«Εάν κάποιες φορές στην Ευρώπη έχουμε αμφιβολίες για το πόσο σημαντικές είναι οι ευρωπαϊκές αξίες, ας κοιτάξουμε στην Ουκρανία. Οι νέοι άνθρωποι στους δρόμους της χώρας, σε πολικές θερμοκρασίες, γράφουν το νέο αφήγημα για την Ευρώπη».
~Μανουέλ Μπαρόζο
*
Ο καπιταλισμός εκρήγνυται. Σήμερα στην Ουκρανία και τη Βοσνία, χθες στην Τουρκία και την Αίγυπτο, αύριο στην Αμερική και τη Γαλλία, και μετά σε όλο τον κόσμο . Με την έκρηξη του εμφανίζονται και μεγαλώνουν όλα τα άνθη που μέχρι τώρα δεν έβρισκαν τη δυνατότητα να το κάνουν. Και τα όμορφα και τα άσχημα. Έτσι εάν στη μέχρι πρότινος έντεχνα καλλιεργημένη ισορροπία, ανάμεσα στους επίσης έντεχνα καλλιεργημένους εθνικισμούς της Βοσνίας, άνθισε η εξέγερση των απολυμένων εργατών, στην Ουκρανία αυτό που γεννήθηκε είναι ο ναζισμός και ο πόλεμος. Τίποτα λιγότερο.
*
Η παγκόσμια μυθολογία που διδάσκεται στα σχολεία έχει παραμύθια με καλούς και κακούς. Σε ένα από αυτά μαθαίνουμε ότι όλη η ανθρωπότητα και οι λαοί πολέμησαν τους ναζί και στο τέλος νίκησαν ακριβώς για να μπορούν σήμερα οι νέοι μαθητές να χαίρονται της αξίες του καπιταλισμού και της αστικής δημοκρατίας. Σκοπίμως αποκρύπτεται ότι ένα τεράστιο κομμάτι αυτών που πολέμησαν τους ναζί είναι κομμουνιστές, ενώ σκοπίμως επίσης αποκρύπτεται ότι ένα κομμάτι του πληθυσμού κάθε χώρας, φόρεσε τη σβάστικα στο μπράτσο και πολέμησε στο πλευρό των ναζί. Αυτά τα ανθρωποειδή ούτε στην Ελλάδα, ούτε στη Σερβία, ούτε και στην Ουκρανία δεν ήταν λίγοι αριθμητικά και σίγουρα δεν ήταν ασήμαντοι πολιτικά. Στην Ουκρανία ήταν η OUN (Oργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών) του Στέφαν Μπαντέρα που πολέμησε εθελοντικά μέχρι τελευταίας στιγμής στο πλευρό των SS, και ευθύνεται από κοινού για τον θάνατο του 1/3 του πληθυσμού της Ουκρανίας. Ιδεολογικοί αλλά και βιολογικοί τους απόγονοι συμμετείχαν σε τάγματα θανάτου και στον εμφύλιο της πρώην Γιουγκοσλαβίας κυρίως στο πλευρό κροατικών δυνάμεων. Στη μνήμη του Μπαντέρα έγινε πορεία με πυρσούς ανήμερα την πρωτοχρονιά στους δρόμους του Κιέβου εν μέσω διαδηλώσεων, και αυτής της οργάνωσης είναι οι μαυροκόκκινες σημαίες που κυματίζουν στο Μαϊντάν.
*
Η επανάσταση στην Ουκρανία αποτελεί ένα ακόμα επεισόδιο της εποχής των ταραχών. Η καταρρέουσα μεσαία τάξη που επαναστατεί, και η νεολαία που εξεγείρεται ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα που δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν τίποτα και σε κανέναν, είναι και στην Ουκρανία ο λόγος που το Μαϊντάν γέμισε με κόσμο. Το πρόβλημα είναι ποιος δίνει τον ρυθμό σε αυτό το επεισόδιο του πολέμου. Στην εποχή των ταραχών η σημασία του υποκειμενικού παράγοντα εκτοξεύεται.
*
Είναι προφανές ότι κανείς προοδευτικός άνθρωπος δεν μπήκε στον κόπο να υπερασπιστεί τον Γιανουκόβιτς και τη μαφία που τον στήριζε. Το διακύβευμα της εποχής όμως δεν είναι αυτό. Ο Γιανουκόβιτς ανατράπηκε από μια ακροδεξιάς χροιάς αντικομμουνιστική εξέγερση και αυτό είναι που μετράει, ακριβώς γιατί δημιουργεί έναν συσχετισμό δυνάμεων ακραία αρνητικό, και μια ιστορική καταγραφή που σίγουρα θα την βρούμε μπροστά μας.
*
Οι ναζί επέβαλαν την παρουσία τους στο Μαϊντάν, δέρνοντας όσους αριστερούς και αναρχικούς προσπάθησαν να παρέμβουν εκεί. Ταυτόχρονα αποτέλεσαν και την πρωτοπορία αυτού του πολύμορφου πλήθους, αφού είναι αυτοί που έδωσαν άλλη τροπή στα γεγονότα όταν προσπάθησαν να καταλάβουν το προεδρικό μέγαρο την 1η Δεκέμβρη, αυτοί συγκρότησαν τις ομάδες αυτοάμυνας, αυτοί πήραν τα όπλα και εν τέλει αυτοί νίκησαν στοn δρόμο τους μπάτσους. Μετά από όλα αυτά δεν έχουν κανένα λόγο να υποκρίνονται ότι είναι φιλοευρωπαϊστές ή οτιδήποτε άλλο. Τα σαράντα αγάλματα του Λένιν που γκρεμίστηκαν σε όλη την Ουκρανία είναι βαθιά συμβολική κίνηση. Είναι η ρεβάνς που παίρνουν οι Ουκρανοί ναζί από το φάντασμα του κόκκινου στρατού 80 χρόνια μετά. Ταυτόχρονα οι ναζιστικές πολιτοφυλακές μετεπαναστατικά κατέχουν όλους τους δρόμους του Κιέβου. Όποιος δεν καταλαβαίνει την ιστορικότητα της στιγμής απλά κλείνει τα μάτια το,υ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η στρουθοκάμηλος χώνει το κεφάλι της στην άμμο.
*
Ο ναζισμός είναι εξ ορισμού επιθετικός. Ο «Δεξιός Τομέας» (οργάνωση ομπρέλα που στεγάζει διαφόρων αποχρώσεων ναζιστές χουλιγκάνους) και το «Σβόμποντα» (μετονομασία του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος Ουκρανίας) δεν θα μπορούσαν συνεπώς να μείνουν εντός γεωστρατηγικά και πολιτικά ορθολογικών επιλογών. Έτσι, ανάμεσα στα πρώτα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν μετά την επανάσταση ανήκουν κι αυτά για την απαγόρευση χρήσης της ρωσικής, της ουγγρικής, της ελληνικής και της πολωνικής γλώσσας, την απαγόρευση του κομμουνιστικού κόμματος, ενώ ήδη με σχέδιο νόμου αποποινικοποιήθηκε η ναζιστική προπαγάνδα. Τις ίδιες μέρες, στην, κατοικημένη κατά 75% από ρωσόφωνους, Κριμαία ο ντόπιος αρχηγός των Ουκρανών ναζί ηγήθηκε πορείας κρατώντας καλάσνικοφ, και εκβιάζοντας τις εξελίξεις. Εικοσιπέντε χρόνια πριν Σέρβοι εθνικιστές ξεκινούν μια σταυροφορία για τον έλεγχο όλης της Γιουγκοσλαβίας από τη Σερβία, ενώ σε μια έξαρση θρησκευτικού εθνικισμού περιφέρουν τα οστά του Σέρβου πρίγκιπα Λαζάρο,υ που σκοτώθηκε στην ιστορική μάχη του Κοσσυφοπεδίου στα 1389, πυροδοτώντας την αρχή του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας.
*
Η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία και η σύγκρουση ανάμεσα στον ρώσικο και τον ουκρανικό εθνικισμό, υπενθυμίζει την τεράστια σημασία του πολέμου σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο πόλεμος αποτελεί τη βαλβίδα αποσυμπίεσης με την οποία διατηρείται η ομαλότητα όταν οι υποτελείς τάξεις αρχίζουν να κοιτάνε προς τα πάνω.
*
Η ιστορία είναι γεμάτη από ενδοεξουσιαστικές συγκρούσεις. Αστικά κόμματα, οργανώσεις και οι οπαδοί τους κατά καιρούς σφάζονται μεταξύ τους για το ποιος κατέχει την εξουσία. Ενδοεξουσιαστική σύγκρουση ήταν σαφέστατα η σύγκρουση του Γιανουκόβιτς και των συμμάχων του με την αντιπολίτευση, όπως και αυτές που θα ακολουθήσουν ανάμεσα στις πολιτικές φατρίες που νίκησαν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η γερμανική αστική τάξη στηρίζει τον Βιτάλι Κλίτσκο, και οι Αμερικάνοι την Τομισένκο, προσβλέποντας σε μια κεντροδεξιά φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση. Αυτό που δεν υπολόγισαν είναι η δυναμική των πραγμάτων εν μέσω επανάστασης. Έτσι, μια μέρα πριν την πτώση του Γιανουκόβιτς, τα κλάματα και οι συγγνώμες του Κλίτσκο μπροστά στο πλήθος που τον έκραζε επειδή έδωσε το χέρι του στον μισητό πρώην πρόεδρο, τα διαδέχτηκαν οι ζητωκραυγές των συγκεντρωμένων όταν του πήρε το μικρόφωνο ο ναζί αρχηγός του Δεξιού τομέα, Ντμίτρι Γιάρος, υποσχόμενος ένοπλη εισβολή στο προεδρικό μέγαρο.
*
Για όποιον έχει αμφιβολίες ακόμα για το ποιος κάνει κουμάντο σε συνθήκες καταρρέοντος καπιταλισμού, τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Οι ναζί χούλιγκαν του Δεξιού Τομέα, αφού συνέτριψαν τους μπάτσους σε τέτοιο βαθμό που οι τελευταίοι ανακοίνωσαν ότι σταματάνε να μάχονται, εν τέλει θα πάρουν τις θέσεις τους. Σύμφωνα με τον νέο υπ.Εσωτερικών, οι Μπερκούτ διαλύονται, και οι ναζιστικές πολιτοφυλακές θα ενταχθούν σταδιακά στις δυνάμεις ασφαλείας.
*
Η συμμετοχή ανένταχτων, και γενικότερα ανθρώπων που δεν συμμερίζονταν τους ναζιστές, στο Μαϊντάν, έχει τόσο μικρή ιστορική αξία και τόσο ασήμαντο ρόλο στην έκβαση των πραγμάτων, όσο η συμμετοχή μη κομμουνιστών στην Οκτωβριανή επανάσταση, προοδευτικών βασιλοφρόνων στη Γαλλική, και κεντρώων στον Ισπανικό εμφύλιο.
*
Η πολιτική, η στρατιωτική και η οικονομική εξουσία μετά την επανάσταση στην Ουκρανία αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον μωσαϊκό. Ο άνθρωπος της Τιμοσένκο και των αμερικάνων, ο Αρσένι Γιατσένιουκ, ορκίστηκε πρωθυπουργός, ο Αντρέι Μπαρούμπι, επικεφαλής των ένοπλων ομάδων διαδηλωτών του Μαϊντάν, ορίστηκε επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Άμυνας, ενώ αξιωματούχοι του ΔΝΤ αναμένεται να αναλάβουν την οικονομική πολιτική, δανειοδοτώντας το νέο καθεστώς.
*
Οι Η.Π.Α, η Ε.Ε, η ευρωπαϊκή και η ελληνική καθεστωτική δημοσιογραφία από τη πρώτη στιγμή ξέχασαν τις καταδίκες της βίας, τη νόμιμη εκλογή του Γιανουκόβιτς και την παθολογική τους αγάπη για την ομαλότητα, και στήριξαν επικοινωνιακά τους διαδηλωτές. Αυτό ως γεγονός συνιστά έναν νεωτερισμό, καθώς μέχρι τώρα προμόταραν κατεξοχήν πρώην ναζί, που περιφέρονται στα σαλόνια της αστικής τάξης με γραβάτες και κουστούμια, και που σε κάθε ευκαιρία αποκηρύσσουν το παρελθόν τους. Ο Γιάρος με την παραλλαγή και το όπλο στο χέρι σίγουρα δεν αποτελεί εύπεπτη και εξευγενισμένη εκδοχή του ναζισμού.
*
Η κατάσταση στην Ουκρανία πάντως δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο εκρήγνυται ο καπιταλισμός διαφέρει ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτικές, γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές συνθήκες. Έτσι εάν στη Βοσνία θα ήταν δύσκολο η προλεταριακή εξέγερση να μην στραφεί κατά των εθνικισμών, των πολιτικών φορέων τους, και του νεοφιλελευθερισμού γενικότερα, αφού αυτοί ήταν οι προφανείς υπαίτιοι της κρίσης, στην Ουκρανία ήταν εύκολο να αποτελέσει κομμάτι της διαμάχης των γερμανικής καταγωγής ουκρανόφωνων με τον ρώσικο πληθυσμό. Συνεπώς, τους εύκολα χειραγωγήσιμους Ουκρανούς διαδηλωτές η δύση τους υποστηρίζει ηθικά και υλικά, ενώ τους Βόσνιους τους απειλεί με επέμβαση.
*
Στην εποχή των ταραχών καταρρέουν οι βεβαιότητες. Έτσι ούτε οι μπάτσοι είναι αήττητοι, ούτε η στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης συμφέρει πάντα το κράτος. Ταυτόχρονα αποδεικνύεται όσο πιο δραματικά γίνεται ότι η ευχή να κατέβει ο κόσμος στον δρόμο, γενικά και αόριστα, μπορεί να μετατραπεί σε κατάρα.
*
Για την ουκρανική ακροδεξιά τα γεγονότα αυτά αποτελούν μια προσπάθεια δικαίωσης και επανασυγγραφής της Ιστορίας. Σε όλη την Ευρώπη, οι ναζί δουλεύουν πάνω στην ιδεολογική κατάρρευση του καπιταλισμού και ετοιμάζονται να εμφανιστούν σαν οι αδίκως ηττημένοι, και ηθικά δικαιωμένοι του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η ακροδεξιά αφήγηση περιγράφει ότι την Ουκρανία τη κατέστρεψαν οι εβραιοκομμουνιστές που νίκησαν τους Ουκρανούς πατριώτες, με τον ίδιο τρόπο που στην ελληνική εκδοχή η μεταπολίτευση κατέστρεψε την Ελλάδα.
*
Η κατάσταση στην Ουκρανία ξαναδείχνει το προφανές. Το κοινωνικό συμβόλαιο έχει τελειώσει, οι καπιταλιστές με το ένα χέρι κατακρεουργούν τα μεσαία και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, και με το άλλο κάνουν νόημα στους φασίστες να ετοιμάζονται να αναλάβουν την κατάσταση. Εάν δεν επιτεθούμε εμείς, οι αναρχικοί, οι αριστεροί, οι αντιφασίστες, οι κοινωνικοί αγωνιστές και επαναστάτες, θα το κάνουν οι χρυσαυγίτες, οι χουντικοί, οι παρακρατικοί και οι παραστρατιωτικοί. Έχει ξανασυμβεί.
*
Οι επαναστάσεις διαχέονται από περιοχή σε περιοχή, και από χώρα σε χώρα, ακριβώς γιατί τα άσβεστα ταξικά και πολιτικά πάθη δεν αναγνωρίζουν τεχνητά σύνορα. Έτσι η Βοσνία εξερράγη στο Μαυροβούνιο, τη Μακεδονία και σε μικρό βαθμό στην Αλβανία, και από την αντίστροφη πλευρά Βούλγαροι φασίστες έβαψαν μνημεία του κόκκινου στρατού με τα χρώματα της Ουκρανίας. Η κόλαση είναι γεμάτη από αυτούς που σε στιγμές ηθικής κρίσης επέλεξαν την ουδετερότητα, έλεγε ο Δάντης εφτακόσια χρόνια πριν.
Βαγιάν
