Τον Φεβρουάριο του 2025 το περιοδικό politico δημοσιεύει στοιχεία από έρευνα της ευρωπαϊκής εισαγγελίας, για απάτη με καταβολή επιδοτήσεων εκατομμυρίων ευρώ για εικονικούς βοσκότοπους και αγροτικές εκτάσεις που δεν υπάρχουν.
Φαγοπότι με την κάλυψη του ΟΠΕΚΕΠΕ;
Οι αλλαγές στη νομοθεσία της ΕΕ το 2017 άνοιξαν τον δρόμο σε περισσότερες εκτάσεις για βοσκή. Η πίεση της Ελλάδας ώστε ο ορισμός να περιλαμβάνει όχι μόνο λιβάδια αλλά και θαμνώδεις εκτάσεις και δασώδεις βοσκότοπους, είχε ως αποτέλεσμα η επιλέξιμη περιοχή στην Ελλάδα να διπλασιαστεί.
Οι περισσότερες από τις ψευδείς αιτήσεις έγιναν από την Κρήτη, η οποία έλαβε τα δύο τρίτα των συνολικών αγροτικών επιδοτήσεων της Ελλάδας από την ΕΕ το 2020. Σε συμβόλαια και νομικά έγγραφα που είδε το POLITICO, άτομα από την Κρήτη ισχυρίζονται ότι κατέχουν γη αλλού, από τη Βόρεια Ελλάδα μέχρι την Πελοπόννησο και τα νησιά. Το 2019 δύο ιδιώτες από το Ρέθυμνο της Κρήτης υπέβαλαν αίτηση για επιδότηση μισθωμένης γης στο νησί της Τζιας για χρήση ως βοσκότοπο. Η αίτησή τους περιλάμβανε ενοικιαζόμενα συμβόλαια τα οποία εντόπιζαν άλλους δύο κατοίκους του Ρεθύμνου ως ιδιοκτήτες. Έλαβαν περίπου 73.000 ευρώ από κονδύλια της ΕΕ. Την επόμενη χρονιά δύο άλλοι Ρεθυμνιώτες παραγωγοί μίσθωσαν την ίδια έκταση στην Τζια, και στα συμβόλαια που υποβλήθηκαν στον ΟΠΕΚΕΠΕ η γη φαινόταν να έχει νέους ιδιοκτήτες.
Μελετώντας τα στοιχεία, φαίνεται πως οι απάτες αυτές θα ήταν αδύνατες χωρίς τη συνεργασία ατόμων μέσα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων – ελέγχεται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης). Τα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ και οι τεχνικές εταιρείες που συνεργάζονται μαζί τους, ήταν οι πρώτοι που απέκτησαν πρόσβαση στα νέα αρχεία γης. Αμέσως μετά, άρχισαν να έρχονται οι αιτήσεις από υποτιθέμενους ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές βοσκοτόπων, που όμως ζούσαν σε εντελώς διαφορετικά μέρη. Είναι ενδιαφέρον, όπως επισημαίνουν και αξιωματούχοι του Οργανισμού πως σε όλη αυτή τη διαδικασία «το ίδιο κομμάτι γης δεν διεκδικήθηκε ποτέ δύο φορές, υποδεικνύοντας ότι κάποιος με συνολική πρόσβαση στα αρχεία ενορχηστρώνει το σχέδιο».
Παρεμπόδιση εσωτερικού ελέγχου του Οργανισμού
Όσα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ προσπάθησαν να μπλοκάρουν τις παραπάνω απάτες, απολύθηκαν. Ο πρώτος πρόεδρος του Οργανισμού που έφερε στο φως της δημοσιότητας το σκάνδαλο με τις αποκλίσεις το 2020, ο Γρηγόρης Βάρρας, απολύθηκε από τον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη. Η έρευνα πάγωσε.
Εκείνο το έτος, στο πλαίσιο επιτόπιων ελέγχων, η προϊστάμενη Εσωτερικού Ελέγχου, Παρασκευή Τυχεροπούλου, έκανε το εξής απλό: Συνέκρινε δηλώσεις από διαφορετικά έτη για τα ίδια κομμάτια γης. «Αυτή η μεθοδολογία ελέγχου οδήγησε στην αποκάλυψη ενός εκτεταμένου σχεδίου το οποίο, μέσω ψευδών δηλώσεων ιδιοκτησίας, λάμβανε παράνομα βοήθεια από την ΕΕ», δήλωσε ο δικηγόρος της, Αντώνης Βαγιανός. Το 2021, παρά την αποτελεσματικότητα της μεθοδολογίας Τυχεροπούλου, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έδωσε εντολή στους ελεγκτές του να περιορίσουν τους ελέγχους σε ένα μόνο έτος, χωρίς να ελέγχουν τις συμβάσεις ή τους τίτλους ιδιοκτησίας. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα έμπαιναν στη διαδικασία να συγκρίνουν τις τρέχουσες δηλώσεις με αντίστοιχες προηγούμενων ετών, ώστε να εντοπίσουν αντιφάσεις όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς και το δικαίωμα χρήσης συγκεκριμένων κομματιών γης. «Αυτές οι οδηγίες δημιούργησαν την εντύπωση ότι υπήρχαν αξιωματούχοι εντός της υπηρεσίας που ήταν διατεθειμένοι να παράσχουν μια ομπρέλα προστασίας και κάλυψης για προγράμματα κατάχρησης κονδυλίων της ΕΕ», αναφέρει ο Βαγιανός. Η Τυχεροπούλου αργότερα αποβλήθηκε από τη θέση της και υποβιβάστηκε. Παράλληλα, η διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει κινήσει 3 πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον της, και μία μηνυτήρια αναφορά για υπεξαίρεση εγγράφων του Οργανισμού, τα οποία βρέθηκαν στο προσωπικό της γραφείο μέσα στον ΟΠΕΚΕΠΕ!
Το 2023, ένας άλλος πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο Ευάγγελος Σημανδράκος, μπλόκαρε 6.000 ΑΦΜ που ήταν ύποπτοι για ανακριβείς δηλώσεις. Ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Λευτέρης Αυγενάκης, ζήτησε την παραίτησή του, προφασιζόμενος προβλήματα με τις πληρωμές. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Αυγενάκης εκπροσωπεί μια εκλογική περιφέρεια στην Κρήτη, και στηρίζεται από μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού.
Είναι παραπάνω από προφανές ότι οι απάτες υλοποιήθηκαν με τις πλάτες του υπουργείου. Η κάλυψη στα ανώτερα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ ήρθε από τους υπουργούς Βορίδη και Αυγενάκη, όπως και η επίθεση στους αξιωματούχους ακριβώς επειδή –στο πλαίσιο της δουλειάς τους– αποκάλυψαν ένα κύκλωμα υφαρπαγής ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Ο κύκλος των «χαμένων» αγροτών
Την ίδια στιγμή που λαμβάνουν χώρα όλα τα παραπάνω, το μεγαλύτερο κομμάτι των αγροτών βλέπει τις επιδοτήσεις που λαμβάνει χρόνο με το χρόνο να μειώνονται. Ταυτόχρονα, οι κινητοποιήσεις έχουν χάσει τη δυναμικότητα που είχαν τα προηγούμενα χρόνια, και εκφραζόταν μεμπλόκα με τρακτέρ στις εθνικές οδούς και πορείες προς τα υπουργεία και τις περιφέρειες.
Η νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης της Ν.Δ. όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα αποτυπώνεται στο σαμποτάζ μιας πιο ορθολογικής κατανομής των κοινοτικών ενισχύσεων, προωθώντας τον πλουτισμό συγκεκριμένων ατόμων που απολαμβάνουν πολιτικής κάλυψης. Οι υποτονικές αντιστάσεις των αγροτών δεν μπορούν παρά να δημιουργήσουν προβληματισμό – ειδικά στην Κρήτη, ένα νησί με μεγάλη αγροτική παραγωγή, και με αντίστοιχα μεγάλη παράδοση στις αγροτικές κινητοποιήσεις.
Εν μέρει αυτό εξηγείται καθώς ένα μεγάλο κομμάτι παλαίμαχων αγροτών συνδικαλιστών του νησιού ανελίχτηκε στην τοπική αυτοδιοίκηση, οπότε «αντάλλαξε» τον αγώνα για συλλογικές διεκδικήσεις με το προσωπικό βόλεμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παράταξη του Σ. Αρναουτάκη που στηρίχθηκε από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, στην οποία ήταν τέσσερα στελέχη του αγροτικού κόσμου από όλους τους νομούς.
Το κράτος, λοιπόν, έχει καταφέρει να ενσωματώσει την ανώτερη βαθμίδα των αγροτών συνδικαλιστών, την ίδια στιγμή που το υπουργείο «εξασφαλίζει» ευρωπαϊκά κονδύλια. Το φαγοπότι μεταξύ των αρίστων φαίνεται να μην βρίσκει κανένα εμπόδιο.
Οι αντιστάσεις από τα κάτω, λοιπόν, είναι πιο επιτακτικές από ποτέ – το ίδιο και η ανάγκη για ένα αγροτικό συνδικαλιστικό κίνημα που θα λειτουργεί στην βάση της αυτοοργάνωσης, ανεξάρτητα από το πολιτικό προσωπικό του εκάστοτε κόμματος.
Foreign_voice
