«Οι πηγές της κοινωνικής εξουσίας» διερευνούν τη διάρθρωση και την ιστορική εξέλιξη της συλλογικής εξουσίας των ανθρώπινων κοινωνιών. Οι κοινωνίες δεν υπακούουν σε μια σταθερή λογική, με συνοχή και ορθολογικότητα. Ούτε ανάγονται σε μια ερμηνευτική συνιστώσα που τις επικαθορίζει μονομερώς (οικονομία, κράτος, πάλη των τάξεων, κ.ά.). Οι κοινωνίες συγκροτούνται μέσα από μια συνεχή και συγκρουσιακή διαδικασία αλληλεπίδρασης «αλληλοεπικαλυπτόμενων και διασταυρούμενων δικτύων εξουσίας». Η εξουσία διερευνάται ως οργανωτικό μέσο για την επίτευξη των ανθρώπινων στόχων. Τέσσερις είναι οι κύριες πηγές κοινωνικής εξουσίας: η οικονομική, η στρατιωτική, η πολιτική και η ιδεολογική. Κάθεμια, και σε συνδυασμό με τις άλλες, οργανώνει, αλλά και επιβάλλεται (λειτουργική και εκμεταλλευτική διάσταση) στην κοινωνική ζωή.
Ο Α’ τόμος καταπιάνεται με την ιστορία της εξουσίας μέχρι το 1760. Αρχικά εξετάζεται η Μεσοποταμία και άλλοι πολιτισμοί (Κίνα, Αίγυπτος, Κρήτη, Αμερική), δίνεται μια ερμηνεία για την εμφάνιση των εξουσιαστικών κοινωνιών και του πολιτισμού, και μια ερμηνεία για το πώς οι προϊστορικοί λαοί απέφυγαν την εξουσία. Διερευνάται η ανάδυση της ιδιοκτησίας και της μορφής κράτος. Μέσα από την αλληλοδιαπλοκή των τεσσάρων πηγών κοινωνικής εξουσίας, και τη διαμόρφωση της συλλογικής εξουσίας, εξετάζονται οι αυτοκρατορίες κυριαρχίας της Ανατολής (Ακκάδ, Ασσυρία, Περσία), οι Φοίνικες, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Ύστερα συζητιέται ειδικότερα η χριστιανική και άλλες μορφές ιδεολογικής εξουσίας (Ισλάμ, Κομφουκιανισμός, Ινδουϊσμός) και η καθοριστική συμβολή τους στην οργάνωση της κοινωνικής ζωής. Τέλος εξετάζονται τα πρωτοεθνικά-στρατιωτικά κράτη ,και η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής δυναμικής που οδήγησε στην ανάδυση των καπιταλιστικών σχέσεων και στην απογείωση των ανθρώπινων δυνατοτήτων συλλογικής εξουσίας.
Ο Β’ τόμος (1760-1914) αναλύει πέντε κυρίαρχα κράτη: Γαλλία, Πρωσία (Γερμανία), Βρετανία, Αυστρία και Ηνωμένες Πολιτείες. Έπειτα από μια μικρή εισαγωγή στα ερμηνευτικά εργαλεία της αντίληψης του συγγραφέα, ξεκινά μια ανάλυση πέντε κύριων θεωριών για το κράτος, και καταλήγει στο ερμηνευτικό πλαίσιο που υιοθετεί ο συγγραφέας για το κράτος.
Στη συνέχεια αναλύονται η βιομηχανική επανάσταση στη Βρετανία, η Γαλλική και η Αμερικανική επανάσταση. Διερευνάται η ανάδυση των πολιτικών τάξεων και των εθνών, ως καθοριστικοί παράγοντες της κοινωνικής ζωής, που μέσα από τη συνύφανσή τους, οδήγησαν στον εγκλωβισμό των τάξεων στα όρια των εθνών, εθνικοποιώντας τους ταξικούς αγώνες.
Έπειτα από την εξέταση της ιστορικής συγκρότησης του γερμανικού κράτους, αναλύεται η δομή της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων (Αυστρία). Ακολουθούν τα βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου έθνους-κράτους, και πώς αυτά διαμορφώθηκαν: το μέγεθος του κράτους, ο χαρακτήρας της στρατιωτικής εξουσίας (εσωτερικά-εξωτερικά), η γραφειοκρατικοποίηση και η επέκταση του πολιτικού πεδίου και των αρμοδιοτήτων του κράτους.
Ύστερα αναλύονται οι ταξικοί αγώνες. Η άνοδος του προλεταριακού κινήματος στη Βρετανία, και το ένοπλο κίνημα των Χαρτιστών. Η ανάδυση, ο πολιτικός εθνικισμός και η σχέση της μεσαίας τάξης (μικροαστοί, καριερίστες και επαγγελματίες) με την εργατική τάξη και το κράτος. Ακολουθούν οι ταξικοί αγώνες της περιόδου 1880-1914 στη Βρετανία, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Η ανάπτυξη του κλαδικού/συντεχνιακού συνδικαλισμού, η διάχυση των σοσιαλιστικών ιδεών, η ενσωμάτωση/καταστολή των εργατικών κινημάτων κ.ά. Τέλος αναλύονται συνοπτικά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά και οι αγώνες της αγροτικής τάξης, η σχέση της με την εργατικής τάξη και το κράτος. Το τελευταίο κομμάτι επιχειρεί μια ανάγνωση των αιτιών και των διαδικασιών που οδήγησαν στον Μεγάλο Πόλεμο (1914).
Ο Michael Mann προσπαθεί να διεισδύσει μέσα στο σώμα της κοινωνίας, να δει το σύνολο των κοινωνικών δυνάμεων που αναδύονται ή αποσυντίθενται, πώς αυτές αλληλεπιδρούν συγκρουσιακά μεταξύ τους, πώς μπολιάζουν η μια την άλλη και τι αποτελέσματα παράγουν.
βλάσσης
