«Μένουμε σπίτι, Μένουμε ασφαλείς»
Κι ύστερα ανακαλύψαμε ότι το σπίτι δεν ήταν ασφαλές για όλες. Μέσα στο διάστημα της καραντίνας, οι καταγγελίες στη γραμμή 15900 για την έμφυλη βία αυξήθηκαν σημαντικά, ενώ αντίστοιχα σε διεθνή κλίμακα τα ποσοστά έμφυλης βίας εκτινάχθηκαν. Οι γυναίκες κλείστηκαν σπίτι μαζί με τους κακοποιητές τους, και ο συγχρωτισμός αυτός φάνηκε να επιτείνει το πρόβλημα. Σύμφωνα με την κυρίαρχη αφήγηση, που εκφράστηκε και από την κρατική φωνή, δια στόματος Τσιόδρα, η συνεχής τριβή και ο εγκλεισμός στην καραντίνα προκαλούν εκνευρισμό και προστριβές, με αποτέλεσμα οι άνδρες εν δυνάμει να ξεσπούν στις συντρόφους τους, κάτι που θα μπορούσε να προληφθεί αν κανείς έβγαινε καμιά βόλτα για να ξεδώσει. Αυτή η αφήγηση κρύβει −εκτός από τον έμφυλο χαρακτήρα αυτού του είδους βίας− τη συνυποδήλωση ότι ο περιορισμός στον οικιακό χώρο −και άρα την ιδιωτική σφαίρα− είναι ιδιαίτερα καταπιεστικός για τους άνδρες, καθώς το προνομιακό/φυσικό τους πεδίο είναι η δημόσια σφαίρα. Εν αντιθέσει, το φυσικό πεδίο των γυναικών θεωρείται η ιδιωτική σφαίρα, κι έτσι όχι μόνο δεν γίνεται να καταπιέζονται από τον περιορισμό εντός του σπιτιού, αλλά και οφείλουν −όπως έσπευσαν να υπενθυμίσουν πολλάκις διάφορα άρθρα− να αξιοποιήσουν τον χρόνο της καραντίνας: να γίνουν δημιουργικές, να ασχοληθούν με το νοικοκυριό τους, να μάθουν να μαγειρεύουν καινούργιες συνταγές, να ψυχαγωγήσουν τα παιδιά τους και ταυτόχρονα να παραμείνουν κομψές και όμορφες. Με το κλείσιμο των σχολείων έμεινε άρρητο κι ευκόλως εννοούμενο το ποιες θα αναλάβουν την απασχόληση και την επίβλεψη των παιδιών 24 ώρες το εικοσιτετράωρο στο σπίτι, ακόμα και σε μονογονεϊκές οικογένειες, ακόμα και με τη συνεχή υποχρέωση να εργάζονται από το σπίτι. Εξίσου άρρητο και αόριστο είναι το σε ποιες απευθύνονται οι συμβουλές και οι λεπτομερείς οδηγίες (ακόμα και για το κάθε πότε αλλάζονται τα κλινοσκεπάσματα) για την περίθαλψη ασθενή με covid-19 στο σπίτι, που βρίσκονται στη σελίδα του ΕΟΔΥ και σε διάφορα σάιτ.
Κάπου εδώ, λοιπόν, θα πρέπει να τεθούν τα εξής ερωτήματα: Ποιες έμεναν σπίτι και πριν την καραντίνα, και κατά πόσο ήταν ασφαλείς;
Ο περιορισμός των γυναικών στην ιδιωτική σφαίρα και στο σπίτι εξασφάλιζε −κι εξασφαλίζει− την κοινωνική αναπαραγωγή, παρέχοντας όλα τα απαιτούμενα για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης «ανέξοδα»· ένα νοικοκυριό, γεύματα, καθαρά και ζεστά κρεβάτια για τα μέλη της οικογένειας, συναισθηματική και υλική φροντίδα για τον σύζυγο και όλα τα μέλη της οικογένειας, και φυσικά τη βιολογική αναπαραγωγή. Οι γυναίκες πειθαρχήθηκαν σκληρά προκειμένου να μένουν μαντρωμένες στα σπίτια, ερχόμενες αντιμέτωπες με διαπομπεύσεις, στερήσεις, εξαθλίωση και ποικίλους κινδύνους, απειλές και βία στην περίπτωση που τολμούσαν να βγουν εκεί έξω. Από τη μία η υποτιμημένη γυναικεία εργασία στο σπίτι φυσικοποιήθηκε και κανονικοποιήθηκε, έγινε η υποτιθέμενη «γυναικεία φύση» που ταυτίζεται με τη φροντίδα για τους οικείους, το νοικοκυριό, την οικογένεια, την κατανόηση, την υπομονή, τη στοργή και τη μητρότητα. Από την άλλη, η πειθάρχηση των γυναικών από την πατριαρχία εξακολούθησε, κι εξακολουθεί, στις κρατικές πολιτικές που ρυθμίζουν τα γυναικεία σώματα, στις πράξεις των κακοποιητικών συζύγων και συντρόφων που «ξεσπούν τα νεύρα τους» ή «διαπράττουν εγκλήματα πάθους», καθώς και στην κουλτούρα του βιασμού. Η πατριαρχία και ο μισογυνισμός καθιστούν τόσο την ιδιωτική, όσο και τη δημόσια σφαίρα εν δυνάμει μη ασφαλείς για τις γυναίκες, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο αναστολές και περιφράξεις γύρω από τον έμφυλο ρόλο τους στο σπίτι, διαιωνίζοντας τις έμφυλες διακρίσεις και διαχωρισμούς.
Κρίση και κοινωνική αναπαραγωγή
Η βιοπολιτική διαχείριση της πανδημίας από διάφορα κράτη περιλαμβάνει την υιοθέτηση της καραντίνας και των περιοριστικών μέτρων, χωρίς την παροχή μέριμνας και πρόνοιας για τον πληθυσμό που επιβαρύνεται από το lock down −δηλαδή τα χαμηλότερα και τα υποτιμημένα κοινωνικά στρώματα− και μειώνοντας την όποια πρόσβαση σε πρωτοβάθμια φροντίδα και περίθαλψη. Αυτή η συρρίκνωση της όποιας μορφής «κοινωνικού κράτους» και πόρων, σε συνδυασμό με την υποτίμηση της εργασίας συνολικά και τη γενικότερη νεοφιλελεύθερη διαχείριση της οικονομικής ύφεσης προκαλούν κρίση στην κοινωνική αναπαραγωγή, η οποία με βάση τις προγνώσεις μέλλει να οξυνθεί. Για την κυριαρχία, η λύση σε αυτό το πρόβλημα εναποτίθεται στην οικογένεια, επιφορτίζοντας τις γυναίκες με τη φροντίδα των ασθενών και όσων μελών χρήζουν βοήθειας, επιβάλλοντας ακόμα μεγαλύτερο φορτίο ευθυνών σε σχέση με πριν. Παραδοσιακός θεσμός της πατριαρχίας, η οικογένεια έχει λειτουργήσει σαν όχημα για την κοινωνική αναπαραγωγή και τη φροντίδα, τόσο σε άλλες ιστορικές περιόδους, όσο και κατά την προηγούμενη περίοδο οικονομικής ύφεσης. Και πώς αλλιώς μπορεί να συντελεστεί κάτι τέτοιο παρά μέσα από την πειθάρχηση των γυναικών, τη βίαιη υποτίμηση και την επίθεση στα δικαιώματα τους;
Shoshana
-για την αύξηση της έμφυλης βίας:
-δηλώσεις Τσιόδρα: bit.ly/3dVDYZR
-συμβουλές στην καραντίνα:
-οδηγίες για φροντίδα στο σπίτι:
-κρίση και κοινωνική αναπαραγωγή:
-κρίση και ελληνική οικογένεια: bit.ly/3bxzSVQ
