Πέντε εταιρείες, τρεις δημαρχίες (Βέροιας, Εορδαίας, Νάουσας), ο συνεταιρισμός Σελίου και η κρατική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας φέρουν την αποκλειστική ευθύνη για την βιομηχανική εγκατάσταση ενός τεράστιου αιολικού πάρκου παραγωγής ενέργειας, σε ένα από τα αρχαιότερα βουνά της ελλαδικής χερσονήσου, το Βέρμιο. Το πάρκο προβλέπει την εγκατάσταση 326 ανεμογεννητριών (α/γ) με τη δυνατότητα επέκτασης του στις 635 α/γ και θα διασχίζει ολόκληρη την κορυφογραμμή του βουνού. Πάνω σε αυτό οι καπιταλιστές θα χαράξουν εκατοντάδες χιλιόμετρα δρόμων, θα σκάψουν εκατομμύρια τόνους χώματος, και θα ρίξουν εκατοντάδες χιλιάδες τόνους μπετόν σε μία ιδιαίτερη περιοχή, όπου άνθρωπος και φύση συμβίωναν για χιλιάδες χρόνια.
Το βουνό είχε την ατυχία να βρίσκεται πολύ κοντά στη βιομηχανική περιοχή παραγωγής ατμοηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, διευκολύνοντας έτσι το σχεδιασμό κράτους και επιχειρήσεων, που λόγω της αστάθειας της παραγωγής ενέργειας από τον άνεμο και τον ήλιο, και για την ασφάλεια του δικτύου πρέπει να συνδέουν τα αιολικά πάρκα με ατμό- ή υδρο- ηλεκτρικά εργοστάσια. Όταν αυτά δεν υπάρχουν τότε η κατασκευή συνοδεύεται με την παράλληλη κατασκευή αυτών των εργοστασίων. Αυτή η συνθήκη οδήγησε τη Δανία που μπορεί να παράγει εξολοκλήρου την ενέργεια της από τον άνεμο, να συνδεθεί με τα δίκτυα της Νορβηγίας, της Γερμανίας και της Σουηδίας, που βασίζονται σε σταθερές πηγές παραγωγής ενέργειας όπως το νερό, ο λιγνίτης και η πυρηνική ενέργεια.
Στις πλαγιές του Βέρμιου φυτρώνουν πάνω από 80 αυτοφυή είδη φυτών (τρία από αυτά είναι σπάνια), και 20 είδη βοτάνων. Πάνω από 20 είδη μη ανθρώπινων ζώων και 128 πουλιά έχουν το σπίτι τους στο βουνό. Οι λύκοι και οι αρκούδες, το ευρωπαϊκό τρυγόνι και ο βασιλαετός είναι είδη υπό απειλή. Δεκάδες πηγές πόσιμου νερού και τρία ποτάμια οριοθετούν τον υδάτινο χαρακτήρα του. Είναι προφανές πως η εγκατάσταση των εκατοντάδων α/γ κατά μήκος εκατοντάδων χιλιομέτρων, κυριολεκτικά θα θρυμματίσει το οικοσύστημα του, ενώ η Γη, ο Αέρας, το Νερό του βουνού θα περιφραχτούν με μοναδικό σκοπό το κέρδος.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), αέρια του θερμοκηπίου, και ανάπτυξη
Τα τελευταία διακόσια χρόνια η σύνδεση του βιομηχανικού πολιτισμού με τον άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας, που να καλύπτει τη διαδικασία της καπιταλιστικής και κρατικής συσσώρευσης πόρων και δύναμης, οδήγησε στην αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου (CO2, μεθανίου, οξείδια του αζώτου, όζοντος) με τα καταστρεπτικά αποτελέσματα για το κλίμα του πλανήτη. (Καταστρεπτικές πλημμύρες που ακολουθούνται από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, άνοδος της θερμοκρασίας σε ολόκληρη τη Γη, κλπ) Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται την καταστροφή ανθρώπινης και μη ανθρώπινης ζωής. Διεθνείς οργανισμοί όπως η International Energy Agency, προβλέπουν πως τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 2040 δεν φαίνεται η δυνατότητα να αντιστραφεί η κατάσταση. Και ο λόγος είναι απλός. Οι κοινωνίες θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν περισσότερο άνθρακα, ακόμα και αν η εισαγωγή ΑΠΕ συνεχίζει να αυξάνεται με μεγάλους ρυθμούς στα δίκτυα. Το πρόβλημα όπως εντοπίζουν πολλά οικολογικά κινήματα από τη δεκαετία του 1960 δεν βρίσκεται στη χρήση ή όχι των ΑΠΕ αλλά στην ίδια τη φύση των ιεραρχικών κοινωνιών, οι οποίες στοχεύουν στην διαρκή μεγέθυνση της οικονομίας, της κατανάλωσης και του κέρδους, ανεξάρτητα από την ιδεολογική τους αγκίστρωση στο καπιταλιστικό ή το κρατικό μοντέλο οργάνωσης της οικονομίας.
Οι συνέπειες των βιομηχανικών αιολικών πάρκων
Από τα δεδομένα που υπάρχουν οι ΑΠΕ συμβάλουν στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Όμως λόγω της βιομηχανικής ανάπτυξης τους, έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα η βιομηχανική παραγωγή αιολικής ηλεκτρικής ενέργειας έχει ως συνέπειες:
-
Το σύνδρομο της τουρμπίνας που περιγράφεται από συμπτώματα σε ανθρώπινα και μη ανθρώπινα ζώα, που ζουν σε απόσταση μέχρι και 2 χιλιόμετρα περίπου από τα πάρκα, και προκαλείται από τον υπόηχο και τον θόρυβο των α/γ. Τα συμπτώματα είναι, βουητό και πόνος στα αυτιά, ταχυκαρδίες, ημικρανίες, απώλεια ύπνου, βέρτικο, δυσλειτουργίες των εσωτερικών οργάνων, απώλεια συγκέντρωσης, θυμός και κούραση για τους ανθρώπους. Για τα ζώα οι επιστήμονες σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν παρατηρήσει αποβολές εμβρύων, νευρικές διαταραχές κ.α. Πλέον ακόμα και μεγάλοι οργανισμοί ενέργειας παραδέχονται πως πρέπει να μελετηθούν παραπέρα οι συνέπειες του συνδρόμου της τουρμπίνας.
-
Ο θόρυβος και οι δονήσεις των α/γ οδηγεί στη σταδιακή εξαφάνιση ειδών. Έτσι σε πολλές περιπτώσεις παρατηρήθηκε η εξαφάνιση του γεωσκώληκα από διάφορες περιοχές, που συνοδεύτηκε από την εξαφάνιση των πουλιών που τρέφονταν από αυτόν. Συχνά έχουν επίσης παρατηρηθεί μετακινήσεις ζώων. Ανάλογες μετακινήσεις παρατηρούνται και από ανθρώπους λόγω της δυσκολίας προσαρμογής στις συνθήκες των αιολικών πάρκων και την υποβάθμιση της χρήσης της γης, στην οποία είναι εγκατεστημένα τα σπίτια τους.
-
Πολλές έρευνες στον κόσμο αποδεικνύουν πως οι α/γ είναι υπεύθυνες και για το θάνατο εκατομμυρίων πουλιών το χρόνο. Μόνο το Αμερικάνικο παρατηρητήριο πουλιών υπολογίζει πως κάθε χρόνο μέχρι το 2030 θα σκοτώνονται στις ΗΠΑ περίπου 1 εκατομμύρια πουλιά.
-
Η κατασκευή κάθε ανεμογεννήτριας (1 MW) χρειάζεται ατσάλι και περισσότερο από 220 τόνοι άνθρακα, ενώ μέρη των μαγνητών της αποτελούνται από ισχυρά τοξικά υλικά όπως το νεοδύμιο.
-
Τα εκατοντάδες χιλιόμετρα δρόμων και καλωδίων, οι εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι μπετόν και ατσαλιού που χρειάζονται για την εγκατάσταση ενός βιομηχανικού πάρκου, αλλοιώνουν και καταστρέφουν το έδαφος.
Όλα αυτά τα δεδομένα αποδεικνύουν πως βιομηχανικά έργα όπως αυτό που ήδη κατασκευάζεται στο Βέρμιο συνεισφέρει στην καταστροφή της φύσης. Για την καταστροφή αυτή όμως δεν ευθύνονται οι τεχνολογίες της αιολικής ενέργειας αλλά η χρήση τους στις ενεργοβόρες κοινωνίες μας. Εάν οι κοινότητες μας θέλουν να συνεισφέρουν στην προστασία της φύσης δεν μπορούν να τοποθετούνται καθολικά απέναντι στη χρήση της αιολικής ενέργειας (και των ΑΠΕ γενικότερα). Αυτό που απαιτείται είναι ο αγώνας για να περάσουν οι πόροι και η ενέργεια στα χέρια των “από κάτω”. Αυτοί ορθολογικά θα σχεδιάζουν και θα ελέγχουν την παραγωγή δωρεάν καθαρής ενέργειας, με σκοπό τη συμπληρωματική συνύπαρξη κοινωνίας και φύσης. Τα τελευταία πεντακόσια χρόνια η κοινωνική και φυσική ζωή βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση με την κυρίαρχη οικονομίστικη λογική της ανάπτυξης των ιεραρχικών κοινωνιών. Η απελευθέρωση τους από αυτές βρίσκεται στην προοπτική της ανάδυσης οριζόντιων κοινοτήτων, που θα συνδέονται ομόσπονδα και θα οικοδομούν αμοιβαίες σχέσεις ελευθερίας, ισότητας, αλληλεγγύης τόσο μεταξύ τους όσο και με τη φύση.
Ειρηναίος Δουρούτης
