Η ανάδειξη της συσσώρευσης βαρέων μετάλλων σε επικίνδυνα ποσοστά στον θαλάσσιο πυθμένα της Σύρου τον Σεπτέμβρη του 2019 συμπίπτει με την εξαγορά των τοπικών ναυπηγείων από την ΟΝΕΧ. Προκειμένου να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της επένδυσής της, η εταιρεία προχωράει άμεσα στην εφαρμογή μαφιόζικων πρακτικών τρομοκράτησης όσων ανησυχούν για τη θαλάσσια μόλυνση στο νησί, συστήνοντας ένα εργοστασιακό σωματείο που βάζει πλάτη στα συμφέροντά της, ενώ παράλληλα επιδίδεται σε δωροδοκίες φιλανθρωπικού χαρακτήρα σε διάφορους τοπικούς φορείς για να πετύχει τη σιωπηλή τους συναίνεση. Το επόμενο διάστημα η επένδυση προχωράει απρόσκοπτα, η διενέργεια έρευνας για τις θαλάσσιες επιπτώσεις της λειτουργίας των ναυπηγείων κωλυσιεργεί με διάφορα προσχήματα από τις αρχές, ενώ μια βιομηχανία διώξεων και μηνύσεων με υπέρογκα ποσά εξελίσσεται εις βάρος αγωνιστών και κατοίκων που διαμαρτύρονται. Η περίπτωση του Νεώριου Σύρου δεν είναι μόνο ένα μεγάλο περιβαλλοντικό σκάνδαλο με ανυπολόγιστο κόστος για τη θαλάσσια και ανθρώπινη ζωή, αλλά και ένα ενδεικτικό παράδειγμα, τόσο των πρακτικών που χωρίς δισταγμό υιοθετούνται από το κεφάλαιο για την προώθηση των συμφερόντων του, όσο και των εργασιακών συνθηκών που επιφυλάσσει αυτή η «ανάπτυξη». Στη συζήτηση που ακολουθεί με την ομάδα «Οργή από τα κάτεργα» αποτυπώνονται τα κύρια σημεία της υπόθεσης.
Στο νησί της Σύρου εδρεύει ένα ναυπηγείο το οποίο μολύνει την ατμόσφαιρα και τα ύδατα, και δημιουργεί ηχορύπανση όλο το εικοσιτετράωρο, χωρίς να υπάρχει κανένας απολύτως έλεγχος, μέσω της πρακτικής του χαρτζιλικώματος των αρχών από την εργοδοσία, και του τραμπουκισμού από ομάδα εργαζομένων προς την τοπική κοινωνία. Όμως, όσο μεγάλη και αν είναι αυτή η οικολογική/ανθρωπιστική πληγή, εμείς δεν θα ασχοληθούμε με αυτό, μιας και ήδη υπάρχει το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου* το οποίο το κάνει ήδη περίφημα. Η δικιά μας τοποθέτηση ασχολείται εξαρχής με το νέο «εργασιακό μοντέλο Σύρου», που είναι το όνειρο κάθε αφεντικού ενάντια στην εργατική τάξη, καθώς επίσης και με τη φασιστική απειλή που δημιουργείται από κάθε φασιστικό στοιχείο το οποίο ευνοείται, χρηματοδοτείται και σιγοντάρεται από τους ταξικούς εχθρούς μας, εντός και εκτός των εργασιακών μας χώρων στο νησί. Οι τρέχουσες εξελίξεις περιλαμβάνουν δύο νέες αγωγές εις βάρος των αγωνιστών, οι οποίες αυτή τη στιγμή συνολικά φτάνουν τα 3.000.000 για διαφυγόντα κέρδη και συκοφαντική δυσφήμιση, καθώς και την είδηση –από τον δήμαρχο Σύρου και αντιπεριφερειάρχη Κυκλάδων– για σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ περιφέρειας, λιμενικού ταμείου και Πολυτεχνείου Κρήτης, για τη διενέργεια μελέτης περί μόλυνσης στο λιμάνι της Σύρου, η οποία όμως θα χρηματοδοτηθεί από την εργοδοσία των ναυπηγείων. Εν κατακλείδι, έχουμε μια εταιρεία που ζητάει 3.000.000 από όσους ζητούσαν την έρευνα, αλλά ταυτόχρονα τη χρηματοδοτεί, διότι όπως γνωρίζουμε, στον δικό τους κόσμο ό,τι πληρώνεις το ελέγχεις και σου ανήκει – ακόμα και το αποτέλεσμα.
-Το «Νεώριο» υπάρχει ως βιομηχανική μονάδα στη Σύρο από τον 19ο αιώνα. Έχει αλλάξει πολλές φορές χέρια, έχοντας βρεθεί και υπό κρατικό έλεγχο μέχρι το 1992, όταν η κυβέρνηση πατρός Μητσοτάκη, στο πλαίσιο των ιδιωτικοποιήσεων, το έκλεισε για 2 χρόνια. Το 1994 αγοράστηκε από τη «Νεώριoν Νέα Α.Ε.» του ομίλου Ταβουλάρη, που αργότερα απέκτησε και τα ναυπηγεία Ελευσίνας. Τελευταία φορά άλλαξε χέρια το καλοκαίρι/φθινόπωρο του 2019, όταν το ανέλαβε η ONEX A.E. του ελληνοαμερικανού επιχειρηματία Πάνου Ξενοκώστα. Ποια είναι η σχέση του ναυπηγείου με την τοπική οικονομία και κοινωνία;
-Όπως γνωρίζουμε, εντός καπιταλισμού υπάρχουν σχέσεις εξάρτησης εργαζομένων-εργοδοσίας και σχέσεις οικονομικών συγκοινωνούντων δοχείων μεταξύ εργαζομένων και τοπικής κοινωνίας. Όσοι εργοδότες πήραν το Νεώριο στα χέρια τους χρησιμοποίησαν την τακτική της υπερεργασίας δίχως το δικαίωμα της υπερωρίας (γι’ αυτό και το εργατικό δυναμικό του νησιού δεν ήταν ποτέ αρκετό σε καιρούς «ανάκαμψης», και εργάτες εισέρχονταν από άλλα μέρη), και αφού υπερχρέωναν εργαζόμενους και τοπικές επιχειρήσεις ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, κήρυτταν πτώχευση. Μάζευαν όλη τη μπάζα και έφευγαν απ’ το νησί αφήνοντας τεράστιο χρέος στην τοπική οικονομία, και τόνους μόλυνσης (βουνά αμμοβολής παρέμεναν στον χώρο του ναυπηγείου μολύνοντας τα πάντα μέσω των ανέμων).
-Εξαγοράζει λοιπόν η ΟΝΕΧ το ναυπηγείο, και συστήνεται το εν λόγω σωματείο με τα εγκάθετα, φιλοεργοδοτικά στοιχεία, και με αναφορές για πρακτικές νοθείας στις εκλογές του σωματείου**. Πώς εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία αλλαγής πλεύσης στο σωματείο;
Τα σωματεία του Νεωρίου σε όλες τις εποχές δεν είχαν ξεκάθαρο πολιτικό/ταξικό πρόσημο πέραν αυτού του κομματικού και βαθιού λούμπεν απολιτίκ, και πάντα σε όλες τις κρίσεις, όπως και σε όλη τη χώρα, έψαχναν να βρεθεί κάποιος σωτήρας να διασφαλίσει το μεροκάματο στους εργάτες, και τις μίζες στους εργατοπατέρες. Το αποτέλεσμα ήταν να δέχονται βοήθεια από την άκρα αριστερά (συναυλίες οικονομικής ενίσχυσης, συγκεντρώσεις και πορείες), και αργότερα από την άκρα δεξιά (διανομή τροφίμων μόνο για Έλληνες εντός του ναυπηγείου). Εν τέλει το απολιτίκ ξέρουμε όλοι πού καταλήγει… Έτσι, με την πρόταση αγοράς από τη μεριά Ξενοκώστα, έπρεπε να ξεκαθαρίσει το τοπίο από αγωνιστικά στοιχεία, και όσοι διεκδικούσαν τα δεδουλευμένα τους δέχθηκαν πογκρόμ από τα άτομα που αργότερα θα έπαιρναν καίριες θέσεις στο εργοστασιακό σωματείο – που έδειξε ξεκάθαρα τις προθέσεις του, ακόμα και πριν τη σύστασή του. Η πολιτική αλλαγή πλεύσης που έγινε ήταν από την πλειοψηφία του απολιτίκ στην πλειοψηφία της ακροδεξιάς.
Από την άλλη πλευρά, το κομμάτι των εργαζομένων με ταξική συνείδηση πάντα διεκδικούσε και αγωνιζόταν για δεδουλευμένα και χρωστούμενα. Δεν ήταν παθητικό, κάθε άλλο, έβρισκε στο πλευρό του και το απολιτίκ κομμάτι των εργαζομένων – μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε η πρόταση αγοράς Ξενοκώστα. Σε αυτή, ήταν ρήτρα η διαγραφή μεγάλου ποσοστού των δεδουλευμένων, με την υπόσχεση πρόσληψης και σταδιακής εξόφλησης μικρού μέρους αυτών. Τότε, οι –για διάφορους λόγους– ευνοούμενοι επιτέθηκαν στην ομάδα των διεκδικητών. Εννοείται ότι το απολιτίκ κομμάτι των εργαζομένων ακολούθησε όποιους τους κούνησαν το «καρότο» της ανάπτυξης. Τα υπόλοιπα είναι ήδη γνωστά, και αναγράφονται και στο ήδη δημοσιευμένο κείμενο.
Το λυπηρό ίσως είναι ότι οι εργαζόμενοι αυτοί δεν βρήκαν τη στήριξη που τους έπρεπε. Στο σήμερα οι αγωνιστές εργαζόμενοι έχουν εκδιωχθεί από τα ναυπηγεία και το νησί, και όσοι παραμένουν αγωνίζονται με όσο καλύτερο τρόπο μπορούν, υπό το συγκεκριμένο καθεστώς στον συγκεκριμένο τόπο.
-Ένα άλλο θέμα που πρέπει να ξεκαθαριστεί παραπάνω είναι η προηγούμενη σύνδεση ατόμων, που τώρα παίζουν τον ρόλο των έμμισθων τραμπούκων από πλευράς του εργοστασιακού σωματείου, με τη «νύχτα» και με το φασιστικό κομμάτι.
-Να ξεκαθαρίσουμε ότι ο πρόεδρος του εργοστασιακού σωματείου υπήρξε πορτιέρης γνωστού κέντρου διασκέδασης του νησιού, και πέραν της οικογενειακής του σχέσης με προηγούμενο εργατοπατέρα, είναι θολή και αβέβαιη η προηγούμενη σχέση του με τα ναυπηγεία. Έχει συμμετάσχει σε όλους τους ξυλοδαρμούς και τους τραμπουκισμούς, και έχει δικογραφία για αυτούς, αν και έχει αποφύγει νομικά τις περισσότερες διώξεις για ευνόητους λόγους. Η υπόλοιπη συμμορία που αναφέρεται στο κείμενό μας απαρτίζεται είτε από άτομα που έκαναν την ίδια εργασία με αυτόν, ή από γνωστούς νταήδες του νησιού. Ακόμα, άτομα τα οποία εισέρχονται για εργασία στο νησί έχουν παρόμοιο προφίλ ή είναι γνωστοί μαχαιροβγάλτες, οπαδοί ποδοσφαιρικών ομάδων σε περιοχές που είναι γνωστές για τα ναυπηγεία τους. Οι «ακτιβιστές» της Χ.Α. που απαρτίζουν την εν λόγω συμμορία είναι γνωστά πρόσωπα σε όσα συμμετείχαμε στις αντιφασιστικές δράσεις.
-Ποιες είναι οι τρέχουσες εργασιακές συνθήκες στο «Νεώριο»;
-Οι πληροφορίες που έρχονται από εργάτες εκ των έσω είναι οι εξής: Οι εργαζόμενοι πληρώνονται από τον εκάστοτε εργολάβο, και όχι από την εταιρεία. Οι συμβάσεις είναι ατομικές, βραχυχρόνιες και συνήθως μονοήμερες. Οι εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν ενημέρωση σύμβασης, με τη δικαιολογία κωλύματος λόγω πανδημίας. Τα κρούσματα κουκουλώνονται με την ίδια ευκολία που και τα εργατικά ατυχήματα βαφτίζονται οικιακά ή τροχαία.
-Ποια χαρακτηριστικά παίρνει η τοπική κίνηση ενάντια στη μόλυνση από τα βαρέα μέταλλα; Μπορούμε να μιλήσουμε για κάτι που προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά τοπικού αγώνα με κοινωνικές γειώσεις, ή η όποια κίνηση προσκρούει στην τρομοκρατία και τις μαφιόζικες πρακτικές;
-Αυτή τη στιγμή υπάρχει κυρίως και μόνο το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου, το οποίο ιδρύθηκε από άτομα με τα οποία έχουμε συναντηθεί σε διάφορες μορφές αγώνα πέρα του οικολογικού (αντιφασιστικά/αντιρατσιστικά/αντικαπιταλιστικά/αντικατασταλτικά, καθώς και σε όλες τις μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης). Η μορφή του συλλόγου είναι αυτή που φανταζόμαστε πως θα είχε το δυνατότερο τυχόν αγωνιστικό αποτέλεσμα στο νησί, όπως έχουν τα πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα αυτή τη στιγμή σε αυτό. Ο αγώνας τους έχει φέρει καρπούς εκτός νησιού κυρίως. Εντός νησιού σχεδόν όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν ως κύριο σπόνσορα την ONEX, και η «πραγματικότητα» για την οποία ενημερώνεται η συριανή κοινωνία μόνο πραγματικότητα δεν είναι. Μια επίσκεψη στις σελίδες των τοπικών Μ.Μ.Ε., με το εμφανές λογότυπο της ONEX, είναι ενδεικτική για τις τοποθετήσεις τους στο ζήτημα. Κατά τα’ άλλα, η τρομοκρατία, οι μαφιόζικες πρακτικές και η πρακτική των εξωδίκων δεν έχουν πτοήσει και λυγίσει στο ελάχιστο τον κόσμο του αγώνα.
-Τελικά, οι τοπικοί φορείς, πλην των τοπικών αρχών που η κωλυσιεργία τους αναδεικνύει τη θέση τους, οι υπόλοιπες συνδικαλιστικές οργανώσεις, τα πρωτοβάθμια σωματεία ή ακόμα και το εργατικό κέντρο, τι θέση παίρνουν για το περιβαλλοντικό σκάνδαλο της θαλάσσιας μόλυνσης από τη μία, και τις ταυτόχρονες προσπάθειες συγκάλυψής του από το εργοδοτικό σωματείο με τις απροκάλυπτα τραμπούκικες, φασιστικές και –προφανώς– αντεργατικές πρακτικές;
-Έχουν πάρει θέση διάφορα κλαδικά σωματεία και σύλλογοι, και αυτό αποδεικνύεται με μια απλή διερεύνηση στο ίντερνετ. Eμείς οφείλουμε να τονίσουμε ότι μιλάμε για τον τόπο όπου ο πρόεδρος του εργατικού κέντρου Κυκλάδων, Μάρκος Βουτσινός, δημοσίευσε δήλωσή του στον τοπικό τύπο μια μέρα πριν την εργατική πρωτομαγιά, όπου στοχοποίησε ονομαστικά τους αγωνιστές ενάντια της μόλυνσης, αφήνοντας υπόνοιες ότι είναι εχθροί της τοπικής ανάπτυξης. Σε εμάς δεν φέρνει καμιά έκπληξή, μιας και την Πρωτομαγιά του 2017 είχαμε έρθει σε λεκτική αντιπαράθεση μαζί του, από τη στιγμή που έδινε βήμα σε wannabe εργατοπατέρες, και ταυτόχρονα υποψήφιους βουλευτές της χρυσής αυγής. Εννοείται ότι δεν τους πήγε καλά.
-Η ΟΝΕΧ μετά την απόκτηση του Νεωρίου Σύρου, πρόσφατα ανέλαβε και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Η συζήτηση για την «εξυγίανση» των ναυπηγείων και την περαιτέρω «ανάπτυξη» εκ νέου του κλάδου στην Ελλάδα συμπίπτει με την ανάληψη της κρατικής διακυβέρνησης από την τωρινή κυβέρνηση – παρόλο που η ΟΝΕΧ φαίνεται ότι συνομιλούσε και με την προηγούμενη. Επίσης, από σχετικές δηλώσεις και του Βρούτση και του Γεωργιάδη φαίνεται ότι κάτι τέτοιο ταυτίζεται με την ατζέντα της. Μπορούμε να δούμε την τοπική κατάσταση σε σύνδεση με τις ευρύτερες πολιτικές που επιχειρούνται αυτή τη στιγμή από κράτος και κεφάλαιο, την ευρύτερη νεοφιλελεύθερη ατζέντα που υλοποιείται αυτή τη στιγμή, ώστε να δούμε τις συνδέσεις και τις αναλογίες με άλλες περιοχές;
–Πλέον ξεκάθαρα τα αφεντικά μιλούν για το «μοντέλο της Σύρου», το οποίο είναι το όνειρό τους, και ο εφιάλτης κάθε εργαζόμενου. Μιλάμε για τις εργασιακές συνθήκες που προαναφέρθηκαν, και για την ύπαρξη εργοστασιακών σωματείων που θα αγωνίζονται με πάσης φύσεως μέσα για τα συμφέροντα της εργοδοσίας, έχοντας στο πλάι τους την κάθε αρχή, τον κλήρο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Καπιταλισμό έχουμε και αυτό απαντά στα πάντα.
-Τελικά από τις αναφορές για την κατάσταση στο νησί, με την τρομοκρατία και τις φασιστικές πρακτικές από τη μία, και την επικράτηση εργασιακών συνθηκών κάτεργου από την άλλη, αναδεικνύεται το τι σημαίνει ΟΝΕΧ, δηλαδή το αδίστακτο ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο που βρίσκεται από πίσω με τα συμφέροντά του, η συγκάλυψη οικολογικών καταστροφών, οι μπίζνες με το πολεμικό ναυτικό των Η.Π.Α. (συμφωνίες για επισκευές) και όλα τα παρελκόμενα. Τελικά αυτά είναι τα συμφέροντα στα οποία βάζουν πλάτη εκείνοι που βάζουν πλάτη στην εργοδοσία του «Νεωρίου». Θέλετε να προσθέσετε κάτι;
-Συμφωνούμε σε όλα. Αληθεύει η εμμονή τους όσον αφορά στην κατασκευή πολεμικών πλοίων στο νησί της Σύρου, και αυτό ο καθένας μπορεί να το διασταυρώσει με ευκολία. Τέλος, δηλώνουμε ότι αυτοί και οι κάθε «αυτοί» θα μας βρίσκουν μπροστά τους, πίσω τους, δεξιά τους και αριστερά τους. Ούτε ένα βήμα πίσω.
Οργή από τα κάτεργα
Επιμέλεια: Shosanna
*Σύνδεσμος για τη σελίδα του Παρατηρητήριου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου syrosenvobservatory.gr
**Οι αναφορές για νοθεία σκιαγραφούνται στο αρχικό κείμενο της «Οργής από τα κάτεργα» για τα τεκταινόμενα στη Σύρο, που έχει αναδημοσιευτεί στον διαδικτυακό τόπο της Άπατρις apatris.info/syros-thalassia-molynsi-me-varea-metal/
