Η έναρξη των εργασιών ενός εκ των μεγαλύτερων -λεγόμενων- αναπτυξιακών έργων της χώρας, αν όχι του μεγαλύτερου (μαζί με αυτό της «αξιοποίησης» του πρώην αερολιμένα του Ελληνικού) βρίσκεται προ τον πυλών. Ο λόγος για τον νέο διεθνές αερολιμένα Καστελίου στην Κρήτη.
Λίγα λόγια για τη μπίζνα
Το εν λόγο έργο βρίσκεται στα σκαριά από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και παρουσιάζεται σαν έργο αιχμής, για την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας του νησιού και έρχεται να αντικαταστήσει το διεθνές αεροδρόμιο του Ηρακλείου, το οποίο -σύμφωνα με τους κάθε λογής αναπτυξιολάγνους- αδυνατεί να καλύψει της ανάγκες των ξενοδόχων της κεντρικής και ανατολικής Κρήτης. Το διευκρινίζουμε αυτό μιας και έχουμε και δεύτερο διεθνές αερολιμένα στο ακρωτήρι Χανίων ο οποίος ξεπουλήθηκε πρόσφατα έναντι πινακίου φακής στην γερμανικών συμφερόντων ΦΡΑΠΟΡΤ (FRAPORT). To 2008 ανακοινώνεται από την τότε κυβέρνηση της ΝΔ η έναρξη τον διαδικασιών για την υλοποίηση του έργου. Από τότε μέχρι σήμερα η λέξη παλινωδία μπορεί να χαρακτηρίσει επαρκώς την διαδικασία, μιας και εν μέσω αντιδράσεων και προσφυγών από τοπικούς φορείς και οικολογικές οργανώσεις, οι μελέτες αναδείχθηκαν ως ανεπαρκείς και οι διαγωνισμοί για την δημοπράτηση του έργου αναβαλλόντουσαν ή δεν είχαν την αναγκαία συμμετοχή επενδυτών. Για μια στιγμή υπήρξε η ελπίδα πως το έργο αυτό θα ακυρωθεί, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε τελικά, αφού τον Μάιο του 2017 ανακοινώνεται από τον Συριζέο υπουργό Χ. Σπίρτζη η ανάθεση του στη σύμπραξη της “Ελληνικών” συμφερόντων ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και της Ινδικής GMR Infrastructure για το ποσό των 480 εκ ευρώ.
Για λόγους συντομίας δεν θα μπούμε στην διαδικασία να αναφερθούμε εκτενώς στην διαδικασία με την οποία τελικά αδειοδοτήθηκε το έργο αυτό, η οποία βρίθει από παρατυπίες, λαμογιές, παραπλάνηση και κοροϊδία (ειδικά των κατοίκων της περιοχής της πεδιάδας). Όποιος θέλει μπορεί να βρει εξαιρετικά εμπεριστατωμένο υλικό για αυτά στην σελίδα (www.opi.org.gr). Αυτό που αξίζει να ειπωθεί σχετικά με το ποιά είναι τα σχέδια της κονόμας είναι το εξής: Το ποσό που κατατέθηκε στην προσφορά είναι το ήμισυ της αρχικής εκτίμησης (850 εκ), το οποίο και πάλι εκτιμάτε πως δεν ήταν αρκετό για την ολοκλήρωση του έργου. Και επειδή το έργο αυτό αποτελεί σύμπραξη δημοσίου (46%) με ιδιώτη, πρακτικά αυτό σημαίνει πως θα ξεκινήσει το έργο και όταν θα έχει φτάσει στη μέση η κατασκευή του τα λεφτά θα έχουν τελειώσει. Έπειτα, το δημόσιο θα καλεστεί να καλύψει τις έξτρα ανάγκες χρηματοδότησης (από δανεικά ή φόρους) για να ολοκληρωθεί το έργο. Στη συνέχεια οι επενδυτές θα τσεπώσουν τα χρήματα από την 37ετή διαχείριση του έργου και όλα μέλι γάλα. Το έργο αυτό το είδαμε να εκτυλίσσεται και με το φράγμα του Αποσελέμη όπου τα λεφτά τα τσέπωσε ο Μπόμπολας.
Λίγα λόγια για την τοπική κοινωνία
Τα μεγάλα έργα προωθούνται γενικά μ’ ένα αφήγημα παραπλανητικό, που τονίζει κάποιες πλευρές και συσκοτίζει άλλες, με σκοπό να επιτευχθεί η κοινωνική συναίνεση. Το αφήγημα αυτό στηρίζεται πάντα στην προκατασκευασμένη εικόνα που έχει κτιστεί μεθοδικά για το ζήτημα της ανάπτυξης.
Βάνα Σφακιανάκη
Εξ αρχής υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις από μερίδα κατοίκων της περιοχής που ανάγκασαν της τοπικές αρχές (δήμο) να τηρήσουν μια αρχικά επιφυλακτική στάση, αν και σε επίπεδο περιφέρειας επικρατούσε ο σύνηθες αναπτυξιακός ενθουσιασμός. Ενθουσιασμός επικρατούσε και σε μεγάλη μερίδα των κατοίκων των γύρω χωριών που συμπεριφέρθηκαν σαν να μην έμαθαν τίποτα από τα παθήματα του παρελθόντος. Τα εκ επιλογής θύματα πίστεψαν για άλλη μια φορά στα λόγια των ταγών τους για παχιές αποζημιώσεις από τις απαλλοτριώσεις, για να φτάσουν στο πρόσφατο παρελθόν στο συμπέρασμα πως «αποδεικνύεται σήμερα ότι διαψευστήκαμε οικτρά και αυτή μας η στάση δεν εκτιμήθηκε, αλλά λήφθηκε σαν αδυναμία, λες και η πολιτεία είναι εχθρός μας»*. Μια άλλη μερίδα κατοίκων φαίνεται να έχουν πειστεί πως τους περιμένει ένα λαμπρό μέλλον με της απολαβές από τον βασικό μισθό που θα παίρνουν ως υπάλληλοι του αεροδρομίου.
Οι αντιστάσεις μέχρι στιγμής περιορίζονται σε κάποιες διαμαρτυρίες και εκδηλώσεις ενημερωτικού χαρακτήρα και οριοθετούνται στα νόμιμα πλαίσια (προσφυγές κτλ).
Λίγα λόγια για τις επιπτώσεις του έργου
Οι επιπτώσεις θα είναι βαρυσήμαντες εξαιτίας της αέριας διασποράς των ρύπων (οξείδια βαρέων μετάλλων κλπ) σε διάφορους τομείς. Σε οικολογικό επίπεδο θα επηρεαστούν αρνητικά ο υδροφόρος ορίζοντας, οι βιοποικιλότητα, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις και φυσικά η φυσιογνωμία της τοπικής κοινωνίας και του τοπίου. Επίσης, θα υποβιβαστεί η ποιότητα της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Αυτά σε ότι αφορά την πεδιάδα.
Αυτό που είναι ακόμη πιο τρομακτικό είναι πως μέσο της χωροθέτησης του αεροδρομίου ανοίγει ο ασκός του Αιόλου για της νοτιο-ανατολικές ακτές του νησιού οι οποίες θα είναι πλέων άμεσα προσβάσιμες σε επενδύσεις μεγάλων τουριστικών κολοσσών. Είναι πολύ πιθανόν να δούμε να καταστρέφεται από την τουριστική λαίλαπα η περιοχή μεταξύ Κερατόκαμπου και Ιεράπετρας. Το αίσχος που διέλυσε τις βόρειες ακτές του νησιού, τόσο σε ότι αφορά το φυσικό τους κάλλος όσο και την κοινωνική τους φυσιογνωμία και συνοχή απειλεί με τον ίδιο τρόπο και μέρος του νότου.
Λίγα λόγια για τον Τουρισμό γενικά
Η Κρήτη θεωρείτε η ναυαρχίδα της τουριστικής βιομηχανίας στην Ελλάδα και όπως όλες οι μορφές βιομηχανίας έχει σαν βασικό στόχο την μεγιστοποίηση της κερδοφορίας αυτών που κατέχουν της υποδομές. Οι μεγιστάνες της βιομηχανίας αυτής, αποκομίζουν μυθικά κέρδη στις πλάτες των εργαζομένων που δουλεύουν με εξοντωτικούς ρυθμούς σε συνθήκες γαλέρας, εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους δίχως έλεος (νερό, ενέργεια), καταστρέφουν παρθένες περιοχές (βλ Κάβο Σίδερο) και δεν χορταίνουν ποτέ. Δεν είναι τυχαίο πως κραυγάζουν συνεχώς πως ο στρατηγικός στόχος τούς είναι η σεζόν να κρατά 365 μέρες τον χρόνο. Το είδος του τουρισμού που προωθείται, καμία σχέση δεν έχει με αειφορία και δεν συμπεριλαμβάνει στο παραμικρό τις υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων του νησιού. Αυτού του είδους την ανάπτυξη πρέπει να την αντιπαλέψουμε με την ίδια αποφασιστικότητα που αυτοί προσπαθούν να την επιβάλλουν. Ο αγώνας ενάντια στις ΒΑΠΕ (βιομηχανικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) προσφέρει πολύτιμες εμπειρίες.
Το επικείμενο έργο είναι μια εξαιρετική αφορμή για όσους αντιλαμβάνονται ως προβληματικά όλα τα παραπάνω, ώστε να διευρυνθεί ο διάλογος και η κινητοποίηση που θα βάλει επί τάπητος όλα αυτά τα ζητήματα στις τοπικές κοινωνίες και στους εργαζόμενους στα τουριστικά θέρετρα, για να μπουν κάποια αναχώματα στην περαιτέρω επέλαση της τουριστικής λαίλαπας, ώστε το μέλλον του τόπου και των κατοίκων του να μην είναι αυτό των υπηρετών σε ένα τεράστιο τσιμεντένιο ξενοδοχείο.
Carpe diem
* Απόσπασμα από πρόσφατη ανακοίνωση φορέων συλλόγων της περιοχής.
