής εμπιστοσύνης για να δημοσιεύσεις άρθρα.
-θέλω να εστιάσω και στην συναρπαστική πλευρά του ιστοτόπου που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα η λειτουργία του ως συγκεντρωτικό των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Έχουν όλο και πιο πολύ αποδεχτεί να γίνουμε ένα σταθερό αξιόπιστο σημείο ενημέρωσης για τους καθεστωτικούς δημοσιογράφους. Αυτό έχει οδηγήσει στο σημείο που μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως αν προωθήσουμε ένα άρθρο στα κυρίως (τοποθετημένο στη μέση της σελίδας), θα αντιγραφεί και θα αναπαραχθεί από τα καθεστωτικά μέσα ασυλλόγιστα.
Οπότε, για να συνοψίσουμε, τα μέσα ενημέρωσης από τα κάτω είναι ένα πλαίσιο του οποίου η οργάνωση προκαλεί τις θεμελιώδεις ιδέες που έχει η κοινωνία σε ό,τι αφορά στην δημοσιογραφία και είναι χρήσιμα εργαλεία για τους ακτιβιστές και ακτιβίστριες να μοιράσουν την προπαγάνδα τους.
Αλλά αρκετά πανηγυρίσαμε. Θέλω να βάλω ένα τέλος σε αυτήν την ομιλία με λίγη κριτική. Υπάρχει ένα μάλλον σοβαρό λάθος στην έρευνα της Covey και δυστυχώς μπορεί να βρεθεί ακριβώς στο σημείο που έχει υπογραμμιστεί ως ο ορισμός του Indymedia:
“To Indymedia είναι ένα συμμετοχικό και άρα πιο δημοκρατικό μέσο ενημέρωσης” πάσο
“Είναι ένα μέσο ενημέρωσης δημιουργημένο από ακτιβιστές, συμμετέχοντες και παρατηρητές” πράγματι
“Ο ακτιβισμός στα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιεί τα ανεξάρτητα μέσα ως μορφή άμεσης δράσης” περίμενε…
“τα ανεξάρτητα μέσα ως μορφή άμεσης δράσης”.. θέλω να πιάσεις το παράδοξο σε αυτήν την πρόταση. Τα μέσα ενημέρωσης, εγγενώς, δεν είναι άμεσα. Και το να δημοσιεύεις στο Indymedia σίγουρα δεν είναι άμεση δράση.
Ο ακτιβισμός στα μέσα ενημέρωσης είναι τέλος από μόνος του. Είναι ένας τρόπος να εξαπλωθούν οι πολιτικές αντιλήψεις χρησιμοποιώντας το μομέντουμ που έχει γεννηθεί από τη δράση. Ωστόσο, η κάλυψη μιας δράσης δεν είναι η δράση καθεαυτό. Το να βάζεις ταμπέλα στο ρεπορτάζ ως “άμεση δράση” είναι παραδειγματικό του αισθήματος της σημαντικότητας του ατόμου που είναι τραγικά κυρίαρχο εν μέσω της πραγματικότητας του ακτιβισμού στα μέσα ενημέρωσης.
Το γεγονός είναι ότι είναι κοινή παγίδα στον σύγχρονο ακτιβισμό να εστιάζουμε τυφλά στην έκθεση των μέσων ενημέρωσης ως ένα τέλος από μόνο του και άρα απαλλάσσοντας τις δράσεις από οποιοδήποτε είδος πραγματικότητας.
Στεκόμαστε μπροστά από τη βουλή με ένα πανό, όχι πια για να εντυπωσιάσουμε, ενοχλήσουμε ή πείσουμε τους πολιτικούς, ούτε καν για να πείσουμε τον κόσμο στους δρόμους· στεκόμαστε εκεί για να βγάλουμε φωτογραφία και να δημιουργήσουμε θέαμα προς κατανάλωση.
Ο Γκυ Ντεμπόρ γράφει «ο ταυτοχρόνως παρών και απών κόσμος, που το θέαμα καθιστά ορατό, είναι ο κόσμος του εμπορεύματος, που κυριαρχεί σε ό,τι είναι βιωμένο» [4]
Είναι σημαντικό να σταθούμε εδώ και να σημειωθούν τα επιχειρήματα που παρουσιάζονται: ο κόσμος είναι εγγενώς ταυτόχρονα παρών και απών στο θέαμα. Τι κάνει αυτό στον καταναλωτή του Indymedia; Σίγουρα είναι ωραίο να ακολουθείς την timeline μιας δράσης, να λαμβάνεις κάθε λεπτομέρεια, να ξέρεις ακριβώς πότε έσπασαν οι μπάτσοι το οδόφραγμα, να μπορείς σχεδόν να μυρίσεις το δακρυγόνο κ.λπ. Αυτό μπορεί να είναι πραγματική πηγή έμπνευσης, σαν να είναι όλα παρών μπροστά σου. Όμως είναι μια παθητική καταναλωτική εμπειρία, νιώθεις σαν να είσαι εν μέσω συγκρούσεων, μέρος μιας ιστορίας που γράφεται, αλλά το γεγονός είναι πως βρίσκεσαι πίσω από έναν υπολογιστή κλικάροντας ψυχωτικά ανανέωση, η πραγματικότητα είναι απούσα. Είσαι σαν τον καταναλωτή που τρώει κλεμμένη σοκολάτα: είναι δωρεάν και σε κάνει να νιώθεις υπέροχα!
Αλλά το να κλέψεις μια μπάρα σοκολάτας δεν θα φέρει πιο κοντά την επανάσταση, ούτε το να κλικάρεις ψυχωτικά ανανέωση στην σελίδα. Οι χρήστες και χρήστριες του Indymedia, όσοι και όσες ασχολούνται με τον ακτιβισμό στα μέσα ενημέρωσης γενικότερα, θα έπρεπε να είναι ευαισθητοποιημένοι σχετικά με αυτά τα επιχειρήματα του θεάματος. Η παρουσίαση από τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης, αλλά συγκρατεί την ενεργή συμμετοχή. Αυτό έχει έρθει σε ακραία κατάσταση όπου ακόμη και ακτιβιστές και ακτιβίστριες την ώρα που γίνονται μάρτυρες μιας σύγκρουσης, βγάζουν την κάμερα για να βγάλουν φωτογραφία αντί να πάρουν μέρος στην σύγκρουση.
Ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στο πρόσφατο παράδειγμα της Αιγύπτου. Πολλά έχουν γραφεί για τον ρόλο των κοινωνικών δικτύων ως καταλύτης στην εξέγερση, που μπορεί να ήταν αλήθεια για την προώθηση ιδεών που σχημάτισαν την βάση της. Αλλά υπήρχε ένα σημείο καμπής όταν η δικτατορία έκανε το λάθος να κόψει την πρόσβαση στο διαδίκτυο στη χώρα. Ήταν ένα σημείο που ο κόσμος δεν μπορούσε πια να καταναλώσει το θέαμα και έπρεπε να βγουν στους δρόμους και να γίνουν μέρος όλων των αληθινών γεγονότων που συνέβαιναν εκεί. Και λοιπόν, τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
groente
Επιμέλεια και μετάφραση από scintilla
Πηγή: e-against
