Μέσα Σεπτέμβρη. Μια αέρινη γυναικεία φιγούρα χορεύει πάνω σε έναν μαινόμενο ταύρο. Και σε δεύτερο πλάνο, αδρό σαν να προβάλλει μέσα από την ομίχλη, ένα μπλοκ διαδηλωτών με κράνη, μάσκες και παλούκια που επιτίθεται, μια φωτογραφία από τις συγκρούσεις της Αθήνας. Στον απόηχο της λονδρέζικης εξέγερσης, η πρώτη αφίσα του Occupy Wall Street άθροιζε τη χορεύτρια, τον ταύρο και τον αντιεξουσιαστικό/αναρχικό χώρο στην ελλάδα για να θέσει το ρητορικό ερώτημα: What is our one demand? Και η (προφανής) απάντηση: η κατάληψη της καρδιάς της καπιταλιστικής μηχανής! We, the people έγραφε το κεντρικό πανό στη Νέα Υόρκη, Revolt απαντούσε το Όκλαντ, We are the 99% σείονταν τα πλακάτ σε εκατοντάδες μητροπολιτικά κέντρα, πόλεις και κοινότητες των ΗΠΑ, καθώς το κίνημα των καταλήψεων εξαπλωνόταν ταχύτατα από την ανατολική στη δυτική ακτή. Κάτω από τις γεμάτες χρώματα τεντουπόλεις που εμφανίστηκαν στα κατειλημμένα πάρκα και τις πλατείες άνθισε η πολύχρωμη πραγματικότητα του κινήματος. Συλλογικές κουζίνες, ελευθεριακά σχολεία, θεατρικές και μουσικές κολεκτίβες, εργαστήρια, εναλλακτικά κέντρα πληροφόρησης, κοινοκτημοσύνη, ανοιχτές συνελεύσεις χιλιάδων ανθρώπων· μια πραγματική ρήξη με τον φορμαλισμό και την κανονικότητα του αστικού κόσμου. Happy Birthday Oakland Commune έγραφε το πανό της γιορτής που στήθηκε στο Όκλαντ, όταν η κατάληψη της Oscar Grant Plaza έκλεισε τον ένα μήνα από τη δημιουργία της.
Η έκφραση συμπάθειας προς το κίνημα, τόσο από ένα τμήμα της πολιτικής εξουσίας (δημαρχιακής, πολιτειακής και ομοσπονδιακής), όσο και από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του συστήματος έστελνε εξαρχής ανησυχητικά μηνύματα. Στην πορεία, βέβαια, τα πράγματα θα άλλαζαν.
Ήδη από τον Οκτώβρη, οι συλλήψεις και οι κατασταλτικές επιχειρήσεις της αστυνομίας πύκνωσαν, όμως το αποφασιστικό σημείο ήταν μάλλον το Όκλαντ. Η κήρυξη γενικής απεργίας στην πόλη στις 2 Νοέμβρη (της πρώτης στις ΗΠΑ μετά από 65 χρόνια!), η σημαντική επιτυχία της, αλλά κυρίως τα οδοφράγματα, οι συγκρούσεις, η μετατροπή του μητροπολιτικού χώρου σε αστικό πεδίο μάχης σήμαιναν και την αποκάλυψη μιας σιδερένιας γροθιάς πίσω από το βελούδινο γάντι: οι δρόμοι και οι πλατείες έπρεπε, όφειλαν, να αδειάσουν. Άμεσα. Το πραγματικό διακύβευα δεν ήταν βέβαια ο αριθμός των σπασμένων βιτρινών, αλλά η ίδια η βιτρίνα του συστήματος: με ιστορικά υψηλή ανεργία, με μια οικονομία στο μεταίχμιο μεταξύ ύφεσης και αναιμικής ανάπτυξης, στο μέσο (ή μήπως τις απαρχές;) της χειρότερης συστημικής κρίσης από το κραχ του ’29, με 50 εκατομμύρια αμερικανούς να βασίζουν τη σίτιση ή/και την υγειονομική και φαρμακευτική τους κάλυψη στα προγράμματα απορίας, με παραγκουπόλεις αστέγων στις παρυφές των λαμπερών πόλεων να αναπτύσσονται από τα συντρίμμια του αμερικάνικου ονείρου, το παρόν είναι ήδη ζοφερό και το μέλλον δυσοίωνο.
Για να προσγειωθούμε στα γεγονότα, ξεκινάμε από τη Νέα Υόρκη. Εκατοντάδες άνθρωποι, ειδικά τις πρώτες μέρες των καταλήψεων, στεκόντουσαν μπροστά από ένα πλήθος, πολλοί για πρώτη τους φορά, και μοιραζόντουσαν τις δικές τους ιστορίες στέρησης, ζώντας σε αυτόν το μοντέρνο καπιταλισμό: «είμαστε το 99%, που ουσιαστικά σημαίνει είμαστε το 99% του πληθυσμού και είναι το 1% –η άρχουσα τάξη– που δρέπει τα κέρδη της μιζέριας μας», δεν είναι μια αθώα δήλωση, οποιαδήποτε αλήθεια και αν εμπεριέχει. Τη 17η Σεπτεμβρίου 2011, το καναδικό αντικαπιταλιστικό περιοδικό Adbusters που καλούσε σε κατάληψη από 20.000 ανθρώπους, τράβηξε ιδιαίτερα την προσοχή του κράτους. Αλλά την ημέρα που θα γινόταν η δράση, μια διαδήλωση μόνο μερικών χιλιάδων ανθρώπων πλησίασε τη Wall street για να διαμαρτυρηθεί για την οικονομική αδικία. Η αστυνομία απώθησε τους διαδηλωτές στο πάρκο Zuchotti (το οποίο αργότερα ονομάστηκε από τους διαδηλωτές πάρκο Ελευθερίας) απομακρύνοντας έτσι τη διαδήλωση από το σημείο που προσπαθούσε να ταρακουνήσει. Αυτό το πάρκο, όπως και τα περισσότερα στην Αμερική, έχει αδειάσει σταδιακά εξαιτίας αντικοινωνικών νόμων που εμποδίζουν τους ανθρώπους να μείνουν εκεί ή να περάσουν ουσιαστικό, ποιοτικό χρόνο στο πάρκο. Η απομάκρυνση των διαδηλωτών λοιπόν έγινε πολύ γρήγορα, όχι μόνο εξαιτίας του μικρού αριθμού διαδηλωτών, δηλαδή 2000 άτομα, αλλά και της δύναμης της οργανωμένης αστυνομικής καταστολής.
Υπήρχε σχεδόν ένας αστυνομικός, συμπεριλαμβανομένων και των δυνάμεων των ΜΑΤ, για κάθε 15 άτομα. Για να προτρέψει τους διαδηλωτές να φύγουν, η αστυνομία της Νέας Υόρκης απαγόρευσε την κυκλοφορία στην περιοχή μετά τις 10 το βράδυ, και διέκοψε την παροχή ρεύματος. Αφότου συνελήφθησαν 700 άτομα επειδή έκαναν πορεία πάνω στη γέφυρα του Brooklyn, εμφανίστηκαν πολυάριθμες καταλήψεις σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ. Το να καταλαμβάνονται δημόσιοι χώροι γενικεύθηκε σε εκατοντάδες πόλεις μέσα σε λίγες εβδομάδες και μέσα σ’ έναν μήνα υπήρχαν πάνω από χίλιες σε όλη τη χώρα. Οι διαδηλωτές στις καταλήψεις στις ΗΠΑ υποστήριζαν ότι εμπνεύστηκαν από εκείνες της βόρειας Αφρικής και της Ευρώπης, και με αυτό μείωσαν τις επαναστατικές καταλήψεις της πλατείας Tahrir σε απλές κραυγές για δημοκρατία δυτικού τύπου.
Γενική απεργία του Oakland, 2011
Η πλατεία Oskar Grant πήρε το όνομά της από έναν άντρα που σκοτώθηκε από ανθρώπους του λιμενικού την Πρωτοχρονιά του 2009. Ως απάντηση, το Oakland γνώρισε μέρες εξέγερσης. Συνεπώς όταν άρχισε η κατάληψη στην πλατεία τον Οκτώβρη του 2011, και έλαβε αμέσως εντολή εκκένωσης από την τοπική κυβέρνηση, η απάντηση των καταληψιών ήταν πως δεν θα υποχωρήσουν. Η ανάμνηση των εξεγέρσεων του 2009 μαζί με ένα διάχυτο μίσος για την αστυνομία δημιουργούσαν εύφορο έδαφος για κοινωνικές αναταραχές. Η απάντηση στην εντολή εκκένωσης ήταν η ακόλουθη:
Οι κοινωνικοί επαναστάτες του Oakland δημιούργησαν έναν γνήσιο, αυτόνομο χώρο, χωρίς αστυνομία, και εχθρικό προς τους πολιτικούς. Παρ’ όλο ποθυ άλλες καταλήψεις καλωσόρισαν αστυνομία και πολιτικούς στον χώρο τους, μπαίνοντας σε διαπραγματεύσεις μαζί τους, το Oakland χαράζει μια γραμμή στο τσιμέντο. Η γραμμή του διαχωρισμού σημαίνει: αν την περάσεις, αν προσπαθήσεις να επισκιάσεις ή να διασπάσεις αυτόν τον αυτόνομο χώρο, ξέρεις καλά τι είμαστε ικανοί να κάνουμε.
Ωστόσο, η επίθεση της κυβέρνησης έγινε την 25η Οκτωβρίου, με αστυνομικές δυνάμεις από 18 αρμόδιες υπηρεσίες της βόρειας Καλιφόρνιας, δηλαδή πόλεις πολύ μακριά από το Oakland, όπως η Vacaville, το Fremont, και το Palo Alto, και διεξήχθη σαν στρατιωτική επιχείρηση. Οι 600 μπάτσοι, εξοπλισμένοι σαν αστακοί και καλυπτόμενοι από τεθωρακισμένα οχήματα και ελικόπτερα, προχώρησαν ρίχνοντας δακρυγόνα, κρότου λάμψης κι επικίνδυνες κροτίδες τύπου “bean bag”. Ο βετεράνος του πολέμου στο Ιράκ, Scott Olsen, υπέστη ρήξη κρανίου από βολή δακρυγόνου που του έριξαν κατευθείαν στο κεφάλι, κι ενώ κάποιοι προσπαθούσαν να τον βοηθήσουν, ένας άλλος μπάτσος έριξε μια κρότου λάμψης καταπάνω τους. Βίντεο από το περιστατικό διαδόθηκαν στο ίντερνετ, συμβάλλοντας στο να γίνει η αυξανόμενη οργή, συντονισμένες δράσεις. Την 26η του Οκτώβρη η γενική συνέλευση του Oakland κάλεσε σε απεργία για τις 2 Νοεμβρίου. Όμως στις ΗΠΑ μόνο το 11,9% της εργατικής τάξης βρίσκεται σε συνδικάτα και για να πετύχει μια γενική απεργία, χρειάζεται συμμετοχή από περισσότερο κόσμο.
Δεν έχει υπάρξει γενική απεργία στις ΗΠΑ από το 1946, όταν, επίσης στο Oakland, 100.000 άνθρωποι παρέλυσαν την πόλη. Ανήμερα της 2ας Νοεμβρίου κανείς δεν ήταν ακόμα σίγουρος ότι η γενική απεργία τελικά θα γίνει. Τελικά περίπου 100.000 άτομα βγήκαν στους δρόμους, και παρά τις σφοδρές διαμάχες με τους ειρηνικούς ακτιβιστές, αλλά και τους πολίτες που προστάτευαν τις ιδιοκτησίες τους από όποιους ήθελαν να τις καταστρέψουν, η ημέρα θεωρήθηκε νίκη του κινήματος. Για την ακρίβεια, απλοί πολίτες ζητωκραύγαζαν όταν κάποιος έσπαγε το τζάμι μιας τράπεζας. Τέτοιες αντιδράσεις δεν είναι συνηθισμένες για τις ΗΠΑ και αποτελούν δείγμα της αυξανόμενης δυσφορίας για τον καπιταλισμό. Τα λιμάνια του Oakland παρέμειναν κλειστά όλη την ημέρα, όχι μόνο από τα πλήθη διαδηλωτών, αλλά και από τους λιμενεργάτες που συμμετείχαν στην απεργία. Μετά τη γενική απεργία οι κατασκηνώσεις των καταληψιών καταστρέφονται συνεχώς από την αστυνομία, και οι ίδιοι διώχνονται από τον χώρο που κατέλαβαν, τον οποίο ανακαταλαμβάνουν λίγο αργότερα.
Αστυνομική καταστολή
Η αστυνομική καταστολή στις περισσότερες καταλήψεις ήταν γρήγορη και στυγνή. Στην Ατλάντα, η αστυνομία απώθησε μια ομάδα 200 ατόμων από το πάρκο Troy Davis χρησιμοποιώντας 100 αστυνομικούς, ματατζήδες, ελικόπτερα και μπάτσους πάνω σε άλογα. Στη βόρεια Καρολίνα, η αστυνομία εισέβαλε τις πρώτες πρωινές ώρες με πολυβόλα όπλα σ’ ένα κτίριο που τελούσε υπό κατάληψη μόνο μία μέρα. Τέτοια επίδειξη δύναμης γίνεται για να αποθαρρύνει τους ακτιβιστές των καταλήψεων από το να κλιμακώσουν την κατάσταση με καταλήψεις κτιρίων, κάτι που αποτελεί πραγματική απειλή για τον καπιταλισμό. Τον πρώτο μήνα των καταλήψεων υπήρξαν πάνω από 3000 συλλήψεις και άλλες εκατοντάδες από τότε.
Σε όλη τη χώρα, οι πολιτείες ακολουθούν μια διπλή στρατηγική για να καταπνίξουν τις καταλήψεις: την ένταξή τους στο πρότυπο του νόμου, και ταυτόχρονα τον αποκλεισμό κάθε πιθανής βίαιης δύναμης που περιέχουν. Σε μέρη όπως το Σακραμέντο δικηγόροι έχουν αρνηθεί να ασκήσουν δίωξη ενάντια στους καταληψίες και αντίθετα τους υποστηρίζουν. Στο Orange County της Καλιφόρνια, οι σκηνές των καταληψιών ανακηρύχθηκαν από την πολιτεία ως νόμιμο προστατευόμενο μέσο ελευθερίας του λόγου.
Στο Σιάτλ, όπου οι καταληψίες αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τις αρχές και χρησιμοποίησαν τις κατασκηνώσεις τους ως βάση για να αποφασίζουν δράσεις ενάντια σε τράπεζες και διαδικασίες έξωσης, η αστυνομία τους επιτέθηκε στα τυφλά. Ως αποτέλεσμα, οι αστυνομικοί βρίσκονται υπό εξέταση αφού έριξαν σπρέι πιπεριού σ’ ένα πλήθος κόσμου, το οποίο μετά από πιέσεις της αστυνομίας είχε ήδη υποχωρήσει στο πεζοδρόμιο. Μεταξύ του πλήθους και μια 84χρονη γυναίκα. Επίσης μεταξύ του πλήθους στο οποίο επιτέθηκε η αστυνομία ήταν και μια έγκυος γυναίκα που δέχτηκε χτύπημα και κλωτσιά στην κοιλιά, και μετά σπρέι πιπεριού στα μάτια. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου απέβαλλε. Αυτή η σκληρή και πολύ διαδεδομένη επίθεση έρχεται να συμπληρώσει μια σειρά από αναίτιες ασκήσεις βίας της αστυνομίας του Σιάτλ, που έχει ν’ αντιμετωπίσει ένα ακραίο αντιμπατσικό κίνημα στους δρόμους και την αρχή μιας ομοσπονδιακής εξέτασης τον περασμένο χειμώνα. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι ο δήμαρχος του Oakland, Jean Quan, σε μια τηλεδιάσκεψη μεταξύ άλλων 18 δημάρχων, παραδέχτηκε ότι εντοπίζει το πρόβλημα των καταλήψεων συγκεκριμένα σε εμπλοκή αναρχικών στο κίνημα. Το Occupy Wall Street είναι η πρώτη μεγάλη αμερικανική απάντηση στην οικονομική κρίση του 2008. Αλλά η οικονομική κρίση του 2008 είναι η πρώτη μεγάλη συνέπεια της αποτυχημένης απάντησης στην κρίση της δεκαετίας του 1970. Στην πραγματικότητα, η καθυστερημένη ταξική σύγκρουση των τελευταίων τριών δεκαετιών, στις οποίες οι Αμερικανοί καλή τη πίστη χάρισαν στις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση μια ολόκληρη γενιά προκειμένου να διορθώσουν το πρόβλημα, και τώρα γύρισαν για να πάρουν εκδίκηση. Ο χρόνος της αναμονής τελείωσε. Η εποχή της λιτότητας έχει φτάσει τα όριά της. Το να καταλάβουμε τα πάντα χωρίς αιτήματα δεν είναι παρά το πρώτο βρεφικό βήμα στα γιγαντιαία παπούτσια του νέου αμερικανικού προλεταριάτου.
*Αποσπάσματα από την μπροσούρα που εξέδωσε η κατάληψη Πατησίων 61 & Σκαραμαγκά, την οποία μπορείτε να την κατεβάσετε ολόκληρη στο link:
https://pat61.squat.gr/files/2011/11/Whats-Next-OccupyBrochure.pdf
Ευάγριος Αληθινός
