Οργανώνοντας τη συριακή επανάσταση από τα κάτω

Κείμενο που γράφτηκε από τη συντακτική ομάδα της διεθνούς εφημερίδας δρόμου “بدون وطن” και πρόκειται να δημοσιευτεί στο δεύτερο φύλλο της:

Εμφύλιος πόλεμος, ισλαμική επανάσταση, πόλεμος δι’ αντιπροσώπων. Ανεξάρτητα με το πώς έχει επικρατήσει να ονομάζεται στη διεθνή πολιτική ατζέντα της κυριαρχίας, αυτό που ξεκίνησε στη Συρία το 2011 δεν ήταν μια κίνηση που «θα πήγαινε τη χώρα εκατοντάδες χρόνια πίσω». Ο μαζικός ξεσηκωμός του συριακού λαού που γρήγορα εξελίχτηκε σε μια λαϊκή επανάσταση, από την πρώτη μέρα είχε κεντρικό σύνθημά του το τρίπτυχο «ελευθερία, δημοκρατία και αξιοπρέπεια».

Το κείμενο που ακολουθεί επιχειρεί να περιγράψει τις αξίες και τις δομές ενός κοινωνικού πειράματος αυτοοργάνωσης, που με αφορμή την επανάσταση του 2011 απλώθηκε σε πόλεις και χωριά της συριακής επικράτειας. Ένα πείραμα σαφώς επηρεασμένο και από τις αρχές του σύρου αναρχικού οικονομολόγου Ομάρ Αζίζ, που έδρασε στην περιοχή τον πρώτο 1,5 χρόνο της επανάστασης, μέχρι τον θάνατό του δύο χρόνια μετά όντας κρατούμενος του καθεστώτος.

Όπως φαίνεται, το κοινωνικό πείραμα στη Ροτζάβα, το οποίο έχει παγκόσμια στήριξη και αλληλεγγύη, δεν είναι το μόνο παράδειγμα αυτοοργάνωσης στη Συρία. Στις απελευθερωμένες -από το καθεστώς του Άσαντ- περιοχές της Συρίας λειτουργούν περίπου 400 τοπικές συνελεύσεις και επαναστατικοί συντονισμοί, ενώ στις περιοχές του καθεστώτος οργανώνονται πορείες και επαναστατικές κινητοποιήσεις. Αυτές οι δομές και οι δράσεις καλύπτουν το κενό που άφησε η απουσία του συριακού κράτους στις απελευθερωμένες περιοχές¹.

Πριν ξεκινήσει η επανάσταση, η χώρα ζούσε υπό διαρκή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κάτι το οποίο επέτρεπε στο καθεστώς να καταστέλλει οποιαδήποτε πολιτική, πολιτιστική ή άλλη κίνηση αντιπληροφόρησης, με πρόσχημα το ότι η χώρα βρίσκεται σε συνθήκη πολέμου με το Ισραήλ, παρόλο που το μέτωπο ήταν απόλυτα ήρεμο από το 1974. Δεν υπήρχε κανενός είδους ελευθεροτυπία, η ενημέρωση ήταν 100% ελεγχόμενη από το κράτος, websites όπως το Wikipedia, το youtube, το facebook κ.α. ήταν μπλοκαρισμένα, και τα μόνα μέρη που επιτρεπόταν να μαζεύεται μεγάλος αριθμός ανθρώπων ήταν το γήπεδο και το τζαμί· τους πρώτους μήνες της επανάστασης, οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν τις Παρασκευές για την προσευχή στα τζαμιά, μέρη που αποτέλεσαν κλασικά σημεία ραντεβού για να ξεκινούν οι πορείες). Πολιτικές, πολιτιστικές, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που βρίσκονταν εκτός κρατικού πλαισίου ή δεν είχαν την άδεια της ασφάλειας, δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν.

Οι περίπου 400 λαϊκές συνελεύσεις και επαναστατικοί συντονισμοί, που ασχολούνται με κοινωνικά ζητήματα όπως η εκπαίδευση, οι επιχειρήσεις διάσωσης, η αντιπληροφόρηση, η εξασφάλιση και διανομή φαγητού, η επίλυση νομικών και τοπικών ζητημάτων και άλλοι τομείς της καθημερινότητας, οικοδομούν μια πρόταση για ένα καινούριο μοντέλο κοινωνικών σχέσεων που βασίζεται στην αλληλεγγύη και στην οριζοντιότητα. Μπορούν να αποτελέσουν πυρήνες αντίστασης ενάντια σε οποιαδήποτε νέα τυραννία μπορεί να προκύψει στο μέλλον.

Το σύνολο των δομών των τοπικών συνελεύσεων αυτοπροσδιορίζεται ως «κοινωνία των πολιτών». Υπάρχει πολύ μεγάλη άγνοια για την ύπαρξη τέτοιων οργανώσεων στο εξωτερικό, αφού το καθεστώς Άσαντ, μέσω μιας έντεχνα καλλιεργημένης προπαγάνδας, κατάφερε να πείσει ότι οι μόνες εναλλακτικές λύσεις ανήκουν στο δίπολο «καθεστώς Άσαντ ή Ισλαμικό Κράτος». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κυριαρχεί η αντεπαναστατική ρητορική του καθεστώτος, που χαρακτηρίζει από την αρχή «τρομοκράτες» τους εξεγερμένους, ακόμα και πριν πάρουν τα όπλα.

Η ύπαρξη και η λειτουργία των τοπικών συνελεύσεων μπορεί να επιβεβαιωθεί, αφού διαθέτουν websites και σελίδες στα κοινωνικά δίκτυα, όπου δημοσιεύουν τις αποφάσεις όπως και τις ενημερώσεις για εργασίες που πραγματοποιούν, π.χ. επισκευές τηλεφωνικών γραμμών και σωλήνων νερού, καθαρισμούς δρόμων μετά από βομβαρδισμούς, μαθήματα εκπαίδευσης και χειραφέτησης γυναικών. Πολύ καλό παράδειγμα είναι η τοπική συνέλευση στο Χαλέπι, η οποία λειτουργεί σε πολύ καλά επίπεδα σε σχέση με την κατάσταση που βρίσκεται η πόλη, όντας αποκλεισμένη και από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στο Χαλέπι, στην απελευθερωμένη από το καθεστώς ανατολική πλευρά της πόλης, στην οποία οι κάτοικοι επιβιώνουν χωρίς νερό, ρεύμα, πετρέλαιο και προμήθειες, βρήκαν τρόπο να παραγάγουν βενζίνη από πλαστικά αντικείμενα, φτάνοντας στο σημείο να ογδόντα λίτρα την ημέρα, επαρκής ποσότητα για να αντλούν το απαραίτητο για τις καθημερινές τους ανάγκες νερό από τα πηγάδια. Αυτές τις μέρες, η συνέλευση στο Χαλέπι ετοιμάζει ένα πρόγραμμα καλλιεργειών σε μπαλκόνια και ταράτσες της πόλης.

Άλλο ένα καλό παράδειγμα είναι η πόλη της Νταράγια, που αντιστάθηκε ηρωικά 4 χρόνια πριν πέσει, στα τέλη του Αυγούστου (2016). Η Νταράγια ήταν αποκλεισμένη όλο αυτό το χρονικό διάστημα από τον συριακό στρατό και τις παραστρατιωτικές/θρησκευτικές δυνάμεις που, επίσημα και ανεπίσημα, στηρίζουν τον Άσαντ (λιβανέζικη Χεζμπολάχ και παραστρατιωτικές συμμορίες από το Ιράκ και το Ιράν), ενώ υπέμεινε και τους βομβαρδισμούς από καθεστωτικές αλλά και ρώσικες αεροπορικές δυνάμεις. Στη Νταράγια, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSΑ)² αρχικά αποτελούσε μέρος της τοπικής συνέλευσης και συμμετείχε στις στρατηγικές στρατιωτικές αποφάσεις από κοινού με τους κατοίκους. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην ίδια πόλη οι εξεγερμένοι κάτοικοι είχαν χτίσει μια βιβλιοθήκη κάτω από τη γη, προκειμένου να μην σταματήσει η εκπαίδευση κατά τη διάρκεια των ετών που θα διαρκούσε ο αποκλεισμός.

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ανάμεσα σε άλλα ζητήματα τέθηκε και το γυναικείο ζήτημα. Το αυτονόητα πατριαρχικών αναφορών καθεστώς Άσαντ, το οποίο έτσι κι αλλιώς επί δεκαετίες κατέστελλε όλες τις κινήσεις-διαμαρτυρίες στο κοινωνικό πεδίο, δεν επέτρεπε με κανέναν τρόπο τη δημιουργία φεμινιστικού κινήματος. Μέχρι την επανάσταση, το γυναικείο ζήτημα εξαντλούνταν σε μια καρικατούρα δυτικού φεμινισμού, με κεντρικό πρόσωπο την -βρετανικής καταγωγής- «πρώτη κυρία», Ασμαά Αλ Άσαντ, και την εικόνα της ως πρότυπο δυτικής γυναίκας. Μετά την επανάσταση, οι γυναίκες με τη σειρά τους βρήκαν την ευκαιρία να ξεκινήσουν τους δικούς τους αγώνες..

Οι επαναστατημένες γυναίκες έχουν αποτελέσει στόχο διάφορων εχθρών της επανάστασης στη Συρία. Χαρακτηριστικά, το καθεστώς, ενώ εισβάλλει στις πόλεις με τον στρατό του και τους συμμάχους του, οργανώνει επιχειρήσεις μαζικών βιασμών· παρόμοιες πρακτικές έχει ασκήσει και το ισλαμικό κράτος στις περιοχές που έχει εισβάλει.

Όλα αυτά όμως δεν εμπόδισαν τις γυναίκες να συμμετάσχουν ενεργά στην επανάσταση, από τις πρώτες κιόλας μέρες, σε πολλαπλά επίπεδα. Σύμφωνα με το Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, μόνο στις φυλακές της Δαμασκού υπήρχαν το 2015 πάνω από 2.500 γυναίκες κρατούμενες. Οι γυναίκες εκδίδουν δικές τους εφημερίδες και διαχειρίζονται γυναικείους ραδιοφωνικούς σταθμούς, ενώ ανάμεσα σε άλλες κοινωνικές και πολιτικές δραστηριότητες, συμμετέχουν ενεργά σε πορείες και διαμαρτυρίες μαζί με τους άνδρες, διεκδικώντας έτσι τη θέση τους στη μελλοντική Συρία.

Τα παραπάνω είναι κάποια από τα παραδείγματα δραστηριοποίησης των προοδευτικών δυνάμεων της συριακής «κοινωνίας των πολιτών». Φυσικά, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα ακόμα. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τα συγκεκριμένα παραδείγματα κοινωνικής αυτοοργάνωσης λαμβάνουν χώρα την ίδια στιγμή που συνεχίζεται ο πόλεμος με το καθεστώς και τους διεθνείς υποστηρικτές του.

Στην αντίπερα όχθη, είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι ισλαμικές δυνάμεις αυξάνονται και δυναμώνουν με το πέρασμα του χρόνου. Αυτή όμως η αύξηση της δύναμής τους προκύπτει λόγω της μεγάλης πολιτικής, μιντιακής και οικονομικής στήριξης που απολαμβάνουν από την Τουρκία και κάποια κράτη του Περσικού Κόλπου. Αντίθετα, οι προοδευτικές δυνάμεις της συριακής «κοινωνίας των πολιτών» δεν χαίρουν οποιασδήποτε εξωτερικής στήριξης. Βρίσκονται σε πόλεμο τόσο με το καθεστώς Άσαντ και τους συμμάχους του, όσο και με τις εξτρεμιστικές ισλαμικές ομάδες όπως το Ι.Κ. Ιδιαίτερη είναι η περίπτωση της Αλ Νούσρα (πλέον φέρει το όνομα Φάτεχ Αλ Σαμ), που αποτελεί παρακλάδι της Αλ Κάιντα, η οποία ενίοτε συνεργάζεται και ενίοτε βρίσκεται σε πόλεμο με τους εξεγερμένους.

Η «κοινωνία των πολιτών» σε γενικές γραμμές είναι αυτοοργανωμένη και γεννήθηκε από τη συριακή επανάσταση. Αποτελείται από τοπικές συνελεύσεις και επαναστατικούς συντονισμούς, που δίνουν τη δυνατότητα συμμετοχής και συνδιαμόρφωσης τόσο στους κατοίκους όσο και στους αντάρτες. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι η δυνατότητα συμμετοχής και άσκησης επιρροής στις συνελεύσεις διαφέρει ανά περιοχή. Οι ρίζες του συγκεκριμένου μοντέλου οργάνωσης επηρεάστηκαν από τις αναρχικές ιδέες του Ομάρ Αζίζ.

Ο κόσμος στη Συρία δεν υιοθέτησε τις πρακτικές της αυτοοργάνωσης για ιδεολογικούς λόγους, αφού οι περισσότεροι συμμετέχοντες στις συνελεύσεις δεν διαθέτουν καμία συγκεκριμένη πολιτική ή ιδεολογική ταυτότητα, αλλά τοποθετούνται στη συριακή «κοινωνία των πολιτών». Οι άνθρωποι στη Συρία υιοθέτησαν την αυτοοργάνωση επειδή είναι ο μόνος τρόπος που εξασφαλίζει το να παραμείνει η επανάσταση στα χέρια τους.

Η πρώτη εμφάνιση τέτοιων δομών καταγράφηκε στη Δαμασκό, όταν επέστρεψε ο 62χρονος σύρος αναρχικός οικονομολόγος από τη Σαουδική Αραβία, για να συμμετάσχει στην επανάσταση από τις πρώτες μέρες. Αντίθετα με τη συριακή ελίτ που ζούσε (και ζει) στο εξωτερικό, ο Αζίζ προτίμησε να συμμετάσχει στην επανάσταση στην πρώτη γραμμή, αντί να την «εκπροσωπήσει» μιντιακά από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μεταφέροντας έτσι την αναρχική επαναστατική προοπτική στην εξεγερμένη νεολαία και κάνοντας πράξη τις πρακτικές της αυτοοργάνωσης και τις αξίες που πρέσβευε.

Η εργατική γειτονιά της Μπάρζα είναι η πρώτη περιοχή που αγκάλιασε και υιοθέτησε τις προτάσεις του Αζίζ. Στη Μπάρζα δημιουργήθηκε η πρώτη τοπική συνέλευση μετά από μήνες συζητήσεων, στις οποίες σημαντικό ρόλο έπαιξε ο ίδιος ο Αζίζ. Η επιτυχία της τοπικής συνέλευσης της Μπάρζα αποτέλεσε το απαραίτητο ερέθισμα και για τις άλλες περιοχές που ακολούθησαν αργότερα το ίδιο μοντέλο.

Το 2011, 8 μήνες μετά το ξέσπασμα της επανάστασης, ο Ομάρ Αζίζ δημοσίευσε ένα κείμενο σχετικά με τη σημαντικότητα της δημιουργίας τοπικών συνελεύσεων ως παράγοντα για τη συνέχιση και τη νίκη της επανάστασης. Στο κείμενό του εντοπίζει ότι οι συνεχείς πορείες σε όλη τη Συρία περιόρισαν την εξουσία του καθεστώτος στη συριακή γεωγραφία. Όμως, η επιστροφή των ανθρώπων στην προηγούμενη καθημερινότητα εντός των θεσμών του συριακού κράτους κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων, καθώς και η έλλειψη αλληλεπίδρασης ανάμεσα στην καθημερινή ζωή και την επανάσταση θα οδηγούσαν είτε στο να στραφούν οι άνθρωποι αργά ή γρήγορα εναντίον της επανάστασης, επειδή θα επηρέαζε αρνητικά τη ζωή και την εργασία τους, είτε η επανάσταση εν τέλει να γίνει όμηρος των διάφορων ένοπλων ομάδων.

Η πρόταση του Αζίζ σχετικά με τη δημιουργία τοπικών συνελεύσεων ήταν βασισμένη στην επαναστατική λογική που λέει ότι οι επαναστάσεις είναι εξαιρετικά ιστορικά γεγονότα, κατά τη διάρκεια των οποίων οι άνθρωποι ζουν παράλληλα σε δύο διασταυρούμενες εποχές. Την εποχή της εξουσίας και την εποχή της επανάστασης. Για να νικήσει η επανάσταση, πρέπει να είναι αυτή που θα γίνει η κυρίαρχη εποχή σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας, πρέπει δηλαδή οι άνθρωποι να αρχίσουν να διαχειρίζονται μόνοι τους τη ζωή τους και να μην περιμένουν την πτώση του καθεστώτος για να ξεκινήσουν την διαδικασία της αλλαγής.

Οι σκοποί της συνέλευσης, όπως τους όρισε ο Αζίζ, είναι:

– Να προωθήσει τις ανθρώπινες και τις αξίες της «κοινωνίας των πολιτών» μέσω της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης. Συγκεκριμένα αναφέρεται στην εύρεση ασφαλών σπιτιών για τις οικογένειες προσφύγων, την προσφορά οικονομικής και ηθικής στήριξης στις οικογένειες κρατουμένων, την προσφορά ιατρικής και υλικής βοήθειας, την εξασφάλιση της συνέχισης των εκπαιδευτικών υπηρεσιών στις απελευθερωμένες περιοχές και την οργάνωση των κοινωνικών και μιντιακών εκδηλώσεων.

– Να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων, μέσω της δημιουργίας τοπικών συνελεύσεων, όπως και πρωτοβουλιών και κινητοποιήσεων που στηρίζουν τη δημιουργικότητά τους, όπως αυτή εκφράστηκε παράλληλα με την επανάσταση. Οι τοπικές συνελεύσεις, όπως τις φαντάστηκε ο Αζίζ, είναι μια πλατφόρμα που μαζεύει τον κόσμο με σκοπό τη συζήτηση και την επίλυση προβλημάτων στα διάφορα επίπεδα της καθημερινής ζωής. Ζητήματα όπως το εμπόριο, οι υποδομές και η κοινωνική ειρήνη αποτελούν τομείς της καθημερινότητας που πρέπει να ενδιαφέρουν άμεσα τη συνέλευση.
Ακόμα, πίστευε ότι η τοπική συνέλευση πρέπει να προστατεύει τη γη και τις περιουσίες των ανθρώπων από τις πολιτικές του συριακού κράτους, που απαλλοτριώνει ό,τι του φανεί χρήσιμο. Πρότεινε τη δημιουργία οριζόντιων σχέσεων ανάμεσα στις τοπικές συνελεύσεις σε επίπεδο πόλης και νομού, με σκοπό την εμβάθυνση των σχέσεων αλληλεγγύης και την κάλυψη των αναγκών της κοινότητας με συλλογικό τρόπο σε όλες τις περιοχές.

– Για τη σχέση της συνέλευσης με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA) ο Αζίζ πίστευε ότι είναι απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ του λαϊκού κοινωνικού αγώνα και του λαϊκού ένοπλου αγώνα. Σύμφωνα με τον Αζίζ, οι υποχρεώσεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού είναι η προσφορά προστασίας στις λαϊκές κοινωνικές κινητοποιήσεις και ειδικά στις διαδηλώσεις, η εύρεση και η εξασφάλιση των διόδων επικοινωνίας με τις άλλες περιοχές και η προστασία των υλικοτεχνικών προμηθειών. Οι υποχρεώσεις της τοπικής συνέλευσης προς τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό είναι η εξασφάλιση στέγης και φαγητού στα μέλη του και η κοινή συνδιαμόρφωση αμυντικών στρατηγικών μαζί με τον στρατό της επανάστασης³.

– Ο Αζίζ πίστευε στη δημιουργία ευέλικτων οργανωτικών δομών που θα ανήκουν στην τοπική συνέλευση, ειδικά στις μη απελευθερωμένες περιοχές. Προέβλεψε ότι θα είναι δύσκολο να πείσει τον κόσμο να συμμετάσχει στη διαχείριση της ζωής του, για αυτό έκρινε απαραίτητη τη συμμετοχή των ανθρώπων που έχουν κοινωνική και οργανωτική πείρα στις δομές. Επίσης, πρότεινε να προσαρμοστεί η δραστηριότητα των οργανώσεων αυτών με τις ισορροπίες δυνάμεων σε κάθε περιοχή.

– Τέλος, ο Αζίζ έκρινε σημαντικό τον ρόλο της εθνικής συνέλευσης της συριακής αντιπολίτευσης για την οικονομική στήριξη και την κοινωνική/πολιτική νομιμοποίηση της επανάστασης⁴.

Σύμφωνα με το κείμενο του Αζίζ, η τοπική συνέλευση πρέπει να ενεργοποιήσει τις δραστηριότητες της κοινωνικής επανάστασης σε όλες τις περιοχές και να προπαγανδίσει τις αξίες της αλληλεγγύης. Ο ρόλος της τοπικής συνέλευσης είναι να μεταμορφώσει τη μιζέρια, που ανήκει στην εποχή της εξουσίας, σε μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που θα παίρνονται αποκλειστικά από την κοινωνία.

Ο Ομάρ Αζίζ βρήκε στις λαϊκές συνελεύσεις το ελευθεριακό εναλλακτικό μοντέλο που θα δώσει στους ανθρώπους τη δυνατότητα διαχείρισης των ζωών τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ήταν συνειδητοποιημένος όσον αφορά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που θα προέκυπταν στη διαδικασία αυτή, όπως ο χρόνος και ο κόπος που θα χρειαζόταν για να πείσει τον κόσμο ότι μπορεί να αυτοοργανωθεί. Άλλο ένα σημαντικό εμπόδιο για τον σκοπό αυτό, ήταν η οικονομική αδυναμία των ανθρώπων να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Τον Νοέμβρη του 2012, ο Ομάρ Αζίζ συνελήφθη από τις αεροπορικές μυστικές δυνάμεις, ένα από τα χειρότερα μυστικά σώματα ασφαλείας. Τον έκλεισαν σε ένα υπερπλήρες κελί, πριν μεταφερθεί στην κεντρική φυλακή της Δαμασκού (Άντρα), όπου σταμάτησε η καρδιά του επειδή δεν του χορηγήθηκαν τα απαραίτητα φάρμακα. Πέθανε μια μέρα πριν συμπληρώσει τα 64 χρόνια ζωής.

Λίγο πριν τη σύλληψή του το 2012 ο Αζίζ είπε στους κοντινούς του φίλους: «δεν είμαστε τίποτα λιγότερο από τους εργάτες της Παρισινής Κομμούνας, αφού αυτοί αντιστάθηκαν για 72 μέρες ενώ εμείς αντιστεκόμαστε εδώ και 1.5 χρόνο!»
Σημειώσεις:

[1] Η χρήση του όρου επαναστατικός/ή γίνεται από τους ίδιους τους σύρους αντικαθεστωτικούς, δεν αποτελεί δηλαδή προσδιορισμό που προέκυψε κατά τη σύνταξη του κειμένου.

[2] & [3]. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός συγκροτήθηκε αρχικά από αξιωματικούς και απλούς φαντάρους που λιποτάκτησαν από τον τακτικό στρατό, αρνούμενοι να στραφούν εναντίον των εξεγερμένων. Σε αυτή την εποχή αναφέρεται ο Αζίζ. Σήμερα, ο FSΑ αποτελεί μια «ομπρέλα» ένοπλων μαχητών διαφορετικής πολιτικής, θρησκευτικής ή φυλετικής προέλευσης αλλά και συμφερόντων.

[4] Συνοπτικά, το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο (SNC) είναι ένα συμβούλιο που σχηματίστηκε στην αρχή της επανάστασης από εκπροσώπους των τοπικών συνελεύσεων, σύρους πολιτικούς που ζουν στο εξωτερικό και διάφορα εθνικά και θρησκευτικά κόμματα. Με τον χρόνο όμως, κατέληξε να είναι ένα εργαλείο που δέχεται επιρροές από διάφορες χώρες (Αμερική, κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρετανία, Τουρκία και χώρες του Περσικού Κόλπου).

Πηγές: