Από πότε η ζωή του ανθρώπου έγινε μια ευθεία γραμμή;
Η Αρχή
Από τη στιγμή που οι κοινωνίες των ανθρώπων τέθηκαν σε ιεραρχικούς διαχωρισμούς, η ισορροπία της ισότητας κλονίστηκε κι αντικαταστάθηκε από μία κατηγοριοποίηση και σχηματοποίηση όλων των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων (κι όχι μόνο).
Το σχήμα στο οποίο είμαστε όλοι ενταγμένοι σε όλα τα, δυτικών προτύπων, κοινωνικά συστήματα, είναι η πυραμίδα. Οι άνθρωποι, σ’ αυτό το σύστημα, είναι κατανεμημένοι ως εξής:
Στην κορυφή υπάρχει ο επικεφαλής-αρχηγός-εξουσιαστής, αμέσως από κάτω του βρίσκονται αυτοί που βοηθούν κι ενισχύουν την ύπαρξή του, έτσι ώστε να επωμισθούν μερικά περισσότερα προνόμια από τους υπόλοιπους (με ό,τι αυτό συνεπάγεται), ή όσοι θέλουν να τον υπονομεύσουν προσβλέποντας στο να γίνουν αντικαταστάτες του (βλ. άρχουσα τάξη, ελίτ, κεφαλαιοτεχνοκράτες κλπ.). Κάτω από αυτούς είναι όλοι οι πρόσκαιρα επωφελούμενοι μικροαστοί (προύχοντες), που κάνουν τα πάντα (ή και τίποτα) για να ζουν μια «άνετη και βολεμένη ζωή», και στο κατώτερο (και μεγαλύτερο) στρώμα βρίσκονται όσοι, από θέση και φύση, είναι καταδικασμένοι να μοχθούν όλη τους τη ζωή, για να επιβιώσουν με τα ελάχιστα απαραίτητα, προς όφελος των ανώτερων στρωμάτων.
Η Εξέλιξη
Υπό αυτό το καθεστώς, επεκτείνεται ανεξέλεγκτα κι ασταμάτητα η εκμετάλλευση ανθρώπου σε άνθρωπο, κι ανθρώπου προς τη φύση. Έτσι στενεύουν όλο και περισσότερο τα περιθώρια της ελευθερίας της σκέψης και της δράσης των ανθρώπων, και τείνουν να περιορίζονται σύμφωνα με τις ανάγκες των παραγωγικών μηχανισμών και μηχανών του καπιταλισμού. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα πάντα να συστηματοποιούνται σε γραμμικές εξισώσεις και στατιστικές. Οπότε και κάθε τάση, ιδέα, ψυχική ή σωματική κατάσταση του ανθρώπου να έχει μια ταμπέλα, και κάθε αποτέλεσμα να μετριέται και να υπολογίζεται ως κέρδος ή ζημία.
Κι επειδή, σε τελική ανάλυση, είναι φυσικό η δράση να φέρνει αντίδραση, δεν θα μπορούσε αυτό το απόλυτα καταπιεστικό καθεστώς να μην φέρει αντίδραση στα κομμάτια του πληθυσμού που, φαινομενικά, δεν έχουν δικαίωμα ενεργής επέμβασης στη θέσπιση των όρων του παιχνιδιού. Σ’ αυτή την παγκόσμια “live monopoly” λοιπόν -όπου «παίκτες» και διαχειριστές είναι οι ίδιοι που το δημιούργησαν- τα πιόνια, που είμαστε όλοι οι υπόλοιποι, έχουμε τη δυνατότητα-δύναμη να πάρουμε το παιχνίδι στα χέρια μας και να το καταστρέψουμε, εάν θέλουμε.
Εκεί βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις προσδοκίες και τις επιλογές του καθενός, τις συνθήκες (χωροχρόνος) και τις ανάγκες του, σύμφωνα με τις οποίες ο καθένας μας επιλέγει κατά πόσο θα συμβιβαστεί, θα παρασυρθεί, θα αφομοιωθεί ή θα εναντιωθεί στο εκάστοτε κατεστημένο κοινωνικό πλαίσιο που έχει οριστεί εκ των άνω (με τη συνειδητή ή ασυνείδητη συγκατάθεση ή παραχώρηση από τα κάτω).
Προς το παρόν, ως φαίνεται, ο βασικός κανόνας-προϋπόθεση του παιχνιδιού, το «διαίρει και βασίλευε», καλά κρατεί, και ωθεί τους ανθρώπους να επιλέξουν στρατόπεδο ενάντια στους ίσους αυτών, με πρόσχημα ιδέες φτιαχτές, παλαιωμένες και πλασματικές, ενάντια στους ίδιους τους εαυτούς τους -κι όχι ενάντια σ’ αυτούς που μας χειρίζονται και μας χρησιμοποιούν, ενάντια στα εκάστοτε καθεστώτα, κυβερνήσεις, μαφίες του κάθε κράτους- όπως είναι φυσικό. Κι αυτό γιατί, από τη στιγμή που γεννιόμαστε, είμαστε προορισμένοι να εκπαιδευτούμε με ανταγωνιστικά και φιλοκερδή πρότυπα, με περιορισμένη (ή και καθόλου) αντίληψη και συναίσθηση της αλήθειας. Κάπου εκεί βρίσκεται και καθορίζεται και η έννοια της κοινωνικής συμπεριφοράς η οποία ορίζεται είτε ως μέση είτε ως ακραία.
Οι «Επιλογές»
Η μέση κοινωνική συμπεριφορά, ο «μέσος» άνθρωπος, πρέπει να κινείται μέσα στα όρια της νομιμότητας (που ουδεμία σχέση με τη δικαιοσύνη έχει), του καθωσπρεπισμού, της κανονικότητας («κανονικό» είναι ό,τι συντελεί στην ομαλή διεκπεραίωση των μηχανιστικών δράσεων που απαιτούνται για τη διατήρηση της άκριτης και ιεραρχικής ποιότητας και νόρμας ζωής) και του ωχαδερφισμού, της ρουτίνας, της απάθειας, της αδράνειας και της μη δημιουργικότητας, οπότε να βοηθά θέλοντας ή μη, την ύπαρξη και διαιώνιση του καπιταλισμού, δηλαδή τον εξευτελισμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της φυσικής νομοτέλειας. Κι όλα αυτά με κάθε ενέργεια που μπορεί να απαιτείται και κάθε κόστος που συνεπάγεται. Είτε αυτό είναι η ρουφιανιά, είτε να πατήσει επί πτωμάτων (μεταφορικά ή κυριολεκτικά), είτε να καταπνίξει την ίδια του τη συνείδηση, ή με την απραξία και την απάθειά του να συνεισφέρει στην καταδυνάστευση των λαών.
Από την άλλη, ακραία ορίζεται γενικά η συμπεριφορά κατά την οποία ο άνθρωπος, στην προσπάθειά του ν’ αντιδράσει σ’ αυτό που τον καταπιέζει, στρέφεται σε πληθώρα «αντικανονικών» πράξεων. Αυτό το ζήτημα της «αντικανονικής» ή «περιθωριακής» κοινωνικής συμπεριφοράς είναι πολυσύνθετο κι έχει πάρα πολλές προεκτάσεις, που η «θεωρία των δύο άκρων» δεν μπορεί ούτε καν πολιτικά, και από καμία άποψη να αναλύσει και να επεξηγήσει. Επειδή όμως, σκοπός τους είναι να περιορίζουν το εύρος της σκέψης μας σε όσο πιο απλές εξηγήσεις γίνεται, αρκούνται στο να τροφοδοτούν τη μόρφωση και τη γνώση του κόσμου μέσω των ΜΜΕ (που είναι δυστυχώς η βασικότερη πηγή πληροφόρησης και μαζικοποίησης των ανθρώπων), με όρους κατηγοριοποίησης, που έχουν ως βάση την απλούστευση των ιδεών και των κινήτρων πίσω από κάθε ανθρώπινη εκδήλωση, ενώ στην πραγματικότητα ο κάθε ανθρώπινος νους είναι μοναδικός, πολύπλευρος και πολύπλοκος. Όποιος άνθρωπος λοιπόν αποφασίζει να αντιδράσει σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω του και επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τη ζωή αυτού και του περιβάλλοντός του, έχει, αναμφισβήτητα, πολλά και διαφορετικής φύσης κίνητρα πίσω απ’ αυτή του την απόφαση.
Διαφορετικές Πραγματικότητες
Αρχικά, είναι τα ψυχολογικά κίνητρα του καθενός μας, που μας ωθούν να δράσουμε, είτε απομονωμένοι, είτε να επιλέξουμε να υπάρχουμε μέσα σε μια ομάδα μέσα από την οποία μπορούμε να εκφραζόμαστε, να επιβεβαιωνόμαστε και να συνυπάρχουμε με άλλους που θεωρούμε είτε ίσους με εμάς, είτε ανώτερους, είτε κατώτερους, ανάλογα με τις ανάγκες που έχει ο καθένας.
Ύστερα, σύμφωνα με τις εμπειρίες μας, την «πλύση εγκεφάλου» που έχουμε υποστεί από τον κοινωνικό μας περίγυρο και τα ΜΜΕ, κι όσο έχουμε αφήσει όλα αυτά να μας καθοδηγούν στη ζωή μας, καλούμαστε να διαλέγουμε εχθρούς και συναγωνιστές. Επιλέγουμε μία ή και περισσότερες ιδέες που μας ταιριάζουν ή μας βολεύουν και καθώς φαίνεται (ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του καθενός) να είναι οι πιο δίκαιες ή πιο σωστές, έτσι ώστε να οδηγηθεί ο κόσμος στις αναγκαίες ριζοσπαστικές αλλαγές ή συμβιβαστικές προσαρμογές. Πάντα ο καθένας για το προσωπικό του συμφέρον και σε δεύτερο χρόνο για το «κοινό καλό».
Ένα Ψέμα
Είναι ολοφάνερο πως σε μία τόσο σύνθετη συνθήκη όπως είναι η ανθρώπινη κοινωνική και πολιτική ζωή, με τόσους διαφορετικούς παράγοντες που τη συντελούν, η «θεωρία των δύο άκρων» είναι μια γενική και επιφανειακή έκφανση, ένα καλά δουλεμένο ψέμα, που έχουν καταφέρει οι «πιο έμπειροι πολιτικοί αναλυτές» και οι πιο διάσημες βαμμένες τσούλες των ΜΜΕ, μαζί με όσους κρύβονται από πίσω, να μας περάσουν ως αδιαμφισβήτητα υπαρκτή κατάσταση, για να φαίνονται οι ίδιοι ως δίκαιοι δικαστές συμπολίτες και παραδείγματα προς (απο)μίμηση. Κι όλοι οι υπόλοιποι να πείθονται πως αυτό είναι και να μπαίνουν στη διαδικασία είτε να φοβούνται το διαφορετικό ή να το επιλέγουν, ο καθένας για τους δικούς του λόγους αντίστοιχα. Είναι άδικο όμως, όσο κι ανούσιο, να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν μια σκόπιμα φτιαχτή θεωρία που στοχοποιεί και περιορίζει μια τόσο πολύπλοκη και με τόσες δυνατότητες ύπαρξη όπως είναι η ανθρώπινη. Και πολύ περισσότερο λάθος να την ενστερνίζονται όσοι προσπαθούν να σπάσουν τις νόρμες που μας έχουν φορέσει και να ελευθερώσουν τη σκέψη τους. Όσο μεγαλύτερη αξία δίνουμε σε τέτοιους χαρακτηρισμούς, τόσο συμβάλλουμε στην καθιέρωσή τους, και απομακρυνόμαστε από τον βασικό μας στόχο.
Η Ουσία
Είναι χρέος οποιουδήποτε ανθρώπου αντιλαμβάνεται αυτή τη στοχευμένη προσπάθεια εκ των άνω να περιορίζουν τη σκέψη και την αντίληψή μας, και -διαχωρίζοντας μας- να μας βάζουν να μαχόμαστε μεταξύ μας όπως αυτοί θέλουν, να κρατά ζωντανή αυτή την αντίληψη, και σε καμία περίπτωση να μην θέτει τον εαυτό του στο άκρο κανενός γραφήματος, εκτός κι αν θεωρεί τον εαυτό του ποσοστό ή παράγοντα κάποιας μαθηματικής εξίσωσης. Είναι άλλο να μπορείς να ξεχωρίσεις τις αξίες του καθενός και να επιλέγεις -ανάλογα με τη μεγαλύτερη σύγκλιση ιδεών, κατανόηση και αλληλεγγύη- συντρόφους, κι άλλο να κατηγοριοποιείς ο ίδιος τον εαυτό σου, συντελώντας έτσι στη διατήρηση της θεωρίας των δύο άκρων. Μιας ιδέας δηλαδή που λέει ότι στα δύο άκρα των πολιτικών εκδηλώσεων του ανθρώπου υπάρχει, από τη μια, μία ομάδα προβατοποιημένων ηλίθιων που υποστηρίζουν μια εθνικιστική-νεοναζιστική ιδέα, χωρίς κανένα ουσιαστικό γνωσιακό υπόβαθρο αλλά με πολλές ώρες ιδρωτοχυσίας στα γυμναστήρια, δολοφονίες και τραμπουκισμούς, trafficking και παρεμπορίου, γραμμένες στο «βιογραφικό» τους (λες κι ο μοναδικός φασίστας πάνω από τα κεφάλια μας είναι αυτός της αντιπέρα όχθης) και από την άλλη, μια ομάδα hooligans χωρίς στόχους και υλοποιήσιμα πολιτικά προτάγματα, που μόνος της σκοπός είναι η καταστροφή. Εντάξει, θα πει κανείς πως στο άλλο άκρο είναι η διανοούμενη, απόλυτα συνειδητοποιημένη και πάντα ορθά σκεπτόμενη και μαχόμενη πρωτοπορία, που βασικό της μέλημα είναι η κοινωνική απελευθέρωση. Οκ συμφωνώ, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς. Ο στόχος δεν είναι σε καμία περίπτωση η κριτική, μα, αρχικά η αποδόμηση της έννοιας των δύο άκρων, και η υπενθύμιση της απολύτως απαραίτητης αυτοκριτικής, που πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας δράσης, για να μπορούμε έτσι να μην χάνουμε ποτέ τον αληθινό μας στόχο, και να γινόμαστε κάθε φορά καλύτεροι και πιο ολοκληρωμένοι. Ειδάλλως η ήττα μας είναι a priori δεδομένη.
Ας Μην Ξεχνιόμαστε
Ξέρουμε όλοι ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός, και πόσο έχει μπει βαθιά μέσα μας. Σκέψου πως, όπως για τον καπιταλιστή είναι όλη του η ζωή γύρω και μέσα στον καπιταλισμό, έτσι και για μας, εάν θέλουμε να τον ανατρέψουμε, πρέπει να έχουμε κατά νου συνέχεια αυτό τον στόχο, όλες μας οι πράξεις να υποκινούνται από τον στόχο μας αυτόν, να μας γίνει η βάση και δυναμική των σκέψεων, των δράσεων και τον εξορμήσεών μας, η βάση της ζωής και της καθημερινότητάς μας. Έτσι ώστε κάθε μας κίνηση να μας φέρνει όλο και πιο κοντά, όλο και περισσότερους στη συνειδητή προσωπική και συλλογική κοινωνική απελευθέρωση. Στην αρμονική συνύπαρξη, για την οποία είμαστε εν δυνάμει ικανοί και έτοιμοι να παλέψουμε και να ζήσουμε.
rainbow
