Τέχνη και Επανάσταση

«Λυπάμαι φίλε μου, πραγματικά λυπάμαι,
αν θεωρείς ανώφελο το ότι τραγουδάμε»

jolly roger

Η τέχνη μπορεί να ονομαστεί επαναστατική με πολλές έννοιες. Η μαρξιστική αισθητική, όπως εκφράστηκε τον περασμένο αιώνα με τη μορφή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, έχει καθιερώσει την ταύτιση της επαναστατικής με τη στρατευμένη τέχνη, την τέχνη δηλαδή που στην ταξική πάλη συντάσσεται με την πλευρά της εργατικής τάξης και υπερασπίζεται τα συμφέροντα και τις διεκδικήσεις του προλεταριάτου. Υπό αυτό το πρίσμα η τέχνη έχει νόημα και χρησιμότητα μονάχα όταν υπηρετεί την πολιτική ιδεολογία, και όταν έχει ως στόχο την προπαγάνδιση της πολιτικής θεωρίας και τη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης. Κάθε ανάλυση όμως της τέχνης με όρους πολιτικής ιδεολογίας είναι καταδικασμένη να πέφτει πάντα στην ίδια παγίδα: σε μία μονολιθική θεώρηση του ατόμου ως ένα αντικείμενο εγκλωβισμένο σε ένα πλέγμα παραγωγικών διαδικασιών και υλικών αναγκών που παραβλέπει πως ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα στομάχι ούτε μπορεί να οριστεί και να καθοριστεί μόνο από τη θέση του στην αγορά εργασίας. 

«Οι στίχοι μου δεν είναι αφέψημα για πέψη,
δεν ειν’ τροφή για σκέψη είναι η ίδια η σκέψη»

jolly roger

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος του κομμουνισμού έδειξαν για μια ακόμη φορά ότι όσο αίμα και να χυθεί, όσα ανάκτορα και να καταληφθούν και όσοι αυτοκράτορες και να εκτελεστούν, εάν δεν ανατινάξουμε τις ίδιες μας τις συνειδήσεις, εάν δεν σπάσουμε τις αλυσίδες της κυρίαρχης λογικής και της ηθικής μας και εάν δεν δολοφονήσουμε τους δεσμοφύλακες της ίδιας μας της σκέψης και φαντασίας, θα είμαστε για πάντα καταδικασμένοι να επιστρέφουμε και να αναπαράγουμε την παλιά αλλά γνώριμη πραγματικότητά μας. Με λίγα λόγια, όσες επαναστάσεις και να γίνουν, εάν η αλλαγή των οικονομικοκοινωνικών δομών δεν συνοδεύεται από ριζική ανατροπή της αντίληψής μας για τον εαυτό μας και για τον κόσμο γύρω μας, θα καταλήξουμε να παίζουμε πάντα το ίδιο παιχνίδι – απλώς αλλάζοντας τους κανόνες. Γιατί τα πιο βαθιά κάτεργα και τα πιο ανήλιαγα μπουντρούμια κρύβονται πάντα μέσα μας…

«Η ποίηση μου είναι λοστός,
κι εγώ πολύ αδύναμος για να παραβιάσω την πόρτα,
γι’ αυτό την κοπανάω στο κεφάλι σου»

jolly roger

Κι εδώ έρχεται η τέχνη. Όχι για να μεταφέρει γραμμές και να υπηρετήσει ιδεολογίες και πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά για να τις υπερβεί. Η πραγματικά επαναστατική τέχνη λοιπόν δεν είναι ούτε δεκανίκι ούτε εργαλείο της πολιτικής θεωρίας, αλλά στέκεται ελεύθερη και αυτόνομη. Αποτελεί ένα ξεχωριστό ανεξάρτητο σύμπαν, που συγκρούεται και δρα ανταγωνιστικά στην υπάρχουσα αλλοτριωμένη πραγματικότητα και προβάλλει μια νέα, που είναι ταυτόχρονα ένα όραμα ελευθερίας και μια πρόβα για την ουτοπία. Η επανάσταση της τέχνης δεν έγκειται στον διδακτικό της χαρακτήρα ή στα καταγγελτικά της μηνύματα. Τον σκοπό αυτό τον εξυπηρετεί πολύ καλύτερα ένα κείμενο, μια μπροσούρα ή μια προκήρυξη. Η τέχνη περιέχει την επανάσταση μέσα της. Μέσα από τη μορφή, το περιεχόμενο, τις διαδικασίες της, το πλαίσιο στο οποίο επιλέγει να λειτουργήσει συνιστά μια κάννη που στοχεύει στον νου και την ψυχή. Στο στόχαστρό της είναι η ίδια η φύση της συνείδησης του ατόμου, ο τρόπος που βλέπει, ακούει, αντιλαμβάνεται και προσδιορίζει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Σκοπός της, μέσω της φαντασίας, ή αλλιώς της μη πραγματικότητας, να ανακαλύψει μια πραγματικότητα πιο ισχυρή από την υπάρχουσα, μια πραγματικότητα που υπερβαίνει την εξωτερική, βυθίζεται στα έγκατα των φαινομένων αυτού του κόσμου και ξεγυμνώνει την ουσία τους. Επιδιώκει να φέρει το άτομο αντιμέτωπο με μια αλήθεια που καθημερινά φιμώνεται και καταπιέζεται προς χάριν της νόρμας, του κοινωνικού πρέπει και της κανονικότητας, την αλήθεια που είναι θαμμένη στα πιο σκοτεινά βάθη του ασυνειδήτου του και κρυμμένη στις πιο μυστικές γωνιές της ύπαρξής του…

«Κάθε μου οπή αποτελεί και μια ανοιχτή πληγή,
κι εγώ την γλύφω πριν την μυριστούν οι εχθροί»

jolly roger

Δοσμένοι στο κυνήγι της δικής τους αλήθειας, τρία παιδιά με άστρα στα μάτια και ουρανούς στην ψυχή ζώνονται με πυρομαχικά από την αιματοβαμμένη παράδοση της χιπ χοπ μουσικής, καβαλάνε τους υπερρεαλιστικούς τους στίχους που μυρίζουν Ρίτσο και Λειβαδίτη, και ορμούν στα οδοφράγματα της σύγχρονης αστικής ζούγκλας. Χορεύουν πάνω στη στάχτη των κοινωνικών προτύπων και της μικροαστικής ηθικής και τραγουδούν για την ανάγκη τους να ονειρεύονται σε έναν κόσμο που φαντάζει όλο και περισσότερο αφιλόξενος και ξένος…

«Aλλάζω μορφή, κι είναι πολλά τα πρόσωπά μου,
Είναι οι φωτιές που κάνουν εύκαμπτα τα κέρινα φτερά μου»

jolly roger

Τους ζήτησα να δουλέψουν με τη μέθοδο της αυτόματης γραφής και μέσω ελεύθερων συνειρμών να καταγράψουν, χωρίς τη διαμεσολάβηση της λογικής, της ηθικής και κανενός άλλου είδους ελέγχου ή φραγμού, τους εσωτερικούς τους μονολόγους πάνω στην τέχνη της επανάστασης ή αλλιώς στην επανάσταση της τέχνης…

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ – ΤΟ ΣΦΑΛΜΑ: Οι συγκάτοικοι να μπουν στα άδεια σπίτια. Τα λεφτά να γίνουν λεφτά για όπλα. Τα όπλα να γίνουν τραγούδια που δεν θα μιλάν για τη χαρά της βίαιης επανάστασης, αλλά για τη χαρά της πρώτης μέρας μετά το πέρας της. Ξεκινάνε με μικρές προσδοκίες για να καταλήξουν με μεγάλες απώλειες – αλλά τα σκουπιδάκια που έπεσαν από τις άφραγκες τσέπες μας φύτρωσαν και έφτιαξαν λουλούδια. Όσοι αντέχουν συνεχίζουν. Όσοι είναι παράξενοι τρώνε τα λουλούδια – απλά για να κάνουν μια ρωγμή στην κανονικότητα, γιατί την χέζουν πατόκορφα. Ρωγμές χωρίς τοίχους. Άλλοι τρώνε και θα δουν παραισθήσεις. Όσοι καταφέρουν και αντέξουν, περνάνε στο επόμενο στάδιο – και γίνονται κάτι σε φάση ένοπλος Χριστός με χάπια καφεΐνης.

ΤΕΧΝΗ -ANIMA: Τέχνη είναι αυτό που δεν είναι προκήρυξη δεν έχει νόμο σταθερό έχει νόμους που δείχνουν τον δρόμο αλλά όλοι οι δρόμοι δεν οδηγούν στη Ρώμη, στη Ρώμη που καίγεται κάποιος καριόλης που δεν έχει όνομα γιατί δεν έχει αξίες δεν έχει ιδανικά και αν φαντάζει ιδανικός είναι γιατί κριτής είναι ο ίδιος του ο εαυτός κι αυτός το μόνο που μπορεί να κάνει ως μέγιστο βαθμό ελευθερία είναι να πεθάνει κι αφού το κάνει που το κάνει ας το κάνει έντεχνα με το έντεχνο του δρόμου στυλ σαν μέταλλο. Μεγάλη η χάρη της τέχνης, υποκινείται κι αυτή από αυθορμητισμό, είναι ειρωνική, είναι αγάπη και μίσος μαζί, είναι παρεξηγημένη και για σημαία έχει το να ‘μαστε ξηγημένοι και καυλωμένοι, δεν θέλει στέγη, θέλει άστρα για να ξεπηδήσουν κι άλλα, για να καούν με την πρώτη ευκαιρία, κοροϊδία η ίδια και θέλει την καταστροφή της, δεν μιλάει, παραμιλάει και τελειώνει όταν ξεκινάει η επανάσταση διαρκείας.

ΤΕΧΝΗ & ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ – ΠΙΝΟΚΙΟ: Τα ίδια με χθες θα λέμε πάλι. Δεν υπάρχει επαναστατική τέχνη, μόνο ταξική πάλη και αντιφάσεις που αποτυπώνονται στο χαρτί, τα ηχεία ή την οθόνη όταν είμαστε μόνοι. Ζωή θέλω να βρω, αλλά στα σκουπίδια βρήκα μόνο χαρτόνι. Θα το πάρω να φτιάξω κάτι χειροτεχνικό και να το βάλω στο σπίτι μου, για να προσθέσω κάτι στην συλλογή μου από σκουπίδια. Θα το βάλω δίπλα στο πτυχίο μου και θα γλεντήσω τις αφραγκιές μου πίνοντας μπύρες απ’ το περίπτερο. Ζουλού είναι το κομμάτι της Πρασίνου, όπου δεν επιτρέπεται να χέζουν τα σκυλιά μου. Έτσι κι αλλιώς, η Μπριζίτ ποτέ δεν χέζει έξω. Τα φυλάει όλα για το σπίτι η καλή μου. Μου ‘χει λείψει. Νιώθω σαν να χώνω επειδή πού και πού η καφεΐνη στον οργανισμό μου κάνει περίεργα πράγματα. Το γ δεν το βάζω ποτέ, γιατί δυσκολεύομαι να το αρθρώσω στα ραπς.

fata morgana