Δεν πάνε παρά λίγοι μήνες που κοινοποιήθηκε ο νέος σωφρονιστικός κώδικας, ο οποίος συμπεριλαμβάνει την επαναφορά των φυλακών τύπου Γ’, την τροποποίηση για τις άδειες των κρατουμένων, με βραχιόλι γεωεντοπισμού κατά τις άδειες, και την επαναφορά του κολπικού ελέγχου. Δεν πάνε παρά εννιά χρόνια από τη δολοφονία της Κ. Γκουλιώνη, και μόλις έξι από τη διαπόμπευση των οροθετικών. Δεν πάει παρά ελάχιστος καιρός από την κρατική δολοφονία του Σ. Μαλτέζου, τις απεργίες πείνας του Β. Δημάκη και του Κ. Γιαγτζόγλου, την επανεξέταση της αθώωσης του Τ. Θεοφίλου και τα εφετεία των κατηγορουμένων για συμμετοχή στη ΣΠΦ, σύμφωνα με το παραθυράκι περί «ατομικού τρομοκράτη».
Οι πρακτικές μεθοδευμένης καταστολής που ορίζει η κυριαρχία δεν είναι κάτι το μεταφυσικό ή προϊόν του φαντασιακού μας. Μπορούμε να τις δούμε, να τις αναγνώσουμε και να τις καταδείξουμε. Πολλές από αυτές τις έχουμε ξανακούσει, ξαναδεί, ξαναζήσει. Ο επαναφερόμενος κολπικός έλεγχος είναι μια από αυτές τις εξουσιαστικές τακτικές.
Οι γυναίκες (κατά τον έμφυλο διαχωρισμό των ατόμων με βάση τα χαρακτηριστικά της ανατομίας τους), και ιδιαίτερα οι χρήστριες τοξικών ουσιών, κατά τη μεταγωγή και μεταφορά τους από και προς τις φυλακές, ή την επιστροφή από άδεια, πρέπει να βιώσουν την άκρως εξευτελιστική διαδικασία του «γδύσου- γύρνα- σκύψε- βήξε» και του «γδύσου και άνοιξε τα πόδια». Η υποβίβαση της ανθρώπινης ύπαρξης σε κάτι το άψυχο και συναισθηματικά απαλλαγμένο, η αντικειμενοποίηση των σωμάτων στα πλαίσια ενός διεκπεραιωτικού, τυπικού κατ’ αυτούς, ελέγχου, είναι ταυτόσημα ενός πατριαρχικού εξουσιαστικού μηχανισμού που νομιμοποιεί την παραβίαση της αυτοδιάθεσης των υποκειμένων, στα οποία προσδίδεται μια υποδεέστερη θέση ως εξουσιαζόμενα εντός και εκτός των τειχών.
Ο κολπικός έλεγχος είναι, κατά αναφορές, μια επίπονη διαδικασία που συμβαίνει υπό την απειλή της απομόνωσης, και συνοδεύεται από αισχρούς, σεξιστικούς και ταπεινωτικούς χαρακτηρισμούς. Όσες έχουν μιλήσει γι’ αυτόν, τον αναφέρουν ως βασανιστήριο αλλά και ως ψυχολογικό και σωματικό βιασμό, αφού χωρίς συναίνεση και υπό απειλές, ανθρωποφύλακες (κατά κύριο λόγο) διεισδύουν τα δυο δάκτυλά τους στον κόλπο των κρατουμένων, πιέζοντας σε σημεία που ενοχλούν και πονάνε. Έχουν την εξουσία πάνω στα σώματα των κρατουμένων, και τον πλήρη έλεγχο των ζωών τους μέσα στις φυλακές. Έχουν τη νομιμοποίηση της μεταχείρισης των εγκλείστων ως «σκουπίδια», όπως αναφέρουν τα ίδια τα υποκείμενα. Στο σημείο αυτό είναι που νομιμοποιείται καθαυτή η πράξη του βιασμού, καταργείται η αυτοδιάθεση των σωμάτων, μένει η παραβίαση αυτών και η ισοπέδωση της αξιοπρέπειας. Εκφράζεται έτσι η εκδικητική πολιτική των δικαστών και του κράτους και η ηθική ικανοποίηση που αντλείται από μια τέτοια συνθήκη. Ανάλογη είναι και η ανάλυση για τον πρωκτικό έλεγχο που υφίστανται οι έγκλειστοι στις ανδρικές πτέρυγες. Και στις δύο περιπτώσεις επεμβαίνουν εκδικητικά και χυδαία στα σώματά τους, παραβιάζοντας την ελευθερία, την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια των κρατουμένων. Το λένε προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, και είναι δικαίωμα θεσμικά κατοχυρωμένο, άρα γίνεται άρση αυτού ούτως ή άλλως.
Η διαδικασία προβλέπει ότι τα άτομα με κόλπο γδύνονται ενώπιον δύο ανθρωποφυλάκων του ίδιου φύλου, εάν έχουν βάρδια, και μία/ένα ειδικό ή γυναικολόγο (σπάνια) εάν υπάρχει η διαθεσιμότητα, άλλα άτυπα συνήθως γίνεται από έναν τρίτο ανθρωποφύλακα. Τις αναγκάζουν να εξεταστούν σε μη αποστειρωμένους χώρους εξέτασης, σε καρέκλες που προηγουμένως έχουν χρησιμοποιηθεί από άλλες έγκλειστες και δεν έχουν απολυμανθεί. Χρησιμοποιούνται σκουριασμένοι διαστολείς κόλπου που ενίοτε «καθαρίζονται» με μπενταντίν. Μετά την ενδοκολπική έρευνα τις αναγκάζουν να ουρήσουν μπροστά τους. Είτε αρνηθούν τον κολπικό έλεγχο και ζητήσουν οποιονδήποτε άλλο τρόπο ελέγχου (ναρκοτέστ, μηχάνημα ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών, υπέρηχος, ακτινογραφία), είτε υποβληθούν τελικά σε κολπικό που συνοδεύεται με απαξιωτικά αστεία και απειλές για την επιβίωσή τους εντός, οδηγούνται στην απομόνωση. Εκεί παραμένουν για όσες μέρες χρειαστεί, ώστε να προβούν σε οκτώ κενώσεις, τις περισσότερες φορές με χορήγηση καθαρτικού. Συνέπεια αυτού καθώς και της χρήσης μη καθαρής τουαλέτας είναι παθολογικές επιπτώσεις στην υγεία των κρατουμένων. Οι τουαλέτες παρακολουθούνται ηλεκτρονικά από ανθρωποφύλακες που καθορίζουν το πότε και εάν θα τραβηχτεί το καζανάκι. Μετά τη βασανιστική -ποιος ξέρει πόσες ημέρες- παραμονή τους σε άθλιες συνθήκες απομόνωσης υποβάλλονται εκ νέου σε έρευνα.
Η Κατερίνα Γκουλιώνη πέθανε τον Μάρτη του 2009 κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, δεμένη πισθάγκωνα, κατά τη μεταγωγή της από τις γυναικείες φυλακές Θήβας στην Κρήτη. Ήταν εκείνη η κρατούμενη που κατήγγειλε ανοιχτά με διαμαρτυρίες και επιστολές, αλλά και απεργία πείνας, την εφαρμογή του κολπικού ελέγχου, και υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των χρηστριών.
Ακολούθησαν διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις στις φυλακές, επιμέρους καταγγελίες, και ένας αγώνας υπεράσπισης της αξιοπρέπειας και κατάργησης της σχετικής με τον κολπικό έλεγχο νομοθεσίας. Μετά τον θάνατό της, φαίνεται να αποσύρεται το άρθρο και να παύει η εφαρμογή του, αλλά πλέον το ενδεχόμενο επαναφοράς του είναι ανοιχτό.
Παρακάτω παρατίθεται κομμάτι από την επιστολή της Κ. Γκουλιώνη στον συνήγορο του πολίτη:
«[…] Σφίγγοντας τα δόντια σιγοψιθυρίζω «και για το πείσμα σας, γουρούνια, θα αντέχω» ελπίζοντας να έρθει κάποια μέρα που θα σταματήσουν να απλώνουν τα βρώμικα, διεστραμμένα χέρια τους επάνω σε αδύναμους ανθρώπους. Το ξέρω πως ο κόσμος δεν αλλάζει, ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ, όμως φτάνει, να μην αδιαφορούμε. Ποτέ δεν πρόκειται να ξεπεράσω τα όσα υπέστην και υπόκειμαι μέσα στη φυλακή… Υπάρχει κάτι που δε θα μπορέσετε ποτέ να μου πάρετε, γιατί όλα τ’ άλλα μου τα πήρατε: Το ότι δεν σας μοιάζω» .
Ο αγώνας της Γκουλιώνη, των κρατουμένων, είναι συνεχής και σημαίνει το τέλος της κρατικής και δικαστικής εξουσίας, της παραβίασης των σωμάτων και κατ’ επέκταση των ζωών τους, τη διασφάλιση του ελάχιστου από τα αυτονόητα, μέχρι το γκρέμισμα κάθε φυλακής.
matsdotter
