Το παρακάτω χρονολόγιο καταγράφει τα τελευταία γεγονότα γύρω από τις αλλαγές στην εκπαίδευση, και δεν έχει στόχο μία ολιστική κριτική στην εκπαίδευση και το σχολείο ως θεσμό.
I. Τον Μάρτη του 2020, εν μέσω της πρωτόγνωρης κατάστασης που διαμορφωνόταν λόγω της πανδημίας και του λοκντάουν όλης της επικράτειας, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας καταθέτει προς ψήφιση στη Βουλή το πολυνομοσχέδιο για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, που περιλαμβάνει διατάξεις και για τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το πολυνομοσχέδιο τέθηκε σε δημόσια τηλε-διαβούλευση, κεκλεισμένων των θυρών για σχετικούς φορείς, οι οποίοι μπορούσαν να εκφέρουν άποψη ηλεκτρονικά μέσω σχολίων. Τελικά ψηφίστηκε τον Ιούνιο, μετά από διήμερη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, και εν μέσω μαζικών κινητοποιήσεων εκπαιδευτικών.
II. Σχετικά με το περιεχόμενο, μέσα από το πολυνομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, αποφασίστηκε η έξωση των καλλιτεχνικών μαθημάτων και των κοινωνικών επιστημών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Φαίνεται πως για το φιλελεύθερο μοντέλο του σχολείου εκείνου που προετοιμάζει τους εργάτες του μέλλοντος, οι τέχνες και η ιστορία των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων δεν πρέπει να τους αφορούν.*
Συγκεκριμένα, για τις όλες τις τάξεις του Γενικού Λυκείου καταργούνται τα μαθήματα των Εικαστικών, Καλλιτεχνική Παιδεία, Ελεύθερο και Γραμμικό σχέδιο, και αντίστοιχα καταργούνται όλα τα μαθήματα Κοινωνικών Επιστημών από τη μέση εκπαίδευση, με εξαίρεση την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή της Γ’ Γυμνάσιου, και την Πολιτική Παιδείας της Α’ Λυκείου. Στη θέση των τελευταίων επανέρχονται τα Λατινικά, και διασαφηνίζεται μάλιστα από βουλευτές της ΝΔ πως το μάθημα της Κοινωνιολογίας πρέπει να εκλείψει, γιατί θεωρείται σοσιαλιστικό ή μάλλον κάνει τα παιδιά αριστερά.
Μια τέτοια κίνηση, πέραν του δεοντολογικού φορτίου, πρακτικά επιβάλλει την επισφάλεια για ένα πλήθος εργαζομένων στην εκπαίδευση, δηλαδή σημαίνει απολύσεις αναπληρωτών που δεν επρόκειτο να επαναπροσληφθούν, αλλά και επίταξη διαθέσιμων και μετακινούμενων εκπαιδευτικών από σχολείο σε σχολείο κι από βαθμίδα σε βαθμίδα. Σημαίνει επίσης πως στερούνται επίσημα οι μαθητές τη δυνατότητα μάθησης στα προηγουμένως πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα του Ελευθέρου και Γραμμικού Σχεδίου στην Γ’ Λυκείου, ώστε να δώσουν εισαγωγικές εξετάσεις στις σχολές Καλών Τεχνών, Αρχιτεκτονικής, Γραφιστικής, Διακόσμησης, Συντήρησης Έργων Τέχνης, Πολυμέσων και όλων των Καλλιτεχνικών Ειδικοτήτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αναγκάζοντάς τους να στραφούν στα ιδιωτικά φροντιστήρια.
Ακόμη, μια διαχρονική αξία επανέρχεται, αυτή της αναβάθμισης του σχολείου μέσω αξιολόγησης. Η δύναμη των αποφάσεων μεταφέρεται ξανά από τους συλλόγους εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων σε απεσταλμένους επιθεωρητάς-ανθρωπάκια του υπουργείου.
ΙII. Σε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο αναφέρεται η Κεραμέως όταν μιλά για εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. Η Υπουργός Παιδείας του 2020, αρχικά επιχείρησε να επαναφέρει τον τίτλο «Διαγωγή και Θρήσκευμα» στα απολυτήρια των μαθητών, κάτι που είχε καταργηθεί το 2017 από τον Κ. Γαβρόγλου, με το επιχείρημα πως χρησιμοποιείτο για να στιγματίσει μαθητές άλλης καταγωγής ή/και θρησκείας, μαθητές με πολιτική δράση, και τελικά να περιθωριοποιήσει όποιον δεν συμμορφωνόταν με τους κανόνες. Ευτυχώς, από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων κρίθηκε πως η αναγραφή της «διαγωγής» των μαθητών στα απολυτήρια παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων, και πως η απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών θα γίνεται απλώς με υπεύθυνη δήλωση των γονέων, χωρίς να απαιτείται επίκληση σε κάποια θρησκευτική συνείδηση, όπως προέβλεπε η εγκύκλιος του υπουργείου.
ΙV. Γνωρίζουμε από πρώτο χέρι ότι η ΝΔ, ως δεξιά κυβέρνηση με νεοφιλελεύθερη ατζέντα, κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει το ιδιωτικό κεφάλαιο, και δεν δίνει δεκάρα για την ποιοτική αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας. Δίχως κανένα πρόσχημα από το υπουργείο προτάθηκε με σχετικό διάταγμα η επαγγελματική ισοδυναμία των ιδιωτικών κολεγίων με τα δημόσια ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, η οποία δεν έγινε δεκτή από το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών. Παράλληλα όμως παγιώθηκε η δυνατότητα κατάληψης μιας θέσης στο Δημόσιο μόνο με την αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλου σπουδών. Στο ίδιο πλαίσιο θεσπίστηκε ένα νέο όργανο, η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), που αντικαθιστά την ΑΔΙΠ (Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση), με αρμοδιότητα τις ιδρύσεις, τις συγχωνεύσεις ή τις καταργήσεις τμημάτων, την κατανομή της χρηματοδότησης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, η διαφάνεια του οποίου έχει ήδη αμφισβητηθεί.
V. Με το ξέσπασμα την πανδημίας εμφανίστηκε στον δημόσιο διάλογο η τηλεκπαίδευση και οι όροι με τους οποίους πρέπει να διεξαχθεί. Λόγω ισχυρών αντιδράσεων, έγιναν οι απαραίτητες τροποποιήσεις, με την αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων να προκρίνει την ηλεκτρονική μάθηση ως μέτρο έκτακτης ανάγκης, χωρίς να είναι δεκτό να γίνεται καταγραφή και βιντεοσκόπηση των διαλέξεων.
Με το πέρας του πρώτου lockdown, τα σχολεία τέθηκαν σε λειτουργία. Το εκπαιδευτικό σύστημα ήταν και παραμένει ανίκανο να διαχειριστεί την κατάσταση με τρόπο που να κεντροβαρίζει στην πρόληψη και προστασία μαθητών και εκπαιδευτικών, πέραν της χρήσης μάσκας και τήρησης αποστάσεων. Ορισμένα αιτήματα που μπήκαν μπροστά μέσα από κινητοποιήσεις των σωματείων των εκπαιδευτικών και των συλλόγων γονέων, αλλά και μέσα από τις καταλήψεις σχολείων από τους μαθητές, περιλάμβαναν τα εξής:
«Μέτρα αποσυμφόρησης των σχολικών αιθουσών – 15 μαθητές ανά τμήμα, μόνιμους μαζικούς διορισμούς δασκάλων και καθηγητών, κανένα εκπαιδευτικό κενό, να λειτουργήσει το ολοήμερο σχολείο, μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στα σχολεία (επαρκές προσωπικό καθαριότητας, μέσα ατομικής προστασίας, αντισηπτικά). Με ευθύνη του Κράτους να μοιραστούν δωρεάν μάσκες σε όλους τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς γιατί σήμερα τις πληρώνουν οι γονείς από την τσέπη τους. Mε ευθύνη του ΕΟΔΥ να γίνονται δωρεάν test σε εκπαιδευτικούς και γονείς σε σχολεία που εντοπίζεται κρούσμα κορωνοϊού».
VI. Σε απάντηση των παραπάνω, στην covid19 εποχή, η στάση του υπουργείου Παιδείας απέναντι στις μαθητικές καταλήψεις φάνηκε να συνάδει με την κεντρική γραμμή της κυβέρνησης: πειθάρχηση, στιγματισμός των απείθαρχων, μεθοδευμένη καταστολή. Η Κεραμέως αποφάσισε να εκβιάσει με απουσίες και αποκλεισμό από τα τηλεμαθήματα όλους όσους συμμετείχαν, με απώτερο στόχο τον εκβιασμό και τον τερματισμό των καταλήψεων.
Πολλά είναι τα περιστατικά που δημοσιοποιήθηκαν σχετικά με τη στάση της άλλης μπάντας εκπαιδευτικών, που πήραν ξεκάθαρη θέση υπέρ της ρουφιανιάς. Στη Θεσσαλονίκη, διευθυντής σε γενικό λύκειο κάλεσε δυο μαθήτριες της Γ’ Λυκείου, τις οποίες θεώρησε ότι πρωτοστάτησαν στην κινητοποίηση, να υπογράψουν δήλωση φρονημάτων. Στα Χανιά, εστάλη επιστολή στην αστυνομία σχετικά με σχολική κατάληψη, και ως απάντηση οι μπάτσοι ζήτησαν στοιχεία μαθητών για να σχηματιστεί δικογραφία. Η Διεύθυνση Γυμνασίου της Κέρκυρας ζήτησε από γονείς να υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση αν συμφωνούν ή όχι με την κατάληψη. Πίσω ρουφιάνοι καθηγητάδες, διευθυντάδες.
VII.Το μαθητικό κίνημα είχε έντονη παρουσία τόσο μέσα από τις καταλήψεις των σχολείων όσο και στον δρόμο. Πάνω από 200 σχολεία τελούσαν υπό κατάληψη μέχρι τις 15 Οκτώβρη, οπότε συγκεντρώθηκαν για το εκπαιδευτικό ζήτημα στο Σύνταγμα χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες μαζί με τους απεργούς εκπαιδευτικούς, τους εργαζόμενους στους δήμους και φυσικά τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία. Τα τσογλάνια της ΕΛΑΣ επιτέθηκαν με δακρυγόνα και σωματική βία σε όσους βρίσκονταν στη συγκέντρωση. Μάλιστα η αστυνομία έψαξε τη τσάντα 14χρονου μαθητή από το Χαλάνδρι, και διαμόρφωσαν εις βάρος του δικογραφία με κατηγορίες κακουργήματος. Κρατήθηκε τέσσερεις μέρες στη ΓΑΔΑ, δικάστηκε χωρίς να δίνεται η δυνατότητα σε κανέναν εκτός από τον δικηγόρο να έχει επαφή μαζί του και τελικά αφέθηκε ελεύθερος. Λίγες μέρες μετά, η μαθητική συγκέντρωση έξω από το Υπουργείο Παιδείας, με αίτημα μέτρα προστασίας και μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τάξη, διαλύθηκε επίσης από τα ΜΑΤ με κυνηγητό των μαθητών μέχρι την είσοδο του mall.
Οι αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων επιδεικνύουν τον αναχρονιστικό χαρακτήρα και τον αυταρχισμό που επιχειρεί να επιβάλει στο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και τη δραματική προσπάθεια που καταβάλλει ως αρμόδια εξουσία για να φιμώσει όσους αντιστέκονται. Ο αγώνας των μαθητών είναι δίκαιος, και είναι από τους ελάχιστους που πάτησαν πόδι στη δεδομένη συγκυρία και στάθηκαν στο ύψος της περίστασης.
Τίποτε δεν τέλειωσε. Απεργίες και καταλήψεις, κοινοί αγώνες μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών.
γκρίνο
*Θυμίζει το εφιαλτικό σκηνικό στο βιβλίο «Θαυμαστός καινούριος κόσμος» του Άλντους Χάξλεϋ, όπου στη δυστοπική κοινωνία του μέλλοντος, η κοινωνία-κράτος πειραματίζεται με τα παιδιά σε ειδικά διαμορφωμένο εργαστήριο «νεοπαυλοβιανού προγραμματισμού». Τα βρέφη της κοινωνικής τάξης Δ δέχονται ισχυρό ηλεκτροσόκ κατά την επαφή τους με χρώματα, βιβλία και λουλούδια, καθώς «ήταν φανερό πως οι άνθρωποι των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων δεν έπρεπε να σπαταλούν τον χρόνο του Συνόλου για βιβλία, και πως υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να διαβάσουν κάτι που να επιδρούσε επικίνδυνα στις προκαθορισμένες αντιδράσεις τους».
