Η ακύρωση των πετρελαϊκών ερευνών στο Ιόνιο
Πριν περίπου 11 μήνες, τον Μάρτη του ‘21 η ισπανική πετρελαϊκή εταιρεία Repsol ανακοίνωσε την αποχώρησή της από το πρόγραμμα ερευνών για υδρογονάνθρακες στην Δυτική Ελλάδα – αρχικά στην Αιτωλοακαρνανία, και στη συνέχεια από τη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων.
Ειδικότερα, μετά τη συνολική αποχώρησή της από την έρευνα στην Αιτωλοακαρνανία, που έκανε από κοινού με την Energean, εταιρία επενδυτικών και εφοπλιστικών συμφερόντων, αποχώρησαν και από το τεμάχιο του Ιονίου όπου τους άνηκε το 50% και το μάνατζμεντ. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της στο μεταξύ μεταβιβάστηκαν στην Energean, η οποία τον Σεπτέμβρη του ‘21 αιτήθηκε την παράταση του βασικού σταδίου ερευνών για 3,5 χρόνια, μέχρι και τον Απρίλη του 2023 από την ΕΔΕΥ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων), του αρμόδιου αδειοδοτικού φορέα που τελικά ενέκρινε την παράταση για λόγους «Δημοσίου Συμφέροντος».
Μαζί με τις αποχωρήσεις των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ) από Άρτα, Πρέβεζα και ΒΔ Πελοπόννησο, παρατηρούμε ότι έστω προσωρινά τα μεγαλεπήβολα σχέδια για το πετρελαϊκό Ελντοράντο στη Δυτική Ελλάδα μάλλον παγώνουν.
Η γενικότερη τάση αποδέσμευσης από τις έρευνες
Όλες οι κυβερνήσεις (και πριν από το 2018, όταν και πέρασαν από τη βουλή οι συμβάσεις παραχώρησης επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ) έδειξαν μεγάλη προθυμία να ικανοποιήσουν τις βλέψεις των πετρελαϊκών εταιριών, καθώς οι ερευνητικές δραστηριότητές τους μόνο για τη Δυτική Ελλάδα υπολογίζονταν στο ύψος του μισού δις. ευρώ. Και όλα αυτά ενώ οι επενδυτές αναγνώριζαν το ρίσκο ότι οι γεωτρήσεις σε βάθη μεγαλύτερα από τα 3 χιλιόμετρα όχι μόνο δεν βασίζονταν σε ώριμες τεχνολογικές λύσεις, αλλά θα δοκιμάζονταν επί του πεδίου, σύμφωνα με τις δηλώσεις του προέδρου του ΕΔΕΥ ότι η χώρα μας θα γίνει «εργαστήριο για την νέα τεχνολογία». Η απληστία των πετρελαϊκών και ο κυνισμός των τεχνοκρατών για το κέρδος δεν συνυπολογίζει τους κινδύνους από την προφανώς μη αναστρέψιμη φυσική καταστροφή που θα προκαλέσει μια πιθανή διαρροή πετρελαίου σε ένα κλειστό θαλάσσιο σύστημα όπως είναι η λεκάνη της Μεσογείου. Οι εικόνες από την αστοχία βαλβίδας και την έκρηξη, που οδήγησε στη διαρροή 780 χιλιάδων κυβικών μέτρων πετρελαίου από την πλατφόρμα εξόρυξης της BP το 2010 στον κόλπο του Μεξικού, είναι νωπές και μας στοιχειώνουν τη μνήμη.
Ανεξάρτητα από την έρευνα στο Ιόνιο, άλλα φιλέτα θαλάσσιων περιοχών έχουν παραχωρηθεί Δυτικά και Βορειοδυτικά της Κρήτης (Κοινοπραξία Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ) καθώς και στο «μπλοκ 10» (ΕΛΠΕ) στον κόλπο της Κυπαρισσίας.
Τον Οκτώβρη του ‘21 η ΕΛ.ΠΕ. και η Energean Oil & Gas δηλώνουν την αποχώρησή τους από το θαλάσσιο οικόπεδο του Δυτικού Πατραϊκού, ενώ το μπλοκ 10 στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, που ανήκει 100% στην ΕΛ.ΠΕ., τίθεται εν αμφιβόλω, καθώς επικυρώθηκε η ισχύς του Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία του Κόλπου, μετά την απόρριψη από το ΣτΕ, τον Φεβρουάριο του ‘21, των προσφυγών που είχαν ασκηθεί εναντίον του.
Οι ανακατατάξεις στη στρατηγική της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο
Προάγγελος αντίστοιχων ριζικών ανακατατάξεων στη στρατηγική της ενέργειας στον χώρο της Ανατ. Μεσογείου είχε υπάρξει η δήλωση του υπ. Εξωτερικών, Ν. Δένδια, τον Απρίλη του ‘21, στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Arab News όταν αιφνιδιαστικά ανακοίνωσε ότι «η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει πετρελαιοπαραγωγός χώρα». Αυτή η δήλωση ξάφνιασε σε μια στιγμή που βρίθει η πολεμοκαπηλεία στο όνομα των εθνικών συμφερόντων. Ο Ν. Δένδιας αιτιολόγησε τη θέση του τονίζοντας το ασύμφορο του κόστους και του χρόνου που απαιτείται για την εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων, προκρίνοντας τη στροφή προς τις ΑΠΕ και την «πράσινη ενέργεια».
Το non-paper της αμερικάνικης κυβέρνησης τον Γενάρη του ’22, για την απόσυρση στήριξης του αγωγού East Med μήκους 1900 χιλιομέτρων που θα μετέφερε τη παραγωγή των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Λεκάνης του Λεβάντε, μέσω της Κύπρου και της Κρήτης, είναι μάλλον η ταφόπλακα αυτού του αμφιλεγόμενου σχεδίου.
Ο Εast Med έχει λάβει ισχυρή στήριξη, όσο και γενναιόδωρη χρηματοδότηση για τις προκαταρκτικές μελέτες του από την ΕΕ. Το 2013 το έργο εντάχθηκε από την ΕΕ στα λεγόμενα Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος. Το 2015-2018 η ΕΕ προχώρησε στη χρηματοδότηση τεχνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών μελετών ύψους 50 εκατομμυρίων δολαρίων.
Στις 20 Μαρτίου 2019 υπογράφτηκε στο Τελ-Αβίβ διακρατική Συμφωνία μεταξύ των τριών χωρών, παρουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Πομπέο, ο οποίος εξέφρασε την ισχυρή στήριξη των ΗΠΑ στο έργο, το οποίο θα διαφοροποιούσε τις πηγές ενέργειας και θα συνέβαλλε στην ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης. Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπογράφεται στην Αθήνα η «Συμφωνία East Med» μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, η οποία εγκρίθηκε από τα αρμόδια νομοθετικά όργανα των τριών χωρών, με στόχο την ολοκλήρωση του έργου μέχρι το 2025 (που στη συνέχεια μετατέθηκε για το 2027). (Πηγή: www.energypress.gr)
Ο East Med, ένα θνησιγενές project
Ο αγωγός East Med καθώς και η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο παραμένει πηγή έντασης και γεωπολιτικών διενέξεων στις όμορες χώρες. Η κατάσταση στο Κυπριακό, το τουρκολυβικό σύμφωνο για την ΑΟΖ το ’19, και το αντίστοιχο μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου, οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις, η επικράτηση του Άσαντ, παρά τον πόλεμο που κράτησε μία δεκαετία, και η αντίθεση της Τουρκίας στο ενεργειακό τρίγωνο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ οδήγησε τον μεγάλο τοποτηρητή της περιοχής, τις ΗΠΑ, να παρέμβει καθοριστικά. Σε αντίθεση με το κοίτασμα Λεβιάθαν το οποίο εξυπηρετεί τις εγχώριες ανάγκες του Ισραήλ και παρεμπιπτόντως της Ιορδανίας, το σχέδιο εκμετάλλευσης των θαλασσίων κοιτασμάτων στην κυπριακή επικράτεια είχε σκοπό την εξαγωγή τους με την σύνδεση τους με την Ευρώπη μέσω της Κρήτης και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ενώ τεχνικά η σύνδεση των κοιτασμάτων θα συνέφερε να γίνει μέσω της Τουρκίας, είναι ευνόητο ότι αυτή η λύση δεν είχε καμία προοπτική εφόσον και οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία διάθεση να ενισχύσουν το καθεστώς Ερντογάν, δίνοντάς του ρόλο ρυθμιστή στη μεταφορά ενεργειακών πόρων την Δύση. Πέρα από τα γεωπολιτικά, υπήρξαν και πρακτικά ζητήματα: Το κόστος κατασκευής, τα προβλήματα εύρεσης εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων στα «οικόπεδα» της Κύπρου, και η συνεχής παρουσία των ερευνητικών σκαφών της Τουρκίας για να δηλώσει παρόν στις εξελίξεις, όπως και οι κατασκευαστικές προκλήσεις ενός αγωγού που θα διασχίζει τη μισή Μεσόγειο σε βάθος 3 χιλιομέτρων, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Παρ’ ότι όπως αναφέρθηκε, η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της ΕΕ είναι στρατηγικός στόχος και για τις ΗΠΑ, τα προβλήματα που έχουν προκύψει οδήγησαν το όλο σχέδιο σε πάγωμα, επηρεάζοντας το μέλλον των υπόλοιπων πετρελαϊκών επενδύσεων σε αυτή τη περιοχή.
Οι έρευνες υδρογονανθράκων στην Κρήτη
Εν τω μεταξύ, η παραχώρηση για τη διεξαγωγή ερευνών στα νότια και δυτικά της Κρήτης, μιας περιοχής έκτασης περίπου 40 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιόμετρων, όση δηλαδή είναι και η έκταση της Πελοποννήσου, έχει δοθεί από την ΕΔΕΥ στην κοινοπραξία των εταιρειών Total, ExxonMobil και Ελληνικών Πετρελαίων, και βρίσκεται και αυτή υπό αμφισβήτηση. Ήδη έχει ζητηθεί αναβολή για την διεξαγωγή των ερευνών, καθώς προβλέπονταν δύο χρονικά παράθυρα για τη διεξαγωγή των απαραίτητων σεισμικών ερευνών: Το ένα τον φετινό χειμώνα, και το άλλο τον χειμώνα του 2022-2023. Τελικά οι έρευνες μεταφέρθηκαν για τον χειμώνα του 2022-23, με τις πετρελαϊκές να αναθεωρούν τα επενδυτικά τους πλάνα, περιορίζοντας σημαντικά τις δαπάνες τους στον τομέα της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων.
Φυσικά τα πράγματα είναι τόσο ρευστά που κανείς δεν μπορεί να προκαταλάβει που θα οδηγηθούν οι εξελίξεις μακροπρόθεσμα. Ειδικότερα η εκτόξευση των τιμών στην ενέργεια πιθανόν να καταστήσει ξανά ελκυστικές μη βιώσιμες επενδύσεις.
Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση και οι συνέπειες
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μία πρωτοφανή κρίση πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας παγκόσμια, ενώ αποκλιμάκωση αναμένεται από την άνοιξη του 2023 και βάλε.
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις με τη διένεξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και η αναταραχή που έχει προκαλέσει στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα με την εξάντληση των αποθεμάτων φυσικού αερίου με τη διετή πανδημία του COVID-19, μαζί με την απληστία των αφεντικών έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μίγμα. Η γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία Total ανακοίνωσε για το τελευταίο τρίμηνο του 2021 προσαρμοσμένα κέρδη 6,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η BP για το σύνολο του έτους εμφάνισε καθαρά κέρδη ύψους 12,8 δισ. δολαρίων έναντι καθαρών ζημιών ύψους 5,7 δισ. δολαρίων την προηγούμενη χρονιά. Η EXXON MOBIL ανακοίνωσε κέρδη 23 δισ. δολαρίων, η SHELL κέρδισε 19,29 δισ. και η Chevron κατέγραψε καθαρά κέρδη 15,6 δις. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη σκαρφάλωσαν σε ιστορικά υψηλά, ξεπερνώντας ακόμη και το όριο των 179 ευρώ ανά μεγαβατώρα, σύμφωνα με τις τιμές αναφοράς στην Ολλανδία (Πηγή: Dutch TTF Gas Futures). Πρόκειται για αύξηση που ξεπερνά το 800% από τις αρχές του 2021. Την ίδια στιγμή το βαρέλι πετρελαίου πλησιάζει τα 100 δολάρια και οι αναλυτές προβλέπουν να φτάνει στα 120.
Είναι τόσο δύσκολη η κατάσταση που οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να βαφτίσουν το κρέας ψάρι, και να ονομάσουν όχι μόνο το φυσικό αέριο «πράσινη ενέργεια», αλλά και τα πυρηνικά, καθώς –μην ξεχνάμε– πολλές χώρες με προεξάρχουσα τη Γαλλία, που καλύπτει περίπου το 71% των αναγκών της, παραμένουν εξαρτημένες από αυτά. Από τη μία οι δεσμεύσεις της συμφωνίας του Παρισιού το 2015, από την άλλη η επενδυτική σπέκουλα στην ενέργεια, έχουν ως αποτέλεσμα τη φτώχεια που επελαύνει και λειτουργεί σαν μέγγενη, συμπιέζοντας ασφυκτικά τις κοινωνίες. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει την όγδοη θέση παγκοσμίως στο κόστος της βενζίνης. Ανά κατηγορία καυσίμου, σε σχέση με πέρυσι, η τιμή της απλής αμόλυβδης είναι αυξημένη κατά 24%, το πετρέλαιο κίνησης κατά 33%, η τιμή του υγραερίου είναι αυξημένη κατά 36%. Αυτό συμπαρασύρει τον πληθωρισμό σε όλα σχεδόν τα αγαθά φτάνοντας στο ποσοστό ρεκόρ (επίσημα 6.2%) από το 1997. Από τα χείλη υπουργού ξεστομίστηκε ότι η κατοχή οχήματος είναι ένδειξη πολυτελούς διαβίωσης, ενώ άλλος αρμόδιος υπουργός πρότεινε στους πολίτες να μην ξεχνούν ανοιχτό τον θερμοσίφωνα, ως λύση στο κόστος των λογαριασμών της ΔΕΗ· λογαριασμοί οι οποίοι έχουν αυξηθεί κατά 80% και συγκρατούνται εν μέρει λόγω των επιδοτήσεων οι οποίες ήδη έχουν αρχίσει να μειώνονται σταδιακά. Και όλα αυτά ενώ ο καθένας μας σκέφτεται εάν θα ανάψει για μια ώρα το αερόθερμο ή θα καλύψει βασικές ανάγκες από το πανάκριβο σούπερ μάρκετ.
anarres
Πηγές:
capital.gr
www.sofokleousin.gr
energypress.gr
www.naftemporiki.gr
www.euro2day.gr
www.businessdaily.gr
