Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης, οι φυλακές Κορυδαλλού θα μεταφερθούν στον Ασπρόπυργο-Αττικής μέσα στην επόμενη τριετία, και σύμφωνα με τον υπουργό Προ.Πο, Χρυσοχοΐδη, θα υπάρξει σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα στα σωφρονιστικά καταστήματα. Ο υφυπουργός Προ.Πο, Οικονόμου (αρμόδιος για την Αντεγκληματική Πολιτική), το έκανε κάπως πιο συγκεκριμένο, λέγοντας ότι ο σωφρονισμός θα ανατεθεί στον δημόσιο τομέα, ενώ όλα τα υπόλοιπα θα τα αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας.
Τα παραδείγματα του εξωτερικού για τις ιδιωτικές φυλακές, τις συνθήκες που διαμορφώνουν για τους έγκλειστους, και την ποινική διαχείριση του κοινωνικού συνόλου είναι δυστυχώς πολλά και δυσοίωνα για το τι θα επιχειρηθεί να συμβεί και εδώ. Πρόκειται για ένα θέμα που η καλύτερη πληροφόρηση και ανάλυση θα αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την υπεράσπιση των ζωών και των αγώνων μας. Προς το παρόν, να κάνουμε για άλλη μια φορά τη διαπίστωση ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία υπακούει και εξυπηρετεί τους νόμους της αγοράς. Το μόνο κίνητρο και αίτιο για να υπάρξει η όποια επένδυση είναι το κέρδος που θα αποφέρει. Εφευρίσκονται έτσι πεδία κερδοφορίας σε κάθε συνθήκη, θεμιτή ή αθέμιτη, από τη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων μέχρι τη διαχείριση της αιχμαλωσίας ανθρώπων. Η επιδίωξη της εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα στα «κοινά» είναι το κέρδος που θα του αποφέρει αυτό το «θα αναλάβει όλα τα υπόλοιπα, πέραν του σωφρονισμού» που μας εξήγγειλε ο υφυπουργός μέσω των καθεστωτικών μέσων ενημέρωσης.
Μπορούμε να φανταστούμε την ποιότητα της τροφής που θα δίνει η ανάδοχος εταιρεία, τα επίπεδα καθαριότητας και υγιεινής, τα βλαβερά αλλά φθηνά υλικά και την κτηριακή συντήρηση που θα γίνεται, όπως και γενικά τις συνθήκες κράτησης/διαβίωσης των κρατουμένων. Αυτά μπορούμε να τα κάνουμε «εικόνα», όχι απαραίτητα επειδή έχουμε βρεθεί σε συνθήκες εγκλεισμού στα ελληνικά κολαστήρια, αλλά επειδή έχουμε νοσηλευτεί σε κάποιο νοσοκομείο, έχουμε φοιτήσει, υποχρεωτικά, σε κάποιο σχολείο. Η μέθοδος που εφαρμόζεται σε όλα τα παραπάνω είναι η ίδια, σε ένα πιο υβριδικό προς το παρόν μοντέλο, λέγεται ανάθεση έργου, υπερ-εργολαβία, σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
Προς αποφυγή παρερμηνειών, οι αντιστοιχίσεις της κρατικής διαχείρισης πάνω σε διάφορες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, με τον εγκλεισμό, τη φυλακή, τα κέντρα κράτησης μεταναστών κτλ. δεν νομιμοποιούν σε καμία περίπτωση την ύπαρξή τους. Στόχος μας είναι, ασυζητητί, να καταστραφούν οι φυλακές και οι εγκλεισμοί μέσα από την πορεία που χαράζουμε προς την κατάργηση της εκμετάλλευσης και επιβολής, με συνειδησιακό ή φυσικό τρόπο, ανθρώπου από άνθρωπο. Κάθε ώρα όμως εγκλεισμού, εκτός από στέρηση της ελευθερίας, μπορεί να είναι και μια συνθήκη πολύ πιο βασανιστική για την επιβίωση και την προσωπικότητα, και σε αυτό το συνεχές οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε τη θέση μας σε κάθε ευκαιρία.
Με αφορμή λοιπόν τα σχέδια των κυρίαρχων για μια αναβαθμισμένη εκδοχή των κεντρικών φυλακών της χώρας, ας δούμε λίγο την υπάρχουσα κατάσταση και την προϊστορία της, πριν μας πούνε ότι με αυτόν τον τρόπο έρχεται η ανάπτυξη και στις ελληνικές φυλακές.
Ως τοποθεσία ο Κορυδαλλός φαίνεται να επιλέχθηκε λόγω της αραιοκατοικημένης κατάστασης του μέχρι και τη δεκαετία του ’60, και της εγγύτητάς του με τον αστικό ιστό της Αθήνας και του Πειραιά. Συνάμα, η ανέγερση ενός πρότυπου καταστήματος κράτησης θα εξυπηρετούσε να κλείσουν άλλες προϋπάρχουσες φυλακές εντός της Αθήνας (ενδεικτικά να αναφέρουμε τις φυλακές Αβέρωφ που κατεδαφίστηκαν το 1971, και στη θέση τους τώρα βρίσκεται το εφετείο Αθηνών, και τις φυλακές Καλλιθέας που πρωτολειτούργησαν στη ναζιστική κατοχή και κλείσαν το 1965). Το σχέδιο για το κατάστημα κράτησης Κορυδαλλού, του οποίου η ανέγερση ξεκίνησε το 1961 και ολοκληρώθηκε το 1967, είχε θα λέγαμε το ίδιο σκεπτικό με το τωρινό για την τοποθεσία του Ασπρόπυργου. Εκεί που δεν είχε σχεδόν τίποτα πριν από εξήντα χρόνια, ήταν μια καλή περίπτωση να γίνουν πρότυπες φυλακές χωρητικότητας εξακοσίων τροφίμων -σημείο που θα επανέλθουμε παρακάτω- και εκεί που δεν έχει, ακόμα, απλωθεί η μητρόπολη, φανταζόμαστε ότι θα ξεπηδήσουν άλλες πρότυπες εγκαταστάσεις βασισμένες σε κάποιο πρότυπο που επιτάσσει η εποχή, μπορεί δηλαδή να είναι eco-friendly (ας είναι τουλάχιστον από βιο-διασπώμενα υλικά).
Το γεωγραφικό στίγμα του εγκλεισμού είναι ένα λεπτό ζήτημα. Το γεγονός ότι το κράτος και η κοινωνική, ταξική διαστρωμάτωση «θάβουν» κάποιους ανθρώπους ζωντανούς είναι η ουσία του ζητήματος. Μία από τις παραμέτρους της εκδικητικότητας και της τιμωρητικής φυσιογνωμίας της πολιτείας είναι ο αποκλεισμός του φυλακισμένου από τη συναναστροφή του, όποια κι αν είναι αυτή, με συγγενείς, συντρόφους, συνηγόρους. Αυτό το τελευταίο εφαρμόζεται πρωτίστως μέσω της χιλιομετρικής απόστασης του φυλακισμένου και των ανθρώπων του. Άλλωστε είναι γνωστή, και στην Ελλάδα, η κρατική τακτική της διασποράς κρατουμένων με μεταγωγές σε απομακρυσμένα σημεία της επικράτειας, κόβοντας τους φυσικούς δεσμούς μεταξύ κρατουμένων, και δυσχεραίνοντας την επαφή με τους έξω. Παρόλα αυτά, ο Ασπρόπυργος υπάγεται στο «Υπόλοιπο Αττικής», και η αξιοποίησή του είναι θέμα χρόνου και ρυθμών ανάπτυξης. Η μεταφορά των φυλακών από τον Κορυδαλλό στον Ασπρόπυργο, και φυσικά μαζί με αυτές του συνόλου των κρατουμένων, προβάλλεται ως αναγκαιότητα χώρου για τα «υγιή» και «παραγωγικά» κομμάτια της κοινωνίας (οι φυλακές πλέον είναι περικυκλωμένες από σχολεία, εμπορικά καταστήματα, γυμναστήρια, κατοικίες), και όχι προσπάθεια για περισσότερη απομόνωση των εγκλείστων, αν και στο εδώ και στο τώρα η εμπειρία μας διδάσκει ότι πρώτα θα λειτουργήσει η φυλακή και μετά θα υπάρξει στάση λεωφορείου για την πρόσβαση των επισκεπτών σε αυτή.
Η υποδομή της φυλακής και ο αριθμός των φυλακισμένων είναι ένα ίσως ακόμα πιο σημαντικό ζήτημα από την τοποθεσία της, και σίγουρα αν αυτά τα δύο μπούνε κάτω από το ίδιο πρίσμα, τότε ο καθένας και η καθεμία θα οδηγηθούν σε κάποια συμπεράσματα για την κοινωνία αναφορικά με την πρόοδο, τον έλεγχο, τις απειλές που δέχεται και πώς το κράτος αποφασίζει στο όνομα της προστασίας της. Επιστρέφοντας στο τρανταχτό παράδειγμα των φυλακών Κορυδαλλού, η χρονιά που ξεκίνησε να λειτουργεί η φυλακή συνέπεσε με τη χούντα των συνταγματαρχών, η συμβολή των οποίων ήταν η δημιουργία και γυναικείας πτέρυγας. Ο σχεδιασμός αφορούσε εξακόσια κελιά που θα στέγαζαν ισάριθμους τροφίμους. Ατομικά κελιά δηλαδή που θα περιελάμβαναν γραφείο, νιπτήρα, λουτήρα, κατατετμημένα σε πέντε ακτίνες. Αυτή τη στιγμή ο αριθμός των εγκλείστων στον Κορυδαλλό υπολογίζεται στους δύο χιλιάδες τετρακόσιους, και είναι πολλές δεκαετίες πλέον που τα κελιά έχουν τρία με τέσσερα κρεβάτια με ράντζα ή κουκέτες κτλ. Ένας από τους κρατούμενους που πέρασε από την Α’ ακτίνα του Κορυδαλλού πριν από δέκα και πλέον χρόνια είναι ο Β. Παλαιοκώστας, που στο βιβλίο του «Μια φυσιολογική ζωή/Δράσεις και αποδράσεις ενός επικηρυγμένου» καταδεικνύει την καρδιά του προβλήματος της ποινικής και σωφρονιστικής πολιτικής κατά το πέρασμά του, και παρατηρεί:
«Αργά το απόγευμα βρέθηκα στο κατώφλι της Α’ ακτίνας να με καλωσορίζει η πολύ γνώριμη αίσθηση και μυρουδιά μιας άρρωστης ατμόσφαιρας μαζικού εγκλεισμού. Στα εκατόν πενήντα κελιά που ο δικτάτορας Παπαδόπουλος κατασκεύασε με προδιαγραφές εγκατάστασης ενός κρατουμένου σε κάθε κελί, οι επικαλούμενοι τα δημοκρατικά ιδεώδη μεταπολιτευτικοί εθνοπατέρες τσουβάλιαζαν πεντακόσιους κρατούμενους. Πώς γίνεται μια ελεύθερη δημοκρατία να έχει υπερδιπλάσιους φυλακισμένους απ’ ότι ένα στυγνό δικτατορικό καθεστώς; […] Γιατί χρειάζεται εχθρούς για να συντηρηθεί. Και τους εφευρίσκει στην εγκληματικότητα και δη στην μικροεγκληματικότητα». (σελ.326)
Κρατώντας όλα τα παραπάνω ως παρακαταθήκη να επανέλθουμε κλείνοντας στην κατάσταση που επιχειρείται να διαμορφωθεί. Η κυβέρνηση της Ν.Δ είναι γνωστό και αποδεδειγμένο ότι πουλάει δόγματα τύπου «νόμος και τάξη», «μηδενική ενοχή» κλπ. Το πώς, σε ποιούς και με τι κριτήρια αυτά εφαρμόζονται, μας δείχνει την υποκρισία που είναι η δεύτερη φύση της αστικής δημοκρατίας. Ήδη από τον Ιούλιο που μας πέρασε, τον ίδιο μήνα δηλαδή που άλλαξε η εξουσία διαχειριστές, με δημοκρατικό τρόπο οι «διαρροές» στα καθεστωτικά μέσα κάνουν λόγο για την μεταφορά των φυλακών Κορυδαλλού, όπως και για άλλα πιο άμεσα εφαρμόσιμα μέτρα. Ο σχεδιασμός για την χωρητικότητα της νέας φυλακής είναι να μπορεί να κρατά έγκλειστους δύο με δυόμιση χιλιάδες ανθρώπους. Όσοι είναι περίπου, όπως προείπαμε, οι κρατούμενοι παράτυπα και σε κακές συνθήκες στον ήδη υπερκορεσμένο Κορυδαλλό, τόσους θέλουν να χωράει και η καινούργια φυλακή, που έτσι κι αλλιώς η λειτουργία της θα ανατεθεί σε ιδιώτες· και φυσικά όσο πιο πολύ πελατεία έχει το κατάστημα κράτησης, τόσο πιο πολύ θα προσελκύσει νέους επενδυτές. Η μπίζνα του εγκλεισμού ανθρώπων έχει τεράστια περιθώρια κέρδους με νόμιμους, ημι-νόμιμους και παράνομους τρόπους. Δουλεύει καλύτερα όταν οι φυλακές είναι γεμάτες, οι συνθήκες κράτησης κάκιστες και οι συνειδήσεις ναρκωμένες. Με πραγματικά δεδομένα, οι ελληνικές φυλακές είναι γεμάτες από τοξικοεξαρτημένους, από μετανάστες απλά χωρίς χαρτιά, από ρομά που είναι μέσα για μικροπαραβατικότητα, από ανθρώπους ξεχασμένους που δεν τους είπε κανείς ότι δικαιούνται αποφυλάκιση, ή δεν ξέρουν πώς να κάνουν αίτηση αποφυλάκισης. Σε πολύ μικρότερο βαθμό ποσοτικά, αλλά έχει μεγάλη σημασία ως φαινόμενο, είναι το γέμισμα των φυλακών και με προφυλακισμένους πρώτα για τις ιδέες τους, και μετέπειτα για τις ενέργειες που τους καταλογίζονται. Όλοι αυτοί βγάζουν εξοντωτικές ποινές σε σχέση με τα αδικήματα που έχουν καταδικαστεί. Ο πληθυσμός των φυλακισμένων, άρα και των ανθρωποφυλάκων, και ο αριθμός των φυλακών, πρέπει να είναι μεγάλοι, και αυτή είναι δουλειά του αστυνομο-δικαστικού συστήματος που και το ίδιο χρωστάει την επιβίωσή του στο έγκλημα, στον εγκληματία και στο εγκληματικό φαινόμενο. Μια διαπίστωση που σίγουρα θα κάναν πρώτοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι. Η πολιτεία, όπως καταλαβαίνουμε, δεν έχει πρόβλημα με τον αριθμό των ανθρώπων που θα έχει φυλακισμένους, όσο με το πού θα τους βάλει. Μέρος της απάντησης σε αυτό το ερώτημα αναμένεται να δώσει μια καινούργια φυλακή στη ευρύτερη περιοχή της Δράμας (χωριό Νικηφόρος), που θα ολοκληρωθεί αρχές του 2020, και θα είναι χωρητικότητας εξακοσίων με εφτακοσίων θέσεων στέρησης της ελευθερίας. Αυτό το καινούργιο κατάστημα που σχεδόν ολοκλήρωσε η κυβέρνηση Συριζα θα δώσει δουλειά σε 258 ανθρώπους. Αυτοί οι τελευταίοι θα συμπεριλαμβάνονται στην προκήρυξη που θα κάνει το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για 639 θέσεις εργασίας σε φυλακές. Έτσι κι αλλιώς η ύπαρξη της φυλακής δίνει ψωμί σε πολλά επαγγέλματα με πρώτο αυτό του εργάτη που τη χτίζει. Όσον αφορά τα μέτρα που λένε ότι θα ληφθούν σε πρώτο χρόνο, ένα από αυτά είναι οι υπόδικοι κρατούμενοι, που στην πλειοψηφία τους δικάζονται στην Αττική, να μην μεταφέρονται στον Κορυδαλλό και σε κελιά, αλλά στο Μεταγωγών που έχει κρατητήρια. Για υποθέσεις που έχουν πάνω από μία δικασίμους, αυτό συνεπάγεται την παραμονή κρατουμένων σε χώρους που υπάρχουν για κράτηση κάποιων ωρών ή λίγων ημερών. Ένα άλλο μέτρο είναι η τοποθέτηση συσκευών jammers, πρώτα στον Κορυδαλλό, που η χρήση τους είναι να κάνουν ανέφικτη τη σύνδεση κινητών συσκευών με τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας μέσω της δημιουργίας ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. Αυτά τα μέτρα, τα μικρά και τα μεγάλα, μένει να εφαρμοστούν, και εκεί είναι πάντα το στοίχημα, στο κατά πόσο δηλαδή, αρχικά τουλάχιστον, κρατούμενοι με αγωνιστική και αξιοπρεπή στάση θα υπερασπιστούν κεκτημένα (θεσμοθετημένα ή μη, δεν μας ενδιαφέρει) με συλλογικούς αγώνες ή και με ατομικές διεκδικήσεις που «ανοίγουν τον δρόμο» και σε άλλους. Η ποιότητα μιας κοινωνίας κρίνεται και από τις φυλακές που λειτουργεί, και αυτό αφορά εξίσου όλους εμάς που είμαστε εκτός των τειχών, όσους δεν ξεχνάνε τους αιχμαλώτους του εκάστοτε καθεστώτος, άρα και τον ίδιο τον αγώνα. Και να μην ξεχνάμε το πολύ αναγκαίο: μπουρλότο και φωτιά σε όλα τα κελιά.
ανίδεος
