Το περιοδικό Πανοπτικόν από τη Θεσσαλονίκη κυκλοφορεί σχεδόν ανά εξάμηνο από το 2001. Δώδεκα και πλέον χρόνια φιλοξενεί κείμενα που πρεσβεύουν τον αντιεξουσιαστικό λόγο, αποτελώντας σταθερό σημείο αναφοράς στην κριτική του υπάρχοντος. Λιτό και καλαίσθητο, υπηρετεί με συνέπεια την προσπάθεια να αποδομηθούν ο λόγος και οι πρακτικές των κρατούντων. Η ύλη του περιοδικού συναπαρτίζεται τόσο από πρωτότυπα κείμενα όσο κι από μεταφρασμένα. Το περιεχόμενο των κειμένων είναι κατά κύριο λόγο πολιτικό, φιλοσοφικό αλλά και λογοτεχνικό. Το όλο εγχείρημα ανήκει στον Κώστα Δεσποινιάδη, ο οποίος έχει τη γενική επιμέλεια του περιοδικού, αλλά και του ομώνυμου εκδοτικού οίκου (Εκδόσεις Πανοπτικόν).
Πρόσφατα (τέλη Οκτώβρη) κυκλοφόρησε το 18ο τεύχος του περιοδικού, πλούσιο σε κείμενα αλλά και διαφορετικές θεματικές: Μετά το συγκλονιστικό ποίημα του Χανς Μαγκνους Εντσενσμπέργκερ «Υπεράσπιση των λύκων έναντι των αμνών» σε μετάφραση του Γιώργου Πρεβεδουράκη, ακολουθεί ένα τρίπτυχο κειμένων με κοινή θεματική τον φασισμό και τις πρακτικές του. Το πρώτο κείμενο είναι του Έρνστ Μπλοχ με τίτλο « Η εξουσία του Χίτλερ» σε μετάφραση Κ. Δεσποινιάδη. Ο Μπλοχ εδώ εξηγεί π;vς η εξεγερμένη αστική νεολαία της Γερμανίας μετατοπίστηκε σιγά σιγά και έπεσε στην αγκαλιά του φασισμού και του Χίτλερ. Το δεύτερο κείμενο είναι των Αντόρνο, Λέβενταλ και Μάσινγκ με τίτλο «Αντισημιτισμός και φασιστική προπαγάνδα» σε μετάφραση Λίας Γυιόκα. Οι συγγραφείς παρουσιάζουν με διεξοδικό τρόπο τις τεχνικές της φασιστικής προπαγάνδας και ευρύτερα τη ρητορική που ανέπτυξε ο φασισμός κατά την περίοδο του Χίτλερ. Ένα κριτικό σημείωμα-συμπλήρωμα στο κείμενο των Αντόρνο, Λέβενταλ και Μάσινγκ αποτελεί το τρίτο κείμενο, που είναι γραμμένο από τη Λία Γυιόκα με τίτλο «Υπόθεση για μια αποκήρυξη». Εδώ η Γυιόκα έρχεται, ανάμεσα στα άλλα, να προσδώσει το σύγχρονο περιεχόμενο της προπαγάνδας, που συνίσταται κατά κύριο λόγο στην υπεροπλία των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας και στη δομή της λειτουργίας τους.
Στη Λία Γυιόκα ανήκει και το κείμενο με τίτλο « Η ιστορία μεταξύ πολιτικής, επιστήμης και τέχνης», που αποτελεί παρουσίαση-κριτική του βιβλίου του Αντώνη Λιάκου «Αποκάλυψη, Ουτοπία και Ιστορία: Οι μεταμορφώσεις της ιστορικής συνείδησης». Παρουσίαση βιβλίου (του Δημήτρη Κωτσάκη «3+1 κείμενα») σε μια πιο εκτενή εκδοχή αποτελεί και το επόμενο κείμενο, του Φώτη Τερζάκη, με τίτλο «Η έννοια του κομμουνισμού και το αυτοδιαχειριστικό πρόταγμα».
Η ύλη του περιοδικού ολοκληρώνεται με δυο ακόμα κείμενα. Το πρώτο ανήκει στον Κώστα Δεσποινιάδη με τίτλο «Σημειώσεις για τον Αγκάμπεν και την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Εδώ ο συγγραφέας, μέσα από τη σκέψη του Αγκάμπεν, περιγράφει πώς η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης συνιστά τον καλύτερο μηχανισμό αυτοσυντήρησης της σημερινής αστικής δημοκρατίας. Το δεύτερο κείμενο είναι της Μαρίας Γεωργούλα με τίτλο « Χειραφετώντας το κολεόπτερο του Φραντς Κάφκα – Μια ανάγνωση στη Μεταμόρφωση». Η ερμηνευτική προσέγγιση της Γεωργούλα στη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα εστιάζει κυρίως στις παράλληλες μεταμορφώσεις, και στην αναδιάταξη των σχέσεων εξουσίας μεταξύ των ηρώων του έργου.
Θ.Π.
