Rigaer94
Η Rigaer94 είναι μια αυτο-οργανωμένη στεγαστική κολεκτίβα στη γειτονιά του Friedrichshain, στο Βερολίνο. Η πρώτη κατάληψη στο κτήριο έγινε τον Ιούνιο του 1990, κατά τη διάρκεια του τελευταίου μεγάλου κύματος καταλήψεων στο ανατολικό κομμάτι του Βερολίνου, μετά την πτώση του τείχους. Τον Μάρτιο του 1992 οι τότε κάτοικοι υπέγραψαν συμβόλαια με την τότε ιδιοκτήτρια εταιρεία, η οποία άνηκε στον δήμο (σε ένα επίσης μεγάλο κύμα «νομιμοποίησης» πρώην καταλήψεων).
Τις επόμενες δεκαετίες το κτήριο ιδιωτικοποιήθηκε, η ιδιοκτησία άλλαξε αρκετές φορές χέρια, και έγιναν αρκετές εκκενώσεις χώρων του, όπως και ανακαταλήψεις. Το 2014 το σπίτι πωλείται σε μια εταιρεία σφραγίδα με έδρα τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία έχει νομικό πρόβλημα στο να αναγνωριστεί ως ιδιοκτήτρια από τα γερμανικά δικαστήρια. Αυτή η νομικά ασαφής κατάσταση της ιδιοκτησίας του κτηρίου, δίνει τη δυνατότητα στη συλλογικότητα του σπιτιού να κάνει καταλήψεις σε όλο και περισσότερους χώρους μέσα στο σπίτι, κάτι δύσκολο και ασυνήθιστο στην πόλη του Βερολίνου, κυρίως λόγω νομικού οπλοστασίου και πολιτικής «μηδενικής ανοχής» από το κράτος, που αναπτύχθηκαν μετά τα κινήματα μαζικών καταλήψεων τις δεκαετίες του 1980 και 1990. Σήμερα, πέρα από τη συλλογικότητα του σπιτιού, στο ισόγειου του κτηρίου στεγάζεται το κατειλημμένο μπαρ/κοινωνικός χώρος Kadterschmiede, το κατειλημμένο κέντρο νέων/συλλογικότητα Keimzelle.
Η γειτονιά που βρίσκεται η Rigaer94 (το λεγόμενο Nordkiez), ήταν ιστορικά γειτονιά με πολλές καταλήψεις, που νομιμοποιήθηκαν και μετατράπηκαν σε στεγαστικά εγχειρήματα στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της κυριλοποίησης (gentrification), και της επίθεσης που δέχονται τέτοια εγχειρήματα από το κτηματομεσιτικό κεφάλαιο και το κράτος , ο χαρακτήρας της γειτονιάς έχει αλλάξει σημαντικά προς το χειρότερο, με τις εκκενώσεις γειτονικών project, όπως της στεγαστικής κολλεκτίβας Liebig14 το 2011, και της αναρχο-κουήρ φεμινιστικής κολλεκτίβας Liebig 34 τον Οκτώβρη του 2020, να παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη.
Πυρασφάλεια
Με πρόσφατο νόμο του κρατιδίου του Βερολίνου, αυστηροποιήθηκαν οι προδιαγραφές πυρασφάλειας για τα κτήρια της πόλης. Το συγκεκριμένο γεγονός θέλησαν να εκμεταλλευτούν ο δικηγόρος της (φερόμενης ως) ιδιοκτήτριας εταιρίας-σφραγίδας, μαζί με την εταιρία που διαχειρίζεται το κτήριο, χρησιμοποιώντας τη νομοθεσία για την πυρασφάλεια ως αφορμή και νομική κάλυψη για να μπουν στο σπίτι, με πρόφαση να ελέγξουν τις προδιαγραφές του κτηρίου.
Η συλλογικότητα του σπιτιού ξεκαθάρισε από την πρώτη στιγμή πως δεν έχει θέμα να γίνει επιθεώρηση πυρασφάλειας στο σπίτι, αλλά πως δεν θα δεχτεί κανέναν εκπρόσωπο της ιδιοκτησίας, πολιτικό ή μπάτσο, και πως κάθε κίνησή τους για να μπουν στο σπίτι θα εκληφθεί ως επίθεση εναντίον του, και θα απαντηθεί καταλλήλως. Τον Μάρτιο, μια επιθεωρήτρια, αναγνωρισμένη και υποστηριζόμενη από το δήμο, έκανε επιθεώρηση στο σπίτι, δηλώνοντας πως δεν υπάρχει κανένα σημαντικό πρόβλημα, πέρα από κάποιες μικροεπισκευές. Παρά την επίσκεψη της επιθεωρήτριας, η ιδιοκτησία επέμεινε πως έπρεπε να τσεκάρει η ίδια, με συνεργαζόμενο επιθεωρητή, την πυρασφάλεια του σπιτιού.
Με τη δικαιολογία ότι φοβούνται για τη σωματική τους ακεραιότητα ζήτησαν τη συνδρομή της αστυνομίας για την προστασία τους (το καλοκαίρι του 2019, την τελευταία φορά που δικηγόρος και διαχειριστής προσπάθησαν να μπουν στο κτήριο, εμποδίστηκαν από την περιφρούρηση του σπιτιού, και ισχυρίζονται ότι δέχτηκαν επίθεση, με τον διαχειριστή να καταλήγει στο νοσοκομείο).
Η αστυνομία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά τους, οργανώνοντας μια τεράστια αστυνομική επιχείρηση: Οι μέρες της επιθεώρησης ορίστηκαν στις 17 και 18 Ιουνίου, ενώ από το μεσημέρι της 16ης Ιουνίου, ορίστηκε μια «κόκκινη ζώνη» στα οικοδομικά τετράγωνα γύρω από την Rigaer94, στην οποία ο κόσμος θα μπορούσε να μπει με επίδειξη ταυτότητας, και μόνο αν κατοικεί ή εργάζεται στο αποκλεισμένο κομμάτι. Στόχο της ζώνης αποτελεί από τη μία η απομόνωση του απειλούμενου project, μιας και τα άτομα που επιλέγουν να παραμείνουν εντός του κατά τη διάρκεια της εκκένωσης, θα πρέπει να οχυρωθούν πριν την έναρξη της ζώνης, καθώς και από την άλλη η προσωποποίηση της ίδιας της εκκένωσης ως ένας αγώνας μεταξύ του κράτους/της αστυνομίας και του project, μιας και δεν μπορεί εξωτερικός κόσμος να συμμετάσχει κάπως τη στιγμή της εκκένωσης, και όχι ως ένας αγώνας μεταξύ του κράτους/αστυνομίας και του ριζοσπαστικού κινήματος. Παράλληλα κινητοποιήθηκαν πάνω από 1000 μπάτσοι σε υπηρεσία για το τριήμερο, πολλοί από αυτούς από άλλα κρατίδια της χώρας.
«Αυτόνομη» ζώνη
Η προαναφερθείσα κόκκινη ζώνη ανακοινώθηκε για τις 16/06 στη 13:00. Σε μια λογική αποφυγής μιας στρατηγικής βασισμένης στην αναμονή και την αμυντική στάση, πάρθηκε η απόφαση για την προσπάθεια ενόχλησης και παρεμπόδισης της δημιουργίας της κόκκινης ζώνης. Έχοντας ως στόχο τη συμπερίληψη περισσότερου κόσμου, τη σύνδεση με τη γειτονιά και την παρουσία στον δημόσιο χώρο, η συνέλευση αλληλεγγύης στη Rigaer94 επικεντρώθηκε στην κινητοποίηση κόσμου για την πλαισίωση της ιδέας. Έτσι το πρωί της ίδιας μέρας κατέφθασε κόσμος στη Rigaerstrasse. Γύρω στις 10:30 (3 ώρες πριν την ανακοινωμένη αστυνομική επιχείρηση), μέσω ηχείων από τα μπαλκόνια του σπιτιού και των καναλιών αντι-πληροφόρησης της πόλης, ο δρόμος έξω από το σπίτι ανακηρύχθηκε σε αυτόνομη ζώνη. Κόσμος άρχισε να χτίζει τα πρώτα οδοφράγματα στους κάθετους δρόμους (Liebigstrasse, Zellestrasse), καθιστώντας σαφές ότι η αστυνομία όχι μόνο δεν είναι καλοδεχούμενη, αλλά αποτελεί και στόχο του ίδιου του κινήματος αλληλεγγύης. Μετά από κάποια ώρα άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες αστυνομικές δυνάμεις. Τα οδοφράγματα έγιναν φλεγόμενα και η υπεράσπιση της «αυτόνομης ζώνης» ξεκίνησε. Κόσμος ενίσχυε τα οδοφράγματα, εφοδίαζε με περισσότερα υλικά, επιτιθόταν στους μπάτσους με πέτρες, κροτίδες και καπνογόνα. Αλληλέγγυος κόσμος από τη γειτονιά αλλά και από το κίνημα έξω από τη ζώνη άρχισε να καταφθάνει, και εμψύχωνε το εγχείρημα με συνθήματα και χειροκροτήματα.
Οι οδομαχίες κράτησαν γύρω στη 1,50 ώρα. Τελικά οι μπάτσοι κατάφεραν να σπάσουν τα οδοφράγματα, κινητοποιώντας 2 αύρες και 2 τανκ εκκένωσης, που με τη συνοδεία πολυάριθμων διμοιριών και ενός ελικοπτέρου διέλυσαν τα οδοφράγματα κατά τις 12:00 το μεσημέρι. Αμέσως μετά έστησαν την κόκκινη ζώνη, αποκλείοντας τον δρόμο με κάγκελα, έστησαν διμοιρίες ακριβώς έξω από την πόρτα του σπιτιού, περιμετρικά στους γύρω δρόμους, όπως και μπάτσους στην ταράτσα και τις γειτονικές στέγες του σπιτιού, ενώ το ελικόπτερο συνέχιζε να κάνει βόλτες πάνω από τη γειτονιά.
Το ίδιο βράδυ καλέστηκε πορεία αλληλεγγύης στη Schleidenplatz (γειτονική πλατεία στο σπίτι), με στόχο να προσεγγίσει το σπίτι και την κόκκινη ζώνη. Οι μπάτσοι περικύκλωσαν την προσυγκέντρωση, και μετά από περίπου μισή ώρα δεν άφησαν την πορεία να περπατήσει. Ο κόσμος διαλύθηκε σε μικρές ομάδες που σκορπίστηκαν στη γειτονιά προσπαθώντας να προσεγγίσουν το σπίτι. Μπατσικά στην περίμετρο του σπιτιού δέχτηκαν επιθέσεις με μπογιές και πέτρες.
Επιθεώρηση
Η πολιορκία του σπιτιού κράτησε όλο το βράδυ, κατά τη διάρκεια του οποίου οι μπάτσοι ενισχύθηκαν με ομάδες της αντι-τρομοκρατικής, που παρατάχθηκαν στην ταράτσα του σπιτιού και στους γύρω δρόμους μέχρι το πρωί της επόμενης μέρας, που ήταν προγραμματισμένη η επιθεώρηση της πυρασφάλειας.
Γύρω στις 9:00 οι μπάτσοι άρχισαν να ετοιμάζουν την είσοδό τους. Δήλωσαν πως δεν έχουν άλλη επιλογή, καθώς ο επιθεωρητής ήθελε να μπει με συνοδεία μπάτσων, και πως παράλληλα, οι μπάτσοι στις γύρω ταράτσες έβλεπαν κουκουλωμένο κόσμο, εφοδιασμένο με πυροσβεστήρες και πέτρες, να τους περιμένει στην αυλή του σπιτιού. Σε εκείνο το σημείο, ο κόσμος που ήταν στο σπίτι, μέσω του δικηγόρου του σπιτιού, διαμήνυσε για τελευταία φορά πως δεν έχει πρόβλημα με τον επιθεωρητή, τον οποίο θα άφηναν να μπει στο σπίτι χωρίς τη συνοδεία μπάτσων. Ο επιθεωρητής, μετά από πολύ σύντομες διαπραγματεύσεις, και υπό την πίεση των μπάτσων, δεν δέχτηκε να μπει χωρίς συνοδεία.
Η επιχείρηση ξεκίνησε λίγο πριν τις 10:00 το πρωί, με τους μπάτσους να ανοίγουν με κόφτη την ξύλινη εξώπορτα του σπιτιού, και να δέχονται αμέσως επίθεση με πυροσβεστήρες στον διάδρομο που οδηγεί στην αυλή του σπιτιού. Παράλληλα, μια δεύτερη ομάδα μπάτσων προσέγγιζε το σπίτι από την αυλή του γειτονικού σπιτιού, κόβοντας το φράχτη που χωρίζει τις δυο αυλές, και δεχόμενη επίθεση με μπογιές και κροτίδες. Η μάχη συνεχίστηκε με πυροσβεστήρες, μπογιές, κροτίδες και καπνογόνα μέχρι τις 12:00, όταν ο κόσμος που υπερασπιζόταν το σπίτι υποχώρησε εξ ολοκλήρου στο εσωτερικό του, και οι μπάτσοι απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο, αφού κατάφεραν να μπουν από κεντρική πόρτα του σπιτιού, και να έχουν τον έλεγχο στις εσωτερικές σκάλες του κτηρίου, στην αυλή αλλά και στις γύρω ταράτσες.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη δικαστική απόφαση, οι μπάτσοι, κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης, δεν είχαν δικαίωμα να μπουν στα διαμερίσματα, παρά μόνο στις κοινόχρηστες σκάλες του σπιτιού, ενώ οι εκπρόσωποι της ιδιοκτησίας δεν είχαν κανέναν δικαίωμα να μπουν στο σπίτι κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης, ούτε καν στους κοινόχρηστους χώρους. Οι μπάτσοι, αφού απέκτησαν τον έλεγχο του σπιτιού, δεν έκαναν καμία κίνηση να μπουν στα διαμερίσματα, παρά άφησαν τον επιθεωρητή, συνοδεία του δικηγόρου του σπιτιού, να ολοκληρώσει τον έλεγχο της πυρασφάλειας του κτηρίου! Η διαδικασία διήρκησε περίπου 2 ώρες, και μετά το τέλος ο επιθεωρητής έφυγε από το κτήριο.
Σε μία εντελώς απίθανη τροπή των γεγονότων, και σε μια επίδειξη δύναμης της γερμανικής γραφειοκρατίας, οι μπάτσοι δήλωσαν πως δεν μπορούν να μπουν στο σπίτι να συλλάβουν άτομα, γιατί η διαδικασία του αυτόφωρου είχε περάσει, καθώς είχε μεσολαβήσει η επιθεώρηση πυρασφάλειας, η οποία διήρκησε κάμποσες ώρες. Παράλληλα δήλωσαν πως αδυνατούσαν να ταυτοποιήσουν τα άτομα που τους επιτέθηκαν από το σπίτι, καθώς οι επιθέσεις έγιναν μέσα από παράθυρα με κακή ορατότητα, και τα άτομα είχαν κρυμμένα χαρακτηριστικά. Σε εκείνο το σημείο ο διαχειριστής προσπάθησε να κάνει μήνυση σε όσα άτομα ήταν μέσα στο σπίτι για διατάραξη οικιακής ειρήνης, με το πρόσχημα ότι βρισκόντουσαν σε κατειλημμένους χώρους. Οι μπάτσοι δήλωσαν πως περιμένουν ένταλμα, και με βάση τη μήνυση θα έμπαιναν στο σπίτι για εξακρίβωση των στοιχείων όσων ατόμων βρισκόντουσαν μέσα. Τελικά, μετά από ολιγόωρες διαπραγματεύσεις μεταξύ δικηγόρου του σπιτιού, μπάτσων και εισαγγελίας, η μήνυση δεν έγινε δεκτή, και οι μπάτσοι αποχώρησαν σταδιακά από το σπίτι, χωρίς να συλλάβουν ή να ελέγξουν κανένα άτομο! Μέσα στην επόμενη ώρα, οι μπάτσοι βγήκαν από το σπίτι, η κόκκινη ζώνη αποσυναρμολογήθηκε, και ο κόσμος της συγκέντρωσης προσέγγισε το σπίτι και ενώθηκε με τον κόσμο του σπιτιού.
Πορεία
Το ίδιο βράδυ, στις 20:00, υπήρχε προγραμματισμένη πορεία αλληλεγγύης που ξεκίναγε από την Zielona Gora (πολιτικό στέκι, γειτονικό στη Rigaer94), με σκοπό να προσεγγίσει το σπίτι, που στο μυαλό των περισσότερων ατόμων θα ήταν εκκενωμένο ή υπό πολιορκία! Ο χαρακτήρας της πορείας άλλαξε, όπως και το δρομολόγιο, αφού απουσία της κόκκινης ζώνης η πορεία μπορούσε να τελειώσει έξω από το σπίτι. Η πορεία ήταν μαζική για τη θεματική και τα δεδομένα του Βερολίνου (περίπου 2000 άτομα). Οι μπάτσοι προσπάθησαν να σπάσουν τη δυναμική της πορείας και τη διάθεση του κόσμου, περικυκλώνοντας την πορεία, καθυστερώντας την να ξεκινήσει, και σταματώντας τη συχνά για αρκετά λεπτά κάθε φορά, χωρίς όμως επιτυχία. Ακριβώς μετά το τρίτο σταμάτημα, ασφαλίτες που περπατούσαν στο πλάι της πορείας δέχτηκαν επίθεση με γυάλινα μπουκάλια και τράπηκαν σε φυγή, ενώ η διμοιρία που έσπευσε να τους προστατέψει δέχτηκε επίθεση με πέτρες.
Η πορεία, μετά από σύντομο δρομολόγιο, κατέληξε έξω από το σπίτι, οπού την υποδέχτηκε ο κόσμος του σπιτιού στην ταράτσα και τα μπαλκόνια με καπνογόνα και συνθήματα, καθώς και αλληλέγγυα άτομα που βρισκόντουσαν τις προηγούμενες ώρες στο δρόμο, μπροστά από το σπίτι. Για τις επόμενες ώρες στήθηκε μικροφωνική με μουσική έξω από το σπίτι, η οποία κράτησε μέχρι περίπου τα μεσάνυχτα, με την παρουσία των μπάτσων να είναι διακριτική. Το ίδιο βράδυ και ενώ η συγκέντρωση διαλυόταν, στήθηκαν διάφορα φλεγόμενα οδοφράγματα στους δρόμους γύρω από το σπίτι και στη γειτονιά, ενώ ένα ΑΤΜ παραδόθηκε στις φλόγες.
Επίλογος
Κατά τη διάρκεια του διήμερου αγώνα πραγματοποιήθηκαν 2 συλλήψεις οι οποίες κατέληξαν σε προφυλακίσεις (η μία αφορά τη σύλληψη ενός από τους κατοίκους ενός κατειλημμένου διαμερίσματος του μπροστινού σπιτιού της R94, και η άλλη τη σύλληψη ενός αστέγου ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες όπως πρόκληση σωματικής βλάβης, διατάραξη δημόσιας τάξης και επίθεσης σε δημόσιο υπάλληλο) και αρκετές προσαγωγές.
Παρά το γεγονός ότι η προγραμματισμένη επίσκεψη του ειδικού πυρασφάλειας, και η έφοδος των μπάτσων στο project έλαβε χώρα, η μαχητικότητα που έλαβε χώρα τόσο την Τετάρτη, όσο και η υπεράσπιση του σπιτιού την Πέμπτη, έθεσε το βερολινέζικο κίνημα σε επιθετική και όχι αμυντική θέση. Η στάση των ατόμων τόσο μέσα από το σπίτι, όσο και έξω από αυτό, έδρασε προωθητικά και εμψυχωτικά, εφοδιάζοντας το κίνημα με συλλογικές εμπειρίες, στιγμές, και κυρίως με κινηματική παρακαταθήκη η οποία μπορεί μόνο να αποτελέσει έμπνευση και εφαλτήριο για τις επερχόμενες εκκενώσεις.
