σημειολογική ανάλυση πάνω στη διαχείριση της απεργίας πείνας του Δημήτρη Κουφοντίνα
Ι
Η «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη» ήταν πολιτική οργάνωση που έδρασε στην Ελλάδα από το 1975 ως το 2002. Με καταβολές από τον χώρο του μαρξισμού-λενινισμού και εθνικοαπελευθερωτικές αναφορές, στοχοποίησε μέσα από τις ενέργειές της τη «λούμπεν μεγαλοαστική τάξη (λματ)» της Ελλάδας και το πολιτικό προσωπικό της, όπως και τα πρόσωπα που εισήγαγαν και εξυπηρέτησαν τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων στη χώρα, κυρίως Αμερικάνους και Βρετανούς. Οι εκτελέσεις του αρχιβασανιστή της Χούντας Μάλλιου, εφοπλιστών και βιομήχανων, μεγάλων εκδοτών-δημοσιογράφων, πολιτικών προσώπων, έχαιραν κοινωνικής αποδοχής, που αντίστοιχα αποτύπωσε την κοινωνική νομιμοποίηση της ένοπλης πολιτικής βίας. Αυτή η συνθήκη έθεσε την οργάνωση στο στόχαστρο των αντιτρομοκρατικών επιτελείων, όχι μόνο εντός των συνόρων, αλλά και διεθνώς. Έτσι, ο «αντιτρομοκρατικός» νόμος, που ενσωματώθηκε στο ελληνικό νομικό σύστημα μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους και τον παγκόσμιο «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία», εγκαινιάστηκε με την ευκαιρία της «εξάρθρωσης» της 17Ν. Μάλιστα, η υπόθεση εκδικάστηκε στο εφετείο με τον «αντιτρομοκρατικό» νόμο, ενώ σε πρώτο βαθμό ο νόμος δεν υπήρχε. Μία νομική ακροβασία ώστε να απαντηθεί η ένοπλη επαναστατική αντιβία.
ΙΙ
Ο Δημήτρης Κουφοντίνας είναι πολιτικός κρατούμενος για τη δράση του ως μέλος της 17Ν. Στο βιβλίο του «Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη» περιγράφει την πολιτική του πορεία, τις ημερομηνίες που τον σημάδεψαν, τη συμμετοχή του στην οργάνωση, και τους λόγους που τον οδήγησαν να παραδοθεί στις 5 Σεπτεμβρίου 2002. Ο ίδιος –εύστοχα– έκρινε πως η επαναστατική αξιοπρέπεια και η ιστορία της οργάνωσης που έγινε κτήμα της «λαϊκής συνείδησης» και απολάμβανε τη «μόνιμη νομιμοποίηση» ήταν αυτά που διακυβεύονταν· και παραδόθηκε για να υπερασπιστεί αυτήν ακριβώς τη μνήμη.
ΙΙΙ
Η αγωνιστική στάση του Δημήτρη Κουφοντίνα παραμένει ακέραια και εντός της φυλακής: Ούτε με δηλώσεις μετάνοιας, όπως συνεχώς «ζητείται» η ιδεολογική αποκήρυξη της οργάνωσης και των δράσεών της, κυρίως από τα στελέχη της Δεξιάς – με ενεργή συμμετοχή σε αγώνες και με απεργίες πείνας για καλύτερες και πιο αξιοπρεπείς συνθήκες εγκλεισμού.
Στα υπόγεια των φυλακών Κορυδαλλού, χτίστηκαν ειδικές πτέρυγες για τους συλληφθέντες της Ε.Ο. 17Ν. Εκεί, ο Δημήτρης Κουφοντίνας πέρασε τα 16 από τα 18 χρόνια φυλάκισής του. Δύο χρόνια από αυτά σε απόλυτη απομόνωση, αλλά και χρόνια με συρματόπλεγμα στην οροφή του προαύλιου χώρου, που έκρυβε ακόμη και τον λιγοστό ουρανό. Ακόμη και αυτά, αφαιρέθηκαν μετά από απεργία πείνας.
IV
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως το ελληνικό κράτος έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τον Κουφοντίνα. Η εκδικητικότητα στο πρόσωπό του κινείται σε δύο επίπεδα: Αφενός, στοχεύει τον αγωνιστή Δημήτρη Κουφοντίνα, με την ιστορία, τις μνήμες και τα βιώματα που φέρει, και τη στάση που επιμένει να διατηρεί. Αφετέρου στοχεύει τη σημειολογία των ενεργειών της 17Ν (που συμπυκνώνει ο Δημήτρης Κουφοντίνας) ως τον συμβολισμό που αναδεικνύει και αναδύεται από ακριβώς αυτήν την ιστορία, αυτά τα βιώματα, αυτές τις μνήμες, που έχουν «στοιχειώσει» μια μεγάλη περίοδο της επίσημης ελληνικής ιστορίας, και «απειλούν» να μπολιάσουν τις μελλοντικές αντιστάσεις.
V
Στις 8 Ιανουαρίου 2021, ο Δημήτρης Κουφοντίνας ξεκίνησε απεργία πείνας με αίτημά του τη μεταγωγή στις φυλακές Κορυδαλλού. Είχε προηγηθεί η ψήφιση φωτογραφικής διάταξης, η οποία στην ουσία στερούσε από τον Κουφοντίνα τη δυνατότητα έκτισης ποινής σε αγροτικές φυλακές, και προέβλεπε την μεταφορά του από τις αγροτικές φυλακές Κασσαβέτειας Βόλου στις φυλακές Κορυδαλλού. Αντ’ αυτού, με εντολή της αχυρανθρώπου του Υπουργείου «Προστασίας του Πολίτη» Σ. Νικολάου ως επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής Μεταγωγών, πραγματοποιήθηκε αιφνιδιαστική επιχείρηση-απαγωγή, με αποτέλεσμα ο Κουφοντίνας να μεταχθεί στις φυλακές Δομοκού (υψίστης ασφαλείας) στις 21 Δεκέμβρη 2020, μακριά από οικεία πρόσωπα και συνηγόρους.
VI
Το μέσο της απεργίας πείνας αποτελεί την τελευταία επιλογή του κρατούμενου, που όντας σε καθεστώς αιχμαλωσίας, στερούμενος κάθε άλλη «ελευθερία», θέτει το ίδιο του σώμα ως ανάχωμα και ως πεδίο αγώνα. Η πίεση που ασκεί εντείνεται όσο η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αντίστασης θέτει ένα ερώτημα προς την κοινωνία και «πετάει το μπαλάκι» της ευθύνης στους από πάνω.
VII
Η παράτυπη μεταγωγή του Δημήτρη Κουφοντίνα στον Δομοκό δεν είναι αποκλειστικό προϊόν της εκδικητικότητας στο πρόσωπό του. Το κράτος επιδιώκει να θάψει την επαναστατική πρακτική του παρελθόντος, και να αναδιατυπώσει με πομπώδη τρόπο την υπεροχή του στο παρόν· την ολοκληρωτική επικράτησή του απέναντι σε κάθε υπόνοια αντίστασης στο μέλλον. Μέσα σε μία μικρή παρατυπία στριμώχνονται «δυσανάλογα» μεγάλα διακυβεύματα. Διακυβεύματα που δεν θα εκτίθονταν τόσο ξεκάθαρα, αν ο Δημήτρης Κουφοντίνας δεν επέλεγε να προχωρήσει την απεργία πείνας ως το τέλος.
VIII
Η διαχείριση της απεργίας πείνας αντανακλά τη μετάβαση σε μια νέα εποχή. Το νομικό οπλοστάσιο, το μόνιμο lockdown της πολιτικής ανυπακοής, η διαχείριση των πληθυσμών, οι χιλιάδες προσλήψεις μπάτσων με την παράλληλη δημιουργία ειδικών σωμάτων, η επιτήρηση με διάφορα ψηφιακά μέσα, νέα όπλα των μπάτσων, έρχονται να διαχειριστούν με επιτυχία, ακόμη και τη δολοφονία απεργού πείνας. Η κάμψη του Δημήτρη Κουφοντίνα, η επίσημη και δηλωμένη επιθυμία των κυβερνώντων να οδηγηθεί στον θάνατο, επενδυμένη μάλιστα με ανυπόστατη νομική επιχειρηματολογία, σηματοδοτεί το τέλος του σπουδαιότερου ζωντανού συμβόλου της μεταπολίτευσης. Σηματοδοτεί το βίαιο –από τα πάνω– κλείσιμο ενός πολυετούς κύκλου αγώνων και κοινωνικών αντιστάσεων με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, και το πέρασμα στον ολοκληρωτικό εκσυγχρονισμό.
Η εποχή της αντιεξέγερσης περιλαμβάνει κρατικό αυταρχισμό, με όλο και περισσότερες λειτουργίες της καθημερινής ζωής να φιλτράρονται από τους μπάτσους, επίδειξη της ανωτερότητας και της ασυλίας των κυρίαρχων ως αναντίρρητο κανόνα, άκρατη επέλαση του κεφαλαίου στην κατεύθυνση της σάρωσης των εργατικών συμφερόντων. Είναι η ιστορική ευκαιρία ώστε οι κοινωνικοί συσχετισμοί δυνάμεων να μετατοπιστούν προς όφελος των κυριάρχων κάθε είδους. Μόνο ως τραγική σύμπτωση μπορεί να ειδωθεί το γεγονός πως η απεργία πείνας, που έχει τέτοιο βάθος νοήματος, αλλά ακόμα και δημοκρατικές αναφορές, λαμβάνει χώρα την ίδια στιγμή που η αστυνομία μπαίνει στα πανεπιστήμια, που το ελληνικό κράτος συγκαλύπτει κακοποιητές προερχόμενους από τα σπλάχνα του, ενώ παράλληλα κάνει πρόβες για την απαγόρευση των διαδηλώσεων με πρόφαση τον κορωνοϊό.
IX
Σε αυτή την επιχείρηση, τα media παίζουν τον αναμενόμενο ρόλο τους, αυτόν της «δημοσιογραφικής» αλητείας. Πολιορκούν την κοινωνία με ψέματα, επισημαίνουν εμμονικά τη δράση του Δημήτρη Κουφοντίνα εστιάζοντας στις εκτελέσεις της 17Ν –μάλιστα αποπολιτικοποιώντας τες– ανεξαρτήτως που το αίτημα της απεργίας πείνας είναι εντελώς άσχετο και νομικά προβλεπόμενο. Λασπολογούν τον αγωνιστή, και διαχέουν σε αποπνικτικό βαθμό την κυβερνητική επιχειρηματολογία, νομιμοποιώντας από τη θέση τους το συμβόλαιο θανάτου με το όνομα του Δημήτρη Κουφοντίνα.
X
Αυτό που αποτέλεσε τομή για τα ελληνικά δεδομένα είναι το κύμα λογοκρισίας στα social media, που ήρθε να συμπληρώσει την κυρίαρχη κατευθυνόμενη πληροφόρηση, φιμώνοντας κάθε φωνή που άρθρωνε διαφορετικό λόγο για τον Δημήτρη Κουφοντίνα. Είναι σαφές πως εταιρίες όπως το Facebook ή το Twitter κάποια στιγμή θα προχωρούσαν σε τέτοιες ενέργειες – μην γελιόμαστε, ιδιωτικά συμφέροντα εξυπηρετούν, όχι κάποιο αφηρημένο «γενικό καλό». Φρόντισαν ώστε να προληφθεί η διάχυση οποιασδήποτε αντιθετικής πληροφορίας, και να καταγραφεί εκ νέου μόνο η κρατική αφήγηση. Συγκεκριμένα, η εταιρία που επιλήφθηκε του θέματος, για λογαριασμό των κολοσσών της κοινωνικής δικτύωσης, είναι η παλιά μας γνώριμη για τις εργοδοτικές καφρίλες της, Teleperformance. Καθίσταται και αυτή συνένοχη, μεταξύ πολλών άλλων, για τον βασανισμό και την εξώθηση στον θάνατο του Δημήτρη Κουφοντίνα. Άλλωστε, σε άλλες χώρες, όταν τα πράγματα ήταν έκρυθμα, τα κράτη είχαν τη δυνατότητα να «ρίξουν» εντελώς τα social media.
XI
Ένα άλλο ζήτημα που αναδύεται είναι η κατάσταση εξαίρεσης που αντιμετωπίζει ο Δημήτρης Κουφοντίνας. Το γεγονός πως πεισματικά δεν ικανοποιείται το νόμιμο αίτημά του από τους φανατικούς «θιασώτες της δημοκρατίας» έρχεται να θυμίσει την αντιμετώπιση που επιφυλάσσεται για τις αντιστεκόμενες και τους αντιστεκόμενους. Ταυτόχρονα, αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος του καθεστώτος εξαίρεσης, με την κρατική αυθαιρεσία, όπως αποτυπώθηκε στα νομικά «παραπατήματα» του πρωθυπουργού κάνοντας μοτοκρός στην Πάρνηθα, και γλεντώντας στο τραπέζι στην Ικαρία. Βλέποντάς το βαθύτερα, όλα τα μέτρα «ανάσχεσης» του κορωνοϊού, τα συνεχιζόμενα αυστηρότερα lockdown, οι επιθέσεις μπάτσων σε όποιον ή όποια διαφωνεί μαζί τους είναι στοιχεία της έκφρασης της υπεροχής τους επάνω στους υποτελείς. Η υπέρβαση του δικού τους νομικού πολιτισμού δεν είναι το ζήτημα καθ’ εαυτό (άλλωστε έτσι λειτουργεί η δημοκρατία!). Το ζητούμενο, για αυτή τη δράκα κατσαπλιάδων που είναι στα ηνία του ελληνικού κράτους, είναι να επιδείξει με πυγμή και θράσος αυτό ακριβώς που είναι: καλομαθημένοι αστοί που θα κάνουν ό,τι γουστάρουν, θα χρησιμοποιούν τη νομοθεσία όπως τους βολεύει, και θα επιβάλλουν αυτή τη συνθήκη ως κανονικότητα. Για να θυμούνται οι υποτελείς, όχι μόνο τους καθημερινούς εκβιασμούς και τις υποχωρήσεις που καλούνται να κάνουν, αλλά πως για τα επόμενα χρόνια ο βασικός όρος ζωής τους είναι η ίδια η υποτέλειά τους.
XII
Ο Δημήτρης Κουφοντίνας είχε προχωρήσει σε απεργία πείνας και τον Μάιο του 2019, διεκδικώντας τη συνέχιση των τακτικών αδειών εξόδου από τη φυλακή, που επίσης στερούταν λόγω της πολιτικής του ταυτότητας και στάσης, σε μια περίοδο που ακόμα στη διακυβέρνηση βρισκόταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ομοιότητα εκείνης της απεργίας με την τρέχουσα είναι η κρατική αδιαλλαξία. Είναι δεδομένο πως αυτοί που δράττουν την ευκαιρία να εξαπολύσουν τα πυρά τους από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, επειδή «κόπτονται» για την υγεία του απεργού πείνας, είναι οι ίδιοι που έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη δεινή θέση που βρίσκεται σήμερα ο Δημήτρης Κουφοντίνας – και το γνωρίζουν καλά, ξορκίζοντας το πολιτικό παρελθόν, παρόν και μέλλον του ίδιου. Το κίνημα αλληλεγγύης οφείλει να εγγράψει στη μνήμη του αυτά τα γεγονότα, και να διατηρήσει οξυμένα τα πολιτικά αισθητήριά του, ώστε ο αγώνας του να μην καρπωθεί από την «προοδευτική συμμαχία», μέσα σε αυτό το περιβάλλον κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης. Όσο για τους ανθρωπιστές δημοκράτες της «αριστεράς», καλά θα κάνουν να κρατήσουν τις αποστάσεις τους.
XIΙΙ
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για το πολύμορφο κίνημα αλληλεγγύης που συσπειρώθηκε και δραστηριοποιήθηκε με αφορμή τον αγώνα του Δημήτρη Κουφοντίνα. Καταρχάς, στο εσωτερικό των ελληνικών συνόρων, παρά την απαγόρευση κυκλοφορίας, έχουν γίνει εκατοντάδες συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και ενέργειες άμεσης δράσης. Σε πολλές περιπτώσεις ο επιβεβλημένος φόβος έσπασε, αναδεικνύοντας αφενός το δίκιο του απεργού πείνας και την πολιτική στήριξη στο πρόσωπό του, και αφετέρου το γεγονός πως ακόμα υπό αυτές τις συνθήκες ολοκληρωτικής διαχείρισης της πανδημίας, το κράτος δεν είναι άτρωτο, και επουδενί δεν μπορεί να επιτηρεί και να επιβάλλεται παντού και πάντα. Η επιμονή των συντρόφων και συντροφισσών να καλούν πανελλαδικές ημέρες δράσεων αλληλεγγύης και να κατεβαίνουν σε πορείες στο κέντρο της Αθήνας, παρά τις απαγορεύσεις και τις αστυνομικές επιθέσεις, έδωσε ώθηση σε χιλιάδες άτομα να κατέβουν στον δρόμο σε δεύτερο χρόνο.
Σε αυτό το δυστοπικό περιβάλλον, η επιλογή του κόσμου του αγώνα να επιμείνει να αγωνίζεται συνολικά, να κατεβαίνει στον δρόμο για τον Δ. Κουφοντίνα, για το νομοσχέδιο που αφορά τα πανεπιστήμια, τα γεγονότα που διαδραματίζονται στον χώρο του θεάτρου –και όχι μόνο– συσπειρώνουν μία μαγιά κόσμου που αντιλαμβάνεται την κρίσιμη καμπή που διανύουμε και προετοιμάζεται να αντιπαρατεθεί –με τις δυνάμεις της– με το κρατικό οικοδόμημα.
Κινήσεις αλληλεγγύης έχουν πραγματοποιηθεί και στο εξωτερικό, με παρεμβάσεις και πορείες, καταλήψεις σε ελληνικά προξενεία, επιθέσεις στα αστυνομικά τμήματα κ.ά. Η αλληλεγγύη και η επαναστατική μνήμη δεν έχουν σύνορα…
XΙV
Μια αισιόδοξη νότα για κλείσιμο: Οι χιλιάδες κόσμου να διαδηλώνουν για διαδοχικές μέρες στην Αθήνα εν μέσω «αυστηρού lockdown» πίσω από το πανό «Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη» στέκονται, διεκδικούν, αγωνίζονται, και συνθέτουν έναν πολύ ισχυρό συμβολισμό: Είναι το κομμάτι εκείνο που συνεχίζει να υφαίνει το νήμα των αντιστάσεων και της αγωνιστικής μνήμης, παρά την ολοκληρωτική στροφή του κράτους. Είναι το κομμάτι εκείνο που αποτελεί τη κοινωνική βάση του αντάρτικου, της χρησιμότητας της ένοπλης αντιβίας, της διατήρησης της επαναστατικής προοπτικής.
ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ 17 ΝΟΕΜΒΡΗ
ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΠΡΩΤΑ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ
συντακτική ομάδα Αθήνας | εφημερίδα δρόμου Άπατρις
