O όρος “Rojava” (κουρδικά: δύση) χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τις περιοχές της βόρειας Συρίας με κατά πλειοψηφία κουρδικό πληθυσμό (δυτικό Κουρδιστάν), οι οποίες με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Συρία ανέπτυξαν δομές αυτοδιοίκησης και αυτοάμυνας.
Πολυάριθμες γλώσσες χρησιμοποιούνται από τους ντόπιους: η Αραμαϊκή, η Κουρδική και η Αραβική είναι μόνο οι κυριότερες από αυτές. Στην πολυπλοκότητα του τοπικού πολιτισμού έρχεται να προστεθεί η ποικιλία των θρησκευτικών υποδιαιρέσεων, Αλεβίτες, Γεζίντι, Σουνίτες, και διάφορες χριστιανικές κοινότητες.
Η διέλευση των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη από την περιοχή, την καθιστά την σιταποθήκη της Συρίας. Στον, για τα μέτρα της χώρας, σημαντικό πλούτο της περιοχής συνεισφέρουν και τα κοιτάσματα πετρελαίου, παράγοντας που δημιουργεί βλέψεις για την περιοχή αυτή.
Με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Συρία, το 2011 κινήθηκε ο τοπικός πληθυσμός των 3.4 εκατομμυρίων, με βάση τις εμπειρίες του παρελθόντος, προς ένα άλλο τρόπο συνύπαρξης:
Με την εξέγερση που ξεκίνησε στην Rojava το καλοκαίρι του 2012 κατάφεραν, η λαϊκή συνέλευση του δυτικού Κουρδιστάν (MGRK) – η οποία προέκυψε στη βάση αμεσοδημοκρατικών δομών, από το κόμμα δημοκρατικής ενότητας (PYD) και άλλα κουρδικά κόμματα και οργανώσεις – σε συνεργασία με τις μονάδες λαϊκής αυτοάμυνας (YPG) να απελευθερώσουν σταδιακά της περισσότερες από τις περιοχές τους.
Σκοπός τους είναι η οικοδόμηση μιας κοινωνίας βασισμένης στην άμεση δημοκρατία, την οικολογία και την ισοτιμία των φύλων. Με την αυξανόμενη συμμετοχή Αράβων, Ασσυρίων και άλλων πληθυσμιακών μονάδων σχηματίστηκε μια ευρύτερη μεταβατική κυβέρνηση.
Αυτοδιαχείριση
Στις 3 αυτόνομες επαρχίες Afrîn, Kobanê και Cezîre οργανώθηκε μια δομή συνελεύσεων “από το σπίτι μέχρι την κυβέρνηση”. Ως βασική μονάδα σε αυτό το πλαίσιο νοείται η κοινότητα, ένα μέρος της εκάστοτε πόλης/χωριού της τάξης των 20-150 νοικοκυριών. Αυτή ασχολείται με τα πρακτικά θέματα της καθημερινής ζωής, από την ρευματοδότηση και την ύδρευση μέχρι τα κοινωνικά ζητήματα. Η κοινότητα ασχολείται επίσης με τα σχετικά με τον δημόσιο χώρο και την παροχή ενέργειας στην περιοχή της.
Τα επόμενα επίπεδα οργάνωσης είναι τα συμβούλια της συνοικίας / χωριού, της περιφέρειας (πόλη με την γύρω περιοχή), του νομού και της Rojava συνολικά. Στα συμβούλια υπάρχει αντιπροσώπευση όλων των εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων, σύνθεση με ~40% γυναίκες, και εφαρμόζεται το σχήμα της προέδρευσης από 2 μέλη του συμβουλίου. Ταυτόχρονα υπάρχουν αυτόνομα συμβούλια γυναικών. Αποτελούν μέρος των προαναφερόμενων δομών, χωρίς όμως τα άλλα όργανα να μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις τους. Λογίζονται και ως ένα από τα διάφορα είδη επιτροπών.
Για το επιμέρους διαχειριστικό έργο συστήνονται από τα συμβούλια επιτροπές οι οποίες δίνουν αναφορά για τη δράση τους στα εν λόγω συμβούλια. Υπάρχουν οι εξής επιτροπές (ενδεικτική αναφορά): άμυνας (π.χ. Asayiş), οικονομική, νεολαίας, πολιτική, πολιτικής επιμόρφωσης, γυναικών (Yekitiya Star), ειρήνης και συναίνεσης (επιτροπή δικαιοσύνης).
Οι λαϊκές συνελεύσεις σχηματίζουν από τους συμπροεδρεύοντες και μέλη των επιτροπών την συντονιστική του εκάστοτε επιπέδου, η οποία από το επίπεδο περιφέρειας (τρίτο) και πάνω είναι γνωστή ως TEV-DEM (Κίνημα για μια δημοκρατική κοινωνία). Η συντονιστική εκπροσωπεί το συμβούλιο/ την κοινότητά της στο ανώτερο επίπεδο.
Το πλάνο για την συνέχεια είναι να συσταθεί κάποιο εκλεγμένο κοινοβούλιο έτσι ώστε να συμπεριληφθούν στο σύστημα των συμβουλίων και ομάδες που δεν συμμετέχουν ακόμα. Το κοινωνικό συμβόλαιο που δομήθηκε από την ομάδα προετοιμασίας της μεταβατικής κυβέρνησης και άλλες ομάδες, αναγνωρίζει την σημασία του ρόλου των λαϊκών συνελεύσεων/ συμβουλίων. Το κοινοβούλιο αυτό θα συνεργάζεται με τα συμβούλια των 3 νομών της Rojava.
Mε τον τρόπο αυτό το κοινοβούλιο θα εξυπηρετεί την εκπροσώπηση όλων των ομάδων, και αυτών που δεν συμμετέχουν στο σύστημα των συμβουλίων. Το σύστημα των συμβουλίων εξυπηρετεί την αυτοδιαχείριση των κοινοτήτων· κεντρική μονάδα σε αυτό το σχήμα είναι η κοινότητα· το κοινωνικό συμβόλαιο έχει ισχύ συντάγματος.
Η δημοκρατική αυτονομία
«Η δημιουργία μιας δομής, εντός της οποίας μπορούν όλων των ειδών οι κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, οι θρησκευτικές κοινότητες και ιδεολογικές τάσεις, να εκφρασθούν και να συμμετάσχουν αδιαμεσολάβητα σε όλες τις τοπικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων , μπορεί να χαρακτηρισθεί ως συμμετοχική δημοκρατία». (A. Öcalan)
To κοινωνικό συμβόλαιο
Το κλειστό κοινωνικό συμβόλαιο είναι το σύνταγμα και στοχεύει στην χειραφέτηση των φύλων, τον πλουραλισμό, την οικολογία, την εκκοσμίκευση και τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας – κάτι το ιδιαίτερο για τα δεδομένα της πρόσω και μέσης ανατολής. Η παραπάνω στόχευση θεωρούμε ότι εξυπηρετείται με την συνεπή εφαρμογή της αρχής της αποκεντρωμένης διαχείρισης, κατά την οποία αιρετά συμβούλια θα εκπροσωπούν τον πληθυσμό.
Το κοινωνικό συμβόλαιο τίθεται ενάντια σε διακρίσεις προστατεύει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα όπως της εργασίας, στέγασης, πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και ασύλου. Οι φυσικοί πόροι ανήκουν στην κοινωνία, η γη ανήκει στον πληθυσμό.
Ασφάλεια και αυτοάμυνα
Οι επιτροπές για την άμυνα φροντίζουν για την ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα.
Στις γειτονιές εργάζονται ενάντια στην εγκληματικότητα ή τις κρατικές επιθέσεις. Υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των Asayiş και των ομάδων αυτοάμυνας.
YPG/YPJ – Υekîniyên Parastina Jin (YPJ) είναι οι μονάδες άμυνας γυναικών. Αριθμούν περί τα 2000 μέλη. YPG είναι οι μικτές μονάδες λαϊκής άμυνας. Και τα 2 σώματα συντίθενται τόσο από οπλίτες όσο και από μόνιμα μέλη. Στις μονάδες αυτές αντιπροσωπεύονται οι διάφορες εθνικές, πολιτικές και κοινωνικές οντότητες.
Asayiş – Οι δυνάμεις ασφαλείας, επονομαζόμενες Asayiş, συνεργάζονται με τα συμβούλια και υπάγονται πλέον στον υπουργό εσωτερικών.
Στα σώματα υπάρχουν άνθρωποι διαφόρων θρησκευτικών, εθνοτικών και πολιτικών χαρακτηριστικών. Κοινή είναι η αποδοχή της χειραφέτησης των γυναικών και της δημοκρατίας βάσης. Δεν πρόκειται για κομματικά στρατεύματα, αλλά για δυνάμεις ασφαλείας για όλη την περιοχή.
Υπό κανονικές συνθήκες δεν δραστηριοποιούνται στην εμπόλεμη ζώνη, αλλά μόνο στις πόλεις και στα σύνορα. Το σύνθημα τους είναι : «υπηρετούμε την κοινωνία και όχι το κράτος».
Βρίσκονται υπό τον έλεγχο των συμβουλίων και η διοίκηση τους ορίζεται από τα συμβούλια και ελέγχεται από αυτά ανά πάσα στιγμή. Η επιτροπή και οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναλαμβάνουν την σχετική επιμόρφωση, οι όποιες παρεκτροπές επιφέρουν κυρώσεις. Συνεργάζονται με τα δικαστήρια που έχουν δημιουργήσει τα συμβούλια. Εσωτερικά είναι δημοκρατικά οργανωμένες, και εκλέγουν την διοίκησή τους. Και εδώ υπάρχει υψηλή αναλογία γυναικών και μια αυτόνομη οργάνωση γυναικών του σώματος (Asayiş Jin). Η ελάχιστη ηλικία για την ένταξη στο σώμα είναι το 25ο έτος.
Δικαιοσύνη
Οι επιτροπές ειρήνης και συναίνεσης επιχειρούν να συναρμόσουν τον παραδοσιακό τρόπο απόδοσης δικαιοσύνης με τις αρχές της ριζοσπαστικής δημοκρατίας. Τα ζητήματα επιλύονται κατά το δυνατόν συμβιβαστικά, επιδιώκοντας μια λύση αποδεκτή και από τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. Αν δεν ολοκληρωθεί η διαδικασία σε αυτό το επίπεδο, παραπέμπεται το ζήτημα στα δικαστήρια των αυτοχριζόμενων δομών, τα οποία στελεχώνονται από νομικούς. Η νομοθεσία βρίσκεται σε επεξεργασία και αναδιαμόρφωση. Η θανατική ποινή έχει καταργηθεί.
Oικονομία
Οι οικονομική προοπτική της δημοκρατικής αυτονομίας βασίζεται στο συνεταιριστικό σχήμα. Η πετρελαϊκή βιομηχανία είναι συνεταιρική και εκδημοκρατισμένη – οι «προϊστάμενοι» εκλέγονται. Τα καύσιμα είναι διαθέσιμα σε μειωμένες τιμές στα «λαϊκά πρατήρια» για άτομα και οργανώσεις που προσφέρουν κοινωφελές έργο.
Η καλλιεργητική δραστηριότητα – στις πρώην κρατικές εκτάσεις – είναι συνεταιριστική . Συνήθης δυσκολία είναι η έλλειψη υποδομών για την περαιτέρω επεξεργασία της σοδειάς – υπάρχει επάρκεια σιτηρών αλλά έλλειψη αλεύρων.
Κίνημα γυναικών
Όλες οι συνελεύσεις και επιτροπές έχουν κάποια αυτόνομη δομή / επιτροπή γυναικών. H Yekitya Star αποτελεί την ευρύτερη δομή του γυναικείου κινήματος. Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική επανάσταση και ελεύθερη κοινωνία χωρίς την ταυτόχρονη απελευθέρωση των γυναικών!
Γι’ αυτό οι γυναίκες του Rojava ενώθηκαν σε αυτόνομους συνδέσμους γυναικών, μέσω των οποίων η κάθε μια σε κοινή προσπάθεια με άλλες γυναίκες μπορεί να δράσει αποτελεσματικά σε κάθε κοινωνικό πεδίο και να μεταβάλει στοχευμένα την κοινή συνείδηση. Ο στόχος είναι η ελευθερία των φύλων, σε μια κοινωνία δημοκρατική με την πραγματική έννοια του όρου (ο λαός διοικεί τον εαυτό του)[…] «Πουθενά στη μέση ανατολή δεν έχει η γυναίκα έναν πιο ενεργό ρόλο από ότι στο κουρδικό απελευθερωτικό κίνημα. Και αυτό δεν είναι προπαγάνδα, αλλά η πραγματικότητα». (Asya Abdullah, συμπροεδρέυουσα στο PYD)
Συνελεύσεις γυναικών δημιουργήθηκαν αρχικά σε Δαμασκό, Aleppo, Rakka και Haseki. Μέχρι τώρα υπάρχουν σε αμέτρητες πόλεις και χωριά. Έχουν συσταθεί ακαδημίες και κέντρα επαγγελματικής εκπαίδευσης για γυναίκες. Αρχές του 2013 ιδρύθηκαν οι γυναικείες μονάδες άμυνας Yekîneyên Parastina Jinê (YPJ). Toν μάρτη του 2013 διεξάχθηκε το ιδρυτικό συνέδριο της «Πρωτοβουλίας Συρίων Γυναικών», με συμμετοχή γυναικών όχι μόνο κουρδικής αλλά και αραβικής, ασσυριακής ή αρμένικης καταγωγής.
Η επανάσταση στην Rojava είναι επανάσταση όλων, και υποστηρίζεται ισχυρά από το γυναικείο κίνημα. Το κουρδικό απελευθερωτικό κίνημα βλέπει την πατριαρχεία σαν ένα από βασικά δεινά του συστήματος. Για αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα η επιμόρφωση των γυναικών στα αντίστοιχα κέντρα, συμβούλια και στο οργανωμένο γυναικείο κίνημα (Υekitya Star). Οι δράσεις περιλαμβάνουν θέματα της αυτοοργάνωσης, της ενδυνάμωσης (empowerment) και της έμπρακτης χειραφέτησης.
Ιατρικές επιτροπές
Και στους 3 νομούς διαμορφώθηκαν ιατρικές επιτροπές. Όλες οι συνελεύσεις τους είναι ανοιχτές και τηρούνται πρακτικά γραπτά ή ενίοτε με βιντεοσκόπηση. Η συντονιστική ομάδα των επιτροπών εκλέγεται από όλα τα μέλη με τήρηση μιας ελάχιστης αναλογίας γυναικών 40%. Πέρα από γιατρούς, φαρμακοποιούς, εργαστηριακούς τεχνικούς και το νοσηλευτικό προσωπικό συμμετέχουν στις ιατρικές επιτροπές, ιδρύματα του χώρου της υγείας και ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η κουρδική ερυθρά ημισέληνος. Το ιατρικό προσωπικό προέρχεται τόσο από τα νοσηλευτικά ιδρύματα όσο και από τις ιδιωτικές κλινικές και ιατρεία. Τα τελευταία 2 χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί, στους οίκους του λαού (Mala Gel) και των γυναικών (Mala Jinan), πολλά προγράμματα επιμόρφωσης για να υποστηριχθεί καλύτερα ο πληθυσμός σε ιατρικά ζητήματα. Μεταξύ αυτών και μαθήματα πρώτων βοηθειών για νέους. Στόχος είναι να προσφερθούν στον κόσμο της Rojava –συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων– δωρεάν και καλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας.
Εκπαίδευση
Ενώ οι άνθρωποι σε συστήματα με περισσότερο ή λιγότερο ισχυρή εκπροσώπηση, όπως της Ευρώπης ή του καθεστώτος Assad έχουν σαν μοναδική δυνατότητα έκφρασης την περιοδική επικύρωση του συστήματος μέσω της ψήφου, τα συστήματα της ριζοσπαστικής δημοκρατίας απαιτούν την ενεργή συμμετοχή όλων. Η μετάβαση από μια κοινωνία επικεντρωμένη στις εξουσιαστικές δομές σε μια αυτοοργανωμένη μπορεί να γίνει μόνο με εκτεταμένη επιμόρφωση. Κάθε κοινότητα οργανώνει εβδομαδιαία μορφωτικές δραστηριότητες και τακτικά σεμινάρια.Η μετάβαση από μία προσωπικότητα ανταγωνιστική (με την αρνητική έννοια) σε μία αλληλέγγυα και ευσεβή προς τη φύση και τον άνθρωπο, προϋποθέτει έναν υψηλό βαθμό συνειδητοποίησης και ικανότητας κοινωνιολογικής ανάλυσης. Πρόκειται για μακρά διαδικασία συνεχούς επιμόρφωσης και εξέτασης.
