Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι να αναδείξει το τι συμβαίνει στη Λευκίμμη με αφορμή τη λειτουργία του ΧΥΤΑ, τον αγώνα που ξεκίνησε ενάντια στη δημιουργία του, το πού βρίσκεται τώρα η κατάσταση και ποιες προοπτικές διακρίνουμε στον αγώνα.
Αρχικά οφείλουμε να πούμε ότι η προσπάθεια διάνοιξης ΧΥΤΑ στη Λευκίμμη δεν είναι τωρινό φαινόμενο αλλά πάει πίσω στον χρόνο. Η προσπάθεια είχε ξεκινήσει ήδη από το 2008. Μια προσπάθεια, η οποία τότε δεν είχε τελεσφορήσει, καθώς προσέκρουσε στη σθεναρή αντίσταση και τους μαχητικούς αγώνες τόσο των κατοίκων της Λευκίμμης όσο και του αλληλέγγυου κινήματος. Αγώνες που συμπεριελάμβαναν μια ποικιλία στο παλμαρέ τους, από πορείες και συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής, μέχρι και αποκλεισμό της εισόδου του ΧΥΤΑ και κατάληψη του δημαρχείου, έως και αναβαθμισμένες δράσεις. Μελανό σημείο των ημερών εκείνων, ήταν ο θάνατος της εγκύου Μ. Κουλούρη, θάνατος που πιστώνεται στους μπάτσους. Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι ο αγώνας που δόθηκε το 2008, κατάφερε τότε να ακυρώσει επί τοις πράγμασι τα σχέδια του κράτους για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ.
Δέκα χρόνια μετά, η λειτουργία του ΧΥΤΑ επαναφέρεται στο προσκήνιο για προφανείς ή μη λόγους. Φέτος κλείνει, για πρώτη φορά με νόμο μετά από τριάντα χρόνια συνεχούς λειτουργίας, η χωματερή που λειτουργεί στο Τεμπλόνι. Ένας νόμος ο οποίος όμως μένει επί της ουσίας στα χαρτιά, καθώς τα απορρίμματα όλου του νησιού συνεχίζουν να μεταφέρονται εν κρυπτώ στο Τεμπλόνι, στον χώρο που κανονικά λειτουργεί η κομποστοποίηση, με φυσικό επακόλουθο την αυθαίρετη δημιουργία ενός νέου κυττάρου στη χωματερή. Η μεταφορά στο υπερκορεσμένο Τεμπλόνι συνεχίζεται αμείωτα, καθώς αφενός εκεί υπάρχει δεματοποιητής, και αφετέρου δεν υπάρχει ακόμη άλλο μέρος να πάνε τα σκουπίδια.
Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στη χωματερή της Λευκίμμης αρκεί να πούμε τα εξής. Ο ΧΥΤΑ έχει χωροθετηθεί σε εντελώς ακατάλληλη θέση. Βρίσκεται κοντά στο σημείο που είναι ο βιολογικός καθαρισμός, σε μέρος που έχουν βρεθεί αρχαία ευρήματα, τα οποία έχουν μπαζωθεί χάριν της δημιουργίας του. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι ο ΧΥΤΑ βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από την πρώτη κατοικία (πιο συγκεκριμένα στα 500 μέτρα), ενώ η χωροθέτησή του προβλέπεται στα 1500 μέτρα. Μείζονος σημασίας είναι η έλλειψη υποδομών, με αποτέλεσμα τα στραγγίδια από τα σκουπίδια να οδηγούνται τόσο στη θάλασσα όσο και στα χωράφια. Λόγω του απαρχαιωμένου δικτύου ύδρευσης σε όλο το νησί της Κέρκυρας, το αρδεύσιμο και υδρεύσιμο νερό δεν είναι διαχωρισμένα. Ως εκ τούτου, το μολυσμένο νερό που χρησιμοποιείται για το πότισμα των χωραφιών είναι το ίδιο που χρησιμοποιείται για την προσωπική υγιεινή. Τόσο η μόλυνση των υδάτων όσο και οι αναθυμιάσεις από τη συσσώρευση των απορριμμάτων εγκυμονούν κινδύνους όχι μόνο για την υγεία των κατοίκων αλλά και για όλη τη βιόσφαιρα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι έχουν ήδη παρουσιαστεί περιπτώσεις κατοίκων που έχουν διακομιστεί στο νοσοκομείο με αναπνευστικά προβλήματα. Στο σημείο αυτό, θέλοντας να προλάβουμε το όποιο επιχείρημα διατείνεται ότι φταίνε οι Λευκιμμιώτες για την κατάσταση, αφού κάποιοι είχαν πουλήσει τα οικόπεδα τους ώστε να χωροθετηθεί ο ΧΥΤΑ, έχουμε να πούμε το εξής: Παρόλο που υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που για τους λόγους τους πούλησαν κτήματα (λόγους με τους οποίους εντούτοις εμείς βρισκόμαστε διαμετρικά αντίθετοι), δεν δικαιολογείται κανένα κεφάλαιο και καμία εξουσία να λεηλατεί ολόκληρους πληθυσμούς απλά και μόνο για την κερδοφορία.
Τα αφεντικά που νοιάζονται όμως τόσο πολύ για το συμφέρον τους, γνωρίζουν πολύ καλά ότι η λειτουργία του ΧΥΤΑ Λευκίμμης δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Ακριβώς επειδή υπάρχει η εμπειρία των αγώνων του 2008, το κράτος, τα αφεντικά και το τοπικό πολιτικό προσωπικό γνωρίζουν καλά ότι μόνο με βία και καταστολή θα μπορέσει να λειτουργήσει ο ΧΥΤΑ. Ήδη από το καλοκαίρι ο δήμαρχος Κέρκυρας Νικολούζος και ο περιφερειάρχης Γαλιατσάτος ζήτησαν εγγράφως από τον αναπληρωτή υπουργό προστασίας του πολίτη Τόσκα, να σταλθούν στην Κέρκυρα ΜΑΤ και να εγκατασταθούν στη Λευκίμμη. Καθόλη τη διάρκεια του καλοκαιριού είχαν στρατοπεδεύσει στη Λευκίμμη πάνω από δεκατρείς διμοιρίες ΜΑΤ, δεκάδες ασφαλίτες, ελικόπτερο της ΕΛ.ΑΣ συνόδευε από αέρος τα φορτηγά που κουβαλούσαν σκουπίδια από το ΧΥΤΑ Τεμπλονίου στο ΧΥΤΑ Λευκίμμης. Είχαν επίσης τοποθετηθεί θερμικές κάμερες περιμετρικά του ΧΥΤΑ. Όλα αυτά είχαν καταστήσει την Λευκίμμη μια στρατιωτικοποιημένη ζώνη. Η εισβολή των μπάτσων στην καθημερινότητα του τόπου είχε φτάσει μέχρι το σημείο της παρεμπόδισης κατοίκων να πάνε στις δουλειές τους, στα χωράφια τους, ακόμη και στα σπίτια τους. Πολλές φορές μάλιστα οι μπάτσοι ζητούσαν ταυτότητες και σε υποχρέωναν να πας πεζός με δική τους συνοδεία. Ακριβώς μάλιστα επειδή η καταστολή είναι ποιοτικά και ποσοτικά αναβαθμισμένη σε σχέση με το 2008, το κράτος επέλεξε αυτή την φορά να λειτουργήσει και προληπτικά. Πιο συγκεκριμένα, με αφορμή τον εμπρησμό του ΧΥΤΑ στις 5 Μάη του 2018, καλέστηκαν από την ασφάλεια Κέρκυρας 59 κάτοικοι σε ομάδες των δέκα ως ύποπτοι. Πέρασαν από την διαδικασία της δακτυλοσκόπισης και τα στοιχεία τους συμπεριελήφθησαν σε δικογραφία. Η τακτική αυτή αποσκοπεί αφενός στο να καταστείλει τόσο τους 59 αλλά και όσους σκέφτονται να αγωνιστούν, και αφετέρου παροπλίζει τους συγκεκριμένους 59 ανθρώπους από τον αγώνα. Με τον αγώνα να συνεχίζεται, δεν άργησαν να έρθουν και οι πρώτες συλλήψεις. Πιο συγκεκριμένα, όταν τα ΜΑΤ είχαν πρωτοφτάσει και είχαν φράξει τον δρόμο που οδηγούσε στο ΧΥΤΑ, κάτοικοι είχαν συγκεντρωθεί απέναντι από αυτά. Οι μπάτσοι επέλεξαν να επιτεθούν στο πλήθος με αποτέλεσμα τις συλλήψεις δυο αγωνιστών. Στους δυο αγωνιστές απαγγέλθηκαν κατηγορίες πλημμεληματικού χαρακτήρα, κρατήθηκαν για δυο μέρες στην ασφάλεια Κέρκυρας, με τη δίκη τους να είναι πολύωρη και να διακόπτεται για τις 13/12. Μέσα στο τεταμένο κλίμα, έκανε την εμφάνιση του ο νεοναζί Αϊβατίδης, βουλευτής χρυσής αυγής Κέρκυρας, συνοδευόμενους και από άλλους «περήφανους» Έλληνες της χρυσής αυγής. Σκοπός του ήταν να ψαρέψει πολιτική υπεραξία σε θολά νερά, κάνοντας μάλιστα και δηλώσεις στα κανάλια. Το γεγονός της εμφάνισης των νεοναζί θορύβησε αγωνιστές και αγωνίστριες, και το ίδιο απόγευμα καλέστηκε πορεία ενάντια και στην παρουσία φασιστών. Η παρουσία τους επικύρωσε σε ένα πλήθος αγωνιστριών και αγωνιστών τη διαπίστωση ότι ο αγώνας ενάντια στο ΧΥΤΑ θα είναι και αγώνας αντιφασιστικός. Η εν λόγω πορεία στάθηκε για ώρα απέναντι από τις διμοιρίες φωνάζοντας συνθήματα. Όταν υπήρξε πληροφορία ότι θα φτάσουν φορτηγά με σκουπίδια, ο κύριος όγκος της πορείας μεταφέρθηκε σε άλλο σημείο όπου στήθηκε πύρινο οδόφραγμα. Όταν οι μπάτσοι «πήραν» το οδόφραγμα, ύστερα από κάμποση ώρα, έγιναν πέντε συλλήψεις σε διαφορετικά σημεία και διαφορετικούς χρόνους. Οι συλληφθέντες χτυπήθηκαν από τους μπάτσους, κρατήθηκαν στην ασφάλεια Κέρκυρας για τρείς μέρες, και τους αποδόθηκαν κατηγορίες τόσο πλημμεληματικού όσο και κακουργηματικού χαρακτήρα. Τους έχει επιβληθεί παρουσία στο ΑΤ μια φορά το μήνα, και σε κάποιους από αυτούς απαγόρευση εξόδου από τη χώρα μέχρι τη δίκη. Εκτός από τα δικαστήρια, η καταστολή εκφράζεται και από εισβολές μπάτσων μέσα σε σπίτια, ξύλο σε κατοίκους από τις δυνάμεις καταστολής, ευθύβολες ρίψεις χημικών εν ψυχρώ σε κατοίκους, ακόμα και απόλυση από τη δουλειά στοχοποιημένων ανθρώπων λόγω της συμμετοχής τους στον αγώνα. Ακόμη και τώρα, διμοιρίες παραμένουν στη Λευκίμμη με τους μπάτσους να μην χάνουν ευκαιρία να επιτίθενται στους κατοίκους. Ξεκάθαρα υπονομευτικό ρόλο στον αγώνα ενάντια στο ΧΥΤΑ διαδραματίζουν επίσης τα τοπικά ΜΜΕ. Δεν διστάζουν να αποκαλούν έναν ολόκληρο πληθυσμό που αγωνίζεται «μπάχαλους» και «ακροκινούμενες δυνάμεις». Επιδιώκουν να απονοηματοδοτήσουν τον αγώνα των κατοίκων και των αλληλέγγυων, εξοβελίζοντάς τον στη σφαίρα των «τρομοκρατικών» πράξεων. Προσπαθούν μέσω γκεμπελισμών να υφαρπάξουν την κοινωνική συναίνεση για τη δημιουργία του ΧΥΤΑ, αλλά και για την καταστολή των αγωνιζόμενων, παρουσιάζοντας ως απειλή τoν αγώνα ενάντια στο ΧΥΤΑ, και όχι τον ίδιο το ΧΥΤΑ ως απειλή για τη ζωή.
Με εγγυητή την κρατική βία, αυτή τη στιγμή οι εργασίες στο χώρο του ΧΥΤΑ συνεχίζονται με σκοπό την αποτελεσματική λειτουργία του. Τα απορρίμματα που μεταφέρονται είναι σύμμεικτα και δεματοποιημένα και μεταφέρονται από το ΧΥΤΑ Τεμπλονίου. Όλα τα απορρίμματα που μεταφέρονται δεν επιδέχονται καμία επεξεργασία, κόντρα στις διακηρύξεις των τοπικών αρχόντων περί του αντιθέτου. Μέσα σε όλα αυτά κάνουν την εμφάνιση τους τα εργολαβικά συμφέροντα, με κολοσσούς σαν την κατασκευαστική εταιρεία ΤΕΡΝΑ, να μην λείπει από το ψηφιδωτό.
Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να μιλήσουμε ως ένα βαθμό και βιωματικά. Γράφουμε άλλωστε από τη σκοπιά όσων αγωνίζονται με τις όποιες δυνάμεις τους. Αρχικά αποτιμούμε στα θετικά τη δημιουργία και την ύπαρξη της λαϊκής συνέλευσης Λευκίμμης, στα πλαίσια της οποίας ένα πλήθος λειτούργησε και έδρασε αυτοοργανωμένα και πήρε τη ζωή του στα χέρια του. Θεωρούμε ότι η λαϊκή συνέλευση λειτούργησε σε μεγάλο βαθμό εξώστρεφα και λειτούργησε επίσης ως αντιφασιστικό ανάχωμα, αφού άλλωστε ο αντιφασιστικός χαρακτήρας ήταν από τα βασικά προτάγματα της διαδικασίας. Επειδή το ζήτημα των σκουπιδιών αφορά όλο το νησί, θετικό κρίνουμε το γεγονός ότι χωριά όπως ο Σπαρτήλας, για παράδειγμα, αυτοδιαχειρίζεται τα σκουπίδια του δίχως συνδιαλλαγή με την τοπική πολιτική εξουσία. Μια αυτοκριτική που θα θέλαμε στο σημείο αυτό να κάνουμε είναι ότι παρόλο που ο αγώνας ενάντια στο ΧΥΤΑ το 2008 ήταν μαζικός και μαχητικός, και παρόλο που σήμερα κόσμος συνεχίζει να αγωνίζεται, είναι γεγονός ότι στην καθημερινότητα της Λευκίμμης για δέκα χρόνια τόσο η αναρχία όσο και η αριστερά ήταν απούσες. Την απουσία αυτή εκμεταλλεύτηκαν τόσο οι φασίστες, που προσπαθούν να σηκώσουν κεφάλι, όσο και η δεξιά πολυκατοικία, η οποία αναδιπλώνεται.
Εμείς από τη μεριά μας, ως αγωνιστές, δεν έχουμε και δεν θέλουμε να προτείνουμε λύσεις τις οποίες θα μπορέσει το κράτος να καρπωθεί ως δικές του. Θεωρούμε άλλωστε το ζήτημα των απορριμμάτων ως ένα κατεξοχήν πολιτικό ζήτημα. Δεν θεωρούμε ότι μπορεί να λυθεί το πρόβλημα των απορριμμάτων και τα περιβαλλοντικά προβλήματα συνολικότερα, αν δεν μπολιαστούν με λογικές αγώνα ενάντια στο κράτος και το κεφάλαιο. Δεν μπορούμε να μιλάμε για λύση του προβλήματος των σκουπιδιών, αν δεν θέσουμε σε κριτική την κατανάλωση και το εμπόρευμα. Προκρίνουμε την αυτοοργάνωση και την αυτοδιαχείριση των απορριμμάτων. Μόνο όταν αλλάξει συλλήβδην η οργάνωση της ζωής μας, θα μπορέσει η ίδια η ζωή να θριαμβεύσει έναντι του θανάτου που απλόχερα μοιράζουν κράτος και κεφάλαιο.
Συντακτική ομάδα Κέρκυρας
