Την Τετάρτη 13 Απρίλη δικάζονται ο Ραχίμ και ο Ραμπία, συλληφθέντες της εκκένωσης της κατάληψης Rosa Nera από τον Σεπτέμβρη του 2020. Μετά από συνεννόηση με το Κοινωνικό Στέκι- Στέκι Μεταναστών, φιλοξενούνταν στην κατάληψη ύστερα από ρατσιστικές επιθέσεις που δέχτηκαν. Κατηγορούνται για τα αδικήματα της διατάραξης οικιακής ειρήνης και της φθοράς διατηρητέου μνημείου, ενώ ένας από αυτούς κατηγορείται επιπλέον για παράνομη είσοδο στη χώρα.
Παρόλο που κατά τη διάρκεια της εκκένωσης συνελήφθησαν μαζί με 14 ακόμα άτομα, τα οποία δικάστηκαν και αθωώθηκαν τον Φλεβάρη, ο Ραμπία και ο Ραχίμ θα δικαστούν ξεχωριστά. Αυτό διότι μέχρι και την ημέρα του δικαστηρίου στις 2 Φλεβάρη, οι αρμόδιες αρχές δεν ενδιαφέρθηκαν ούτε να επιδώσουν το κατηγορητήριο στη γλώσσα τους, αλλά ούτε να υπάρχει μετάφραση κατά τη διάρκεια της δίκης.
Έτσι, οι δύο μετανάστες θα δικαστούν την Τετάρτη για τα ίδια αδικήματα για τα οποία οι υπόλοιποι 14 αθωώθηκαν μόλις δύο μήνες νωρίτερα. Ενόψει αυτού του δικαστηρίου κρίναμε χρήσιμο να δημοσιοποιήσουμε την ανταπόκριση από τη δίκη του Φλεβάρη. Η πολιτική υπεράσπιση της κατάληψης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους αγώνες των μεταναστών και των μεταναστριών για ίσα δικαιώματα.
Καμία δίωξη στον Ραχίμ και τον Ραμπία
Κοινοί αγώνες ντόπιων και μεταναστών
|Τετάρτη 13 Απρίλη | 09:00 | Δικαστήρια Χανίων|
* Την ανταπόκριση έγραψε η Συντακτική Ομάδα Χανίων της εφημερίδας δρόμου Άπατρις με πολύ σημαντική βοήθεια συντροφισσών και φίλων.
Χανιά, Απρίλης 2022
Χανιά, Τετάρτη 2 Φλεβάρη 2022
Τα ξημερώματα της 5ης Σεπτεμβρίου του 2020 αστυνομικές δυνάμεις εκκενώνουν την κατάληψη Rosa Nera και συλλαμβάνουν 16 συντρόφους και συντρόφισσες που βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στο κτήριο. Το κτήριο, στο οποίο στεγάζεται η κατάληψη από το 2004, έχει νόμιμο ιδιοκτήτη το Πολυτεχνείο Κρήτης και έχει μισθωθεί από την εταιρεία Belvedere από το 2017 και για τα επόμενα 25 χρόνια, προκειμένου να γίνει ξενοδοχείο1.
Από τη στιγμή της εκκένωσης, το τοπικό κίνημα παρουσίασε μία πρωτόγνωρη συσπείρωση με στόχο την ανακατάληψη, η οποία τελικά πραγματοποιήθηκε 9 μήνες μετά, στις 5 Ιούνη του 20212. Ενάμιση περίπου χρόνο μετά την εκκένωση, το τοπικό κίνημα αλλά και πλήθος κόσμου βρεθήκαμε έξω από τα δικαστήρια Χανίων σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τα άτομα που συνελήφθησαν το 2020.
Η υπερασπιστική γραμμή καθώς και οι μάρτυρες που κατέθεσαν είχαν αποφασιστεί κατά τη διάρκεια ανοιχτών συνελεύσεων που κάλεσε η πολιτική συνέλευση της Rosa Nera. Οι συνελεύσεις αυτές είχαν στόχο την ενημέρωση αλλά και την ενεργό συμμετοχή του αλληλέγγυου κόσμου στη διαδικασία3.
Η δίκη λοιπόν με τον αριθμό 13 ξεκίνησε λίγο πριν το μεσημέρι και διήρκεσε σχεδόν 5 ώρες. Για τα δεδομένα της πόλης των Χανίων, τα μέτρα ασφαλείας στην είσοδο των Δικαστηρίων ήταν υπερβολικά. Ορισμένοι ασφαλίτες μάλιστα, δεν παρέλειψαν να σχολιάσουν προσβλητικά μάρτυρες υπεράσπισης και κατηγορούμενους κατά την είσοδό τους στην αίθουσα του δικαστηρίου.
Από την πρώτη στιγμή ζητήσαμε να επιτραπεί η είσοδος έστω και σε λίγα άτομα προκειμένου να παρακολουθήσουν τη δίκη. Μας απαγορεύτηκε όμως ρητά από την έδρα και τις αστυνομικές δυνάμεις που φρουρούσαν την είσοδο, με πρόσχημα τον περιορισμένο αριθμό ατόμων στην αίθουσα λόγω του Covid-194. Στην πορεία βέβαια αντιληφθήκαμε ότι μόνο για τα αλληλέγγυα άτομα ίσχυε αυτός ο περιορισμός καθώς όσες και όσοι είχαν την ιδιότητα της δικηγόρου, του δημοσιογράφου ή του μπάτσου μπορούσαν να μπαινοβγαίνουν ανενόχλητοι/-ες στην αίθουσα.
Τα δεκαέξι άτομα που συνελήφθησαν κατά την επιχείρηση εκκένωσης της κατάληψης κατηγορούνταν για διατάραξη οικιακής ειρήνης και φθορά διατηρητέου μνημείου, ενώ δύο από τους συλληφθέντες αντιμετώπιζαν επιπλέον την κατηγορία για παράνομη είσοδο στη χώρα.
Οι ενστάσεις
Στην αρχή της διαδικασίας, ο συνήγορος υπεράσπισης κατέθεσε ενστάσεις και για τις τρεις κατηγορίες. Δεκτές έγιναν οι δύο από αυτές και τελικά δικάστηκαν δεκατέσσερα άτομα για το αδίκημα της φθοράς μνημείου, μεταξύ των οποίων και ένα για παράνομη είσοδο στη χώρα.
Συγκεκριμένα, η πρώτη ένσταση αφορούσε δύο αλλόγλωσσους συλληφθέντες, στους οποίους το κατηγορητήριο είχε επιδοθεί μόνο στα ελληνικά. Δεν υπήρξε μετάφραση στη γλώσσα τους, ούτε καν κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου δικαστηρίου. Η έδρα δέχτηκε το αίτημα της ακύρωσης της επίδοσης του κατηγορητηρίου για τους συγκεκριμένους κατηγορούμενους και η δίκη θα πραγματοποιηθεί τελικά στις 13 Απρίλη του ίδιου έτους. Οι σύντροφοι θα δικαστούν για τα αδικήματα της διατάραξης οικιακής ειρήνης και της φθοράς μνημείου, ενώ ένας από αυτούς κατηγορείται επιπλέον για παράνομη είσοδο στη χώρα.
Ενδιαφέρον επίσης έχει η κατηγορία για διατάραξη οικιακής ειρήνης και ο τρόπος που υποβλήθηκε η συγκεκριμένη μήνυση. Η μήνυση για το αδίκημα της οικιακής ειρήνης έγινε από τον Βασίλειο Βαζάκα, ο οποίος την είχε υπογράψει ως άτομο και όχι ως εκπρόσωπος της εταιρίας εταιρίας Belvedere. Εκτός αυτού, οι κατήγοροι δεν είχαν ενδιαφερθεί να αποπληρώσουν το μηνυτήριο παράβολο5. Αυτή ήταν η δεύτερη ένσταση την οποία έκανε δεκτή η έδρα, μιας που αποδείχθηκε πολύ γρήγορα πως χωρίς νόμιμη μήνυση δεν θα έπρεπε να είχε ασκηθεί δίωξη.
Ο μάρτυρας κατηγορίας
Μάρτυρας κατηγορίας κλήθηκε ένας από τους αστυνομικούς της ασφάλειας Χανίων που συμμετείχαν στην επιχείρηση εκκένωσης τον Σεπτέμβρη του 2020.
Όσο περίεργο και αν ακούγεται (ή διαβάζεται), ο μάρτυρας κατηγορίας φάνηκε εξαρχής απρόθυμος να κατασκευάσει μία ιστορία-κατηγορητήριο. Σε επίμονες ερωτήσεις που του έγιναν από την έδρα, απάντησε ξανά και ξανά ότι δεν παρατήρησε αν έχουν γίνει φθορές στο κτήριο, αφού δεν το γνώριζε σε κάποια προηγούμενή του κατάσταση. Κατέθεσε ότι τα ξημερώματα τις 5ης Σεπτέμβρη, που οι μπάτσοι μπήκαν στο κτήριο, βρήκαν τα άτομα που φιλοξενούνταν τότε στην κατάληψη να κοιμούνται και παρόλο που δεν προέβαλαν καμία αντίσταση, δέθηκαν πισθάγκωνα. Όπως προέκυψε από τον μάρτυρα κατηγορίας αλλά και αργότερα από τους συλληφθέντες, προκειμένου να “ελεγχθεί” το κτήριο, όλοι οι χώροι έγιναν άνω κάτω ενώ πολλά πράγματα πετάχθηκαν από τα παράθυρα (και άλλα “χάθηκαν”).
Απαντώντας σε ερωτήσεις του δικηγόρου υπεράσπισης, ο μάρτυρας παραδέχτηκε ότι την εκκένωση ακολούθησε το σφράγισμα ολόκληρου του κτηριακού συγκροτήματος6 και της αυλής από ιδιωτικά συνεργεία. Αυτό συνέβη παρά την εισαγγελική εντολή, η οποία δεν έλεγε ούτε εκκένωση ούτε σφράγισμα, αλλά έρευνα για τυχόν τέλεση των αδικημάτων της διατάραξης οικιακής ειρήνης και της φθοράς μνημείου. Η υπεράσπιση επέμεινε στο γεγονός ότι για 9 μήνες η αστυνομία φρουρούσε σε 24ωρη βάση την είσοδο στην αυλή. Είχε αναλάβει δηλαδή τη φύλαξη ενός ιδιωτικού χώρου (εφόσον από το 2017 έχει νοικιαστεί στην εταιρία Belvedere), με αποτέλεσμα η ευρύτερη περιοχή του κτηρίου της κατάληψης να μην είναι προσβάσιμη7.
Σε αυτό το σημείο ο μάρτυρας φάνηκε να υπεκφεύγει λέγοντας ότι δεν ήταν στη φύλαξη του χώρου και δεν γνώριζε τι συνέβαινε. Υποστήριξε ότι δεν γνώριζε ούτε για τα δημοσιοποιημένα αιτήματα της ένωσης αστυνομικών υπαλλήλων Χανίων να απαλλαχθούν από τη φύλαξη ενός ιδιωτικού χώρου8. Αυτό φανερά ενόχλησε την πρόεδρο, η οποία επέμεινε ρωτώντας “αν εγώ ήθελα να πάω στον λόφο, που δεν είμαι κάτοικος ούτε πελάτης των ξενοδοχείων, μπορούσα;”. Κάπου εκεί ο μάρτυρας ψέλλισε ότι μάλλον θα έπρεπε να πάρει τα κλειδιά από την εταιρία για να μπει στην αυλή, επιβεβαιώνοντας ότι το κτηριακό συγκρότημα και η αυλή είχαν σφραγιστεί παράτυπα.
Οι μάρτυρες υπεράσπισης
Στην έναρξη της δίκης, η έδρα δέχτηκε δεκαέξι μάρτυρες υπεράσπισης, έναν/μία για κάθε κατηγορούμενο, αν και τελικά δεν χρειάστηκε να καταθέσουν περισσότεροι από 10. Πέντε από αυτούς είναι σύντροφοι και συντρόφισσες του εγχειρήματος ενώ οι υπόλοιποι πέντε είχαν έρθει σε επαφή με την κατάληψη μέσα από τους κοινωνικούς αγώνες και τα κινήματα. Άλλωστε τις μέρες πριν το δικαστήριο, υπήρξαν δεκάδες ψηφίσματα και μηνύματα αλληλεγγύης στους συλληφθέντες και τις συλληφθείσες της εκκένωσης9.
Η υπερασπιστική γραμμή εστίασε σε δύο κύρια σημεία. Το πρώτο ήταν να αποδειχθεί ότι τα άτομα που διώκονται δεν αποδέχονται ότι υπήρξε -αυτό που η δικογραφία αναφέρει ως- φθορά μνημείου και ότι σε κάθε περίπτωση, οι όποιες εργασίες είχαν ολοκληρωθεί πριν το κτήριο κηρυχθεί μνημείο το 2018. Συγκεκριμένα στη δικογραφία, ως φθορές μνημείου χαρακτηρίζονται τρεις εργασίες: οι εγκαταστάσεις σωληνώσεων αποχέτευσης, η υποστύλωση του μπαλκονιού στο αίθριο του κτηρίου και η επισκευή της στέγης στον χώρο που σήμερα ονομάζεται θεατράκι της Ρόζας. Το δεύτερο σημείο ήταν να αναδειχθεί ότι η πολύχρονη δράση της κατάληψης έχει ευρεία αποδοχή από την τοπική κοινωνία, καθώς αποτελεί πολιτικό και κοινωνικό πνεύμονα μέσα σε μία κατά τα άλλα τουριστικοποιημένη πόλη που ασφυκτιά.
Ο πρώτος όμως μάρτυρας, αρχιτέκτονας στην εφορεία αρχαιοτήτων Χανίων και υπεύθυνος για τα κτήρια των πρώην φυλακών και στρατώνων, ήρθε να προσθέσει κάτι ακόμα, εξίσου σημαντικό: οι εργασίες που έχουν γίνει στο κτήριο είναι αυτές που ουσιαστικά το έχουν συντηρήσει και έχουν συντελέσει στη μακροβιότητά του.
Καταθέτει ότι επισκέφθηκε για πρώτη φορά το κτηριακό συγκρότημα στον λόφο Καστέλι τον Σεπτέμβριο του 2013, οπότε και κατέγραψε τις εργασίες που έχουν γίνει από τους χρήστες του χώρου. Μετά την εκκένωσή του, επισκέφθηκε για δεύτερη φορά το κτήριο και επιβεβαίωσε ότι δεν υπήρχαν επιπλέον φθορές σε αυτό, πέρα βέβαια από τις αναμενόμενες φθορές λόγω του καιρού και της θέσης του. Τόνισε ότι οι εργασίες στις οποίες αναφέρεται η δικογραφία είναιεσωτερικές, μη επεμβατικές εργασίες υποστύλωσης και δεν έχουν αλλοιώσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κτιρίου.
Ακόμα ένας αρχιτέκτονας και ένας αρχαιολόγος κατέθεσαν την εμπειρία τους σχετικά με το κτήριο Rosa Nera. Ο πρώτος, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις της κατάληψης ήδη από το 2004, είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει την εξέλιξη της κατάστασης του κτιρίου στον χρόνο. Είδε τις εργασίες για τις οποίες ενδιαφέρεται το δικαστήριο να γίνονται πολύ πριν το 2015, χρονική περίοδο κατά την οποία κανένα από τα συλληφθέντα άτομα δεν βρισκόταν στα Χανιά. Συμφωνώντας με τον πρώτο μάρτυρα, κρίνει ότι οι εργασίες έχουν συντηρήσει το κτήριο. Αναφέρθηκε πρόσθετα στις παρεμβάσεις που έκανε η εταιρία Belvedere στο κτήριο, μετά την εκκένωσή του, την περίοδο που αυτό ήταν σφραγισμένο: λαμαρίνες σε πόρτες και παράθυρα στερεωμένες στη λιθοδομή, τσιμέντωμα των λεκανών υγιεινής του κτηρίου10.
Άλλος αρχαιολόγος που κατέθεσε στο δικαστήριο -χωρίς να έχει υπηρεσιακή σχέση με την αρχαιολογία Χανίων- βρέθηκε στον λόφο Καστέλι στα πλαίσια της ερευνητικής του δραστηριότητας και προσωπικού του ενδιαφέροντος. Θεωρεί πώς ένα άτομο με γνώσεις και εμπειρία μπορεί να καταλάβει εύκολα ότι οι εργασίες για τις οποίες γίνεται λόγος έχουν πραγματοποιηθεί χρόνια νωρίτερα. Αυτό όμως που ήρθε να συμπληρώσει η συγκεκριμένη κατάθεση είναι το ζήτημα της υλικής και της άυλης ιστορικότητας των μνημείων. Ο μάρτυρας εξήγησε ότι η κατάληψη του κτηρίου όχι μόνο βοήθησε το ίδιο το κτήριο να μην καταρρεύσει (μέσω ελαφριών εργασιών συντήρησης που γίνονται ανά διαστήματα) αλλά συντέλεσε στην παθητική συντήρησή του ως μνημείο. Η επιλογή της συνέλευσης και του αλληλέγγυου κόσμου που πλαισιώνει την κατάληψη, να βρίσκονται σε αυτό το κτήριο διατήρησε την ιστορική του μνήμη.
Τέσσερις από τους μάρτυρες υπεράσπισης ανήκουν στην εκπαιδευτική κοινότητα των Χανίων. Όλοι τους επιβεβαίωσαν τη σημαντική συνεισφορά της κατάληψης στους εκπαιδευτικούς αγώνες αλλά και τη συμβολή σε συζητήσεις, εκδηλώσεις και ζυμώσεις που αφορούν στην εκπαίδευση.
Παράλληλα με τους μάρτυρες που επιβεβαιώνουν ότι οι εργασίες που έχουν γίνει δεν είναι επεμβατικές αλλά βοηθητικές για το κτήριο, καταθέτουν σύντροφοι και συντρόφισσες οι οποίοι περιγράφουν τα πολιτικά χαρακτηριστικά της κατάληψης και τις δράσεις στους τοπικούς αγώνες.
Ο πρώτος σύντροφος που κλήθηκε να καταθέσει, συμμετείχε στο εγχείρημα από την κατάληψη του κτηρίου το 2004. Το κτήριο είχε εγκαταλειφθεί εντελώς από το Πολυτεχνείο και αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους που η συλλογικότητα της Rosa Nera -με την τότε σύνθεσή της- αποφάσισε να του δώσει ζωή, καταλαμβάνοντας το. Επιβεβαιώνει ότι οι εργασίες που ενδιαφέρουν την έδρα έγιναν άμεσα, από τον πρώτο καιρό της κατάληψης, ώστε το κτήριο να είναι ασφαλές και λειτουργικό. Οι εργασίες συντήρησης του κτηρίου γίνονται από τα άτομα που συμμετέχουν στο εγχείρημα, πάντα με σεβασμό στα ιδιαίτερα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του κτηρίου.
Η κατάθεση της συντρόφισσας που ακολούθησε επικεντρώθηκε στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες της κατάληψης. Υπερασπιζόμενη έναν από τους συντρόφους μετανάστες, ανέφερε ότι εκείνος φιλοξενήθηκε στην κατάληψη μετά από επίθεση που δέχτηκε από ομάδα φασιστών. Και φυσικά αυτή δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Όλα αυτά τα χρόνια, η κατάληψη συμμετέχει ενεργά στον αγώνα των μεταναστών και των μεταναστριών για ίσα δικαιώματα, ενώ δείχνει έμπρακτα την αλληλεγγύη της προσφέροντας στέγη, φαγητό και ό,τι είναι αναγκαίο. Η έδρα όμως προσπαθεί να επιστρέψει στο ζήτημα της φθοράς μνημείου. Υποστηρίζοντας ότι οι εργασίες δεν θα μπορούσαν να έχουν βλάψει το κτήριο, η συντρόφισσα καταθέτει ότι αυτές γίνονται σε άτυπη συνεννόηση με την αρχαιολογία. Αυτό οδήγησε σε πολλές διευκρινιστικές ερωτήσεις από την έδρα. Πρόσθεσε, επιπλέον, ότι συνεργεία της αρχαιολογίας έχουν κατά καιρούς δουλέψει στον κατειλημμένο χώρο, προκειμένου να αναστυλώσουν το βυζαντινό τείχος που βρίσκεται περιμετρικά της αυλής.
Πιάνοντας το νήμα από την προηγούμενη μάρτυρα, ο επόμενος σύντροφος που κατέθεσε συνέχισε την περιγραφή των πολιτικών χαρακτηριστικών της κατάληψης, εστιάζοντας στο κομμάτι της στέγασης. Από την έδρα έγιναν επίμονες ερωτήσεις σχετικά με το ποιος είχε/έχει την ευθύνη για τις εργασίες που γίνονται στον χώρο. Μήπως είναι οι κάτοικοι υπεύθυνοι για αυτές τις εργασίες; Ο σύντροφος εξήγησε ότι όλες οι αποφάσεις που αφορούν το κτήριο και τις δράσεις λαμβάνονται από τηνπολιτική συνέλευση της κατάληψης. Την ευθύνη για την υλοποίησή τους την έχουν όλες και όλοι που συμμετέχουν στο εγχείρημα. Επιπλέον, τα άτομα που πλαισιώνουν το εγχείρημα, είτε φιλοξενούνται στο κτήριο είτε δραστηριοποιούνται σε αυτό, εναλλάσσονται συνεχώς και αυτό είναι που εμπλουτίζει το εγχείρημα.
Η επόμενη κατάθεση συμπλήρωσε τις προηγούμενες καταθέσεις, περιγράφοντας την ευρεία κοινωνική αποδοχή της κατάληψης στα Χανιά. Η κατάληψη προσφέρει φιλοξενία σε ανθρώπους οι οποίοι το έχουν ανάγκη ή πλήττονται από τη βίαιη τουριστικοποίηση της πόλης. Περιέγραψε μάλιστα ένα χαρακτηριστικό τέτοιο περιστατικό, όπου οι αρμόδιοι θεσμικοί φορείς, ανίκανοι να στεγάσουν και να φιλοξενήσουν μία καραβιά μεταναστών, τους πρότειναν άτυπα να απευθυνθούν στη Rosa Nera.
Είχε αρχίσει να φαίνεται ότι η έδρα είχε πειστεί από τους μάρτυρες υπεράσπισης, οπότε ο επόμενος σύντροφος που κατέθεσε αποφασίστηκε να είναι και ο τελευταίος μάρτυρας υπεράσπισης. Δηλώνοντας από την αρχή της κατάθεσής του μέλος της συλλογικότητας Rosa Nera, περιέγραψε τη φιλοξενία του στο κτήριο της κατάληψης. Ανέλυσε τον οριζόντιο τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συνέλευση και επισήμανε ότι την ευθύνη για τις αποφάσεις της συνέλευσης τη φέρει όλη η συνέλευση.
Οι απολογίες
Η δίκη συνεχίστηκε με τους κατηγορούμενους και τις κατηγορούμενες να απολογούνται. Όλα τα άτομα χωρίς εξαίρεση αρνήθηκαν τις κατηγορίες που τους έχουν αποδοθεί, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα τη συμμετοχή και τη δράση τους στο εγχείρημα.
Είναι πολύ δύσκολο να γίνει αναλυτική περιγραφή των απολογιών. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι σχεδόν όλα τα άτομα τόνισαν ότι έχουν επίγνωση για το πού βρίσκονταν και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κτηρίου. Με αυτό το δεδομένο συνεισφέρουν, όπως και όποτε μπορούν, σε όποιες εργασίες συντήρησής προκύπτουν. Οι λόγοι που φιλοξενούνταν στην κατάληψη το βράδυ της εκκένωσης μπορεί να ποικίλουν ανάλογα το άτομο, συγκλίνουν όμως στην πολιτική δράση της κατάληψης.
Το ζήτημα της φθοράς μνημείου αναπτύχθηκε σε αρκετές απολογίες, ωστόσο θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε εκείνη που επικεντρώθηκε σε αυτό. Ο σύντροφος ξεκίνησε λέγοντας πώς όταν μιλάμε για τη μνήμη συνηθίζουμε να την περιορίζουμε σε αυτό που μνημονεύουμε και όχι σε αυτό που λησμονούμε. Έτσι, όταν μιλάμε για το εν λόγω κτήριο σαν κτήριο Μεραρχίας ενώ εδώ και 17 χρόνια το λειτουργεί η κατάληψη Rosa Nera, κάνουμε ήδη μια πολιτική επιλογή. Συνεπώς, η έδρα, υιοθετώντας αυτή τη γλώσσα η οποία αναμφίβολα ενέχει το πολιτικό κριτήριο, προσπαθεί να αποβάλει τα πολιτικά χαρακτηριστικά αυτής της δίκης.
Την ίδια στιγμή, η κατάληψη διατηρεί μια κριτική σχέση με την ιστορία και πολύ περισσότερο με την αφήγησή της. Το γεγονός ότι οι επίδικες εργασίες έγιναν πριν το 2015, είναι τυχαίο. Δηλαδή η επίσημη κήρυξή του σαν νεότερο μνημείο δεν λειτούργησε ποτέ ανασταλτικά για τις εργασίες που έγιναν ή γίνονται στην κατάληψη. Εάν, όπως υποστήριξαν και οι μάρτυρες υπεράσπισης, η λειτουργία της κατάληψης έχει ευρεία κοινωνική αποδοχή, τότε δεν μπορεί παρά και οι εργασίες συντήρησης -που κατέστησαν αυτή την λειτουργία δυνατή- να νομιμοποιούνται κοινωνικά.
Τέλος, υπάρχουν κτήρια στην πόλη, τα οποία από μια άλλη πολιτική οπτική της μνήμης, αξιολογούνται ως υψηλότερης αρχαιολογικής σημασίας. Παρ’ όλα αυτά η ίδια η αρχαιολογία επιλέγει να τα κατεδαφίσει. Αυτά τα κτήρια χτίστηκαν σύμφωνα με τη δυνατότητα και την ανάγκη αυτών που τα κατοίκησαν, αναδιαμορφώθηκαν μέσα στο χρόνο και δεν παρουσιάζουν την ορθοκανονικότητα του οθωμανικού νεοκλασσικισμού.
Στην τελευταία απολογία, αναπτύχθηκε με τρόπο βιωματικό όσα περιγράφτηκαν για την προσφορά της κατάληψης στην κοινωνία των Χανίων. Θέτοντας στο κέντρο της συζήτησης όχι ένα προσωπικό δράμα του κατηγορούμενου, αλλά τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα μη προνομιούχα κομμάτια της κοινωνίας, αναπτύχθηκε η απολογία του.
Το 2016 ξεκινά να φοιτά στο Πολυτεχνείο Κρήτης, με τις τιμές των ενοικίων να έχουν ήδη ξεπεράσει την δυνατότητα κάλυψής τους από μια μέση οικογένεια. Η επισφαλής εργασία, η μακροχρόνια ανεργία, καθώς και οι μισθοί πείνας (ακόμα κι αν δουλεύουν και οι δύο γονείς) δεν μπορούν να καλύψουν το κόστος ζωής στα Χανιά. Ο άκρατος τουρισμός έχει διαμορφώσει την πόλη σε αφιλόξενη για όσους “δεν έχουν” και έναν “παράδεισο” για κάθε λογής εκμεταλλευτή.
Το Πολυτεχνείο Κρήτης ως θεσμικός φορέας της πόλης, αντί να παρέχει μέριμνα σε όσους φοιτούν και εργάζονται στο ίδρυμά του, αντιθέτως κλείνει την πόρτα (κυριολεκτικά) σε όσους απαιτούν αυτά που με βάση νόμου δικαιούνται (δωμάτιο στις εστίες, οικονομική στήριξη από κρατικά κονδύλια κλπ). Στο πρώτο λοιπόν, ακαδημαϊκό εξάμηνο του 2016, 97 πρωτοετής φοιτητές και φοιτήτριες του Πολυτεχνείου Κρήτης θα εγκαταλείψουν την πόλη, με αποκλειστική ευθύνη του ιδρύματος. Λίγο αργότερα η διεύθυνση του ιδρύματος θα παύσει την ασφάλεια υγείας φοιτητών του, με δολοφονική αδιαφορία για όσους δεν ανήκουν σε κάποιο ταμείο των γονιών τους ή δεν εργάζονται.
Εκτός από την ευθύνη του ιδρύματος για την μέριμνα των φοιτητών του, στην απολογία αναπτύχθηκε και η εμπορευματική διάσταση που μια μερίδα της συγκλήτου περνάει όλα αυτά τα χρόνια. Με κύριο εκφραστή της τον Β. Διγαλάκη (τέως πρύτανη Πολυτεχνείου Κρήτης, τέως υφυπουργό Παιδείας και πρόεδρο της εταιρίας αξιοποίησης περιουσίας του Πολυτεχνείου Κρήτης) η περιουσία του ιδρύματος, εξυπηρετεί κυρίως ιδιωτικά συμφέροντα, ενώ οι φοιτητικές ανάγκες για χώρους στην πόλη είναι πολλές. Με αποκορύφωμα την ενοικίαση των κτηρίων στον Λόφο Καστέλι και του αρχαιολογικού δημόσιου χώρου, για 25 χρόνια και την εκκένωση της κατάληψης το 2020, το Πολυτεχνείο Κρήτης απόδειξε για άλλη μια φορά με ποιανών το μέρος συντάσσεται.
Συνεχίζοντας την απολογία του, ανέφερε πως ο μοναδικός λόγος που παραμένει στα Χανιά είναι η κατάληψη Rosa Nera. Ήταν ο μοναδικός “φορέας” της πόλης (η κατάληψη) που στήριξε το συγκεκριμένο άτομο, και όπως είχε ήδη αποδειχτεί, ο μοναδικός “φορέας” που στηρίζει εκείνους που έχουν ανάγκη, τους από τα κάτω.
Κλείνοντας αναφέρθηκε στο παράδοξο της υπόθεσης. Το ίδρυμα στο οποίο φοιτεί, έμμεσα τον μηνύει για το γεγονός ότι έμενε στην κατάληψη, ενώ το ίδιο ευθυνόταν για την μη κάλυψη της στέγασής του.
Η εισαγγελική πρόταση
Μετά τις απολογίες, η εισαγγελέας πρότεινε απαλλαγή από τις κατηγορίες για όλα τα άτομα που κατηγορούνταν. Οι περισσότερες φθορές που υπάρχουν στο κτήριο δεν έγιναν από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις αλλά από την αναμενόμενη φθορά του χρόνου. Όπως προκύπτει άλλωστε από τις μαρτυρίες, τα άτομα που συνελήφθησαν κατά την εκκένωση του κτηρίου δεν αποδείχθηκε ότι παρευρίσκονταν στις εργασίες για τις οποίες συζητάμε. Τόνισε ότι πράγματι φαίνεται πως αυτές οι εργασίες που έγιναν παλιότερα, έγιναν για τη συντήρηση του κτηρίου, προκειμένου να φιλοξενούνται και να δραστηριοποιούνται οι άνθρωποι που συμμετέχουν στο εγχείρημα ή το επισκέπτονται περιστασιακά.
Την εισαγγελική πρόταση δέχτηκε τελικά και η πρόεδρος του δικαστηρίου, αθωώνοντας τους δεκατέσσερις από τους 16 συλληφθέντες της εκκένωσης.
Η αγόρευση της υπεράσπισης
Ανάμεσα στην εισαγγελική πρόταση και την τελική αθώωση από την πρόεδρο του δικαστηρίου, υπήρξε η αγόρευση του δικηγόρου υπεράσπισης, με την οποία κρίνουμε ότι θα πρέπει να κλείσει αυτή η ανταπόκριση.
Ξεκίνησε την αγόρευσή του λέγοντας ότι το Πολυτεχνείο Κρήτης είχε αγοράσει τα κτήρια στον λόφο Καστέλι από το Υπουργείο Αμύνης το 1986 με χρήματα που καταβλήθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών. Το κτήριο Rosa Nera δεν χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 2004 που καταλήφθηκε11. Μάλιστα, το Πολυτεχνείο ενδιαφέρθηκε να μεταγράψει τους τίτλους ιδιοκτησίας μόλιςτο 2014, τη χρονική περίοδο που φαίνεται να ξεκίνησαν οι σκέψεις για την τουριστική του εκμετάλλευση.
Τα κτίρια στον λόφο Καστέλι δεν είναι βέβαια τα μόνα που έχει εγκαταλείψει το Πολυτεχνείο. Στην ιδιοκτησία του βρίσκονται –από δωρεές ιδιωτών-40-50 ακίνητα στην πόλη των Χανίων, ενώ όσα από αυτά χρειάζονται άμεση συντήρηση τα αφήνει να ερημώνουν.
Το 2004, μία μικρή ομάδα ανθρώπων, θέλοντας να αντιδράσει στην ερήμωση των δημόσιων κτηρίων αλλά και προκειμένου να στεγάσει τις δραστηριότητές της, κατέλαβε το κτήριο Rosa Nera. Ο λόγος που σήμερα υπάρχει αυτό το ιστορικό κτήριο στον δημόσιο διάλογο είναι η κατάληψή του. Ο λόγος που το κτήριο δεν κατέρρευσε μετά από τόσα χρόνια εγκατάλειψης είναι αυτή η κατάληψη. Αυτά άλλωστε προέκυψαν και από τις καταθέσεις των μαρτύρων υπεράσπισης. Άνθρωποι από διάφορους χώρους περιέγραψαν το εύρος των δραστηριοτήτων που συμβαίνουν στον χώρο της κατάληψης όλα αυτά τα χρόνια, κάτι που τελικά εξηγεί και την ευρεία κοινωνική της αποδοχή.
Από την άλλη, η εταιρεία Belvedere προσπάθησε να κάνει ακριβώς το αντίθετο. Από τη στιγμή της εκκένωσης και χωρίς να νοιαστεί για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κτηρίου, το σφράγισε τοποθετώντας λαμαρίνες και συρματοπλέγματα, με μόνο στόχο την απομάκρυνση του κόσμου από την αυλή και τα κτήρια. Εύλογα θα αναρωτιόταν λοιπόν κανείς, αν αυτοί και αυτές που κατηγορούνται σε αυτή τη δίκη για φθορές στο μνημείο είναι και αυτοί που πράγματι έχουν φθείρει το κτήριο.
Ο εμπορευματικές βλέψεις της εταιρίας Belvedere έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη δράση της κατάληψης, στην οποία ό,τι συμβαίνει γίνεται με αντιεμπορευματικούς όρους. Έτσι προέκυψε και το κεντρικό σύνθημα της ανακατάληψης του κτηρίου: όλα για όλους, τίποτα δικό μας. Όλες οι εκδηλώσεις, οι προβολές, τα εργαστήρια, τα βιβλιοπωλεία, τα καφενεία γίνονται χωρίς αντίτιμο, αλλά με ελεύθερη συνεισφορά.
Για εκατοντάδες ανθρώπους, ντόπιους και μετανάστες, ο χώρος της κατάληψης είναι το σπίτι τους. Κανένα από τα άτομα που δραστηριοποιούνται στο εγχείρημα δεν έχει προσωπικό όφελος από τη συμμετοχή του σε αυτό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα άλλωστε είναι το γλέντι που στήνεται κάθε χρόνο με αφορμή τα γενέθλια της κατάληψης, με περισσότερα από χίλια άτομα να παρευρίσκονται σε αυτό. Τα άτομα της κατάληψης μαγειρεύουν για όλο αυτό τον κόσμο, στήνουν μεγάλα τραπέζια, παίζουν μουσική και χορεύουν όλα μαζί, χωρίς να υπάρχει κανένα προσωπικό όφελος.
Κλείνοντας την αγόρευση, κατέληξε ότι όλα όσα υποστηρίχθηκαν σε αυτή τη δίκη οδηγούν σε ένα και μόνο δίλημμα:
Ή ΚΑΤΆΛΗΨΗ Ή ΕΓΚΑΤΆΛΕΙΨΗ
1Τα σκανδαλώδη σχέδια της εταιρίας Belvedere για την ξενοδοχοποίηση των κτηρίων αποκαλύφθηκαν μετά από έρευνα της Rosa Nera & αλληλέγγυων ατόμων:
Ξενοδοχείον Λόφος Καστέλι – ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ, Rosa Nera [22/10/2020]
2Το χρονικό της εκκένωσης, τη συνέλευση αλληλεγγύης στη Rosa Nera και την ανακατάληψη της Rosa Nera μπορείτε να βρείτε στα κείμενα των ιστοτόπων: rosanera.squat.gr/ και solidaritywithrosanera.wordpress.com/
3Κάλεσμα σε συνέλευση για συντονισμό δράσεων ενόψει του δικαστηρίου: Τα μαύρα τα ρόδα ανθίζουν μια ζωή. Δεν έχουνε συμβόλαιο, δεν έχουνε ποινή. ,Rosa Nera [29/12/2021]
4Οι ισχύουσες διατάξεις περιορίζουν τον αριθμό ατόμων στην αίθουσα στους 15 για όλες τις δίκες.
5Παράβολο της τάξεως των 50€, το οποίο μάλιστα μετά τις 8/2019 καταργήθηκε!
6Το κτηριακό συγκρότημα αποτελείται από το κτήριο Rosa Nera (πρώην Μεραρχία) και τα κτήρια των πρώην φυλακών – στρατώνων και νυν κατειλημμένη Πρυτανεία.
7Ο λόφος Καστέλι είναι η περιοχή στην παλιά πόλη των Χανίων όπου βρίσκεται η κατάληψη. Εκτός από το κτηριακό συγκρότημα και την αυλή, τα οποία είναι σήμερα κατειλημμένα, υπάρχουν ελάχιστες μόνιμες κατοικίες, πολλά τουριστικά καταλύματα και αρχαιολογικές ανασκαφές. Τις πρώτες μέρες μετά την εκκένωση, οι αστυνομικές δυνάμεις που είχαν έρθει από όλη την Κρήτη δεν επέτρεπαν την ανάβαση στον λόφο, παρά μόνο στους μόνιμους κατοίκους και τους τουρίστες/-ριες που διέμεναν στα συγκεκριμένα τουριστικά καταλύματα. Με το πέρασμα των ημερών, και καθώς το ζήτημα του αποκλεισμού του λόφου βρισκόταν συνεχώς στην επικαιρότητα (κυρίως εξαιτίας των συστηματικών δράσεων του τοπικού κινήματος) οι αστυνομικές δυνάμεις περιορίστηκαν στη φύλαξη-αποκλεισμό της εισόδου της αυλής της κατάληψης (και κατ’ επέκταση και του κτηριακού συγκροτήματος).
8Ήδη από τις πρώτες μέρες μετά την εκκένωση, η ένωση αστυνομικών υπαλλήλων του νομού αιτείται προς την αστυνομική διεύθυνση Χανίων, να φύγει από τον λόφο Καστέλι (17/9/20). Αυτό επαναλαμβάνεται τον Φλεβάρη του 2021 καθώς και τον Μάη του ίδιου έτους, οπότε και τους δίνεται η υπόσχεση ότι μέχρι το τέλος του μήνα θα αποχωρήσουν από τον λόφο. Φυσικά οι μπάτσοι δεν έφυγαν μόνοι τους, αλλά τους έδιωξε ο αλληλέγγυος κόσμος που ανακατέλαβε τα κτήρια και την αυλή στις 5/6/2021: Αποχώρηση της Αστυνομίας από το λόφο Καστέλι, ζητά η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Χανίων, Χανιώτικα Νέα [15/5/2021]
9Συγκεντρωμένο το υλικό που αφορά στην καμπάνια για τη δίκη και τους φορείς που πήραν θέση στο Αρχείο ετικέτας Δικαστήριο συλληφθέντων εκκένωσης της σελίδας solidaritywithrosanera.wordpress.com/
10Λεπτομερές άρθρο και φωτογραφικό υλικό από τις φθορές στο κτήριο κατά τη διάρκεια που ήταν εκκενωμένο, έκανε το Κοινωνικό Ραδιόφωνο Χανίων (ΚραΧ) μετά την ανακατάληψη: Τεκμηρίωση των τρόπων παθητικής καταστολής στο συγκρότημα κτιρίων του λόφου Καστέλι, Κοινωνικό Ραδιόφωνο Χανίων (ΚραΧ) [13/6/2021]
11Συγκεκριμένα, το Πολυτεχνείο Κρήτης χρησιμοποίησε το κτήριο των πρώην φυλακών – στρατώνων για την κάλυψη διοικητικών υπηρεσιών (Πρυτανεία) έως το 2014. Στη συνέχεια, η Πρυτανεία μεταφέρθηκε στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Πολυτεχνείο (λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Χανίων) και το κτηριακό συγκρότημα εγκαταλείφθηκε εντελώς από το Πολυτεχνείο.
