Σήμερα περισσότερο από ποτέ γίνεται φανερό ότι δεν έχουμε τίποτα να περιμένουμε από «τα πάνω», και ότι η μόνη δυνατότητα που έχουμε να ζήσουμε πέρα από το κράτος και το κεφάλαιο μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν πάρουμε συλλογικά τα πράγματα στα χέρια μας. Όλο και περισσότερο όμως γίνεται κατανοητό ότι για να κατακτήσουμε την κοινωνική αυτονομία πρέπει παράλληλα να δουλέψουμε πολύ σκληρά ώστε τα κινήματά μας να δημιουργήσουν τις υλικές συνθήκες που θα την κάνουν δυνατή. Η πρόταση που ακολουθεί είναι μία μικρή συνεισφορά σε αυτόν τον σκοπό. Παρακαλώ διαδώστε την.
Η ιδέα
Η βάση της τροφής στην κοινωνία μας είναι το ψωμί. Σήμερα, η παραγωγή και διανομή του ψωμιού εκτελούνται στα πλαίσια της καπιταλιστικής αγοράς. Μπορούμε να πάρουμε στα χέρια μας το ψωμί, μετασχηματίζοντας τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής και διανομής του σε μη εκμεταλλευτική και αλληλέγγυα βάση. Και μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό με ένα δίκτυο φούρνων σε όλη τη χώρα, που θα λειτουργούν σε συνεταιριστική/συνεργατική βάση, με τους εργαζόμενους να παίρνουν ισότιμα όλες τις αποφάσεις, και μετά την κάλυψη του κόστους παραγωγής τους θα διανέμουν ελεύθερα το παραγωγικό πλεόνασμα στην κοινωνία.
Παράδειγμα
Ας σκεφτούμε ως παράδειγμα ότι το κίνημα ιδρύει τον φούρνο αλληλεγγύης Εξαρχείων «Όλα για Όλους». Ιδρύεται ένας συνεταιρισμός με 20 μέλη, άλλα από τα οποία συνεισφέρουν το αρχικό κεφάλαιο και άλλα την εργασία τους. Στον φούρνο αλληλεγγύης αναρτώνται οι κανόνες λειτουργίας ή, καλύτερα, το συμβόλαιο αλληλεγγύης με την τοπική κοινωνία, για να είναι ορατό και κατανοητό το τι πάει να κάνει από τους κατοίκους. Μετά την έναρξη της λειτουργίας του η συνέλευση των εργαζομένων υπολογίζει μηνιαίως το καθημερινό κόστος λειτουργίας και τοποθετεί την τιμή τού προς πώληση ψωμιού λίγο παραπάνω, όπως συμβαίνει στις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Αν μία μέρα το κόστος λειτουργίας ξεπεραστεί, η συνέλευση των εργαζομένων ανακοινώνει στην τοπική κοινωνία ότι μετά τις 12.00 της επόμενης ημέρας θα διανείμει ελεύθερα Χ αριθμό καρβελιών.
Γιατί θα πετύχει
Κάθε γείτονας που θα διαβαίνει το κατώφλι του φούρνου αλληλεγγύης θα ξέρει ότι το ποσό που δίνει για το δικό του ψωμί μπορεί να σημαίνει ότι κάποιος άλλος άνθρωπος θα αποκτήσει ελεύθερα πρόσβαση στην τροφή του. Και βεβαίως, αν οι περισσότεροι γείτονες πηγαίνουν μετά τις 12.00 για να πάρουν δωρεάν το ψωμί τους, τότε θα αντιλαμβάνονται πως ο λόγος που δεν υπάρχει πλεόνασμα καρβελιών είναι η έλλειψη αλληλεγγύης τους. Επιπρόσθετα, οι φούρνοι αλληλεγγύης θα μπορούν να ανταγωνιστούν ευθέως τους φούρνους που θα δουλεύουν με καπιταλιστικά κριτήρια, ακριβώς γιατί θα προτάσσουν την αλληλεγγύη, την συναπόφαση και τη μη εκμετάλλευση ανάμεσα στους ανθρώπους.
Τεχνικές λεπτομέρειες
Για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι αναγκαία η πρόβλεψη και ο σχεδιασμός ενός καλά κοστολογημένου οικονομικού (και όχι επιχειρηματικού) πλάνου. Για τη συγκρότηση ενός δικτύου φούρνων αλληλεγγύης είναι προτιμότερη η ίδρυση ενός και όχι περισσότερων συνεταιρισμών, ώστε να είναι λιγότερο κοστοβόρα η νομική και φορολογική του κάλυψη, να μπορεί να επιτύχει οικονομίες κλίμακας, αλλά και να αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική συνολικά στην κοινωνία. Αν όχι άμεσα, τότε στο εγγύς μέλλον θα πρέπει να επιδιωχθεί ένας τέτοιος συνεταιρισμός να γίνει μεικτός με την είσοδο και γεωργών, που θα παράγουν την πρώτη ύλη του ψωμιού (σιτάρι) με συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια.
Πολιτικό (όχι ιδεολογικό) πλαίσιο
Κάθε φούρνος αλληλεγγύης θα πρέπει να προβάλει στους γείτονες τις αρχές και τους κανόνες λειτουργίας του, ώστε η επιλογή τους να τον στηρίζουν να είναι πλήρως συνειδητή και συνειδητοποιημένη. Δεν πρέπει όμως τέτοια προβολή να καταφεύγει σε ιδεολογικές κατασκευές, που εδώ και καιρό λειτουργούν διαχωριστικά ανάμεσα στους κοινωνικούς αγωνιστές και την κοινωνία, ενώ στέκονται εμπόδιο στην άμεση κοινωνική δράση, αφού παραλλάσσουν την πραγματικότητα. Επίσης, κάθε φούρνος αλληλεγγύης θα μπορεί να στηρίζει τις τοπικές κινηματικές υποδομές, να λειτουργεί σε άμεση όσμωση με αυτές, και τα μέλη του να συμμετέχουν σε κοινωνικές δράσεις και εγχειρήματα. Έτσι, οι φούρνοι αλληλεγγύης μπορούν να παίξουν διττό ρόλο, τόσο μετασχηματίζοντας μέχρι κάποιον βαθμό τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής και διανομής του ψωμιού στην κατεύθυνση της αυτονομίας από κράτος/κεφάλαιο, της αλληλεγγύης και της μη εκμετάλλευσης, όσο και λειτουργώντας ως κύτταρα του κινήματος σε κάθε γειτονιά.
Κατακλείδα
Η δημιουργία των υλικών συνθηκών της πολιτικής και κοινωνικής αυτονομίας μας είναι ένας δύσκολος δρόμος, που πρέπει να βαδίσουμε μαζί. Το μόνο όμως που έχουμε να χάσουμε είναι τα δεσμά της μισθωτής σκλαβιάς και την αλλοτρίωση/εξαχρείωση που αυτή συνεπάγεται. Σήμερα είναι καιρός να χτίσουμε το κίνημά μας σε άλλη πιο στέρεα βάση, είναι καιρός να απαντήσουμε στα αφεντικά ότι τα θέλουμε όλα (για όλους).
