Το κεφάλαιο «κρίση» είναι μεγάλο και έχει αναλυθεί, τόσο αυτό όσο και τα δεινά που έχει φέρει πολλάκις. Σε αυτή τη συνολικότερη συνθήκη κρίσης και επαναρρύθμισης των κοινωνικών πεδίων από την εξουσία, ο χώρος της υγείας –και κατ’ επέκταση οι εργαζόμενοι σε αυτόν– δεν θα μπορούσε να μείνει ανέπαφος. Έχει επομένως ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτήν την ξεχωριστή κάστα από τους λοιπούς δημοσίους υπαλλήλους, τους ιατρούς του Ε.Σ.Υ.
Η κρίση πλέον την πόρτα τους χτυπά, μόνο που αυτή τη φορά δεν κατέχουν τη φαρμακευτική θεραπεία, ούτε δυστυχώς αυτή είναι καταχωρημένη σε φαρμακευτικούς οδηγούς ή σε επιστημονικές μελέτες της ιατρικής.
Μαζί με τη μείωση των δαπανών για την υγεία και την εφαρμογή μέτρων (όπως συμπίεση του μισθολογικού κόστους, μέτρα ελέγχου και μείωσης των δαπανών υγειονομικού και λοιπού υλικού, μείωση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης) ακολουθεί, τέλος, η μείωση των μισθών των ιατρών στο Ε.Σ.Υ., ειδικών (δηλαδή αυτών που κατέχουν τον τίτλο ειδίκευσης) και ειδικευομένων (οι εκπαιδευόμενοι για τον τίτλο ειδίκευσης), η οποία μείωση συνολικά ανήλθε στα 461 εκατ. ευρώ για το 2011, και θα ανέλθει περίπου στα 950 εκατ. ευρώ συνολικά για το 2012.
Τι επιπτώσεις θα έχει όμως η νέα περικοπή στους μισθούς των ιατρών και κυρίως των ειδικευόμενων;
Πλέον ο ειδικευόμενος ιατρός λαμβάνει 1000 € ανά μήνα, ενώ δεν έχει πληρωθεί εφημερίες εδώ και 5 μήνες (465 ευρώ η μια εφημερία). Με τις νέες εξαγγελίες ο ειδικευόμενος ιατρός θα έχει μηνιαίο μισθό 800 € και επιπλέον 200€ από τις εφημερίες το μήνα, αν βέβαια τις λάβει ποτέ και αυτές.
Ιατροί οι οποίοι έχουν διοριστεί σε δήμους μακριά από την κατοικία τους, δύσκολα πλέον αντεπεξέρχονται οικονομικά, μην μπορώντας να καλύψουν βασικές βιοτικές ανάγκες αυτών και των οικογενειών τους. Επομένως, βρίσκουν διέξοδο στη μετανάστευση προς τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες για εύρεση αντίστοιχης εργασίας με καλύτερες απολαβές.
Μισθολογικά το ίδιο ισχύει και για τους ειδικούς ιατρούς οι οποίοι, ομοίως, έχουν να λάβουν εφημερίες εδώ και 5 μήνες. Η διαφορά με τον ειδικευόμενο έγκειται αλλού.
Μεγάλη μερίδα ειδικών ιατρών έζησαν τη χρυσή εποχή της διαπλοκής και της μίζας στο Ε.Σ.Υ. Εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τον δημόσιο πλούτο και την έλλειψη ελεγκτικού μηχανισμού, πλέον τα σεντούκια τους βρίσκονται γεμάτα σε τράπεζες του Λιχτενστάιν και της Ελβετίας, και δεν τους καίγεται καρφί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Ε.Σ.Υ. απομακρύνθηκε από την κοινωνική αποστολή του, ενώ ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος δινόταν στον ιδιωτικό τομέα.
Από την άλλη, οι πελατειακές σχέσεις εντός ιδρυμάτων υγείας είναι ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο κυρίως στις χειρουργικές ειδικότητες, ενώ το φακελάκι ακόμα «πάει σύννεφο». Δεν είναι λίγες οι καταγγελίες σε γνωστή ιστοσελίδα για χρηματισμούς ιατρών διαφόρων νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. Έτσι λοιπόν, κάποιοι έχουν καλυμμένο τον πισινό τους και το όποιο μαύρο εισόδημα.
Αυτοί όμως που αν και είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης και τραβάνε το ζόρι, παραμένουν έρμαια στον οικονομικό κυκλώνα, είναι οι ειδικευόμενοι. Γιατί όμως;
Αρχικά είναι τα άτομα τα οποία θα παραμείνουν στη εργασία τους κατά κανόνα εικοσιτετράωρα και τριανταδιάωρα για να αντιμετωπίσουν και να διεκπεραιώσουν τα επείγοντα περιστατικά. Εν συνεχεία, ο ειδικευόμενος είναι υποχρεωμένος για το «καλό» του να δρα αναλόγως των επιθυμιών τού εκάστοτε διευθυντή-επιμελητή, και είναι εκεί για να εκτελεί και χατίρια. Όλα αυτά συμβαίνουν προς «όφελος» της εκπαίδευσής του συνολικά, και για την «υπογραφή ολοκλήρωσης εκπαίδευσης» στο συγκεκριμένο ίδρυμα, ειδικότερα.
Ας κρατήσουμε όμως τη φράση «υπογραφή ολοκλήρωσης εκπαίδευσης». Τι σημαίνει αυτό;
Η υπογραφή είναι η καταστολή στη δράση. Όταν έρθει η ώρα να δραστηριοποιηθούν οι ειδικευόμενοι προς διεκδίκηση και προάσπιση δικαιωμάτων στην υγεία, τότε η υπογραφή παίζει ρόλο κατασταλτικό στις κινητοποιήσεις. Απειλές από διευθυντές ότι τάχα δεν θα δεις υπογραφή άμα συμμετέχεις σε τυχόν απεργιακές κινητοποιήσεις και επισχέσεις εργασίας, περιορίζουν τη συμμετοχή-αντίδραση λόγω τρομοκράτησης.
Συνεπώς οι συνελεύσεις πάσχουν από απαρτία, και ως εκ τούτου δεν τελούνται μαζικά ή και καθόλου. Να αναφερθεί ότι ο ιατρικός κλάδος δεν φέρει αρκετή εμπειρία στα κινηματικά πλέον. Δεν μπορεί να δράσει μόνος και δέχεται καθοδήγηση από τα πάνω.
Η ομοσπονδία ενώσεων ιατρών Ελλάδος κάλεσε, λοιπόν, σε επίσχεση. Σε αυτή μπορούν συμμετάσχουν όσοι έχουν εργαστεί αλλά δεν έχουν λάβει τα δεδουλευμένα. Επίσχεση σημαίνει ότι ο ιατρός παραμένει στο νοσοκομείο, δεν εξετάζει, δεν δουλεύει στα εξωτερικά τακτικά ιατρεία, απέχει από τα τακτικά χειρουργεία, και γενικώς δεν ασκεί τα ιατρικά του καθήκοντα (αν και στην πράξη αυτό δεν γίνεται ποτέ).
Η παύση λειτουργίας των εξωτερικών τακτικών ιατρείων σημαίνει μείωση εισροής εισοδημάτων στα ταμεία του ιδρύματος (το γνωστό πλέον πεντάευρω, που αίρει την καθολική πρόσβαση στο σύστημα υγείας) και θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μέσο πίεσης ώστε να εισακουστούν τα αιτήματα των εξεγερμένων. Από την άλλη, η αποχή από τα τακτικά χειρουργεία με τις δυσχέρειες που επιφέρει ομοίως θα μπορούσε να ασκήσει πίεση προς τα άνω.
Αντί αυτού όμως, γιατί δεν καίγεται καρφί σε κανένα; Αρχικά, οι επιμελητές ιατροί δουλεύουν στα εξωτερικά ιατρεία, γεγονός που εισφέρει 3000-4000€ την ημέρα στο ταμείο του νοσοκομείου. Εν συνεχεία, μπορεί τα τακτικά χειρουργεία να μην γίνονται, αλλά αυτό εξυπηρετεί το ίδρυμα και το κράτος διότι παραμένουν υλικά στα χειρουργεία οπότε δεν ξοδεύονται χρήματα για αντικατάσταση και αγορά νέων. Αυτό βέβαια δε συμφέρει τις εταιρείες οι οποίες δεν πουλάνε αλλά και πάλι το κατιτίς το βγάζουν από τα επείγοντα χειρουργεία.
Να αναφέρουμε και το κερασάκι στη τούρτα: Τα εξωτερικά απογευματινά ιατρεία, τα οποία εκτελούνται κανονικότατα και προσφέρουν στο ίδρυμα ικανοποιητικό ποσοστό χρημάτων. Ο ασθενής σε αυτά τα ιατρεία πληρώνει 70-80€. Από αυτά 20-30€ εισπράττει το ίδρυμα, και τα υπόλοιπα ο ιατρός.
Εν συνόψει, όλα αποβαίνουν υπέρ του κράτους και του ιδρύματος. Ο αγώνας του αδυνάτου καταβαραθρώνεται, οικονομικά δεν ασκείται πίεση ούτε ακούγεται προς τα έξω, ενώ η εργασία εκτελείται εν μέρει. Η επίσχεση, η οποία είναι ο άσσος στο μανίκι του εργαζομένου, πλέον έχει καταντήσει το άχρηστο καμένο χαρτί.
Οι δομές της επίσχεσης πάσχουν. Αρχικά πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να παγώσουν τα έσοδα του ιδρύματος. Πρέπει ο ιατρός να καταλάβει ότι αγώνα δεν κερδίζει αν δεν έρθει ενάντια στον συνάδελφό του ο οποίος εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα και όχι του συνόλου. Πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι τα αιτήματά του πρέπει να βγουν και εκτός νοσοκομείων, και συνεπώς να βγει στον δρόμο, να τα προβάλει και να έρθει σε σύγκρουση. Να αποσχιστεί από τις σάπιες ομοσπονδίες ή τουλάχιστον να τις απεντομώσει από παράσιτα και ζιζάνια.
Τα μάτια παραμένουν ερμητικά κλειστά ως προς ένα άλλο ζήτημα: Πού πάνε όλα αυτά τα έσοδα από τις λειτουργίες των νοσοκομείων, ειδικά τώρα που με απλά μαθηματικά το ίδρυμα εμφανίζει κέρδος; Ποιος τις καρπώνεται αυτές τις εισπράξεις; Γιατί δεν πληρώνονται οι εφημερίες των εργαζομένων με αυτά τα έσοδα;
Επίσης, έχουν κοπεί αυθαίρετα από κάθε διοικητή των νοσηλευτικών ιδρυμάτων περίπου 200€ από τις εφημερίες τον ειδικευομένων, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των ιδρυμάτων και τα επιδόματα των διευθυντών. Τραγελαφικό δε, αν αναλογιστεί κάνεις ότι υπάρχουν κλινικές που έχουν πέντε και έξι διευθυντές, και στο σύνολο το μόνιμο ιατρικό προσωπικό της κλινικής είναι πέντε, δηλαδή όλοι διευθυντές (στην Ελλάς του 2000 γίναν όλοι διευθυντάδες, παράφραση Καζαντζίδη).
Αλλά το ζήτημα πού πάνε αυτά τα χρήματα παραμένει άλυτο. Στα εργαστήρια; Στο προσωπικό γραμματειακής υποστήριξης; Σε υποδομές κτηρίων; Πού;
Κάπου εκεί μπαίνουν στο παιχνίδι οι ασθενείς, με ένα μεγάλο ποσοστό πλέον ανασφάλιστων και δίχως εύκολη πρόσβαση στην υγεία, όπως άποροι, μετανάστες, άνεργοι. Οι περικοπές στην υγεία, η εκμετάλλευση των πόρων, η χείριστη διαχείριση των ασφαλιστικών ταμείων, και το υψηλό ποσοστό ανεργίας γονάτισαν την ελεύθερη πρόσβαση στα κέντρα υγείας, και εν συνεχεία στα νοσοκομεία. Σύντομα οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες θα πάρουν τα ινία, και η ιδιωτικοποίηση της υγείας θα είναι ένα μεγάλο πλήγμα. Επιτροπές χρηματοδοτούμενων πουλημένων-ξεπεσμένων ιατρών θα εξετάζουν ενδελεχώς κάθε ασθενή από σκοπιά πλέον οικονομική, και θα είναι αυτοί που πλέον θα κρίνουν αν ο ασθενής θα πρέπει να λάβει τη θεραπεία ή όχι. Η κρίση της επιτροπής είναι πουλημένη, χρηματίζεται από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, και η εντολή είναι απλή. Θεραπείες ζημιογόνες για την τσέπη της ασφαλιστικής, απόρριψη χρηματοδότησης θεραπείας και ο ασθενής ίσως καταλήξει (βλ. Sicko του Michael Moore), απλά και κερδοσκοπικά.
της Μοιχαλούς
