Στην Τήνο υπάρχει μία ανεμογεννήτρια με άδεια λειτουργίας από το 1999. Σε φάση άδειας παραγωγής βρίσκονται 4 αιολικοί σταθμοί συμφερόντων ΔΕΗ και Κοπελούζου, ενώ σε φάση άδειας εγκατάστασης βρίσκεται ένας αιολικός σταθμός της Ενεργειακής Κυκλάδων Ε.Π.Ε. Οι 17 απορριπτικές αποφάσεις για άλλους αιολικούς σταθμούς είναι ενδεικτικές της επιθετικότητας των επενδυτών προμηνύοντας την έλευση περισσότερων αιολικών σταθμών πόσο μάλλον μετά το νέο περιβαλλοντοκτόνο νομοσχέδιο (στοιχεία ΡΑΕ, 13/11/20).
Ο αιολικός σταθμός της «Ενεργειακής Κυκλάδων Ε.Π.Ε.» βρίσκεται στη θέση Πράσσα, Πολέμου Κάμπος πάνω από τα χωριά Υστέρνια και Καρδιανή. «Θα» αποτελείται από 3 ανεμογεννήτριες ύψους πυλώνα 45 μέτρων, συνολικού ύψους μαζί με τα πτερύγια περίπου 70 μέτρων. Τα άλλα 4 έργα που βρίσκονται στάδιο αδειοδότησης είναι πολύ μεγαλύτερου μεγέθους (ξεπερνάνε τα 100μ ύψος).
Το 2001 αγοράζεται η έκταση από ιδιώτη και το 2004 αρχίζει η διάνοιξη δρόμων με θετική γνωμοδότηση του τότε Δήμου Εξωμβούργου. Αυτό είναι και το μοναδικό έγγραφο που επικαλείται ο επενδυτής μέχρι και σήμερα για να αποδείξει την αποδοχή του από την τοπική κοινωνία. Από τότε ακολουθούν πλήθος μεθοδεύσεων, χορτολιβαδικών άρα δασικών χαρακτηρισμών ώστε να υπάρξει δικαίωμα πρόσβασης μέσα από δημοτική έκταση η οποία οδηγεί στο οικόπεδο του επιχειρηματία. Παρά τις αντιδράσεις και τις νομικές εγκλίσεις ξεκινούν εκ νέου χωματουργικά έργα και διανοίξεις δρόμων. Τον Ιανουάριο του 2019, ενώ η περίφραξη της δημοτικής έκτασης μυστηριωδώς καταστρέφεται, μηχανήματα περνούν από μέσα ξεκινώντας χωματουργικές εργασίες. Ξεκινάει δικαστικός αγώνας του Δήμου σχετικά με την χρήση της περιουσίας του από την εταιρία που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το καλοκαίρι του 2019 οι κάτοικοι υπογράφουν ψήφισμα για την τοποθέτηση εμποδίου μέσα στην δημοτική έκταση. Το δημοτικό συμβούλιο το ψηφίζει ομόφωνα και τοποθετεί φορτηγό, πράξη για την οποία διώκεται δικαστικά.
Το κίνημα
H αντίδραση του τηνιακού λαού έχει αποτρέψει την ολοκλήρωση του έργου έως σήμερα. Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες των κατοίκων υπήρξαν πάντα επιτυχείς εμποδίζοντας υλικά, μπετά και μηχανήματα να περάσουν. Οι μόνες δύο φορές που δεν καταφέραμε να αποτρέψουμε το έργο ήταν επί απαγόρευσης κυκλοφορίας λόγω καραντίνας στις 24 Απριλίου του 2020 –σκυροδέτηση πρώτης βάσης– και στις 20 Μαϊου 2020 όταν συλλήφθηκαν 9 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότερα από τα ΜΑΤ στο βουνό – σκυροδέτηση δεύτερης βάσης. Στην βιομηχανία των διώξεων έρχεται να προστεθεί η αυθαίρετη και περιέργως νόμιμη απαγόρευση κυκλοφορίας (ασχέτως κορονοϊου – 20/05 και 10/9 2020), οι προανακρίσεις πολιτών από το λιμεναρχείο για την παρεμπόδιση αποβίβασης μπετονιέρων στο λιμάνι τον Δεκέμβριο του 2019, ενώ σήμερα η εταιρεία διώκει και ζητά αποζημίωση 330.000 ευρώ από 100 κατοίκους. Εκκρεμεί μέχρι και σήμερα η σκυροδέτηση της τρίτης βάσης.
Η αντίσταση και η μαζικότητα είναι πρωτοφανείς για το νησί. Μία αυθόρμητη νεοσύστατη συνέλευση πολιτών με δράσεις ενημέρωσης, σε σύνδεση με αντιαιολικά κινήματα αλλού στην Ελλάδα και άσκηση πίεσης στην τοπική αυτοδιοίκηση κατάφερε να σχηματίσει έναν πυρήνα αγώνα που στο συλλαλητήριο του Νοεμβρίου του 2020 έφτασε να αριθμεί πάνω από 1000 άτομα. Οι ομόφωνες αποφάσεις σε κάθε δημοτικό συμβούλιο, η συμμετοχή του συνόλου σχεδόν των συλλόγων και φορέων του νησιού, οι απεργίες των επαγγελματιών, οι συνεχείς προσφυγές στην δικαιοσύνη εναντίων των έργων, οι ενημερωτικές ημερίδες σε χωριά, οι ημερίδες με ομιλητές ειδικούς κι επιστήμονες, η αδιάλειπτη και σθεναρή παρουσία στο βουνό, η διαπαραταξιακή ομόνοια και η σύμπραξη με τις δημοτικές και περιφερειακές αρχές είναι οι τρόποι αντίστασης. Μέχρι τώρα ο αγώνας είναι επιτυχημένος χάρη στον συνδυασμό θεσμικής-νομικής και ακτιβιστικής δράσης και τη διατήρηση της ενότητας της τοπικής κοινωνίας.
Η αντίδραση άλλοτε φουντώνει και άλλοτε καταλαγιάζει αλλά το κίνημα είναι πάντα παρόν.
Δεν υπάρχει μερίδα του κόσμου που να υποστηρίζει εμφανώς την επένδυση. Μετρημένοι στα δάχτυλα ενός χεριού είναι οι ντόπιοι συνεργάτες του επενδυτή.
Η εταιρία άκαρπα ακόμη προσπαθεί με κάθε μέσο να χτίσει φιλικές σχέσεις με την τοπική κοινωνία, εκτυπώνοντας (ψευδή) ενημερωτικά φυλλάδια, διοργανώνοντας (κλειστές) ενημερωτικές εκδηλώσεις, ενώ μέτοχοι προσπαθούν να εισχωρήσουν (πλαγίως και ανεπιτυχώς) στα στέκια μας και φτάνουν στο σημείο να παρίστανται και να μας προκαλούν γελοία (παίζοντας Rammstein σε ντουντούκα ή ανεμίζοντας παιδικά ανεμομυλάκια) στα μπλόκα και τις διαμαρτυρίες μας. *
Κρατική καταστολή
Εκτός από τον Δήμο Τήνου και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η Πολιτεία, οι κρατικοί φορείς και η αστυνομία υποστηρίζουν την εταιρία ενώ στρέφονται εναντίον του κινήματος είτε σε θεσμικό επίπεδο είτε σε κατασταλτικό. Ο νόμος είναι με το μέρος τους. Πολύ απλό παράδειγμα θα ήταν το «Περιβαλλοντικό» νομοσχέδιο. Πολύ αισθητό παράδειγμα για όλες και όλους εμάς όμως είναι το να ανεβαίνουμε στο βουνό και να ερχόμαστε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι με μπετονιέρες, πρέσσες και ΜΑΤ που μας χτυπούν, μας συλλαμβάνουν και μας απαγορεύουν την κυκλοφορία περήφανα υπερασπιζόμενοι το έργο ενός ιδιώτη. Το κράτος τάσσεται με τον επιχειρηματία και όχι με τους πολίτες. Είναι η ρητορική της πράσινης ενέργειας που έρχεται να ταυτίσει το δημόσιο με το ιδιωτικό συμφέρον. Η ρητορική αυτή μοιάζει περισσότερο με παραμύθι και η ταύτιση ψευδής. Και να γιατί:
Επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις παρεμβάσεων τέτοιας κλίμακας γίνονται ορατές και αισθητές στην Τοπική κοινωνία αλλά και στην λεγόμενη «κρατική οικονομία». Θα επιλέξουμε μερικά μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα αρνητικών επιπτώσεων σε τοπική κι εθνική κλίμακα.
Oι ανεμογεννήτριες στις Κυκλάδες απειλούν την επιβίωση των κατοίκων. Σε καμία περίπτωση δεν δημιουργούν νέες μόνιμες θέσεις εργασίας. Η οικονομία των Κυκλάδων –(καλώς ή) κακώς– βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον τριτογενή τομέα παραγωγής, βλ. τουρισμό. Η παρουσία των ανεμογεννητριών με την οπτική και την ακουστική όχληση που επιφέρουν, απωθούν τους τουρίστες που καταφθάνουν δελεασμένοι από την κυκλαδίτικη carte-postale, ή όσους διατηρούν εξοχικό στο νησί. Όταν διαταράσσεται η ροή μιας κορυφογραμμής λογικό να κλονιστεί όμως και ο ηπιότερος εναλλακτικός φυσιολατρικός τουρισμός.
Ο πρωτογενής τομέας παραγωγής, ήδη εξαντλημένος από την ανεξέλεγκτη «ανάπτυξη», δέχεται περαιτέρω χτυπήματα με την απομάκρυνση της μέλισσας λόγω των ηχητικών κυμάτων, και την αλλαγή του μικροκλίματος με συνεπακόλουθα στην κτηνοτροφία και τις καλλιέργειες. Η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου δεν έχει όρια και κτηματομεσιτικούς χαρακτηρισμούς. Απλώνεται από άκρη σ’ άκρη του νησιού με τις ξερολιθιές-αναβαθμίδες, τα κελιά, τους ανεμόμυλους, δεν αρμόζει να βεβηλώνεται με δρόμους, μεταλλικές περιφράξεις, καλώδια και πυλώνες. Οι πύργοι και τα ταπεινά (φοβούμενα τον αέρα) κελιά, δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής, μετά από εκατοντάδες χρόνια σκιάζονται από μεταλλικούς πύργους και γιγάντια φτερά. Η αλλοτρίωση της αισθητικής του τοπίου δεν είναι απλά ζήτημα εμφάνισης. Το νησί μετατρέπεται από χώρο κατοίκησης σε χώρο παροχής υπηρεσιών.
Η εξάρτηση των Α/Γ από νέα εργοστάσια, σημαίνει την απώλεια της κρατικής ενεργειακής αυτάρκειας με τις γεωπολιτικές συνέπειες που ενέχει κάτι τέτοιο. Μόνο ένα εργοστάσιο αερίου έχει την ικανότητα να ισορροπήσει στο δίκτυο την αυξομείωση τάσης που συμβαίνει λόγω της στοχαστικότητας των Α/Γ. **
Το στάδιο του έργου και η αντίδραση σήμερα
Αυτή τη στιγμή η εταιρεία έχει ζητήσει άδεια διέλευσης των οχημάτων που θα μεταφέρουν τα μέρη των ανεμμογεννητριών. Έχει λάβει την σχετική άδεια από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για τους δρόμους που βρίσκονται στη δικαιοδοσία της, αλλά δεν έχει λάβει την αντίστοιχη άδεια από την Υπηρεσία του Δήμου Τήνου. Προσπαθούμε θεσμικά να αποδείξουμε πως τα μηχανήματα και τα οχήματα αυτά είναι τέτοιου μεγέθους και βάρους που θα προκαλέσουν ζημιές από όπου περάσουν.
Η αντίδραση άλλοτε φουντώνει και άλλοτε καταλαγιάζει αλλά το κίνημα είναι πάντα παρόν.
Δεν υπάρχει μερίδα του κόσμου που να υποστηρίζει εμφανώς την επένδυση. Μετρημένοι στα δάχτυλα ενός χεριού είναι οι ντόπιοι συνεργάτες του επενδυτή.
Επίλογος
Η νίκη του κινήματος είναι η ίδια η ύπαρξη του. Το αν θα μπουν ή όχι τρία σίδερα δεν μπορεί να σβήσει τις συντροφικές μας σχέσεις ούτε τα πεδία πολιτικής δράσης που έχουν δημιουργηθεί. Φαινόμενα ελπιδοφόρα σε ένα νησιωτικό επαρχιακό περιβάλλον με ελάχιστη παράδοση σε πολιτική αντίσταση. (Σε μία παρένθεση να αναφερθούμε ανεπαρκώς στον πολυετή θεσμικό αγώνα των κατοίκων από το 1995, που το 2008 πέτυχε την αποξήλωση των πυλώνων υψηλής τάσης της ΔΕΗ) .
Δεν αγωνιζόμαστε για το τσιφλίκι μας. Δε θέλουμε να «πάνε αλλού». Ο τόπος δεν μας ανήκει. Εμείς ανήκουμε σ’ αυτόν. Η λέξη κλειδί για την κατανόηση της αντίδρασής μας είναι η κλίμακα.
Η κλίμακα στην πολιτική και στην οικονομία:
Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε κυβερνητικό επίπεδο ενώ η τοπική αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια και Δήμος) έχουν μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα.
Το δίκτυο ηλεκτροδότησης όπως στήνεται είναι τεράστιας κλίμακας δημιουργώντας πυραμιδικές σχέσεις εξουσίας στο διάβα του.
Κάθε φορά που απελπιζόμαστε, κάθε φορά που ξεχνάμε πως δεν έχουν μπει, κάθε φορά που μετριόμαστε και μοιάζουμε λίγοι, κάθε φορά μα κάθε φορά μια μικρή νίκη έρχεται να μας θυμίσει πως … «Δεν θα μπούνε!».* Ιδιαίτερης προσοχής ως προς την μεθόδευση του αγώνα χρήζει το επεισόδιο της 10ης Σεπτεμβρίου 2020. Τότε για δεύτερη φορά απαγορεύεται η κυκλοφορία με ανακοίνωση της ΕΛΑΣ σε μέρος του κεντρικού οδικού δικτύου της Τήνου (!!). Το μέτρο αφενός θυμίζει στρατηγικές κορονοϊού ή/και χούντας αφετέρου σοκάρει με την αυθαιρεσία του. Απαντήσαμε αιφνιδιαστικά και για ακόμη μια φορά μπλοκάραμε την σκυροδέτηση παρά τις ενισχυμένες αστυνομικές δυναμεις.
(Αξημέρωτα συσπειρωνόμαστε στην είσοδο της μονάδας μπετόν από όπου θα εκκινούσαν οι μπετονιέρες. Εκεί αφενός δεν απαγορεύεται η κυκλοφορία αφετέρου επειδή είναι ιδιωτικός χώρος η αστυνομία δεν είχε δικαιοδοσία παραμόνο εάν έκανε μήνυση ο ιδιοκτήτης της εταιρείας μπετόν, κάτι που δεν συνέβη).
**Καποια ακόμη δεδομένα και επιπτώσεις που δεν ξέρουμε αν είναι απαραίτητο και πώς να συντάξουμε.
Η ΔΕΗ υποχρεούται να αγοράζει όλο το παραγόμενο ρεύμα από τις ΑΠΕ.
Τα συνοδά έργα προκαλούν και αυτά ανάλογες καταστροφές (πλημμύρες, κατολισθήσεις) βλ. Κεφαλονιά, Καρδίτσα. Συμπληρωματικά σημειώνεται οτι μετά το περας της ζωής τους, καμία εταιρία δεν έχει αποσύρει τα κουφάρια από τα βουνά, (δεν ανακυκλώνονται).
