Το πανεπιστήμιο αποτελούσε ανέκαθεν πεδίο μάχης μεταξύ της κυριαρχίας, των αφηγημάτων της, και του ανταγωνιστικού κινήματος. Ο ρόλος της «ανώτατης εκπαίδευσης» αποσκοπούσε πάντοτε στην θεσμική οριοθέτηση της γνώσης και στην κοινωνική αναπαραγωγή. Στον ύστερο πλέον καπιταλισμό κύριος γνώμονας της εκπαίδευσης και των παράγωγων της: έρευνα, είναι τα συμφέροντα της αγοράς. Ωστόσο σε κάθε εποχή γεννιόντουσαν στα σπλάχνα του απείθαρχες υπάρξεις απολίτιστες για το πολιτισμό της εξουσίας. Φωνές αντίστασης που απαλλοτρίωναν χρόνο, χώρο και γνώση μετατρέποντας τη στέρφα γη του ακαδημαϊκού ασύλου σε εύφορο έδαφος ριζοσπαστικοποίησης, ανατρεπτικής δράσης και έκφρασης. Η δημοκρατία, λοιπόν, νομοθετεί εκ νέου και αναγγέλλει την επερχόμενη εκστρατεία της.
Από την κατάργηση του ασύλου το ’19 μέχρι την ψήφιση του νόμου 4777 τον περσινό Φλεβάρη -εν μέσω καθεστώτος έκτακτης ανάγκης- το κράτος διεύρυνε σημαντικά το νομικό οπλοστάσιό του, έτσι ώστε να ριχτεί πιο (από)φασιστικά στη μάχη. Μη έχοντας αποσπάσει αρκετή κοινωνική συναίνεση γύρω απ’ τις επιταγές του και με τα αφηγήματα περί ανομίας μπαγιατεμένα δεν υπολόγισε σωστά το πώς αυτή η μάχη έμελλε να δοθεί.
Στιγμές και απόπειρες στρατοπέδευσης μπάτσων στο ΑΠΘ
22/02/2021: Αποτυχημένη απόπειρα εκκένωσης της ολιγόωρης τότε και πολυήμερης τελικά κατάληψης πρυτανείας, με ασύστολη καταστολή και 31 συλλήψεις.
11/03/2021: Εισβολή επίδειξης ισχύος στην πρυτανεία, κατόπιν ανακοίνωσης λήξης της κατάληψης, με 16 συλλήψεις. Περιφρούρηση της πρυτανείας από ΜΑΤ για μερικές μέρες.
7-8/06/2021: Lock-out του campus από Ζήτα και ΜΑΤ με σύγκρουση-σπάσιμο του αποκλεισμού και αντανακλαστική πορεία στο κέντρο της πόλης.
10/12/2021: Επιχείρηση χαρτογράφησης από γκρουπ ασφαλιτών στη ΣΘΕ και εκδίωξή τους με πυροσβεστήρες και συνθήματα
31/12/2021: Εκκένωση της κατάληψης «Στέκι στο Βιολογικό» και περιφρούρηση από μπάτσους πέριξ της ΣΘΕ με lock-out της ημέρες τον διακοπών.
12/01/2022: Εκκένωση της νέας κατάληψης πίσω απ’ το Χημικό με 15 συλλήψεις.
18-20/04/2022: Έναρξη εργασιών οικοδόμησης στο γκρεμισμένο Βιολογικό και στρατοπέδευση διμοιριών στο στενό του στεκιού, αλλά και γενικά πέριξ της ΣΘΕ μέσα κι έξω από το campus. Συγκρούσεις και εκδίωξη των μπάτσων, με 2 συλλήψεις.
26-30/04/2022: Περιφρούρηση των εργασιών στο Βιολογικό από διμοιρίες μέσα, έξω και πέριξ, αποχώρηση των μπάτσων με το τέλος της βάρδιας των εργατών.
10/05/2022: Επιστροφή των μπάτσων για περιφρούρηση των εργασιών (έπειτα από το γκρέμισμα της «βιβλιοθήκης» στις 07/05), με σύγκρουση, χημικά μέσα στο κτήριο της ΣΘΕ, 1 σύλληψη και αποχώρηση των ένστολων.
11/05/2022: Περιφρούρηση των εργασιών από μπάτσους, παραμονή μέχρι το τέλος της βάρδιας των εργατών.
25/05/2022 – ??/??/20??: Επιστροφή των μπάτσων και επίσημη πλέον εγκατάστασή τους με 24ώρη στρατοπέδευση στο σημείο και πέριξ αυτού, μέχρι το ολικό χτίσιμο της βιβλιοθήκης. Στο διάστημα αυτό μεσολαβούν συγκρούσεις πρωί και βράδυ, πρωθυπουργικά διαγγέλματα, συλλήψεις, σπασμένα δόντια και ανοιγμένα κεφάλια γύρω απ’ το επίμαχο σημείο.
Γενικότερα πέρα απ’ την ακριβή κατάθεση των γεγονότων υπάρχουν ορισμένες συνιστώσες που ίσχυαν καθ’ όλη τη διάρκεια, όπως τα άτυπα lock-out και οι έλεγχοι στις εισόδους που κάποτε εξελίσσονταν σε προσαγωγές προσωπικού σταμπαρίσματος. Κοσμητείες και Πρυτανεία δε σταμάτησαν να βγάζουν ανακοινώσεις που είτε αναπαρήγαγαν μικροαστικά διχαστικά δίπολα: «Ή με τις βαριοπούλες ή με τις βιβλιοθήκες», είτε «καταδίκαζαν» αόριστα τη βία πλημμυρίζοντας το ματωμένο campus με κροκοδείλια δάκρυα. Περιττό να αναφέρουμε πως το κέντρο από τότε είναι ασφυκτικά μπατσοκρατούμενο με όλες τις ομάδες ακροβολισμένες γύρω απ’ το ΑΠΘ και τις κεντρικές αρτηρίες περιπολούμενες όλο το εικοσιτετράωρο, την ίδια στιγμή που διμοιρίες κατασκηνώνουν γύρω απ’ τα μπάζα, πλάι από δυο κουρδισμένες αύρες.
Γιατί σ’ αυτή τη γειτονιά;
Ο αγώνας σχετικά με τα πανεπιστήμια αλλά και οι επάλξεις αναμέτρησης με την εξουσία βρήκαν γόνιμο έδαφος ν’ ανθίσουν στη Θεσσαλονίκη για συγκεκριμένους λόγους. Ένας γενικότερος -και διαχρονικής αξιοποίησης από μεριάς κινημάτων- είναι η πολεοδομία της, που τοποθετεί το campus και συνεπώς τις κοινότητες αγώνα στο κέντρο της πόλης. Ειδικότερα ίσως είναι η δυναμική του α/α χώρου και η διεξαγωγή ακηδεμόνευτων αγώνων στα φοιτητικά που υποσχέθηκαν από νωρίς ότι θα σταθούν απέναντι στην εκπαιδευτική αναδιάρθρωση και στη συνολική υποδούλωση της εποχής, χτυπώντας άμεσα από τη μέρα ψήφισης του νόμου 4777 στις 10/02/2021 με σύγκρουση στο Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, με κατάληψη της Πρυτανείας 12 μέρες μετά, ορθώνοντας αναχώματα στα πλάνα της κυριαρχίας, με πολύμηνες καταλήψεις σχολών και τακτικές συγκρουσιακές πορείες.
Συστατικό στοιχείο του κινήματος που ακόμη αντιστέκεται αποτέλεσε εξαρχής η πολυμορφία σε περιεχόμενα και μέσα. Οι αναλύσεις και οι γεφυρώσεις αγώνων ξεκινώντας από τα πανεπιστήμια έφτασαν ως την πατριαρχία, τους πολιτικούς κρατούμενους, τις μάχες των υγειονομικών και τα εργασιακά, ενώ τα εργαλεία που αξιοποιήθηκαν κυμαίνονταν από φοιτητικούς συλλόγους και σχήματα, μέχρι ανοιχτές συνελεύσεις και συνωμοτικές επιθέσεις. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα του αγώνα είναι που ανάγκασαν το Χρυσοχοΐδη να επισκεφτεί έκτακτα την πόλη της Θεσσαλονίκης στις 08/03/2021, ενώ η κατάληψη πρυτανείας ακόμη έτρεχε, ώστε να συνεδριάσει με την ακαδημαϊκή και αστυνομική διοίκηση της πόλης. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν άφησαν περιθώριο στην εξουσία να κηρύττει μελλοντικές υποσχέσεις καταστολής, αλλά την ανάγκασαν να επιχειρήσει επανειλημμένα με σημείο αναφοράς τον αγώνα που τρέχει στα πανεπιστήμια. Πράγμα που, εξάλλου, αποδεικνύεται από καθεστωτικές εξομολογήσεις: «Το σχέδιο «βιβλιοθήκη» της ΕΛ.ΑΣ. στη Θεσσαλονίκη, η πρώτη δοκιμαστική εμφάνιση της πανεπιστημιακής αστυνομίας…». Αντί για την προβλεπόμενη Ο.Π.Π.Ι., λοιπόν, το έργο της πανεπιστημιακής αστυνομίας έκτακτα αναλαμβάνουν ΜΑΤ, αύρες και κάθε λογής κατασταλτικό σώμα.
Όλα αυτά δε γίνονται και λέγονται σ’ ένα πνεύμα κοντόθωρα φοιτητικό ή αντιμπατσικό. Ο ρόλος των πανεπιστημιόμπατσων, και συνολικά του νόμου 4777 κι αυτών που έπονται (πανεπιστήμιο 2030, νέος νόμος-πλαίσιο), είναι να επισφραγίσουν και να περιφρουρήσουν την εκπαιδευτική αναδιάρθρωση. Όσο ο ίδιος ο καπιταλισμός αποδιαρθρώνεται το κράτος αναζητά νέες πλουτοπαραγωγικές πηγές και τις βρίσκει στο πανεπιστήμιο, το οποίο μετατρέπεται σε τεχνοκρατικό φρούριο που θα είναι ικανό να επιτελεί τις διαταγές του μέσω σωμάτων καταστολής, μέσω παραγωγής συστημάτων παρακολούθησης και έρευνας για ΝΑΤΟ, υπουργείο άμυνας, όπως και για οποιαδήποτε ιδιωτική εταιρεία επιθυμεί να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της.
Ο αντίκτυπος των παραπάνω φυσικά δεν περιορίζεται στη «μόρφωση», στην ποιότητα και την προσβασιμότητα αυτής. Η ζωή γίνεται μαριονέτα στα χέρια των κυρίαρχων, όταν οι εστίες καταρρέουν, η λέσχη λιγοστεύει και πετάει μερίδες, τα ακαδημαϊκά συγγράμματα γλυκοκοιτάνε τις τσέπες μας. Αυτά προφανώς δεν είναι προβλήματα αποκλειστικά του «φοιτητικού κόσμου», αλλά εντάσσονται στη συνολική εξαθλίωση της ύπαρξης, στην περαιτέρω φτωχοποίηση των καταπιεσμένων, στη μετακύλιση της καπιταλιστικής κρίσης και του χρέους της εις βάρος της κοινωνικής βάσης. Γι’ αυτό και οι αγώνες δεν είναι απομονωμένα «φοιτητικοί», αλλά επιδιώκουν και κάποτε καταφέρνουν να συλλογικοποιούνται με άλλες φωνές αντίστασης.
Σινιάλο
Τα γεγονότα του ΑΠΘ -όπως κάθε αγώνας για αξιοπρέπεια, αγώνας με αρνήσεις, στερήσεις και απόλαυση- δε θα μπορούσαν ποτέ να χωρέσουν σ’ ένα έντυπο. Οι διόπτρες των δημοσιογράφων στέκουν δίπλα απ’ τα πιστόλια των ένστολων και καταγράφουν μία-μία τις κινήσεις, οι απόπειρες αυτές να εγκλωβίσουν τους αγωνες μας στην οικουμενική εκκλησιά του θεάματος -το ιντερνέτ- είναι μάταιες μιας και η αντίσταση δεν χωράει στα εικονικά κελιά τους. Ελάχιστοι πομποί αντιπληροφόρησης τοποθετούν το σώμα τους ανάμεσα στις πέτρες, τα χημικά και τις φλόγες, λειτουργώντας ως ασπίδα σε στιγμές που οι μπάτσοι καταστέλλουν εκτός σχεδίου και μέτρου. Πολλές φορές αποτελούν και οι πομποί αυτοί στόχο για τους αφηνιασμένους κομιστές της τάξης. Τους ευχαριστούμε που παίρνουν τη θολούρα απ’ την ατμόσφαιρα και κρύβουνε τα μούτρα μας.
Στέλνουμε σινιάλο σε όσα αντιστέκονται μέσα κι έξω απ’ τα πανεπιστήμια. Μπορεί ο πόλεμος να ξεκίνησε στο βορρά, μα τα μέτωπα πληθαίνουν, ας φροντίσουμε γι’ αυτό. Σίγουρα το μέλλον επιφυλάσσει πολλές «βιβλιοθήκες». Η υποταγή βρίσκει την αφορμή της στη σιωπηρή μελέτη της αποστείρωσης, γίνεται πέπλο που πλακώνει τους πλανεμένους, γίνεται σάβανο για τη συνείδηση και κόκκινο χαλί για τους καλοαναθρεμμένους καριερίστες. Στο τέλος -ανάμεσα σε κρότους και ουρλιαχτά- θα ακούγεται μόνο η μαγευτική μουσική της εξέγερσης.
Από τις επάλξεις της Θεσσαλονίκης
