Ιστορικό και αντιδράσεις
Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 γίνονται προσπάθειες από εταιρείες να εκμεταλλευτούν τα κοιτάσματα χρυσού στις περιοχές Λόφου Περάματος και Σαπών. Στις Σάπες απέκτησε το δικαίωμα για ερεύνα και εκμετάλλευση η Μεταλλευτική Θράκης, θυγατρική της πολυεθνικής Cape Lambert resources (μετά από διάφορες αγοραπωλησίες) με έδρα την Αυστραλία, και στον λόφο Περάματος η εταιρεία Χρυσωρυχεία Θράκης, θυγατρική της πολυεθνικής Eldorado Gol Corporation, με έδρα τον Καναδά.
Η αδειοδότηση όμως της εξόρυξης δεν προχώρησε λόγω των έντονων αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας. Από το 1999 άρχισαν να κινητοποιούνται οικολογικές ή άλλες ομάδες καθώς και μεμονωμένοι άνθρωποι ενάντια στην εξόρυξη, και με καλά τεκμηριωμένες απόψεις κατάφεραν να δώσουν μαζικά χαρακτηριστικά στην αντίσταση. Οι εξεγέρσεις ενάντια στον χρυσό στην Χαλκιδική και την Πέργαμο της Τουρκίας (που επηρέασε πολύ τους μουσουλμάνους της Θράκης, καθώς παρακολουθούν και τα τούρκικα μέσα ενημέρωσης) κατάφεραν να ριζοσπαστικοποιήσουν ακόμη περισσότερο τις συνειδήσεις του κόσμου.
Τα νομαρχιακά, δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια το ένα μετά το άλλο, βλέποντας τις μαζικές αντιδράσεις, βγάζουν ψηφίσματα κατά της εξόρυξης πιέζοντας έτσι την κεντρική εξουσία.
Το 2001 συγκροτείται η Διανομαρχιακή επιτροπή Ροδόπης και Έβρου κατά του Χρυσού. Σε αυτήν την επιτροπή μπορεί να συμμετέχει οποιοσδήποτε μεμονωμένος άνθρωπος ή φορέας, με μίνιμουμ τη συμφωνία εναντία στην εξόρυξη του χρυσού, ενώ λειτουργεί αντιγραφειοκρατικά, δεν υπάρχει δηλαδή προεδρείο. Η Επιτροπή έχει διοργανώσει συζητήσεις, εκδηλώσεις, παρεμβάσεις και συγκεντρώσεις, ενώ κινείται και νομικά όποτε μπορεί ώστε να μπλοκάρει την εξόρυξη.
Τον Ιούνιο του 2011 οι λαϊκές συνελεύσεις των πλατειών σε Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη πήραν ξεκάθαρη θέση ενάντια στα χρυσωρυχεία και προβήκανε σε ενημερωτικές δράσεις.
Συνέπειες από την εξόρυξη χρυσού
- Με την εξόρυξη καταστρέφεται μόνιμα το φυσικό τοπίο, αφού η περιεκτικότητα σε χρυσό είναι μερικά γραμμάρια ανά τόνο πετρώματος. Στα σημεία που θα γίνει η εξόρυξη θα απομείνουν τεράστιοι κρατήρες, πράγμα που κάνει αδύνατη την αποκατάσταση.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στον λόφο Περάματος υπάρχει το δάσος μαύρης πεύκης. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο δάσος ευδοκιμεί σε πολύ μικρό υψόμετρο είναι εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, για αυτό και ζητήθηκε από το δασαρχείο να χαρακτηριστεί μνημείο της φύσης. Τα αρμόδια υπουργεία αρνήθηκαν τον χαρακτηρισμό, προφανώς γιατί είχαν άλλα σχέδια για την περιοχή. - Δημιουργείται σκόνη από τη θραύση του πετρώματος, η οποία μεταφέρεται με τον αέρα σε τεράστιες εκτάσεις, χρησιμοποιούνται πολλοί τόνοι εκρηκτικής ύλης, και όλα αυτά πολύ κοντά σε κατοικημένες περιοχές (300 μ. από το Πέραμα, 800 μ. από τον οικισμό των παλιννοστούντων, 1.500 μ. από τις Σάπες).
- Η εξόρυξη φέρνει στην επιφάνεια της γης μεταξύ άλλων και θειάφι, το οποίο όταν έλθει σε επαφή με το νερό και τον αέρα γίνεται βιτριόλι, περνά στα υπόγεια νερά και τα μολύνει. Αυτό είναι το φαινόμενο της όξινης απορροής.
- Εξαντλούνται τα χρήσιμα, για τις αγροτικές καλλιέργειες, υπόγεια αποθέματα νερού, διότι για την επεξεργασία των πετρωμάτων καταναλώνονται 70–100 κυβικά νερό την ώρα.
- Οι λίμνες τελμάτων–αποβλήτων, που θα περιέχουν πάνω από 4.000.000 τόνους τοξικά απόβλητα, με κυανίδια ή μη, αλλά πάντοτε με σοβαρούς χημικούς ρύπους (νιτρικό οξύ, δηλαδή κεζάπι, καυστική ποτάσα, βαριά μέταλλα κ.λπ.), θα μείνουν στον τόπο μας για πάντα, και η καταστροφή στο περιβάλλον θα είναι μόνιμη και μη αναστρέψιμη.
- Όπως και να κατασκευαστούν τα φράγματα, και εν προκειμένω χωμάτινα, στις λίμνες τελμάτων, δεν εξασφαλίζουν στεγανότητα. Τακτικά δε συμβαίνουν θραύσεις φραγμάτων, συνήθως ύστερα από καταρρακτώδεις βροχές, με ολέθριες συνέπειες. Έχουν αναφερθεί 22 τέτοια δυστυχήματα τα τελευταία 30 χρόνια, με τελευταίο αυτό της Ρουμανίας στον ποταμό Δούναβη (σ.σ.: η ρύπανση μεταφέρθηκε σε απόσταση 700 χιλιομέτρων).
- Πλήττονται σοβαρά τα αγροτικά προϊόντα, διότι θεωρούνται μολυσμένα, με κίνδυνο να κλείσουν οι αγορές για τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα τρόφιμα. Εκμηδενίζεται κάθε προοπτική ανάπτυξης του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
- Οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων λόγω της χρήσης κυανίου είναι εμφάνιση αναπνευστικών προβλημάτων, δερματοπάθειες, μερικά είδη καρκίνων, τερατογεννέσεις και θάνατοι.
Μερικά γνωστά ατυχήματα
Δεν χρειάζεται κάποιο ατύχημα για να επιβεβαιωθούν τα δεινά που προκαλεί η εξόρυξη στο περιβάλλον, την παραγωγική δραστηριότητα και την ανθρώπινη υγεία. Παρ’ όλα αυτά μερικά ατυχήματα είναι τα παρακάτω:
Στις 19 Αυγούστου 1995 στο χρυσωρυχείο Omai της Νέας Γουινέας, διαρρηγνύεται το φράγμα της λίμνης αποβλήτων απελευθερώνοντας 839 εκατομμύρια γαλόνια αποβλήτων στους ποταμούς Omai και Essequibo στην λεκάνη του Αμαζονίου. Ολόκληρη η περιοχή κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και οι ζωές 15.000 ανθρώπων που ζουν κοντά στο ποτάμι επηρεάζονται άμεσα.
Στις 20 Μαΐου 1998, κοντά στο χρυσωρυχείο Kumtor στη δημοκρατία του Kyrgyzstan, ένα φορτηγό που μετέφερε πακέτα με κυάνιο με προορισμό το ορυχείο που λειτουργεί η καναδική εταιρεία Cameco, πέφτει πάνω από μια γέφυρα μέσα στον ποταμό Barskaun. Πάνω από 2 τόνοι κυανίου υπολογίζεται πως απελευθερώθηκαν στο ποτάμι, σε μια απόσταση μόλις 8 χλμ. από ένα χωριό 7.000 κατοίκων. Συνολικά 8.000 άτομα εμφανίστηκαν στα νοσοκομεία για παροχή ιατρικής βοήθειας, από τα οποία τα 2.577 βρέθηκαν δηλητηριασμένα από κυάνιο και τα 850 νοσηλεύτηκαν. Μέχρι τις 16 Ιουνίου 4 από αυτούς τους ασθενείς βρέθηκαν νεκροί.
Στα τέλη του Ιανουαρίου 2000, στο σύγχρονο ορυχείο Esmeralda της κοινοπραξίας εταιρειών Aurul (αυστραλέζικων και ρουμάνικων συμφερόντων) στην περιοχή Baia Mare της Ρουμανίας, διαρρηγνύεται το φράγμα αποβλήτων, με αποτέλεσμα 100.000 κυβικά μέτρα νερού μολυσμένου με κυάνιο και βαρέα μέταλλα, να απελευθερωθούν στον ποταμό Zsamos. Μέσω αυτού το μολυσμένο νερό πέρασε στον παραπόταμο του Δούναβη, Tisza, στην Ουγγαρία την οποία και διέπλευσε μέσα σε 12 μέρες –χωρίς οι επικίνδυνες συγκεντρώσεις να μειωθούν άμεσα με τη φυσική τους διάλυση λόγω των μετεωρολογικών συνθηκών– και έφτασε, ευτυχώς, σε πολύ λιγότερο απειλητικές συγκεντρώσεις στον ποταμό Δούναβη και τη Σερβία. Η οικολογική καταστροφή των ποταμών θεωρήθηκε ως μια από τις σοβαρότερες στον ευρωπαϊκό χώρο μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ, χιλιάδες τόνοι νεκρών ψαριών επέπλευσαν στον Tizsa, και η πηγή πόσιμου νερού για χιλιάδες ανθρώπους αχρηστεύτηκε.
Ο μύθος για τις θέσεις εργασίας και τα οφέλη που θα έχει η τοπική κοινωνία
Η εταιρεία που έχει τα δικαιώματα για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στον λόφο Περάματος διαδίδει ότι υπάρχουν 1.000 θέσεις εργασίας. 200 θέσεις για τα 8 χρόνια λειτουργίας των ορυχείων, και 800 θέσεις εργασίας που σχετίζονται έμμεσα με την επένδυση (όπως για παράδειγμα η κατασκευή που θα έχει διάρκεια ενός χρόνου). Εκτός από προσωρινότητα των θέσεων, για τις εργασίες στα χρυσωρυχεία απαιτείται κυρίως εξειδικευμένο προσωπικό που φυσικά δεν θα είναι απαραίτητα από την τοπική κοινωνία, ενώ οι εργαζόμενοι εκτιμάται ότι τελικά θα είναι πολύ λιγότεροι. Παράλληλα σε περίπτωση που αρχίσει η εξόρυξη, θα χαθούν οριστικά θέσεις εργασίας που σχετίζονται άμεσα η έμμεσα με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και τον τουρισμό.
Ακόμη, η υπάρχουσα νομοθεσία έχει αρκετά κενά σχετικά με την αποκατάσταση μετά το τέλος του έργου. Η εταιρεία βέβαια διαδίδει ότι για την αποκατάσταση θα διαθέσει μόνο 8 εκατομμύρια ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι ο χρυσός που θα εξορυχτεί αξίζει πάνω από 1 δις ευρώ. Παράλληλα, ενώ διάφορα παπαγαλάκια στα ΜΜΕ μιλάνε για αποπληρωμή του χρέους της Ελλάδας μέσω της εξόρυξης χρυσού, να σημειώσουμε ότι τα έσοδα του ελληνικού δημοσίου εξαιτίας της νομοθεσίας που ισχύει είναι πενιχρά, ενώ αντίθετα οι εταιρείες έχουν υπερκέρδη. Βέβαια η τοπική κοινωνία είναι ενάντια στην εξόρυξη, ανεξαρτήτως των κερδών που θα μπορούσε να είχε το ελληνικό δημόσιο.
Η Τακτική των εταιρειών
Οι εταιρείες για να πάρουν την κοινωνία με το μέρος τους εφαρμόζουν κάποιες τακτικές. Στον τομέα της προπαγάνδισης είναι φανερό πλέον ότι έχουν εξαγοραστεί 2 τηλεοπτικά κανάλια του νομού Έβρου, που προβάλλουν καθημερινά τις θέσεις της εταιρείας χωρίς να υπάρχει αντίλογος. Οι διαφημίσεις σε τοπικές εφημερίδες είναι συνεχείς, και εστιάζουν κυρίως στις θέσεις εργασίας προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν την ανεργία που επικρατεί.
Αίσθηση ακόμη προκαλεί η μεταστροφή της στάσης επιφανών προσωπικοτήτων της τοπικής κοινωνίας, που στο παρελθόν υπήρξαν κάθετα αντίθετοι με την κατασκευή των χρυσωρυχείων.
Ακόμη η εταιρεία προχωράει σε χρηματοδοτήσεις συλλόγων για να δείξει την «αγάπη» στην τοπική κοινωνία. Παρόμοιες έτσι και αλλιώς ήταν και είναι οι τακτικές και στην περίπτωση των χρυσωρυχείων στην Χαλκιδική (π.χ. προσπάθεια χορηγίας από εταιρεία εξόρυξης χρυσού για κατασκευή παιδικού σταθμού στην Ιερισσό, πράγμα που δεν δεχτήκαν οι κάτοικοι).
Βέβαια η στάση της εταιρείας να προσπαθεί να κινηθεί με «λαδώματα» και χρηματοδοτήσεις, δείχνει την έλλειψη επιχειρημάτων και αξιοπιστίας που τη διακατέχει.
Η απάντηση της κοινωνίας σε ενδεχόμενη αδειοδότηση θα είναι δυναμική
Είναι ίσως από τις λίγες φορές που στην τοπική κοινωνία συνεργάζονται και είναι έτοιμα να αγωνιστούν άτομα ή ομάδες που θα ήταν δύσκολο να συσπειρωθούν για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Επίσης, υπάρχει διάθεση για συμμαχία και κοινούς αγώνες με κατοίκους άλλων περιοχών που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, όπως οι κάτοικοι της Χαλκιδικής και του Krumovgrad στη Βουλγαρία.
Επειδή αυτό το έργο αφορά ξεκάθαρα την ύπαρξή μας και τις μελλοντικές γενιές που θα έρθουν σε αυτόν τον κόσμο, προειδοποιούμε το ελληνικό κράτος να μην δώσει αδειοδότηση για την εξόρυξη, και να μην προσπαθήσει να επιβάλει το έργο με δυνάμεις καταστολής, γιατί η απάντηση θα είναι πολύ δυναμική.
Αναρχικό στέκι utopia_ad
κατάληψη παλιάς νομικής Κομοτηνής
www.utopia-ad.org
