Σημειώσεις για το πριν και το μετά της απεργίας πείνας των πολιτικών κρατουμένων, τη νέα εξουσία, την πληροφορία, τη μητροπολιτική και την πολιτική βία…
«Είναι ο αναρχικός εκ γενετής εγκληματίας, ή ο εκ γενετής εγκληματίας είναι δυνάμει αναρχικός;»
~Τσέζαρε Λαμπρόζο – εγκληματολόγος του 19ου αιώνα
Στις 17 Απριλίου και ενώ κάποιοι από τους απεργούς πείνας βρίσκονταν στην 47η μέρα της απεργίας, εν τέλει ψηφίστηκε στη βουλή το νομοσχέδιο για την τροποποίηση του σωφρονιστικού κώδικα ικανοποιώντας κάποια από τα αιτήματα των απεργών. Συγκεκριμένα καταργήθηκαν οι φυλακές τύπου Γ’ και ο κουκουλονόμος, πλην της περίπτωσης ληστείας, θεσμοθετήθηκε η παρουσία εμπειρογνώμονα που θα ορίζει ο κατηγορούμενος κατά την διάρκεια της χρήσης του DNA του, και δίνεται η δυνατότητα στον Σ. Ξηρό να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του σε κατ’ οίκον περιορισμό – πλην όμως με βραχιολάκι. Η απόφαση των μελών του Δικτύου Αγωνιστών Κρατουμένων να συνεχίσουν την απεργία πείνας μέχρι την ψήφιση του νομοσχεδίου, και οι δράσεις του -συνεχώς μειούμενου- κινήματος αλληλεγγύης αποδείχτηκαν καθοριστικής σημασίας για την τελική έκβαση της μάχης, ενώ από την μεριά της εξουσίας η εκκένωση της Πρυτανείας τη μέρα της ψήφισης του νομοσχεδίου αποτέλεσε το τελικό χτύπημα, δίνοντας της την επικοινωνιακή νίκη. Η πρώτη σύγκρουση με την νέα εξουσία, η ιδιότυπη και αρκετά προσεγμένη στρατηγική που αυτή εφάρμοσε, τα νέα στοιχεία που εισάγονται στη σύγκρουση κοινωνίας-κράτους αποτελούν και την πολύτιμη ιστορική και πολιτική παρακαταθήκη για το μέλλον.
Ι
Στον βαθμό που κανένας αγώνας δεν αποτελεί παρθενογένεση και συνεπώς συνδέεται άμεσα με τα περιεχόμενα και τα αποτελέσματα των προηγούμενων, η διαφοροποίηση της πολιτικής κατάστασης, ανάμεσα στην απεργία πείνας των πολιτικών κρατουμένων και την υπόθεση του Ν.Ρωμανού, σηματοδοτεί και τις διαφορές στην εξέλιξη δύο αγώνων που κατά τα άλλα διεξήχθησαν με τα ίδια μέσα. Βασικό ρόλο συνεπώς στην εξέλιξη των πραγμάτων παίζει η μορφή της ίδιας της εξουσίας, αφού δεν έχουμε πλέον την ξεκάθαρη εκδοχή της σύγκρουσης ανάμεσα στο καθεστώς και την αγωνιζόμενη κοινωνία, αλλά ένα νέο πολιτικό περιβάλλον. Έτσι η πρώτη πολιτική σύγκρουση με τη νέα εξουσία πραγματοποιήθηκε με παγιωμένους όρους χωρίς να λαμβάνει υπόψη της, ούτε το βαθμό αφομοίωσης της αγωνιζόμενης κοινωνίας από την αριστερή διαχείριση, ούτε τι θα κάνει η πολυπληθής κρίσιμη μάζα ανθρώπων που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται ανάμεσα στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο και τους ρεφορμιστές. Συνεπώς χωρίς να ληφθούν υπόψη τέτοια ζητήματα δεν μπορεί να αξιολογηθεί τι είναι νίκη και τι ήττα, και το κυριότερο τι θα καταγραφεί ιστορικά ως νίκη των απεργών πείνας, και τι σαν παραχώρηση μιας προοδευτικότερης από τις προηγούμενες διακυβέρνησης.
ΙΙ
Η απεργία πείνας των πολιτικών κρατουμένων ως πρώτη επιθετική κίνηση απέναντι στη νέα εξουσία, είναι ένας αγώνας με αιχμή του δόρατος τους φυλακισμένους ένοπλους αγωνιστές, και ως τέτοιος εμπεριέχει την εξής προβληματική: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήρθε εν μέσω κοινωνικών συγκρούσεων να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες πλευρές, αλλά να διαχειριστεί την ήττα του κοινωνικού κινήματος – με πιο απλά λόγια το πολιτικό περιβάλλον έχει αλλάξει ραγδαία προς το χειρότερο τα τρία τελευταία χρόνια. Με δεδομένο ότι δεν υπήρχαν κοινωνικές συγκρούσεις, και παράλληλα με αυτές ένα πολιτικό κίνημα να αμφισβητεί το θεσμικό πλαίσιο καταστολής, τίθεται το ερώτημα εάν τελικά υπήρχαν οι υλικές προϋποθέσεις για να διεξαχθεί τώρα ένας τόσο σημαντικός αγώνας, ειδικά ως πρώτη κίνηση απέναντι στη νέα εξουσία.
ΙΙΙ
Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την εξουσία ευαγγελιζόμενος την ταξική συνεργασία και μέσω αυτής την επαναφορά της κοινωνικής ειρήνης. Οι συγκεκριμένες ιδεοληψίες καταρρέουν ήδη από τους πρώτους μήνες, και η νέα εξουσία θα υποστεί την αναπόφευκτη μοίρα των οπορτουνιστών, να πρέπει να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις τόσο στο βαθύ κράτος και την αστική τάξη, όσο και στην αγωνιζόμενη κοινωνία. Στο ζήτημα της απεργίας πείνας, αυτή η συνθήκη φαίνεται ξεκάθαρα, και ορίζει τις συνεχείς ταλαντώσεις της κυβέρνησης ανάλογα με τα εκατέρωθεν χτυπήματα που δέχτηκε και την ικανότητα ή την αδυναμία της να τα απορροφήσει.
ΙV
Ένα από τα νέα στοιχεία που εισάγεται τόσο σε αυτήν όσο και στην απεργία πείνας του Ν.Ρωμανού είναι ότι δεν υπάρχει ένα ενιαίο κέντρο διαχείρισης της κατάστασης, αλλά περισσότερα, με διαφορετικές μεταξύ τους στρατηγικές και διαφορετικές πολιτικές επιδιώξεις. Έτσι η αντιστοιχία όξυνσης-συμβιβασμού εδώ καταγράφηκε με την άρνηση του εισαγγελέα Νικόπουλου να αποφυλακίσει με την πρώτη αίτηση την σύζυγο του Γ. Τσάκαλου, με το κείμενο της ένωσης εισαγγελέων που ήρθαν σε άμεση ρήξη με το Υπ. Δικαιοσύνης, καθώς και με τις διαφοροποιήσεις στην πολιτική του Πανούση με τους άλλους υπουργούς. Αυτό το φαινόμενο, όσο περισσότερο εδραιώνεται η συνθήκη της κρίσης και της έκτακτης ανάγκης, τόσο περισσότερο θα εμφανίζεται με κομμάτια του κεφαλαίου να αυτονομούνται πολιτικά, αλληλομαχαιρώματα του πολιτικού προσωπικού και παρεμβάσεις του βαθέως κράτους στο προσκήνιο.
V
Η περίπτωση της κατάληψης της Νομικής εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο με μια σειρά άλλων κινήσεων, με κύριο χαρακτηριστικό τη μη εμφανή πολιτικοποίησή τους, και παράλληλα τα έντονα στοιχεία μητροπολιτικής βίας. Τέτοια φαινόμενα υπάρχουν και έχουν να κάνουν με την έκρηξη της αυξανόμενης συσσωρευμένης ενέργειας των φτωχοποιημένων και γκετοποιημένων μητροπολιτικών πληθυσμών, που απλά εδώ βρίσκει την έκφρασή της στο περιθώριο του κοινωνικού κινήματος. Ένα ζήτημα λοιπόν είναι η πολιτικοποίηση συνολικά αυτής της βίας και των υποκειμένων που την ασκούν, ένα δεύτερο ζήτημα είναι η απομόνωση όσων κομματιών έχουν ενσωματώσει κανιβαλιστικές και εξουσιαστικές συμπεριφορές, και ένα τρίτο ζήτημα είναι ότι αυτού του είδους η βία είναι τόσο εμφανής, γιατί απλά λείπει η πραγματικά πολιτικοποιημένη και στοχευμένη βία από τους τελευταίους κοινωνικούς αγώνες.
VI
Η νέα εξουσία εκτός των άλλων έρχεται να διαχειριστεί τα κεκτημένα της προηγούμενης. Η κατάληψη της Πρυτανείας συνεπώς, ακόμα και εάν δεν συνοδεύτηκε από φθορές ή από τη διακοπή μαθημάτων, αποτέλεσε τεράστιο θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης ουσιαστικά ως κατάληψη ενός συμβόλου ως τέτοιου. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε πετύχει την απαγόρευση των καταλήψεων πανεπιστημιακών (και μη) κτηρίων, το ντύσιμο αυτής της κατασταλτικής μεθόδευσης με το φιλελεύθερο περιτύλιγμα της επιστημονικής αποστείρωσης, αλλά και τη δημιουργίας πανεπιστημίων-επιχειρήσεων, και την εδραίωση της αστυνομοκρατίας μέσω της λογικής ότι «ο νόμος εφαρμόζεται παντού». Έτσι αυτό που αμφισβητήθηκε με την κατάληψη της Πρυτανείας, προκαλώντας και τις αντίστοιχες πολιτικές αναταράξεις, είναι ακριβώς αυτή η κατασταλτική πολιτική και κυρίως η εσωτερίκευση και αυτής της ήττας από το κοινωνικό κίνημα. Κομμάτι αυτής της πολιτικής είναι οι πρυτάνεις-μάρτυρες κατηγορίας, κομμάτι της είναι η γελοία δήλωση για πιθανούς νεκρούς από ναρκωτικά στην Πρυτανεία, κομμάτι της και αυτό που υπονοεί: η ζωή και ο θάνατος έχουν αξία μόνο στο βαθμό που θα πεθάνει κάποιος μέσα στην Πρυτανεία, ακριβώς για να αξιοποιηθεί πολιτικά – εάν πεθάνει ακριβώς δίπλα, στην τεράστια πιάτσα που υπάρχει εδώ και χρόνια, η πληροφορία εξαφανίζεται και ο νεκρός ξαναγίνεται ασήμαντος αριθμός.
VIΙ
Οι αντιφάσεις του καθεστώτος και οι εσωτερικές συγκρούσεις είναι σαφέστατα πιο εμφανείς μετά την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ. Η χρήση των θεαματικών σκηνών από τα ΜΜΕ και η καλλιέργεια πολεμικού κλίματος μπορεί να ικανοποιεί πρόσκαιρα την ανάγκη τους να επιτεθούν στον ΣΥΡΙΖΑ, την εποχή όμως της παγκοσμιοποιημένης πληροφόρησης που είναι ταυτόχρονα και εποχή παγκοσμιοποιημένης οικονομικής κρίσης, αυτή η τακτική έχει διπλή όψη: οι δέκτες αυτών των ερεθισμάτων που διαχέονται από τον παραμορφωτικό φακό του θεάματος δεν έχουν και απαραίτητα συνείδηση αυτής της παραμόρφωσης, ενώ η διάχυση της πληροφορίας σχετικά με τις ταραχές στην Ελλάδα δεν είναι απαραίτητα κακή και σίγουρα δεν είναι χειρότερη από την απόκρυψή της.
VIΙΙ
Από την στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία έχει επιδοθεί σε μια προσπάθεια προσαρμογής των προσδοκιών και των αιτημάτων της αγωνιζόμενης κοινωνίας στα νέα πλαίσια που θα του επιτρέπουν να διατηρήσει τη θέση του χωρίς συγκρούσεις με την πραγματική εξουσία. Τα υποτιθέμενα ρεαλιστικά πλαίσια, που μόλις ανακάλυψαν οι νέοι διαχειριστές της εξουσίας, θα στενεύουν όσο το επιτρέπει η έλλειψη ταραχών και όσο συνεχίζεται η ομαλή λειτουργία της κοινωνικής μηχανής, ενώ θα ανοίγουν όσο χρειάζεται για να ενσωματώσουν τις κοινωνικές εκρήξεις.
ΙΧ
Η έκβαση ενός αγώνα κρίνεται από την ικανότητα της κοινωνικοποίησής του. Το ζήτημα των μέσων αντιπληροφόρησης και η αλλαγή που συντελέστηκε σε αυτό τον χώρο με την ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα τεράστιο θέμα που στην απεργία πείνας έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Η προβολή των δύο αιτημάτων (απελευθέρωση Σ. Ξηρού και κατάργηση φυλακών τύπου Γ) και η ολική απόκρυψη των υπολοίπων από το σύνολο των εναλλακτικών μέσων που πρόσκεινται στην κυβέρνηση αποτελεί ένα σοβαρό επεισόδιο ιδεολογικού πολέμου. Με αυτήν την τακτική η νέα εξουσία απέφυγε το πιο επικίνδυνο μονοπάτι, αφού δεν υπήρχαν επιχειρήματα από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ για τη διατήρηση, όχι μόνο του κουκουλονόμου και του DNA ως αποδεικτικό μέσο, αλλά ούτε καν των αντιτρομοκρατικών νόμων – τουλάχιστον όχι χωρίς να χρειαστεί να αλλάξει τους πολιτικούς όρους της ίδιας του της ύπαρξης. Ταυτόχρονα όμως η απόκρυψη των σημαντικότερων πτυχών ενός πολιτικού αγώνα και η περικύκλωση των πανεπιστημίων προκειμένου να χτυπηθούν τα κέντρα του κινήματος αλληλεγγύης είναι δείγμα του είδους της εξουσίας που θα ασκήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, και τονίζει την αναγκαιότητα επανοικοδόμησης ενός δικτύου αντιπληροφόρησης που πλέον να μην συνεργάζεται με τη νέα εξουσία.
Χ
Η καταστολή των καταλήψεων της Πρυτανείας και της Νομικής, με την περικύκλωση και τις συλλήψεις όσων έβγαιναν από τα κατειλημμένα κτήρια, και εν τέλει στην περίπτωση της Πρυτανείας με την εκκένωσή της αποτέλεσε άλλον ένα νεωτερισμό. Η νέου τύπου καταστολή συμπυκνώνει και τα περιεχόμενα της νέας εξουσίας στο ζήτημα του εσωτερικού εχθρού: από την έφοδο στην πολιορκία, η αλλαγή είναι στα σχέδια επί χάρτου και τέτοια θα παραμείνει, ενώ η ουσία και το αποτέλεσμα παραμένουν αναλλοίωτα.
Βαγιάν
* Κινέζος στρατιωτικός που έγραψε την Τέχνη του Πόλεμου, εμβληματικό στρατιωτικό εγχειρίδιο του 6ου αιώνα π.Χ. Αποτελείται από 13 κεφάλαια, καθένα από τα οποία καταπιάνεται με μια πτυχή του πολέμου.
