- Η φωτιά στις εγκαταστάσεις της «Γενικής Ανακυκλώσεως» στον Ασπρόπυργο στις αρχές Ιουνίου δημιούργησε για μέρες μια αποπνικτική κατάσταση σε ολόκληρη τη Δυτική Αττική. Η δημόσια συζήτηση περιορίστηκε κυρίως γύρω απ’ το ζήτημα του κινδύνου για την υγεία των κατοίκων εξαιτίας της μόλυνσης του ατμοσφαιρικού αέρα πάνω απ’ την πόλη.
- Αυτό που καιγόταν για μέρες, όμως, στον Ασπρόπυργο, δεν ήταν απλώς «σκουπίδια»· και τα σκουπίδια δεν είναι ένα ανεπιθύμητο υποπροϊόν της καπιταλιστικής παραγωγής ή ένα αναπόφευκτο υπόλειμμα της κατανάλωσης μέσα στον καπιταλισμό. Τα σκουπίδια είναι μέρος της παραγωγής και της κατανάλωσης, συμπεριλαμβάνουν χρήσιμα υλικά και πρώτες ύλες και πρέπει να βρεθεί τρόπος να επιστρέψουν στην παραγωγή.
- Η διαχείριση των απορριμμάτων συγκεντρώνει, και πάντοτε συγκέντρωνε, το ενδιαφέρον των καπιταλιστών. Η χασούρα της πρώτης ύλης κατά την βιομηχανική παραγωγή ήταν κάτι που επηρέαζε το ύψος της παραγωγής των εργοστασίων (μαζί, φυσικά, με τη συμπεριφορά του εργάτη). Το ποσοστό χασούρας της κάθε πρώτης ύλης, ειδικά εκείνων που βρίσκονταν σε στενότητα, καθοδήγησε τη βιομηχανική έρευνα προς νέα υλικά με υψηλότερο ποσοστό χρησιμότητας, αλλά και προς την επανάχρηση των υπολειμμάτων.
- Στον προβιομηχανικό κόσμο η έννοια του σκουπιδιού δεν υπάρχει. Ο ολιστικός τρόπος σκέψης του παλιού ανθρώπου, μέσα σε ένα περιβάλλον περιορισμένων πόρων, διασφαλίζει ότι τίποτα δεν πάει χαμένο· πώς να μη μνημονεύσει κανείς τις υπερυψωμένες ξύλινες τουαλέτες της Ινδικής υπαίθρου, κάτω από τις οποίες συχνάζουν τα γουρούνια του αγροκτήματος;
- Στον παλιό βιομηχανικό κόσμο αυτή η νοοτροπία παρέμεινε εν πολλοίς μέσα στο εργοστάσιο, στο χώρο της παραγωγής δηλαδή, ενώ στο χώρο της κατανάλωσης παράγονταν ασύμφορες στρεβλώσεις. Γράφει ο θείος Κάρολος στον τρίτο τόμο του Κεφαλαίου (1894): «Με τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής πλαταίνει η χρησιμοποίηση των απορριμμάτων της παραγωγής και της κατανάλωσης· με τα πρώτα εννοούμε τα απολειφάδια της βιομηχανίας και της γεωργίας. Με τα τελευταία εννοούμε από τη μια τα απορρίμματα που προέρχονται από τη φυσική εναλλαγή της ύλης του ανθρώπου κι από την άλλη τη μορφή που παίρνουν τα αντικείμενα της κατανάλωσης μετά την κατανάλωσή τους. Απορρίμματα λοιπόν της παραγωγής είναι στη χημική βιομηχανία τα παραπροϊόντα, που στις μικρές παραγωγικές βαθμίδες πάνε χαμένα· τα λιμαδούρια από το σίδερο που αποτρίβονται στη μηχανουργία και ξαναμπαίνουν σαν πρώτη ύλη στην παραγωγή του σίδερου κλπ. Απορρίμματα της κατανάλωσης είναι τα φυσικά περιττώματα των ανθρώπων, τα απομεινάρια των ρούχων με τη μορφή των κουρελιών κλπ. Τα απορρίμματα της κατανάλωσης είναι σημαντικότατα για τη γεωργία. Σχετικά με τη χρησιμοποίησή τους γίνεται στην κεφαλαιοκρατική οικονομία μια τεράστια σπατάλη· στο Λονδίνο, λ.χ. δεν ξέρουν τίποτε άλλο καλύτερο να κάνουν με το λίπασμα των 4,5 εκατομμυρίων ανθρώπων παρά να το χρησιμοποιούν με τεράστια έξοδα για να μολύνουν τον Τάμεση».
- Η καπιταλιστική θρησκεία της διαμεσολάβησης μπορεί να απομάκρυνε τον μέσο άνθρωπο από την παραγωγή των αγαθών που καταναλώνει για να ζήσει και να τον αλλοτρίωσε από το προϊόν της εργασίας του, αλλά τον έκανε σε αντάλλαγμα μέλος μιας νέας εκκλησίας, αυτής των καταναλωτών. Στο δυτικό κόσμο η αξία της κατανάλωσης αντικατέστησε την αξία της χρήσης· η κατανάλωση είναι το νόημα της ζωής. Αυτός είναι ένας απ’ τους λόγους που τα προϊόντα δεν έχουν διάρκεια, που η ζήτηση δεν μειώνεται καθώς πλησιάζουμε στον κορεσμό της ανάγκης, όπως θα ήθελε η κυρίαρχη πολιτική οικονομία: ανάγκη είναι πια η ίδια η κατανάλωση. (Ένας άλλος λόγος είναι η ποιότητα των πρώτων υλών, που πέφτει για να συμπιεστεί το κόστος της παραγωγής).
- Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, όσοι έχουν ανοιχτά τα μάτια καθώς παρακολουθούν την πορεία του εμπορεύματος, βλέπουν στα σκουπίδια τις πρώτες ύλες που περιέχουν και τις ευκαιρίες πλουτισμού που υπόσχονται. Αρκεί, βέβαια, να υπάρχει ένας μηχανισμός μείωσης του κόστους της διαχείρισης των απορριμμάτων για τον επιχειρηματία που είδε την ευκαιρία. Κανένα πρόβλημα, όμως: η ανακύκλωση είναι μια αγορά ή μαύρη ή κρατικά επιχορηγούμενη.
- Αν οι άνθρωποι ασχολούνταν με τα πράγματα που πετούν στα σκουπίδια όσο ασχολούνται να εγκαλούν τους δημάρχους που ψηφίζουν για την αδυναμία τους να τα μαζέψουν σωστά, θα γλίτωναν, ίσως, από το κόστος που τελικά αναλαμβάνουν ως φορολογούμενοι για τη διαχείριση των σκουπιδιών. Όμως όταν ο τελειωμένος (δηλαδή: ο ολοκληρωμένος ή ο ανεπιστρεπτί) καταναλωτής φτάνει η στιγμή να ξεφορτωθεί ένα προϊόν για να φορτωθεί ένα άλλο, δεν καταλαβαίνει ότι παράγει ένα δημόσιο πρόβλημα που κοστίζει για ν’ αντιμετωπιστεί.
- Αυτό το κόστος το αναλαμβάνει το δημόσιο στις διάφορες μορφές του, πάλι δηλαδή οι καταναλωτές της λιανικής ως φορολογούμενοι. Στην περίπτωση που εξετάζουμε, οι εγκαταστάσεις της «Γενικής Ανακυκλώσεως» στον Ασπρόπυργο, αλλά και στη βιομηχανική περιοχή των Ιωαννίνων, χρηματοδοτούνται από το ελληνικό δημόσιο άμεσα και έμμεσα, καθώς οι συμβάσεις leasing με τις «συστημικές τράπεζες» πληρώνονται επίσης από το κράτος. Άθροισμα για τα δυο σχετικά καινούργια εργοστάσια: περίπου 7 εκατομμύρια ευρώ κρατικής επιχορήγησης για «επένδυση» 26 εκατομμυρίων. Ακόμη η εταιρεία κάνει χρήση δημόσιων πόρων (χωματερή, δημοτικά απορριμματοφόρα κ.λπ.), πληρώνει όποτε θέλει (βλέπε περίπτωση νομού Λαρίσης), ενώ δεν πληροί τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές (πράγμα που μοιάζει έτσι κι αλλιώς μ’ ανέκδοτο, σε όποιον έχει την παραμικρή ιδέα του τι σημαίνει βιομηχανική περιοχή Ασπροπύργου).
- Η συνταγή συμπληρώνεται με μπόλικη εργατική εκμετάλλευση, κατά προτίμηση μεταναστών εργατών. Οι «τυχεροί» που αντί να τσουλάνε καροτσάκια στους δρόμους της πόλης εργάζονται σε μια καθόλα ευυπόληπτη εταιρεία μένουν απλήρωτοι, εκβιάζονται, αποκλείονται, κι όταν αντιδράσουν η δημόσια δύναμη είναι εκεί για να καθαρίσει για λογαριασμό του εργοδότη. Κάπως έτσι τα ΜΑΤ αντιμετώπισαν την πρόσφατη μακρά απεργία των εργαζόμενων της «Γενικής Ανακυκλώσεως».
- Καμιά φορά, η εργατική εκμετάλλευση παίρνει τραγικές διαστάσεις. 31 Ιούλη 2009: «Ένα ακόμη εργοδοτικό έγκλημα, με θύμα έναν άτυχο μετανάστη από το Μπαγκλαντές, τον 46χρονο Γκούλαφ Μίαχ (Gulaf Miah), έγινε την περασμένη Παρασκευή, στον Ασπρόπυργο, στην εταιρεία “Γενική Ανακυκλώσεως Κτηματική Ξενοδοχειακή ΑΕ”. Ο μετανάστης έμεινε “θαμμένος” κάτω από τόνους πεπιεσμένου ανακυκλώσιμου υλικού (χαρτιού) για περίπου δύο μέρες! Τελευταία φορά που κάποιος είδε ζωντανό τον Γκ. Μίαχ ήταν ένας εργοδηγός της εταιρείας στις 10:30 το πρωί της Παρασκευής. Η μέρα αυτή είναι και η πιο πιθανή για τον θάνατό του, αφού από τότε δεν έδωσε σημεία ζωής. Κανείς δεν αναζήτησε τον μετανάστη, μέχρι που η οικογένειά του έκανε δήλωση εξαφάνισής του την επόμενη μέρα, Σάββατο 1 του Αυγούστου, στο Αστυνομικό Τμήμα Ασπροπύργου! Ο μετανάστης αναζητήθηκε και τελικά βρέθηκε από εργαζόμενους, σε χώρο της επιχείρησης στο προαύλιο, προχτές, Κυριακή 2 του Αυγούστου, σε όρθια θέση, συνθλιμμένος από τόνους πεπιεσμένου υλικού. Το πώς βρέθηκε εκεί ο εργάτης και πώς ακριβώς συνέβη το ατύχημα παραμένει άγνωστο».
- Επικοινωνιακοί λόγοι επιβάλλουν σε εταιρείες όπως η «Γενική Ανακυκλώσεως» να επενδύουν σε διαφόρων ειδών χρήσιμους ηλίθιους: όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, από τις «οικολογικές» καμπάνιες ως τα δημοφιλή αθλητικά σωματεία, οι αδελφοί Λαζόπουλοι βρίσκονται από κάτω.
- Το αναπτυξιακό μοντέλο της Αττικής απαιτεί την ύπαρξη ενός απόπατου που επιλέγουν οι κυρίαρχοι μέσα απ’ τις διαδικασίες πολεοδομικού σχεδιασμού. Κάτι τέτοιο είναι ο διαχρονικός ζόφος του Ασπρόπυργου και του ευρύτερου Θριάσιου Πεδίου.
- Στην πραγματικότητα, όμως ο απόπατος είναι παντού – περίπου όπως το έλεγε πριν σαράντα τόσα χρόνια ο Μάριος Χάκκας στον «Μπιντέ» του: «Με τέτοιες σκέψεις τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο ν’ αναπνεύσω λιγάκι, ν’ ακούσω τον ήχο της πόλης. Από παντού ερχόταν ένας παράξενος θόρυβος. Δεν ήταν ο γνωστός θόρυβος απ’ τ’ αυτοκίνητα. Άλλου είδους αυτός: Ένα επίμονο πλατς-πλατς σκέπαζε κάθε άλλη βοή. Έστησα το αυτί και κατάλαβα. Όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ’ ένα απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδό μας…».
π.
