Ίσως όταν εν τέλει διαβάζεται το παρόν κείμενο, να υπάρχει και μία ακόμη νεότερη πραγματικότητα. Οι νέες πραγματικότητες δεν υπάρχει περίπτωση να σταματήσουν να επιβάλλονται. Και όπως έχει γραφτεί, αυτά τα επιβάλλει αυτός ο μηχανισμός που έχει στρατηγική* να εκμεταλλευτεί τα καθεστώτα εξαίρεσης.
Το κράτος περνάει από πάνω μας
Το κράτος έχει όντως τα εργαλεία να αναλύσει και να επιβάλει νέες πραγματικότητες ταχύτατα. Τα σημεία καταστροφών, όπως διαφαίνεται να είναι ή δίνει τη δυνατότητα η εξάπλωση του sars-cov-2, είναι ακόμη πιο ευνοϊκά για την εξάπλωση των κρατικών προσταγών, τη λύση των μέχρι ώρας κοινωνικών συμβολαίων, την εδραίωση των συμφερόντων των αφεντικών.
Η κρατική μηχανή, μέσω νέων και ενισχυμένων μηχανισμών (βλ. στο παρόν φύλλο, Πολιτική Προστασία Πολιτεύματος), επέβαλε απαγορεύσεις κυκλοφορίας, χρήση μάσκας σε ανοιχτούς χώρους, απαγόρευση χρήσης δημοσίων και ανοιχτών χώρων και άλλα μέτρα. Από την άλλη, τα μαγαζιά του επισιτισμού είναι γεμάτα πελάτες και πελάτισσες χωρίς τα υποτιθέμενα μέτρα προστασίας, επεκτείνονται επικίνδυνα στον δημόσιο χώρο, οι εργοστασιακές μονάδες είναι ωρολογιακές βόμβες κρουσμάτων όπως όλα δείχνουν, ειδικά στην επαρχία, τα δρομολόγια στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς δεν πύκνωσαν και δεν θα πυκνώσουν ποτέ.
Ταξίδι στον χρόνο, όμως όχι και τόσο πίσω
Γυρνώντας λίγο πίσω στον χρόνο πρέπει σίγουρα να σχολιάσουμε και μερικά σημεία για την καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας που επιβλήθηκε τον Μάρτη του 2020. Το κράτος επέβαλε το πιο «ακραίο» μέτρο του (το ακραίο πάντα έχει περιθώριο μετατόπισης) σε μία περίοδο που τα κρούσματα του ιού ήταν λιγοστά σε σχέση με το σήμερα. Πάντα αυτή η σύγκριση γίνεται από την οπτική και θέση του αντιπάλου. Η γλώσσα των μαθηματικών είναι γλώσσα της εξουσίας, και στην προκειμένη γλώσσα θανάτου.
Παρόλα αυτά, η αντίφαση είναι εμφανής και εξηγήσιμη. Μπορεί να τη σκεφτεί και να την εξηγήσει ο μάγειρας που πήγε σεζόν, η σερβιτόρα που έχασε την «κλεισμένη» δουλειά της σεζόν, οι άνεργοι και οι άνεργες που δεν βρήκαν ποτέ δουλειά στη διευρυμένη «αγορά» του τουριστικού προϊόντος «Ελλάδα». Το προϊόν αυτό πουλήθηκε πέρα από όλα σαν υγιές. Ήταν η κύρια δικαιολογία του ελληνικού τουρισμού, το μεγάλο χαρτί ενάντια στους υποβαθμισμένους παίκτες. Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία ή και Τουρκία για άλλους λόγους, ήταν οι ανταγωνιστές που καταποντίστηκαν κυρίως από την έξαρση της νόσου.
Το ελληνικό κράτος τζόγαρε με τις ζωές μας όπως σε πάμπολλες περιπτώσεις. Άθλιο και μη συμπεριληπτικό σύστημα υγείας, πολεμικές ιαχές και επεκτατισμός, καταστολή και έλεγχος συνθέτουν το μωσαϊκό του τζόγου. Έπαιξε και έχασε, προς στιγμήν μόνο στο κομμάτι του ιού. Στοίχημά μας είναι να χάσει και άλλα κομμάτια που αποτελούν και διαχρονικούς στόχους του κράτους.
Κοινωνικοποίηση της ευθύνης
Υπάρχουν κάποια βιωματικά στιγμιότυπα της νεότερης πραγματικότητας που είναι αξιοσημείωτα στο επίπεδο της οριζόντιας διάχυσης των κρατικών προσταγών. Πώς είναι άραγε η αίσθηση της οδήγησης μηχανής φορώντας μάσκα για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, και όχι κράνος ασφαλείας; Σημειωτέον ότι το πρόστιμο για κράνος παραμένει υψηλότερο.
Πολλά μέτρα που παίρνονται από τα επιτελεία είναι στοιχήματα επιβολής και πειθάρχησης μεγάλων κοινωνικών κομματιών. Στους διακρατικούς ανταγωνισμούς η Κίνα έχει μία πολυπόθητη πρωτιά στον έλεγχο του πληθυσμού της, τουλάχιστον την περίοδο που συζητάμε στο παρόν κείμενο. Τη ζηλεύουν τα άλλα κράτη και προσπαθούν.
Η ανάλυση των μέτρων με λογική, μακριά από τη λογική της αυθεντίας, είναι εντελώς ανούσια. Τα μέτρα τα αποφασίζουν αυτοί που έχουν κάτι στο μυαλό τους, και αυτό που έχουν εκεί δεν είναι το καλό μας. Θα ήταν αφελές να το νομίζουμε αυτό. Αντιθέτως, επιστρέφοντας στην πειθάρχηση, μάλλον εκεί κρύβεται ένας διττός στόχος της κρατικής μηχανής.
Αφενός, τα μέτρα έρχονται να πειθαρχήσουν διάφορες πτυχές της καθημερινής μας ζωής, όπως το να είμαστε έξω μετά τις δώδεκα το βράδυ, άρα να είμαστε κουρασμένες στη δουλειά την επόμενη μέρα· να μην είμαστε σε πλατείες και δημόσιους χώρους, σαμποτάροντας πιάτσες ή συγκεκριμένα μαγαζιά· να φοράμε μάσκες, θεωρώντας τον καθαρό αέρα μολυσμένο και τη διπλανή μας εν δυνάμει δολοφόνο· να μην συγκεντρωνόμαστε να διαμαρτυρηθούμε για όλα αυτά που μας προβληματίζουν και μας καταπιέζουν.
Αφετέρου, μέσα σε αυτές τις πειθαρχήσεις, δεν κρύβεται μόνο η ανάγκη του κράτους για ολοκληρωτική κυριαρχία στα σώματα και τα μυαλά μας. Υπάρχει έντονη ανάγκη του κράτους να συνεχίσει να καλύπτει τις ελλείψεις του και συνεχίζει να χρησιμοποιεί γι’ αυτό την έννοια της ατομικής ευθύνης.
Η περιβόητη ατομική ευθύνη λοιπόν είναι η κρατική πρόταση για να σωθούμε. Η αλήθεια είναι ότι το κράτος σίγουρα δεν θα μας σώσει, δεν είναι στα πλάνα του εξαρχής. Παρόλα αυτά η ατομική ευθύνη χρησιμοποιείται μόνο ως όχημα των σκοπών του κράτους. Θα πάρουν όλες οι χιλιάδες κατοίκων που χρησιμοποιούν μετρό στην Αθήνα ατομική ευθύνη για τη διασπορά του ιού; Θα πάρει ατομική ευθύνη η κάθε μεμονωμένη εργαζόμενη σε εργοστασιακές μονάδες στα Γιάννινα; Θα πάρει την ευθύνη του ο μαθητής που πηγαίνει σχολείο; Την ίδια ευθύνη με το κράτος θα πάρει και το υγειονομικό προσωπικό εάν νοσήσει; Θα μοιραστεί η ευθύνη και στους γέρους και τις γριές στα γηροκομεία; Ή ακόμη δυσμενέστερα, ατομικές είναι οι ευθύνες στις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης;
Το κράτος, όντως, είναι άχρηστο.
Η ατομική ευθύνη είναι το ευαγγέλιο του κράτους από τις απαρχές της εμφάνισης του ιού. Δεν θα σωθούμε από κανένα πραγματικό μας πρόβλημα από τις προσταγές και τις συμβουλές του κράτους, όποια μορφή και εάν αυτές έχουν. Είναι ένα και το αυτό να μας απευθύνεται ο Χαρδαλιάς με το να μας απευθύνεται με το γνωστό ύφος ο Χρυσοχοΐδης. Υπηρετούν τους ίδιους μηχανισμούς, τα ίδια συμφέροντα. Επιτελούν με επιτυχία όλοι αυτοί τον ρόλο του προστάτη της ομαλότητας.
Αυτή η ομαλότητα αποτελεί το κύριο πρόβλημα της εποχής μας. Ίσως, θα έπρεπε να είμαστε εκατό φορές πιο οργισμένες με αυτά που συμβαίνουν. Έχουμε μπει για τα καλά στην εποχή του παραλόγου. Ίσως έχουν ξεπεραστεί ακόμη και αυτά τα «λογικά» σύνολα. Το σίγουρο είναι ότι το κράτος κάνει το κουμάντο του τώρα. Δεν είναι μόνο οι μπάτσοι που είναι πολλοί, είμαστε και εμείς που χάνουμε έδαφος συνεχώς.
Ευτυχώς, γνωρίζουμε και έχει αποδειχθεί ότι εμείς είμαστε που μπορούμε και θα ξανακερδίσουμε το έδαφος αυτό. Τα συλλογικά σχήματα που γεννιούνται, οι σχέσεις που έρχονται και μένουν μέσα σε τέτοιες στιγμές συμπυκνωμένης ιστορίας, τα παραδείγματα και τα ερεθίσματα που έχουμε από διάφορα μέρη του πλανήτη (βλέπε συνεχιζόμενη εξέγερση στις ΗΠΑ, συγκρούσεις στη Χιλή μετά από έναν χρόνο εξέγερσης), οι εμπειρίες μας από παλιότερες διακυβερνήσεις, όχι μόνο της δεξιάς, αλλά και του Σύριζα ας αποτελέσουν το καύσιμο για να βάλουμε την απαραίτητη φωτιά σε όλο αυτό το οικοδόμημα.
Να αναπνεύσουμε μέσα από μάσκες, πιο βαριές, με πιο δύσκολες συνθήκες, με χαμηλή ορατότητα, μέσα σε καπνούς και φωτιές, με τον κίνδυνο να συλληφθούμε και να τραυματιστούμε, να θυμηθούμε ξανά τη δύναμή μας, όλοι και όλες μαζί να βρεθούμε ξανά εκεί που παίζονται όλα. Στον δρόμο…
καρόσι
* blackathena.squat.net/den-uparxei-epistrofh-sth-kanonikothta/
