Απ’ αυτήν την άποψη βρισκόμαστε λοιπόν στην εποχή μιας υπέρβασης του παλιού καπιταλισμού απ’ όλες τις απόψεις, τεχνολογική, εδαφική, οργανωτική, και το πέρασμα σε μια νέα φάση παγκοσμιοποίησης. Αλλά αυτή η κίνηση «προς τα πάνω» συνοδεύεται από μια αντίστροφη κίνηση «προς τα κάτω». Ο καπιταλισμός «μοριοποιείται», καταδύεται στη μικροκλίμακα, αγκαλιάζει το ίδιο το άτομο, το ίδιο το υποκείμενο, τη μικρή ομάδα, τα ίδια τα συναισθήματα. Ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν παράγει απλά ή κύρια κάποια εμπορεύματα, κάποια αντικείμενα, είναι πρώτα απ’ όλα μια τεράστια παραγωγή υποκειμενικότητας. Το κυριότερο στοιχείο για τη διατήρηση και επέκταση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής δεν είναι τίποτε άλλο από την ίδια την «παραγωγή» ανθρώπων. Ο καπιταλισμός μπορεί να υπάρχει σαν τέτοιος από τη στιγμή και πέρα που παράγει στο επίπεδο του ατόμου μια συγκεκριμένη ψυχική δομή ικανή να προσαρμοστεί στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του συστήματος.
[…]Αυτή η μοριοποίηση, η υποκειμενοποίηση της καπιταλιστικής δομής εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα. Και αποφασιστικό εδώ είναι το επίπεδο της καταστολής. Στο παρελθόν ο καπιταλισμός –και αυτό το βλέπουμε ακόμα στις χώρες του τρίτου Κόσμου, ή σε μερικές χώρες του ανατολικού κρατικού καπιταλισμού/σοσιαλισμού– στηριζόταν σε μια γενικευμένη καταστολή των κατώτερων τάξεων με τη χρησιμοποίηση της ανοιχτής βίας. Οι εργατικές τάξεις στο επίπεδο της διαμόρφωσης της υποκειμενικότητας, στο επίπεδο των επιθυμιών, ελάχιστα ή καθόλου ελέγχονταν από το σύστημα, που ακριβώς τις αντιμετώπιζε –στον 19ο αιώνα– με μια καταστολή «εξωτερικού τύπου», με τον αποκλεισμό από την ψήφο, την περικύκλωση με στρατιωτικές μονάδες, τη φυλάκιση στα άσυλα και τα Workhouses, την καταστολή μέσω της θρησκείας, κ.λπ. Οι εργατικές εξεγέρσεις αντιμετωπίζονταν με τα ξίφη των φαντάρων, με τους «κοζάκους». Ο σύγχρονος καπιταλισμός αντίθετα καταστέλλει πολύ περισσότερο με τον έλεγχο της επιθυμίας, τη διείσδυση μέσα στα άτομα, μέσα στη γειτονιά, στο μικροεπίπεδο. Οι μηχανισμοί ελέγχου του κεφαλαίου σμικρύνονται και αλλάζουν χαρακτήρα. Ακόμα και η ίδια η βίαιη καταστολή αλλάζει χαρακτήρα, γίνεται περισσότερο επιλεκτική. Έτσι κεφάλαιο και εργασία, καπιταλιστές και εργάτες, παύουν να χωρίζονται από ένα σινικό τείχος στο επίπεδο μεγάλων κατηγοριών. Συγκρούονται πια μέσα στις ίδιες τις μικρές ομάδες ανθρώπων, μέσα στα ίδια τα άτομα!
απόσπασμα από τη «Μοριακή Επανάσταση», του Φελίξ Γκουατταρί
