Στις 27 Σεπτεμβρίου του 2021 σημειώθηκε σεισμική δόνηση μεγάλης έντασης και διάρκειας στην Κρήτη με επίκεντρο το Αρκαλοχώρι. Πρόκειται για το μεγαλύτερο –πληθυσμιακά– χωριό της περιοχής ανάμεσα στο Ηράκλειο και τις Μοίρες. Ο Εγκέλαδος μάς επισκέφθηκε πρωινές ώρες με 5,9 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, και έκατσε περισσότερο από άλλες φορές. Πίσω του άφησε, δυστυχώς, έναν νεκρό εργάτη που εκείνη την ώρα έκανε οικοδομικές εργασίες, και –φυσικά– συντρίμμια σε όλο το χωριό και όχι μόνο. Είναι γεγονός πως και άλλα μικρότερα χωριά έχουν πάθει πολύ μεγάλες ζημιές, και άνθρωποι από το Θραψανό και το Δεμάτι για παράδειγμα μένουν τώρα σε προκάτ οικίσκους σε χωράφια έξω από τον οικιστικό ιστό. Σε αυτά θα αναφερθούμε παρακάτω. Η φυσική καταστροφή λοιπόν ήταν πολύ μεγάλης κλίμακας, μιλάμε για τον μεγαλύτερο σεισμό που έχει καταγραφεί στον χερσαίο χώρο της Κρήτης από το 1900, και αν αναλογιστεί κανείς την παλαιότητα πολλών κτισμάτων και την έλλειψη αντισεισμικής πρόβλεψης, μπορεί να φανταστεί τι άφησε πίσω του. Η αλήθεια είναι ότι ο σεισμός στις 27/09 ήταν μέρος μιας ακολουθίας σεισμικών δονήσεων που καταγράφονταν τους τελευταίους τέσσερις μήνες, με τους ειδικούς να προειδοποιούν τις αρχές για την αυξημένη πιθανότητα τέτοιας έντασης φαινομένου. Παρ’ όλα αυτά η καταστροφική διαχείριση κάθε φυσικής καταστροφής από το επιτελικό κράτος, όπως της εν λόγω, είναι που δημιουργεί μεγαλύτερα βάσανα και αγανάκτηση στους σεισμόπληκτους. Η κρατική απόκριση μέσω της πολιτικής προστασίας και των μηνυμάτων από το 112 ήρθε εφτά ώρες αργότερα. Η επόμενη μέρα λοιπόν βρήκε τους ανθρώπους σε αδιέξοδο, με νέα σεισμική δόνηση ύψους 5,3 της κλίμακας Ρίχτερ, και τους υπεύθυνους σε αδράνεια. Συνολικά εκείνες τις μέρες καταγράφηκαν περίπου 80 μετασεισμοί. Από τα 7.015 σπίτια που ελέγχθηκαν περισσότερα από τα μισά (3.906) κρίθηκαν μη κατοικήσιμα, αλλά υπάρχουν και χειρότερα και τα είδαμε να συμβαίνουν. Αφότου γίνανε οι αρχικές εκτιμήσεις και έγινε αντιληπτό το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής, το Κράτος με τις ανάλογες υπηρεσίες του εφάρμοσε το παλιό καλό κόλπο της ελαχιστοποίησης του κόστους, κάνοντας επανεκτίμηση των ζημιών, και ως εκ θαύματος πολλά ακατάλληλα κτίσματα κρίθηκαν κατοικήσιμα. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ απλή, αν υπάρχει η «άνωθεν» εντολή και η ανυπαρξία συνείδησης και ανθρωπιάς. Με ένα κίτρινο σπρέι βάφει κανείς ένα σχήμα ή γράμμα στον τοίχο, πράγμα που καθιστά ένα σπίτι ακατάλληλο, και μεταγενέστερα αν χρειάζεται βάφει κάτι με ένα πράσινο σπρέι. Το χρώμα αυτό προσδιορίζει το σπίτι ως κατοικήσιμό και επισκευάσιμο. Επιπλέον υπάρχει σήμανση για τα κατεδαφιστέα. Για τις ζωτικές ανάγκες των ανθρώπων χρησιμοποιήθηκε το εκθεσιακό κέντρο, όπου συγκεντρώνονταν αγαθά και τρόφιμα από αλληλέγγυους/ες από όλη τη χώρα, και γινόταν διανομή τροφίμων. Στην πορεία βέβαια αυτής της έκτακτης συγκυρίας παρατηρήθηκαν οι γνωστές παρασιτικές συμπεριφορές από αντιδημάρχους, που ήταν εκεί για τις χειραψίες και την επιθυμία τους να κάνουν κουμάντο στο ποιος θα φάει και ποια όχι, όπως και από δημοτικούς υπαλλήλους επιφορτισμένους με τον ρόλο του κλειδοκράτορα, που γεμίζουν περηφάνια για τον ρόλο τους.
Αυτοοργάνωση και Αλληλοβοήθεια
Οι χωριανοί και οι χωριανές στήσανε αυτοοργανωμένες δομές αντιμετώπισης της κρίσης, που γέννησε ο σεισμός, και αναθρέφει ακόμα μεθοδικά η κρατική διαχείριση. Καθημερινά λειτουργούσε κοινωνική κουζίνα που έβγαζε δύο χιλιάδες γεύματα, και γίνονταν διανομές αγαθών σε γύρω χωριά με προσωπικά οχήματα και ιδιωτικά έξοδα φυσικά. Η παρουσία εθελοντικών οργανώσεων με σχετική πείρα επιτάχυνε τις προσπάθειες για σίτιση και ιματισμό σεισμόπληκτων. Για κάποιο διάστημα στήθηκαν σκηνές για τους ξεσπιτωμένους και έπειτα τοποθετήθηκαν οι οικίσκοι (διαδικασία που είναι ακόμα εν εξελίξει αφού μέχρι σήμερα στήνονται τέτοιες υποδομές). Στο μεσοδιάστημα συστάθηκε ο «Σύλλογος σεισμοπλήκτων Δ. Μινώα Πεδιάδας Η ΕΛΠΙΔΑ», που έχει καταθέσει σχετικά ερωτήματα-αιτήματα στη Βουλή. Όπως σε παρόμοιες περιπτώσεις ανάλογων καταστροφών (Β. Εύβοια κ.ά.) έτσι και εδώ αλληλέγγυοι αναρχικοί-ελευθεριακοί, και πολύς κόσμος με ευσυνειδησία και βασική κοινωνική ενσυναίσθηση, βρέθηκε από τις πρώτες μέρες εκεί, με αγαθά και με πράξεις να συνδράμει τους/τις σεισμόπληκτους/ες. Πέραν της στόχευσης της συγκέντρωσης και διανομής αγαθών έγινε και προσπάθεια να συναντηθούν και να επικοινωνήσουν οι άνθρωποι στους οικίσκους, ώστε να αντιμετωπίσουν συλλογικά την νέα πραγματικότητα που ζούνε. Εδώ βέβαια πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν έχει υπάρξει ακόμα οργανωμένη παρουσία αναρχικών, παρά μόνο πρωτοβουλιακές κινήσεις και δράσεις από άτυπες ομαδοποιήσεις.
Αναγκαίες λύσεις και ευκαιριακές λύσεις
Το αφήγημα από την πλευρά της Πολιτείας είναι γνωστό. Θα δοθούν αποζημιώσεις, θα πέσει ζεστό χρήμα, θα κλείσουν στόματα και μυαλά. Στην περίπτωση που εξετάζουμε, αυτά είναι ακόμα υποσχέσεις, και χρέος μας είναι να διαπιστώσουμε αν έχουμε να κάνουμε με αλλαγή παραδείγματος και στο θέμα της μέριμνας του Κράτους προς τους πολίτες. Στο Αρκαλοχώρι, όπως και με την πανδημία, τις πυρκαγιές και τις κακοκαιρίες, έχουμε άφθονο, δυστυχώς, υλικό για να διαπιστώσουμε πόσο πεινασμένους, άφραγκους ή και νεκρούς μάς θέλει το Κράτος, εκτός από φοβισμένους και τρομοκρατημένους – κάτι που έχουμε εμπεδώσει καλά. Στο δια ταύτα λοιπόν, απέναντι από το Εκθεσιακό Κέντρο Αρκαλοχωρίου δημιουργήθηκε μια τεράστια τσιμεντένια πλατφόρμα όπου τοποθετήθηκαν κοντέινερ από μέταλλο και πλαστικό – τα περισσότερα από «δωρεές» γνωστών σεσημασμένων προσωπικοτήτων όπως ο Μαρινάκης. Ο κάθε οικίσκος είναι λίγων τετραγωνικών, και η πρόβλεψη είναι να στεγάζει μέχρι και τετραμελή οικογένεια. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στην πορεία ο Δήμος φρόντισε να αποσπάσει υπογραφές από ταλαιπωρημένους και μεγάλης ηλικίας ανθρώπους, ώστε να συναινέσουν ότι θα παραδώσουν τους οικίσκους μετά από δύο χρόνια, ασχέτως αν έχουν αποκατασταθεί οι ζημιές στα σπίτια τους, και για να τοποθετηθούν μετρητές ρεύματος για τα κλιματιστικά, που ήταν μέχρι πρότινος ο μόνος τρόπος θέρμανσης. Ασχέτως αν επικοινωνιακά έχει γίνει αναδίπλωση επί του θέματος από την πλευρά του Δήμου Μίνωα-Πεδιάδος, η κατεύθυνση και η πρόθεση είναι η αναμενόμενη, και ελπίζουμε ότι τα σχέδια για κερδοφορία με αφορμή αυτή την τραγωδία θα ανακοπούν, και θα επιστραφεί στους ιθύνοντες έστω ένα μερίδιο της αναλγησίας που τους χαρακτηρίζει.
Η πρόσφατη κακοκαιρία χτύπησε και το Αρκαλοχώρι, στα προκάτ τα κλιματιστικά σταμάτησαν να λειτουργούν, και το κρύο στο ανοιχτό πεδίο δεν άφηνε περιθώρια αισιοδοξίας. Οι υπεύθυνοι ήταν φυσικά απόντες –μάλλον θα είχαν κουρνιάσει κάπου ζεστά– και οι σεισμόπληκτοι των οικίσκων, πρωτοβουλιακά κάποιοι και θέτοντας το πρόβλημα συλλογικά, διεκδίκησαν να ανοίξει η αποθήκη (εκθεσιακό κέντρο), και να μοιραστούν οι σόμπες που είχαν σταλεί από αλληλέγγυους στους σεισμόπληκτους για τους ίδιους τους οικίσκους, και όχι για να τα κλειδώσει ο δήμος ή να τα καταχραστεί. Τελικώς εμφανίστηκε ο κλειδοκράτορας υπάλληλος του Δήμου και έδωσε πρόσβαση, αλλά οι σόμπες δεν φτάνανε ούτε για τους μισούς οικίσκους, και έπρεπε να γυρνάνε από προκάτ σε προκάτ. Σε κάτι τέτοιες καταστάσεις αντιλαμβάνεται ο καθένας και χωρίς πολύ ανάλυση πως οι μεσάζοντες και οι νταβατζήδες δεν θα έπρεπε να έχουν καμία θέση στις ζωές μας. Έχει σημασία να εξηγήσουμε γιατί επιμένουμε τόσο στα προκάτ: Εκεί μένουν όσοι έχουν ξεσπιτωθεί, μπορεί να μπαίνουν στα σπίτια τους βιαστικά, υπό τον φόβο μην τους πέσει τίποτα στο κεφάλι, να βάζουν ένα πλυντήριο και να επιστρέφουν στην τσιμεντένια πλατφόρμα με τα πλαστικά κουτιά πάνω της. Από και μέσα σε αυτή τη συνθήκη δημιουργήθηκε ένας δεύτερος σύλλογος, μέσα από συνελεύσεις στα προκάτ, ο «Σύλλογος Οικίσκων σεισμόπληκτων Αρκαλοχωρίου», όπου έπειτα από ψηφοφορία εξέλεξε Δ.Σ. με βάση την προτίμηση σε ψήφους. Κατά την κακοκαιρία «Ελπίς» η ύπαρξη τού νεοσύστατου συλλόγου, δηλαδή των ανθρώπων που τον απαρτίζουν και που οργανώθηκαν από κοινού, ήταν πολύ βοηθητική στην εύρεση λύσεων ενάντια στις αντίξοες συνθήκες, και στην δημοσιοποίηση και γνωστοποίηση σε πολύ ευρεία κλίμακα της εκεί κατάστασης. Ακόμα, τις επόμενες μέρες, μέσω επαφών με τοπικές επιχειρήσεις και αλληλέγγυων κινήσεων, περιόρισε τον ρόλο του Δήμου ως μεσάζοντα. Πολύ σύντομα, δυστυχώς, εφόσον πέρασε και η τελευταία κρίση, ο σύλλογος των οικίσκων αραίωσε τις συνελεύσεις του, και επικράτησαν λογικές εσωστρέφειας (όπως παραδείγματος χάριν η βοήθεια που έρχεται από αλληλέγγυους να μοιράζεται μόνο στους οικίσκους). Ακόμα υπήρξε περίπτωση που προτάθηκε να συμμετάσχουν στις διανομές οικογένειες αλλοδαπών, εκτός των οικίσκων, και η απάντηση του συλλόγου ήταν αρνητική.
Βιώνουμε μια περίοδο που ολοένα συντηρητικοποιούνται οι κοινωνίες, οι αυτοματισμοί απευαισθητοποιούν τους ανθρώπους, και η νεοφιλελεύθερη και ακροδεξιά ατζέντα εκφράζεται κυρίαρχα και θεσμικά. Κάθε νέα οργανωτική προσπάθεια των από τα κάτω να απαντήσουν σε αυτά κινδυνεύει να αναπαράξει, μέσα από τις επιλογές και τη διάρθρωσή της, τα ίδια αντιδραστικά χαρακτηριστικά στα οποία καλείται ιστορικά να αντιπαρατεθεί. Η διαχείριση της πανδημικής πραγματικότητας από τα κράτη και το κεφάλαιο, συνολικά και όχι μόνο υγειονομικά, διαμόρφωσε συνθήκες εντός των οποίων πολλά απελευθερωτικά προτάγματα πρέπει να «διανύσουν μεγάλη απόσταση», για να εκφραστούν από ανθρώπους που βιώνουν παραπάνω, εντονότερα και ανεπιστρεπτί την απώλεια της κανονικότητας – που όλοι έχουμε εδώ και δυο χρόνια απολέσει. Ο λόγος φυσικά για τους σεισμόπληκτους και τις ζωές τους στην ευρύτερη περιοχή του Αρκαλοχωρίου. Εμείς από τη μεριά μας πρέπει να έχουμε παρουσία, και να στεκόμαστε αλληλέγγυοι με επαγρύπνηση σε τέτοιες περιστάσεις όπου οι άνθρωποι κινητοποιούνται, δοκιμάζονται οι αντοχές τους, και η αναλωσιμότητά τους είναι, τόσο εμφατικά, υπό συζήτηση. Να μην αφήσουμε τη βαρβαρότητα να βρίσκει έδαφος να εκφράζεται και να κανονικοποιείται πουθενά, πόσο μάλλον σε πληγείσες περιοχές, από φυσικές καταστροφές και καταστροφικές πολιτικές.
Υ.Γ. Τις μέρες που γραφόταν το άρθρο, το μισό υπουργικό συμβούλιο παρέλασε από το Αρκαλοχώρι. Ο Αυγενάκης έκανε φιέστα σε ξενοδοχείο χωρίς τη παρουσία σεισμοπαθών και την επομένη χάρισε οικίσκους, ο Πρωθυπουργός επισκέφτηκε το Ηράκλειο (συνοδευόμενος από τη μισή αστυνομική δύναμη του νησιού) με αφορμή φυσικά την ενθρόνιση του νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, και η υπουργός παιδείας και θρησκευμάτων Κεραμέως επισκέφτηκε, χωρίς να είναι γνωστό εκ των προτέρων, σχολείο στη σεισμόπληκτη περιοχή.
ανίδεος
