«Τα τέρατα δικάστηκαν με μάρτυρα την πείνα,
αποκλεισμένα μια ζωή σε ακούσια καραντίνα.
Η απελπισία περίστροφο και σφαίρες της, οι ανάγκες»…
Είναι μακρύς ο δρόμος της απελευθέρωσης και μετά από κάθε κουραστική ανηφόρα, κάθε απότομη στροφή, κάθε λακκούβα και καθετί που επιβράδυνε την κίνησή μας, οφείλουμε να ανασυντασσόμαστε με το δεκαπλάσιο πείσμα. Ακόμα πιο πολεμικά να βαδίζουμε, και αυτό γιατί η μνήμη μας δεν είναι ούτε ασήμαντη ούτε εφήμερη. Μένουν ζωντανές στο μυαλό μας οι ελεύθερες στιγμές εν μέσω δράσεων, οι αναμνήσεις ανθρώπων που στα μάτια και στον λόγο τους διακρίνεις την ομορφιά ενός νέου κόσμου, και κυριότερα μένουν ανεξίτηλα οι σκέψεις για τους έγκλειστους και τις έγκλειστες, για ‘κείνους και ‘κείνες που ξημερώνουν πίσω από κάγκελα και συρματοπλέγματα. Για κάθε αόρατο, για κάθε ξεχασμένο…
Γνώρισα πολλούς τέτοιους τους προηγούμενους μήνες. Αναφέρομαι στον καιρό που ήμουν αιχμάλωτος στο Αγροτικό Κατάστημα κράτησης Κασσαβέτειας. Ουσιαστικά εκεί λειτουργούν 4 διαφορετικές φυλακές, μέσα σε αυτές και η φυλακή ανηλίκων, όπου υπάρχουν κρατούμενοι μόλις 15χρονών(!). Η συγκεκριμένη φυλακή απαρτίζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό από νεαρούς Ρομά εξαθλιωμένους, που βιώνουν βαθιά φτώχεια, σε πολύ δύσκολα οικογενειακά περιβάλλοντα, ενώ άλλοι δεν έχουν καν οικογένεια από πολύ μικρή ηλικία. Και αυτές οι καταστάσεις τους έχουν δημιουργήσει μια μικροπαραβατική συμπεριφορά, και λόγω της εκδικητικότητας του κράτους και της αστικής δικαιοσύνης οδηγούνται στην φυλακή. Άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ούτε να διαβάσουν μια πρόταση, που δεν έχουν κατανοήσει βασικά πράγματα για το πώς λειτουργεί ο κόσμος, πόσο μάλλον το κράτος, που έχουν μεγάλο συνειδησιακό έλλειμμα στην πλειοψηφία τους, βρίσκονται έγκλειστοι χωρίς καμιά ελπίδα, να υπόκεινται στις καθημερινές ειρωνείες απ’ τους ανθρωποφύλακες, και να ακούν φράσεις του τύπου «όταν κλέβετε καλά είναι, τώρα σας έπιασε ο πόνος;» ή «γίνονται τα σκυλιά άνθρωποι μωρέ;».
Γενικά είναι μια δύσκολη φυλακή η συγκεκριμένη ως προς την ομαλή και ήρεμη συμβίωση. Λόγω της νεαρής ηλικίας των κρατουμένων αλλά και της έλλειψης συνείδησης όπως προαναφέρθηκε, δεσπόζει μια μόνιμη χαώδης συνθήκη με φωνές, τσακωμούς, και υπέρμετρη βία μεταξύ των κρατουμένων, που τις περισσότερες φορές λειτουργεί ως εργαλείο ξεσπάσματος και διαφυγής από τον εγκλεισμό και τη συσσωρευμένη οργή που έχουν. Προφανώς, τους ήταν αρκετά δύσκολο να κατανοήσουν πως οι πραγματικοί εχθροί είναι αυτοί που μας καταπιέζουν, οι μπάτσοι, οι δεσμοφύλακες, οι πολιτικοί, οι εισαγγελείς και οι ρουφιάνοι. Πράγμα που δεν με εκπλήσσει καθόλου καθώς σε ορισμένους κρατούμενους εκεί φάνταζε πιο εύκολος ο δρόμος της ρουφιανιάς εντός της φυλακής, παρά ο δρόμος της αξιοπρέπειας. Αυτό άλλωστε δεν είναι κάτι καινούριο, σε όλες τις φυλακές η δύναμη της εξουσίας αυτή ήταν, οι ρουφιάνοι που μιλάνε με την υπηρεσία και την κρατούν ενήμερη για ό,τι συμβαίνει και ό,τι πρόκειται να συμβεί από πλευράς κρατουμένων. Ωστόσο χωρίς να θέλω να δικαιολογήσω ορισμένες συμπεριφορές, πιστεύω ότι στην Κασσαβέτεια αυτά γινόντουσαν εντελώς ασυνείδητα μιας και δεν μπορούσαν ούτε οι ίδιοι να καταλάβουν τι κάνουν λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο. Εξάλλου, ο κόσμος της κυριαρχίας ανέκαθεν λειτουργούσε με τη λογική του «διαίρει και βασίλευε», και τέτοιους ανθρώπους κοιτούσε να εργαλειοποιήσει, άβουλα όντα που είτε δεν κατάλαβαν πως πρέπει να αντισταθούν, είτε δεν το τόλμησαν ποτέ.
Παρ’ όλα αυτά η δύσκολη κατάσταση εκεί δεν βρίσκεται στην ιδιομορφία των έγκλειστων σε σχέση με άλλες φυλακές (ηλικιακές, μορφωτικές, συνειδησιακές, φυλετικές διαφορές), αλλά στις συνθήκες και τις μηδαμινές παροχές γενικότερα. Οι κρατούμενοι εκεί είναι πλήρως αποκομμένοι απ’ τον έξω κόσμο, ζουν σε μια ισόγεια κατασκευή που έχει 4 θαλάμους οι οποίοι χωρίζονται από τοίχους. Κάθε θάλαμος χωράει 10 άτομα, πολλές φορές για αρκετό καιρό τους φόρτωναν με περισσότερα, επικρατούν άθλιες υγειονομικές συνθήκες, και ο ύπνος χωρίς τις ενοχλήσεις από δεκάδες κοριούς είναι σχεδόν αναπόφευκτος, το παράθυρο του κάθε θαλάμου έχει θέα το τσιμεντένιο προαύλιο, στο οποίο όταν βγει κάποιος το μόνο που μπορεί να δει είναι ο ουρανός, τα τείχη και τα συρματοπλέγματα. Δεν υπάρχει καν η αίσθηση του πού βρίσκεσαι εφόσον δεν μπορείς να δεις τίποτα. Ταυτόχρονα οι κρατούμενοι στερούνταν την επαφή με τους ανθρώπους τους, μιας και ο μόνος τρόπος επικοινωνίας πέρα από επισκεπτήρια είναι από καρτοτηλέφωνα στο προαύλιο που οριακά λειτουργούν, μάλιστα για 3 μήνες υπήρχε μόνο ένα καρτοτηλέφωνο για 50 άτομα. Η ανύπαρκτη δυνατότητα αυτονομίας είναι ακόμη πιο έντονη καθώς, τα μάτια μαγειρικής, τα τρόφιμα και τα λοιπά, απαγορεύονται, οπότε οι κρατούμενοι δεν μπορούν να μαγειρέψουν (κάτι που σε αρκετές φυλακές είναι δεδομένο), με αποτέλεσμα να εξαρτώνται από το κατά βάση άθλιο συσσίτιο της φυλακής.
Επικρατούσε μια ανυπόφορη και αναξιοπρεπής συνθήκη για τους έγκλειστους, που μέρα με την μέρα ήταν όλο και πιο επιτακτικό να γίνει κάτι. Έτσι λοιπόν, αρχικά γίναν προσπάθειες να ενταχθούν στις καθημερινές κουβέντες μεταξύ μας, οι αντιρρήσεις μας, τα ζόρια μας, η ουσιαστική επικοινωνία σχετικά με τη διαβίωσή μας. Σιγά σιγά έγιναν κάποιες διαμαρτυρίες από συγκεντρωμένους κρατούμενους στο προαύλιο σχετικά με την απαράδεκτη και λειψή τηλεφωνική επικοινωνία, και η απαίτησή τους να εγκατασταθούν εκ νέου και τα υπόλοιπα χαλασμένα καρτοτηλέφωνα. Μάλιστα κάποιοι προχώρησαν και σε αυθόρμητη στάση άρνησης του κλειδώματος στο κελί μένοντας στο προαύλιο, παρά τις απειλές των σωφρονιστικών που κάποιες φορές εξελίσσονταν και σε ξύλο σε κάποια αίθουσα χωρίς κάμερες. Όταν αυτά είχαν κλιμακωθεί αρκετά, η υπηρεσία άρχισε να παίρνει μια απολογιτική στάση, χρησιμοποιώντας την πρόφαση της γενικότερης κωλυσιεργίας του υπουργείου και των φορέων τηλεφωνικής επικοινωνίας σχετικά με την αποκατάσταση των συσκευών που ζητούσαμε. Έπειτα από λίγο καιρό έγιναν ξανά προσπάθειες να κερδηθεί έδαφος από πλευράς κρατουμένων. Σε αυτά τα πλαίσια μετά από αρκετή κουβέντα και επιμονή, πραγματώθηκαν κινητοποιήσεις για καλύτερο φαγητό. Οργανώθηκε μαζική αποχή από το συσσίτιο, αποχή από την καταμέτρηση και άρνηση του κλειδώματος στα κελιά από μεγάλο μέρος των κρατουμένων, ενώ μπήκε φωτιά σε στρώματα στο προαύλιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ύστερα από έντονες πιέσεις η υπηρεσία υποχώρησε, μέσα σε λίγο καιρό διορίστηκε μισθωτός μάγειρας απ’ το υπουργείο και υπήρχε μια ποιοτική αναβάθμιση στο φαγητό.
Αυτά τα γεγονότα επηρέασαν ορισμένους έγκλειστους, ήταν η πρώτη φορά που βίωναν συνθήκες που μαρτυρούσαν πως την ύπαρξή μας σε αυτόν τον κόσμο, μόνο εμείς μπορούμε να την κάνουμε να μοιάζει περισσότερο με ζωή. Και πως δεν υπάρχει κάτι πιο ζωτικό απ’ την αντίσταση παρ’ όλα τα ρίσκα και την έκθεση που εμπεριέχει. Αντίστοιχα και για την υπηρεσία ήταν πρωτόγνωρες αυτές οι κινητοποιήσεις στη συγκεκριμένη φυλακή, οπότε θεωρώ πως έκανε τους ανθρωποφύλακες να καταλάβουν ότι αυτό το αίσθημα παντοδυναμίας τους δεν μένει άτρωτο, και θα υπάρχει όσο το επιτρέπουν οι καταπιεσμένοι. Πιστεύω πως έστω και με αυτά τα μικρής κλίμακας γεγονότα, συνειδητοποίησαν ότι βρίσκονται στην λάθος πλευρά της ιστορίας, ότι καμία μέρα δεν θα πρέπει να πηγαίνουν στη «δουλειά» τους ήσυχοι, γιατί η οργή μεγαλώνει, γιατί η λύσσα για απελευθέρωση δεν μπορεί να μαντρωθεί με κανένα τείχος, και δεν κάνει εκπτώσεις, θα περάσει από πάνω τους αν χρειαστεί. Ενδεικτικό αυτής της λύσσας ήταν μια φράση ενός τσιγγάνου κρατούμενου, κάποια στιγμή που είχαν μπει οι κουκουλοφόροι της ΟΠΚΕ στο προαύλιο με σκοπό να διενεργήσουν έλεγχο. «Ιν μαγκάφ χασπί, καλιαρντέ αιμοβόροι σι…Ντέλε μο» που σημαίνει «Δεν θέλω ησυχία, οι μπάτσοι είναι αιμοβόροι…πάνω τους ρε». Αυτό για μένα έχει τεράστια αξία, μέσα από εξαθλιωμένα άτομα να αναδύονται συναισθήματα ενάντια στην καταπίεση, και να βρίσκουν πάλι ζωή μέσα τους. Εκεί έγκειται και η σημασία του να αντιστέκεσαι και να δημιουργείς ρωγμές στην υπάρχουσα αθλιότητα.
Είναι ουσιώδες ωστόσο να σημειωθεί ότι τίποτα απ’ αυτά δεν έγινε εύκολα, το να κρατάς μια αγωνιστική στάση εντός των τειχών θέλει τεράστια επιμονή. Γιατί απλούστατα δεν έχεις απέναντι σου μόνο την υπηρεσία και το κράτος, αλλά και αρκετούς ρουφιάνους, άτομα που μπορεί να έχουν παρότρυνση απ’ τους ίδιους τους ανθρωποφύλακες να σου κάνουν κακό. Χρειάζεται συνεχή ετοιμότητα, απερίσπαστη μεθοδικότητα και καθαρό αξιακό κώδικα για να πορευτείς εκεί μέσα όρθιος.
Εννοείται πως πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτά παίζει η αλληλεγγύη απ’ έξω, αυτό το πράγμα σου δίνει ύψος, αρκετό ώστε να βλέπεις πέρα απ’ τα τείχη έστω και νοητικά. Είναι ένα τρομερό συναίσθημα, μέσα σε κελιά να ξημερώνεις ακόμη πιο δυνατός, όλο και πιο αποφασισμένος να φέρεις τα πάνω κάτω. Μπορώ να πω με σιγουριά ότι αυτό συντέλεσε και στην περάτωση των κινητοποιήσεων. Συνεπώς, αποδεικνύεται ότι η στήριξη σε πολιτικούς κρατούμενους, μεταξύ άλλων είναι και θεμέλιο για τους μελλοντικούς αγώνες των καταπιεσμένων έγκλειστων, είναι προσάναμα για την πύρινη λαίλαπα που θα μετατρέψει κελιά, τείχη, ανθρωποφύλακες και παρατρεχάμενους εξουσιομανείς σε στάχτες και αποκαΐδια.
Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, αρκεί να έχουμε όρεξη να παλέψουμε για αυτόν, να μπορούμε να τον φανταστούμε, να μπορέσουμε να πιστέψουμε στην υπόθεση. Και θα ξεπηδήσουν υπέροχες στιγμές, όχι σε κάποιο «τερματικό στάδιο», αλλά στο περπάτημά μας προς την λευτεριά, κάθε μέρα που αντιστεκόμαστε, όσο ξεψαχνίζουμε τους δρόμους της χειραφέτησης, την ομορφιά της ανεξούσιας ύπαρξης. Ό,τι έχουμε είμαστε ‘μεις και μια δέσμευση πάντα να πολεμάμε, κόντρα στην παραίτηση και τον ραγιαδισμό. Μπρος για την καταστροφή της καταπίεσης, για πιο φωτεινές και λεύτερες μέρες.
«…το νήμα της αντίστασης συνεχίζει να υφαίνεται, η φλόγα συνεχίζει να ζεσταίνει τις καρδιές των εξεγερμένων και η αναρχία συνεχίζει να παραμένει ζωντανή και επικίνδυνη».
~Δήμητρα Ζ., Μαριάννα Μανουρά
ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΚΑΙ ΟΣΕΣ ΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΙ
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΑ ΠΡΟΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ
ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΑΝΑΡΧΙΚΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΞΥΜΗΤΗΡΗ
Κ. Κ.
