Χρόνια τώρα ακούγαμε ξανά και ξανά για «το τέλος της μεταπολίτευσης», χωρίς ποτέ απ’ την άλλη να αναγγέλλεται η επίσημη λήξη της. Επιτέλους, μας λένε, αυτή η «καταραμένη» περίοδος της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας αποτελεί παρελθόν. Και ποια είναι αυτή; Μα εκείνη που αρχίζει με τη «μεταπολίτευση» του ’74, δηλαδή την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας των συνταγματαρχών (’67-’74) ως τα σήμερα. Δηλαδή τριάντα εφτά ολόκληρα χρόνια ίδια κι όμοια! Κάπου σαράντα χρόνια μία αδιαφοροποίητη περίοδος, όταν μάλιστα όλα γύρω τρέχουν σαν τρελά! Και τι συνέβη όλα τούτα τα χρόνια; Μα όλα τα κακά της μοίρας μας: Πολλές ελευθερίες και δικαιώματα που οδήγησαν σε κομματοκρατία, καταχρήσεις, ασυδοσία και διαφθορά. Και τούτα, απ’ τη μια, αντιπαρατίθενται στην παλιά (και ξεχασμένη;) καλή εποχή της Χούντας όπου είχαν εκλείψει παρόμοια φαινόμενα. Απ’ την άλλη, μάς τα επισείουν σαν μπαμπούλα για να πείσουν ότι μια μη δημοκρατική πολιτική επιλογή είναι η σωτήρια βάση για τα προβλήματα του σήμερα, και γιατί όχι και για το μέλλον.
Είναι γνωστό βέβαια ότι η σύγχυση, η συσκότιση και το μπέρδεμα των γεγονότων και της πραγματικότητας βοηθούν όσους θέλουν να ψαρεύουν σε θολά νερά. Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράματα απ’ την αρχή, και ας τα τοποθετήσουμε στη σωστή ιστορική τους διάσταση. Καταρχάς: Χαρακτηρίζεται, όντως, όλο αυτό το χρονικό διάστημα από όμοια ή παρόμοια κοινωνικά γεγονότα, πράξεις και αντιλήψεις, ή υπάρχουν διακριτές περίοδοι εντός του, που διαφέρουν σημαντικά η μία απ’ την άλλη ως προς τα παραπάνω;
Η «μεταπολίτευση» αρχίζει ουσιαστικά το ‘72-’73 μέσα στη Χούντα, και όχι το ’74 με την πτώση της. Είναι τότε που, παρά την τρομοκρατία και την καταστολή, αναπτύσσονται μια σειρά από αγώνες όχι μόνο σε φοιτητικούς αλλά και σε εργατικούς και κοινωνικούς χώρους, παίρνουν χαρακτηριστικά βίαιης αντιπαράθεσης με το καθεστώς, και απλώνονται σε πολλά σημεία της χώρας. Η πτώση της δικτατορίας δεν θα ανακόψει αυτό το ρεύμα αντίστασης. Πατώντας πάνω στις παρακαταθήκες που άφησαν αυτοί οι αγώνες, ένα πρωτόγνωρο σε έκταση και χαρακτηριστικά κοινωνικό και εργατικό κίνημα αναπτύσσεται τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Άγριες απεργίες και καταλήψεις διαρκείας, βίαιες συγκρούσεις και μια διάθεση αυτοοργάνωσης που εκφραζόταν με τη διεύθυνση της δράσης και των διεκδικήσεων απ’ τα ίδια τα υποκείμενα του αγώνα. Αυτό το κίνημα θα αναγκάσει κράτος και αφεντικά σε συνεχείς υποχωρήσεις, οδηγώντας το σύνολο της κοινωνίας στην κατάκτηση σημαντικών κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Αυτών ακριβώς που σήμερα χαρακτηρίζονται «κομμουνιστικά κατάλοιπα» που πρέπει να καταργηθούν για το «καλό της χώρας»! Και όπως γίνεται σε κάθε αγώνα που πάει να αναπτύξει χαρακτηριστικά αυτόνομης και ενάντια στην αστική νομιμότητα, δράσης, οι αγωνιζόμενοι του τότε, εκτός απ’ το (παρα)κράτος και τους θεσμούς του, είχαν να αντιμετωπίσουν και τα κόμματα της αριστεράς, που θέλαν να τους ποδηγετήσουν και να τους εντάξουν στους «πεφωτισμένους» σκοπούς τους. Είναι κάτω απ’ αυτή τη διπλή πίεση που το κίνημα αυτό θα χάσει την αρχική του ορμή και θα αφομοιωθεί στην προοπτική της «Αλλαγής».
1981, Αντρέας και «Αλλαγή» λοιπόν! Το ΠΑ.ΣΟ.Κ της πρώτης τετραετίας, μη μπορώντας να κάνει αλλιώς, κάνει πράξη μια σειρά από τις διεκδικήσεις του κινήματος που προηγήθηκε. Είναι όμως ταυτόχρονα και η ώρα της αποστράτευσης απ’ τις συλλογικότητες του αγώνα, η αρχή της εξατομίκευσης και του καταναλωτισμού. Συμπεριφορές που θα ενισχυθούν στη δεύτερη τετραετία του ΠΑ.ΣΟ.Κ και παρά το πρώτο πρόγραμμα λιτότητας που αυτό θα εφαρμόσει. Η άνοδος της Ν.Δ. και του Μητσοτάκη στην εξουσία το 1990 θα βρουν μια κοινωνία έτοιμη να αποδεχθεί χωρίς πολλές αντιστάσεις την έλευση της απόλυτης κυριαρχίας των αξιών του νεοφιλελευθερισμού και των συμπεριφορών που αυτές συνεπάγονται. Περνώντας μέσα απ’ την οχταετία του «αναντικατάστατου» Σημίτη, τους «εθνικούς στόχους» της Ο.Ν.Ε. και των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, και καταλήγοντας με τους γόνους των δυναστειών Καραμανλή και Παπανδρέου, αυτή η εικοσαετία θα χαρακτηριστεί από τη μεθοδευμένη και συστηματική κατεδάφιση των κοινωνικών και εργατικών κατακτήσεων της περιόδου ’74-’81(και όχι μόνο). Αλλά και από την ταυτόχρονη έμμονη επιδίωξη, εκ μέρους των κέντρων εξουσίας, διάλυσης του κοινωνικού ιστού και αποδόμησης κάθε έννοιας συλλογικής αντίληψης. Υπήρξε με άλλα λόγια μια εντελώς νέα ιστορική περίοδος που σηματοδοτήθηκε από τα εντελώς ξεχωριστά δικά της περιεχόμενα, που βρίσκονταν στον αντίποδα αυτών που σηματοδότησαν την πρώτη μετά τη Χούντα εποχή των αγώνων και των συλλογικών οραμάτων.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, όσοι σήμερα στρέφονται λυσσαλέα κατά της «Μεταπολίτευσης» γίνεται φανερό ότι δεν αναφέρονται στις περιόδους που εξέθρεψαν και επέβαλαν αξίες, νοοτροπίες, συμπεριφορές και πολιτικές που και οι ίδιοι υπηρέτησαν και σήμερα –στο πολλαπλάσιο–επιβάλλουν. Ο στόχος είναι –και σ’ αυτόν αναφέρονται– η ιστορική, από κάθε άποψη, περίοδος των ετών ‘72-’81, που θέλουν να την ξορκίσουν και να την ξεγράψουν πετώντας την βορά στη λήθη. Και τούτο διότι φοβούνται ακριβώς αυτή τη μνήμη αυτών των αδιαμεσολάβητων αγώνων και των αξιών που τους συνόδευαν: της συλλογικής και αντιιεραρχικής δράσης, της αλληλεγγύης, της ανιδιοτέλειας, της αξιοπρέπειας. Η ανάδυσή τους στη σημερινή συγκυρία αποτελεί τον εφιάλτη τους που θα βάλλει ταφόπλακα στα όνειρά τους να λεηλατήσουν τις ζωές μας. Επιβάλλεται ο δικός μας στόχος να είναι ο ακριβώς αντίθετος: Να κάνουμε τον εφιάλτη τους πραγματικότητα.
Κολίγος
