Αυτή είναι η ιστορία δύο πολύ διαφορετικών εθνών-κρατών. Αυτή είναι η ιστορία της Ελλάδας και της Σουηδίας μέσα από το πρίσμα της συμμετοχής τους (Ελλάδα) και της εκκρεμούς ένταξης (Σουηδία) αντίστοιχα στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Στο τέλος της ημέρας, είναι μια πολύ συνηθισμένη ιστορία κυριαρχίας, εκμετάλλευσης, πολέμου, αίματος και κέρδους. Η σύγκριση και η συσχέτιση δύο εξαιρετικά διαφορετικών κρατικών παραδειγμάτων (η Ελλάδα αντιπροσωπεύει τον φτωχό παγκόσμιο νότο, ενώ η Σουηδία αποτελεί πρότυπο ενός εύπορου Μπρέτον Γουντς, μεταπολεμικού, δυτικού κράτους), σε σχέση με μια σημαντική διεθνή στρατιωτική συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ είναι χρήσιμη. Μπορεί να μας δώσει πολύτιμες εξηγήσεις και συμπεράσματα για τις τρέχουσες γεωπολιτικές και διακρατικές συγκρούσεις, καθώς και για το μέλλον του παγκόσμιου καπιταλισμού. Ολοκληρώνουμε αυτή την ιστορία με τα πολιτικά μας προτάγματα.
ΝΑΤΟ: μια διατλαντική συμμαχία τρόμου
Αρχικά, το ΝΑΤΟ αποτελούσε μια πολιτική συμμαχία, αλλά μετά τον πόλεμο στην Κορέα τη δεκαετία του 1950, εξελίχθηκε σε μια στρατιωτική δομή με επικεφαλής τις ΗΠΑ. Ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου υποχρεώνει όλα τα μέλη του να μοιράζονται τους κινδύνους, τις ευθύνες και τα προνόμια ενός συστήματος συλλογικής άμυνας – μια ιδέα που βρίσκεται στο επίκεντρο της συμμαχίας. Ο πρωταρχικός στόχος της Συνθήκης ήταν να δημιουργούσε μια συμφωνία αμοιβαίας βοήθειας για να αντιμετώπιζε «τον κίνδυνο η Σοβιετική Ένωση να επεκτείνει τον έλεγχό της στην Ανατολική Ευρώπη και σε άλλα μέρη της ηπείρου». Οι ενέργειες του ΝΑΤΟ στόχευαν να εμποδίσουν τη σοβιετική παρέμβαση στη δυτική οικονομική και πολιτική σφαίρα συμφερόντων, και να δημιουργήσουν μια πολιτική και στρατιωτική ένωση κρατών, με ισχυρή την επιρροή των ΗΠΑ, και ενοποιημένη υπό τα δυτικά ηγεμονικά πολιτικά δόγματα (νεοφιλελευθερισμός, πραγματική πολιτική, εθνική κυριαρχία, κοινοβουλευτισμός και συλλογική άμυνα).
Τον Ιούνιο του 2021 το ΝΑΤΟ δημοσίευσε την έκθεση «ΝΑΤΟ 2030», η οποία περιγράφει «μια φιλόδοξη ατζέντα για να διασφαλίσει ότι το ΝΑΤΟ παραμένει έτοιμο, ισχυρό και ενωμένο για μια νέα εποχή παγκόσμιου ανταγωνισμού […]. Το ΝΑΤΟ πρέπει να υιοθετήσει μια πιο παγκόσμια προσέγγιση για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων στην ασφάλεια του Ατλαντικού». Παραδόξως, η «Ατλαντική ασφάλεια» του ΝΑΤΟ αναφέρεται στις μέρες μας στην Κίνα, μια χώρα που όλοι γνωρίζουμε ότι βρίσκεται δίπλα στον Ειρηνικό Ωκεανό. Κατά τη διάρκεια αυτής της ασταθούς, επιθετικής και πολωμένης παγκόσμιας κατάστασης, η Σουηδία αποφάσισε να σπάσει την προσχηματική «ουδετερότητά» της, και να υποβάλει αίτηση για ένταξη. Η αίτηση της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στη σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Ας επικεντρωθούμε όμως στο ελληνικό και σουηδικό κράτος.
Ελλάδα: το εθνικιστικό ασχημόπαπο… που παραμένει άσχημο!
Η Ελλάδα, ως σύνορο της Ε.Ε. αλλά και λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, έχει σταθερά ένα από τα υψηλότερα επίπεδα ΑΕΠ για στρατιωτικό εξοπλισμό στον κόσμο. Ακόμη και κατά την περίοδο της έντονης παγκόσμιας συστημικής οικονομικής κρίσης την περίοδο 2008-2012, η οποία είχε πολύ ισχυρό αντίκτυπο στην Ελλάδα, η προμήθεια και η αναβάθμιση των στρατιωτικών υποδομών δεν επηρεάστηκαν. Επιπρόσθετο ρόλο για την αιτιολόγηση αυτών των δαπανών, εκτός από τις υπερεθνικές συμμαχίες στις οποίες συμμετέχει το ελληνικό κράτος, έπαιξε και ο ανταγωνισμός με τη γειτονική Τουρκία, μεταξύ άλλων, για την κυριαρχία στο Αιγαίο. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην εντατικοποίηση των προσπαθειών για κοινωνική αποδοχή του ρόλου του στρατού, και στο χτίσιμο μιας εικόνας που κρύβει τη βαρβαρότητα αυτού του μηχανισμού. Για παράδειγμα, η σύνδεση του στρατού με τα πανεπιστήμια είναι πιο εμφανής από ποτέ. Η χρηματοδότηση ερευνητικών έργων και η εκπόνηση μελετών που ενισχύουν την ανάπτυξη νέων στρατιωτικών τεχνολογιών ελέγχου στην ελληνική επικράτεια, απεικονίζονται από την κρατική προπαγάνδα ως υποστήριξη της ακαδημαϊκής έρευνας και της αγοράς γενικότερα.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ συνεχίζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες (μέλος από το 1952), και τα αποτυπώματα αυτής της ένταξης είναι πολύ εμφανή. Έμμεσα αλλά και άμεσα, το ελληνικό κράτος συμμετείχε και συμμετέχει στην αιματοχυσία σε όλο τον πλανήτη. Ο αριθμός των βάσεων του ΝΑΤΟ που βρίσκονται εντός της ελληνικής επικράτειας, εκτός από την αναβάθμισή τους (σε τέτοιο σημείο που κάποιες μπορούν να «φιλοξενήσουν» πυρηνικές κεφαλές), αυξάνεται σημαντικά. Οι διακρατικές ασκήσεις στρατιωτικής εκπαίδευσης πραγματοποιούνται με εντατικούς ρυθμούς, διαφημίζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και στοχεύουν στην ενίσχυση του γενικότερου κλίματος εθνικής ανάτασης και ενότητας.
Σουηδία: η κοκκινοσκουφίτσα που παντρεύτηκε τον λύκο (ΝΑΤΟ)
Το σουηδικό κράτος και το κεφάλαιο έχουν κερδίσει ιστορικά τεράστια χρηματικά ποσά μέσω της παραγωγής όπλων. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η σουηδική βιομηχανία όπλων ανθεί καθώς η σουηδική κυβέρνηση στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας. Μόνο οι πωλήσεις της Saab (μία από τις κύριες αμυντικές βιομηχανίες στη Σουηδία) αναμένεται να αυξηθούν κατά 15% το 2023. Ταυτόχρονα, τα αφεντικά της αμυντικής βιομηχανίας στη Σουηδία ασκούν πιέσεις για τη μεταρρύθμιση των αυστηρών νόμων της χώρας για τις εξαγωγές του στρατιωτικού υλικού, ώστε να βοηθήσουν τις τοπικές εταιρείες να αποκομίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από την επικείμενη ένταξη του σκανδιναβικού κράτους στο ΝΑΤΟ. Η μακροχρόνια λεγόμενη σουηδική ουδετερότητα, η προσχηματική μη ευθυγράμμιση, καθώς και το σουηδικό «κριτήριο δημοκρατίας» για τη χορήγηση αδειών εξαγωγής όπλων «ξεχάστηκαν» από το σουηδικό κράτος προκειμένου να είναι εφικτή η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Οι μηχανές παράγωγης εθνικής ενότητας δουλεύουν εντατικά για να γίνει αποδεκτό το σουηδικό κράτος στη ζεστασιά της οικογένειας του ΝΑΤΟ. Από τη μια πλευρά, το σουηδικό κράτος προσπαθεί να λειτουργήσει ως κάποιου είδους πρωταθλητής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στη διεθνή σκηνή, ενώ από την άλλη εκτελεί τα θελήματα της βιομηχανίας όπλων, αγοράζοντας από αυτήν, και υποστηρίζοντας τις εξαγωγές των προϊόντων της.
Η σουηδική βιομηχανία όπλων, με τις Saab και Bofors στην πρώτη γραμμή, έχει ανθίσει με μετοχές που αυξάνονται κατακόρυφα σε αξία και είναι επικερδής με τον πόλεμο και το αίσθημα της ανασφάλειας – ποιος θα το φανταζόταν… Αυτή η βιομηχανία, που βγάζει χρήματα από τον πόνο και τον θάνατο των ανθρώπων, δυναμώνει οικονομικά μόνο από τις συγκρούσεις των κρατών και με τις φιλοδοξίες του σουηδικού κράτους για το ΝΑΤΟ. Με τη μορφή ενός αυξημένου στρατιωτικού προϋπολογισμού τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ (κατευθυντήρια γραμμή εντός του ΝΑΤΟ), τα γρανάζια του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος λειτουργούν όλο και πιο ξεκάθαρα. Η δίψα του σουηδικού κράτους για ένταξη στο ΝΑΤΟ έφερε έναν αυξημένο στρατιωτικό προϋπολογισμό, οδηγώντας σε περισσότερα χρήματα στα ταμεία της βιομηχανίας όπλων, που με τη σειρά του σημαίνει περισσότερα όπλα και τελικά ανθρώπινο πόνο. Οι άνθρωποι πεθαίνουν και τα κέρδη του καπιταλισμού παραμένουν σταθερά.
Η θέση μας για τον μιλιταρισμό (ελληνικός, σουηδικός, διεθνής), η ένταξή μας στον στρατό, είτε είναι εθνικός, είτε επαγγελματικός, είτε υπερεθνικός, είναι ξεκάθαρη: Δεν θα γίνουμε ποτέ γρανάζια στους ενδοκυριαρχικούς ανταγωνισμούς τους, δεν έχουμε καμία διαμάχη με αυτούς που απλά ζουν στην άλλη πλευρά οποιουδήποτε κρατικού συνόρου ή με αυτούς που εκμεταλλεύονται και καταπιέζονται από τα κράτη και το κεφάλαιο παγκοσμίως.
Ανασφαλής «ασφάλεια» για πολλούς, εξασφαλισμένα χρήματα για λίγους
Εσωτερικά, η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, καθώς και η εκκρεμής σουηδική αίτηση στο ΝΑΤΟ παρουσιάζονται και από τα δύο κράτη και σχεδόν όλο το πολιτικό φάσμα ως εγγύηση για την ασφάλεια των πολιτών και του κράτους. Η ηγεμονική αφήγηση για την ασφάλεια κυριαρχείται από τον αυξανόμενο μιλιταρισμό και τα κέρδη για τη βιομηχανία όπλων.
Δεν έχουμε καμία σχέση με αυτά τα σχέδια. Ούτε τα συμφέροντα του ελληνικού και του σουηδικού κράτους, ούτε ο διεθνής καπιταλισμός μάς αντιπροσωπεύουν, ούτε νοιάζονται για την ασφάλεια ή την ευημερία μας. Η σημασία των διακρατικών συμμαχιών για την ασφάλειά μας είναι ασήμαντη για εμάς. Κανένα κράτος δεν είναι ασφαλές για εμάς. Η ασφάλειά μας έγκειται στην αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια και την άμεση υποστήριξη του ενός στον άλλον. Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου μεταξύ εθνών-κρατών ή όταν σχηματίζεται μια διακρατική συμμαχία, είναι το συμφέρον και η ασφάλεια της βιομηχανίας όπλων, του κατασκευαστικού κλάδου (που αποκομίζει κέρδη από την ανοικοδόμηση των καταστροφών) και των κυρίαρχων που προστατεύεται και διασφαλίζεται. Η ψευδαίσθηση της εθνικής ενότητας εγκαθιδρύει την κοινωνική ειρήνη για την άρχουσα τάξη, θέτει εκτός οπτικής τις ταξικές διαφορές, και εξασφαλίζει οικονομικά και πολιτικά κέρδη για την ελίτ.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ δείχνει με υλικό και συμβολικό τρόπο ότι το σουηδικό και το ελληνικό κράτος επιθυμούν να συμμετάσχουν από μια πιο αναβαθμισμένη θέση στο παγκόσμιο παιχνίδι εξουσίας, και να εξασφαλίσουν κέρδη, σφαίρες επιρροής και ανεμπόδιστη γη για καπιταλιστική δραστηριότητα. Αλλά είμαστε εμείς που βιώνουμε και υποφέρουμε από τις συνέπειες, είτε με αίμα είτε με τον εξαναγκασμό μας σε μετανάστευση, είτε με φτώχεια. Την ίδια στιγμή που η Σουηδία κάνει αίτηση στο ΝΑΤΟ και η Ελλάδα παρέχει στο ΝΑΤΟ έδαφος για στρατιωτικές βάσεις, ο πληθωρισμός εκτοξεύεται και τα εισοδήματά μας εξαφανίζονται για άλλη μια φορά. Ακόμη και στη Ρωσία και την Ουκρανία, οι μη προνομιούχοι είναι αυτοί που πληρώνουν τον πόλεμο. Ακόμη και οι κυρώσεις κατά του ρωσικού κράτους επηρεάζουν τους απλούς ανθρώπους και όχι τη ρωσική πολιτική και οικονομική ελίτ. Οι υπόλοιποι από εμάς πρέπει να πληρώσουμε για την αύξηση των τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και της βενζίνης. Αυτό εννοούν με τον όρο «ασφάλεια».
Διανύοντας το 2023, η πραγματικότητα σε κάθε επίπεδο της ζωής μας γίνεται όλο και πιο αφόρητη οδηγώντας σε μια αδιάκοπη φτωχοποίηση. Μέσα σε μια δεκαετία συνεχόμενων κρίσεων (οικονομικών, υγειονομικών, πολιτικών, ενεργειακών, κλιματικών), οι καταστάσεις «έκτακτης ανάγκης» είναι πλέον μια μόνιμη «νέα» κανονικότητα: Πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, οικονομική αστάθεια, συναγερμός για την υγεία, διακρατικές συγκρούσεις, αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση, ενεργειακές κρίσεις, ελλείψεις τροφίμων, διαχείριση «ανεπιθύμητων πληθυσμών» κ.λπ.
Στη νέα κανονικότητα που μας επιβάλλουν τα κράτη και τα αφεντικά, καλούμαστε να πληρώσουμε το κόστος αυτών των κρίσεων για να «επανεκκινήσει» η οικονομία και να επανέλθει η «ανάπτυξη». Καλούμαστε να σώσουμε τράπεζες και ενεργειακούς κολοσσούς από τη χρεοκοπία, να στηρίξουμε την παραγωγή και τις αγορές, να αγκαλιάσουμε τις πωλήσεις όπλων μαζικής καταστροφής στο όνομα της οικονομικής και γεωπολιτικής σταθερότητας. Καλούμαστε να στηρίξουμε την επιβίωση ενός συστήματος που μας εκμεταλλεύεται και μας καταπιέζει τόσο σε περιόδους ανάπτυξης όσο και σε περιόδους κρίσης.
Για τη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης, το ελληνικό και το σουηδικό κράτος εφαρμόζουν φιλανθρωπικές πολιτικές (π.χ. κάρτα καυσίμων, επιδοτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας). Ακόμη και με το δόλωμα της «κοινωνικής πρόνοιας», ο ιστορικός ρόλος του κράτους είναι –ανεξαρτήτου κυβέρνησης– να εκμεταλλεύεται, να καταπιέζει και να καταστέλλει κάθε πιθανή απειλή για αυτό. Γι’ αυτό στεκόμαστε απέναντι σε δεξιούς και αριστερούς διαχειριστές, και στη λογική της εκπροσώπησης μέσω εκλογών. Καμία μεταρρύθμιση του υπάρχοντος δεν μπορεί να λειτουργήσει ως απελευθερωτική δύναμη για τους μη προνομιούχους.
Αντιμιλιταρισμός σημαίνει…
Δεν υπάρχει τίποτα που να ενώνει τους εκμεταλλευτές και τους καταπιεστές, όποια εθνότητα κι αν έχουν, με τους εκμεταλλευόμενους και τους καταπιεσμένους. Αντίθετα, όλα μας χωρίζουν, η ταξική μας θέση, η ικανότητα και οι τρόποι επιβίωσης, το γεγονός ότι για εμάς η προοπτική να καταστρέψουμε τον υπάρχοντα κόσμο και να χτίσουμε έναν άλλο τρόπο ζωής είναι η μόνη θετική και ελπιδοφόρα πολιτική προοπτική. Δεν ξεχνάμε ότι «ο πόλεμος είναι η προέκταση της πολιτικής με άλλα μέσα». Η ένοπλη σύγκρουση είναι συνέπεια διαφόρων άλλων συγκρούσεων που έχουν ήδη συμβεί (οικονομική, πολιτική, εθνικιστική προπαγάνδα). Γι’ αυτό δεν υπάρχει πλευρά σε κανέναν διακρατικό πόλεμο να υπερασπιστούμε, και δεν αναγνωρίζουμε κανένα κράτος που αυτοαποκαλείται θύμα το οποίο πρέπει να υποστηρίξουμε.
Γι’ αυτό παλεύουμε σε καιρούς «ειρήνης» και πολέμου, ενάντια σε κάθε κράτος και κάθε μορφή καταπίεσης και εκμετάλλευσης, χωρίς καμία υποταγή στην εθνική ενότητα, χωρίς ανάθεση σε αριστερούς ή δεξιούς «σωτήρες». Αρνούμαστε να υπηρετούμε στους στρατούς τους, πολεμάμε ενάντια στον στρατό και την πολεμική βιομηχανία. Σαμποτάρουμε τις πολεμικές προετοιμασίες και τους εθνικούς πολέμους. Αρνούμαστε να αλληλοσκοτωθούμε για τα συμφέροντα του κεφαλαίου και τη δόξα οποιουδήποτε εθνικού κράτους. Δείχνουμε την αλληλεγγύη μας σε όλους τους αντιρρησίες συνείδησης και ολικούς αρνητές στράτευσης. Συνεχίζουμε τους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες, ενάντια στον μιλιταρισμό, την καταστροφή της φύσης, την πατριαρχία, μέχρι την ολική απελευθέρωση.
Αναρχική συλλογικότητα Södra Klubben (Σουηδία)
sodraklubben@riseup.net/sodraklubben.noblogs.org
Αναρχική συλλογικότητα Acte (Ελλάδα)
acte@riseup.net/acte.espivblogs.net
