Κάτω από την ανθρωπιά των ποινών, βρίσκεται μια πειθαρχική επένδυση των σωμάτων.
~Μισέλ Φουκώ
Η φυλακή ως οικοδόμημα έχει τις ρίζες της ίσως στα μπουντρούμια του μεσαίωνα, ως μηχανισμός όμως πλήρους ελέγχου και πειθάρχησης δομείται σταδιακά από τον αιώνα του διαφωτισμού, βρίσκοντας συνεχώς πατήματα στον γοργά αναπτυσσόμενο κλάδο της τεχνολογίας, μέχρι και τις μέρες μας. Απότοκο οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και της αποξένωσης που αυτές συνεπάγονται στον ψυχισμό του ατόμου, στεγάζει σώματα, με σκοπό δήθεν τον σωφρονισμό τους που στην πράξη μεταφράζεται σε στέρηση της ελευθερίας, απαξίωση της αξιοπρέπειας, άθλιες συνθήκες διαβίωσης και υποτίμηση της ζωής των κρατουμένων σαν ζωή δεύτερης κατηγορίας.
Με τη συνθήκη της πανδημίας η έννοια του εγκλεισμού αναπροσδιορίζεται. Οι κρατούμενοι δεν έχουν πρόσβαση σε αυτονόητα αγαθά, όπως είναι η διασφάλιση υγειονομικών συνθηκών στους χώρους όπου κρατούνται, η επαφή με τους κοντινούς τους μέσω επισκεπτηρίων τα οποία καταργήθηκαν ώστε να αποφευχθεί διασπορά του ιού (οι φύλακες όμως και οι διοικητικοί υπάλληλοι εισέρχονται κανονικά μεταφέροντας δυνητικά τον ιό), η ενημέρωση για τους τρόπους και τον βαθμό εξάπλωσης του ιού, καθώς και η πρόνοια και περίθαλψη των ατόμων με (χρόνιο ή και όχι) πρόβλημα υγείας. Έγκλειστοι σε «σωφρονιστικά» καταστήματα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες κατέθεσαν μια σειρά αιτημάτων, τα οποία όμως, κατά κύριο λόγο δεν εισακούστηκαν, πυροδοτώντας μια σειρά αντιδράσεων, οι οποίες −σε ό,τι αφορά την Ελλάδα− κορυφώθηκαν με τον θάνατο της Αζιζέλ Ντενίρογλου, τις απόπειρες αυτοκτονίας στα κρατητήρια της «Διεύθυνσης Αλλοδαπών» στην Πέτρου Ράλλη, και τις εκδικητικές μεταγωγές συντρόφων που «τόλμησαν» να προβάλουν μορφές οργανωμένης αντίστασης ενάντια στην εγκληματική και δολοφονική πολιτική του κράτους.
Με κύρια αιτήματά τους την αποσυμφόρηση των φυλακών και τη λήψη μέτρων για στοιχειώδεις μορφές απολύμανσης και υγειονομικής προστασίας από τον covid-19, οι κρατούμενοι και οι κρατούμενες διεκδικούν το αυτονόητο: μια πιο ανθρώπινη μεταχείριση. Κατά κύριο λόγο, τα αιτήματα αφορούν την αποσυμφόρηση των «σωφρονιστικών» καταστημάτων με αποφυλάκιση ή περιορισμό κατ’ οίκον όσων εκτίουν ποινές μικρότερες των 5 ετών, όσων έχουν εκτίσει το μεγαλύτερο μέρος της ποινής τους, των ηλικιωμένων, των μητέρων με ανήλικα παιδιά έως 8 ετών, και όσων πάσχουν από χρόνιο νόσημα, τη χορήγηση αδειών σε υπαλλήλους που παρουσιάζουν συμπτώματα ίωσης όπως ισχύει και για τον υπόλοιπο πληθυσμό, την απολύμανση των φυλακών και τη χορήγηση αντισηπτικών και μασκών, καθώς και την κατά περίπτωση δημιουργία ξεχωριστών δομών όπου θα μπορούν να ενταχθούν όσοι ενδεχομένως νοσήσουν.
Η μη −ή η μερική− ικανοποίηση των αιτημάτων αυτών, σε συνδυασμό με τους θανάτους που συνέβησαν στις εγχώριες φυλακές από κρατική αμέλεια −ή μήπως πρόθεση;− το τελευταίο διάστημα, καθώς και την απροκάλυπτη κρατική αδιαφορία οδήγησαν στην πολύμορφη αντίδραση των κρατουμένων. Κείμενα, αποχή από το συσσίτιο, άρνηση εργασίας, άρνηση καταμέτρησης, άρνηση μεσημεριανής κατάκλισης, κελιά ανοιχτά, κάψιμο ρούχων και στρωμάτων, συνθήματα, θόρυβος είναι μερικά μόνο από τα μέσα που οι κρατούμενες και οι κρατούμενοι επέλεξαν για να εκδηλώσουν την αντίδρασή τους. ΕΚΑΜ, ΜΑΤ, ξυλοδαρμοί, ψευδείς κρατικές διαβεβαιώσεις για αποσυμφόρηση των φυλακών, ψαχτήρια σε κελιά, πειθαρχικές ποινές, κλείσιμο προαυλίων, εκδικητικές απαγωγές/μεταγωγές συντρόφων σε άλλες φυλακές, μερικά μόνο από τα μέσα με τα οποία εκδηλώθηκε η βίαιη κρατική καταστολή.
Έξω από τις φυλακές, ο covid-19 έδωσε άλλοθι στο κράτος για εντατικοποίηση του ελέγχου και της καταστολής, τόσο κατά τη διάρκεια της καραντίνας, όσο και επί του παρόντος, στον απόηχο αυτής. Με ελέγχους, πλέον, της αστυνομίας σε λεωφορεία, με τη στοχοποίηση ευπαθών ή ευάλωτων ομάδων (μετανάστες, άστεγοι, ρομά), με τον βίαιο εκδιωγμό ατόμων από τις πλατείες, με την έντονη αστυνομική παρουσία σε χώρους όπου συναντιόμαστε και ζυμωνόμαστε πολιτικά (πολυτεχνείο, εξάρχεια και αλλού), γίνεται μια προσπάθεια εκφοβισμού, πειθάρχησης και ελέγχου των πολιτικών υποκειμένων. Οι φυλακές δε θα μπορούσαν, παρ’ όλα αυτά, να αποτελέσουν εξαίρεση, όπου οι κρατούμενες και οι κρατούμενοι βίωσαν την επικίνδυνη αμέλεια και την άγρια καταστολή του κράτους. «Το πανοπτικό μοντέλο [των φυλακών] προορίζεται να διαδοθεί στο κοινωνικό σώμα, χωρίς να καταργείται ή να χάνει οποιαδήποτε ιδιότητά του· προορισμός του είναι να γίνει μια γενικευμένη λειτουργία στο πλαίσιο του κοινωνικού σώματος», έγραφε ο Φουκώ γύρω στα 1975, παραμένοντας επικίνδυνα επίκαιρος.
#Μένουμε σπίτι#
Τι γίνεται, όμως, με το #μένουμε φυλακή# ; Και όχι μεταφορικά, στην συχνή περίπτωση που κάποιο από μας αισθάνεται το σπίτι του σαν φυλακή, αλλά κυριολεκτικά, στην περίπτωση των έγκλειστων στα κάτεργα της περιβόητης «δημοκρατίας» του 21ου αιώνα. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες… Ρωσία, Ιταλία, Βενεζουέλα, Κολομβία, Αργεντινή, Περού, Τουρκία, Ιράν, Ισπανία, Ιορδανία… Μες στο σκοτάδι του φόβου που η εξουσία προσπαθεί να επιβάλει με πρόσχημα έναν ιό, μέσα στις φυλακές, τις μικρές αυτές εστίες όπου άνθρωποι στερούνται την ελευθερία τους με τον πιο κτηνώδη τρόπο, μέσα εκεί έλαμψε η σπίθα της εξέγερσης. Η αντίσταση δεν γνωρίζει σύνορα. Όσο η αξιοπρέπεια καταπατάται χωρίς ίχνος ντροπής, και η ελευθερία παραβιάζεται απροκάλυπτα, γονιμοποιείται ένα κοινό έδαφος διεκδικήσεων και αγώνων παντού πάνω στη γη.
Χρονολόγιο θανάτων, αποπειρών αυτοκτονίας, εξεγέρσεων, μεταγωγών, απεργιών πείνας και δίψας σε χώρους εγκλεισμού, σε Ελλάδα, Τουρκία και Αίγυπτο
– 07/03 απόπειρα αυτοκτονίας της E. στο κρατητήριο της Πέτρου Ράλλη
– 21/03 εκδικητική μεταγωγή της Πόλας Ρούπα, μέλους του ΕΑ, από τις φυλακές Κορυδαλλού στις φυλακές Ελαιώνα Θήβας
– 23/03 θάνατος 29χρονου ρομά που αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας στις φυλακές Δομοκού
– 24/03 βίαιη μεταγωγή του Νίκου Μαζιώτη, μέλους του ΕΑ, από τις φυλακές Κορυδαλλού στις φυλακές Δομοκού
– 29/03 απεργία πείνας του αγωνιστή Sadi Naci Ozpolat του Λαϊκού Μετώπου από την Τουρκία, που βρίσκεται έγκλειστος στις φυλακές Διαβατών, στη Θεσσαλονίκη
– 03/04 πεθαίνει η αγωνίστρια Ηelin Bölek, μέλος του Grup Yorum, έπειτα από 288 μέρες απεργίας πείνας
– 09/04 πεθαίνει η Αζιζέλ Ντενίρογλου επειδή δεν της δόθηκε πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, όντας άρρωστη, στις φυλακές Ελαιώνα Θήβας
– 09/04 εξέγερση στις φυλακές Ελαιώνα Θήβας με αφορμή την κρατική δολοφονία της Αζιζέλ Ντενίρογλου
– 14/04 απόπειρα αυτοκτονίας της S. στο κρατητήριο της Πέτρου Ράλλη
– 16/04 εκδικητική μεταγωγή του φοιτητή και πρωτοστάτη στις διεκδικήσεις των κρατούμενων εν μέσω πανδημίας, Βασίλη Δημάκη, στις φυλακές Γρεβενών
– 18/04 απόπειρα αυτοκτονίας της M. στο κρατητήριο της Πέτρου Ράλλη
– 18/04 απόπειρα αυτοκτονίας της F. στο κρατητήριο της Πέτρου Ράλλη
– 20/04 πεθαίνει ο Σελίμ Ζερολάρι από φλεγμονή στο δόντι, φυλακές Μαλανδρίνου
– 21/04 απεργία πείνας του Βασίλη Δημάκη
– 24/04 πεθαίνει στις τουρκικές φυλακές ο αγωνιστής Μustafa Köçak έπειτα από 297 μέρες απεργίας πείνας, και βασανιστήρια υποχρεωτικής σίτισης στην οποία αντιστάθηκε αφαιρώντας τον ορό με τα δόντια του
– 25/04 αυτοκτονία 18χρονου στο ατ Κομοτηνής υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες
– 27/04 προχωράει και σε απεργία δίψας ο Βασίλης Δημάκης
– 30/04 το συμβούλιο των φυλακών Γρεβενών κάνει δεκτό το αίτημα του Βασίλη Δημάκη για επαναμεταγωγή του στις φυλακές Κορυδαλλού, ώστε να συνεχίσει να παρακολουθεί τις σπουδές του. Τερματισμός της απεργίας πείνας-διψας
– 02/05 πέθανε ο αιγύπτιος σκηνοθέτης Shady Habash που κρατούνταν σε φυλακή υψίστης ασφάλειας στο Κάιρο εν αναμονή δίκης. Ο Shady Habash είχε σκηνοθετήσει βίντεο για τραγούδι ενός τραγουδιστή που εξορίστηκε από τη χώρα, και το οποίο χλεύαζε και κατηγορούσε τον αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι για διαφθορά.
– 07/05 πεθαίνει ο αγωνιστής Ibrahim Gökçek, επίσης μέλος των Grup Yorum. Κατέληξε στην εντατική λίγα 24ωρα μετά τη διακοπή απεργίας πείνας που διήρκεσε 323 μέρες
– 09/05 ξανά σε λευκή απεργία (πείνας-δίψας) ο Βασίλης Δημάκης, αφού παρόλο που μετήχθη πίσω στον Κορυδαλλό, βρέθηκε σε ειδικό καθεστώς έκτισης ποινής.
– 11/05 Σταμάτησε την απεργία δίψας ο Βασίλης Δημάκης, μετά τις διαβεβαιώσεις που του δόθηκαν από τον εκπρόσωπο του υπουργείου Δικαιοσύνης ότι θα έχει άμεσα πρόσβαση στο πανεπιστήμιο.
Σε μια προσπάθεια γεφύρωσης της κινητοποίησης και της εξέγερσης των «μέσα», με την αντίσταση των «έξω», έγιναν κάποιες δράσεις και κινήσεις αλληλεγγύης από συντρόφους και συντρόφισσες (πανό, κείμενα, μοιράσματα, τρικάκια, συνθήματα) ως ελάχιστη ένδειξη αλληλεγγύης με τις κρατούμενες και τους κρατούμενους. Έπεται συνέχεια.
colibrí
