Στις αρχές του καλοκαιριού χιλιάδες κρατούμενοι από τις φυλακές όλης της χώρας ξεκίνησαν απεργία πείνας διεκδικώντας την απόσυρση του νομοσχεδίου για τις ειδικές συνθήκες κράτησης. Οι κρατούμενοι, παρότι το νομοσχέδιο κατατέθηκε και υπερψηφίστηκε, πραγματοποίησαν μια από της μεγαλύτερες απεργίες πείνας στον ελλαδικό χώρο, και διήρκεσε 5 μέρες.
Ιστορική ανάδρομη της απεργίας πείνας ως μέσο αγώνα
Παρόλο που από τα τέλη του 20ου αιώνα έως σήμερα σε όλο τον κόσμο αυξάνονται οι απεργίες πείνας ως έσχατο μέσο παθητικής αντίστασης και αγώνα, η ιστορία των πρώτων απεργιών πεινάς μάς πάει πολύ πίσω. Στις πρώτες απεργίες πείνας κατατάσσονται οι μαζικές νηστείες των Αμερικανών για την αμερικανική ανεξαρτησία, ενώ η πρώτη απεργία πεινάς κρατουμένων καταγράφεται τέλη του 19ου αιώνα από τους Ρώσους πολιτικούς κρατούμενους στις τσαρικές φύλακες, οι όποιοι διαμαρτύρονταν για τα λευκά κελιά και την απομόνωση. Στις αρχές του 20ου αιώνα έχουμε για πρώτη φορά, ως κατασταλτική απάντηση στην απεργία πείνας, την υποχρεωτική σίτιση στις Αγγλίδες σουφραζέτες μετά από απόφαση του υπουργού εσωτερικών της Αγγλίας, ο οποίος βρέθηκε σε κατάσταση πανικού μπροστά στη νέα αυτή μορφή διαμαρτυρίας. Παγκόσμια γνωστές ήταν και η σειρά από απεργίες πείνας του Μαχάτμα Γκάντι απέναντι στην βρετανική κυριαρχία το 1930. Στα επόμενα χρονιά οι απεργίες πείνας γίνονται πιο μαζικές και αποφασιστικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι νεκροί απεργοί πείνας της ε.o. RAF το 1974, και οι θάνατοι των μαχητών του ΙRΑ το 1981, με πρώτο αυτόν του Μπόμπι Σαντς μετά από 66 μέρες απεργία πείνας.
Στον ελλαδικό χώρο οι πρώτες απεργίες πείνας χρονολογούνται την περίοδο του Μεσοπόλεμου και του Εμφύλιου από τους τότε πολιτικούς κρατουμένους. Την δεκαετία ’75-’85 είχαμε τις απεργίες πείνας των ποινικών βαρυποινιτών της Κέρκυρας, και λίγα χρόνια αργότερα έχουμε τις σκληρές απεργίες πείνας των αναρχικών Κώστα Καλαρέμα και Χριστόφορου Μαρίνου, στους όποιους είχε εκδοθεί διαταγή υποχρεωτικής σίτισης, με τον τελευταίο μάλιστα, να πέφτει σε κώμα. Η πιο μεγάλη απεργία πείνας στον ελλαδικό χώρο καταγράφηκε το 2008 όπου χιλιάδες κρατούμενοι διαμαρτύρονταν εναντία στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Στη συνέχεια ακολούθησαν οι νικηφόρες απεργίες πείνας των 300 μεταναστών-εργατών, της ε.o. Συνωμοσίας Πυρήνων της Φωτιάς, και του αναρχικού Κώστα Σακκά, ενώ πολύ πρόσφατη ήταν αυτή του Σπύρου Στρατούλη και των αλληλέγγυων συγκρατούμενών του.
Συνειδητή απόφαση και όχι κίνηση απελπισίας
Από τους πολιτικούς κρατουμένους στο Γκουαντάναμο μέχρι τους απεργούς πείνας στα κελιά τύπου F στην Τουρκία (υπολογίζονται 122 νεκροί) και από ‘κει στους αναρχικούς απεργούς πείνας και δίψας στον Κορυδαλλό, τα κοινά σημεία σύνδεσης μπορεί να είναι από ελάχιστα έως μηδαμινά, υπάρχει όμως ένα κοινό χαρακτηριστικό, η απόφαση των απεργών να παλέψουν μέχρι το τέλος, μέχρι την νίκη.
Η επιλογή της απεργίας πείνας ως μέσο αγώνα δεν ήταν ποτέ μια κίνηση απελπισίας, ούτε μια «ειρηνική» διαμαρτυρία για να προβάλει την θυματοποίηση του απεργού, και να αποσπάσει την ευαισθησία και τη φιλανθρωπία των εξουσιαστών και της πλέμπας. Ήταν και θα είναι μια συνειδητή απόφαση αγώνα, μια κραυγή αξιοπρέπειας από τους κρατουμένους στα κολαστήρια της δημοκρατίας, μια μάχη από τους καταπιεσμένους ενάντια στο κράτος, ένας ακόμα αγώνας μέχρι εσχάτων με όλα τα μέσα. Ένας αγώνας που στοχεύει πρωτίστως στον εκβιασμό του κράτος από πλευράς του απεργού πείνας για την πραγμάτωση των αιτημάτων του, και έπειτα την ανάδειξη του ζητήματος και τη δημιουργία κινήματος αλληλεγγύης.
Παρόλο που σε έναν αγώνα ανάλογα με τις συνθήκες και την έκβασή του κρίνεται ο νικητής, στην περίπτωση της απεργίας πείνας, ο νικητής είναι πάντοτε ένας, ο απεργός, είτε με την πραγμάτωση των αιτημάτων του είτε με τον θάνατό του.
Επιπτώσεις μιας απεργίας πείνας
«Κατά τη διάρκεια μιας απεργίας πείνας ο οργανισμός υποβάλλεται σε σοβαρή δοκιμασία από το πρώτο κιόλας διάστημα, και οι γιατροί που παρακολουθούν απεργούς πείνας θα πρέπει να επαγρυπνούν. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δέκα ημερών περίπου, ο οργανισμός χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας τις αποθήκες γλυκογόνου του ήπατος και των μυών. Ακολούθως, και μετά την εξάντληση των αποθηκών αυτών, χρησιμοποιούνται τα αμινοξέα των μυών αυτών καθαυτών. Αυτό έχει ως συνέπεια από το δεύτερο κιόλας δεκαήμερο μιας απεργίας πείνας να παρατηρείται σημαντική απώλεια μυϊκής μάζας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και ο καρδιακός μυς. Κατά την τελική φάση “προστατεύονται” οι υπολειπόμενοι μύες και για την παραγωγή ενέργειας χρησιμοποιούνται οι αποθήκες λιπώδους ιστού του οργανισμού. Όταν εξαντληθούν οι αποθήκες λίπους ακολουθεί καταστροφικός καταβολισμός πρωτεϊνών από τους μυς, με σοβαρά αποτελέσματα κυρίως για τον καρδιακό μυ. Στο πλαίσιο της αντιρρόπησης της πείνας, ο θυρεοειδής αδένας αρχίζει να υπολειτουργεί. Αυτό έχει ως τελική συνέπεια εύκολη κόπωση, υποθερμία και δυσανεξία στο ψύχος.
»Η κατάσταση του ασθενούς θεωρείται κρίσιμη εάν έχουν περάσει δέκα ημέρες από την έναρξη της απεργίας πείνας ή εάν ο ασθενής έχει χάσει πάνω από 10% του σωματικού του βάρους. Κυριότερο σύμπτωμα που απαντά σε όλους σχεδόν τους απεργούς πείνας είναι το αίσθημα εύκολης κοπώσεως, οι λιποθυμικές τάσεις και το αίσθημα ζάλης. Βραδυκαρδία και πτώση της αρτηριακής πιέσεως παρατηρούνται σε όλους τους ασθενείς αρκετά νωρίς. Ορθοστατική υπόταση εμφανίζουν όλοι περί την 20ή ημέρα, ορισμένες φορές δε οδηγεί σε σημαντική ανικανότητα. Από τις πρώτες ημέρες οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν κοιλιακά άλγη και γαστρεντερικές διαταραχές, κυρίως σοβαρή δυσκοιλιότητα. Ο απεργός πείνας χάνει σταδιακά το αίσθημα της πείνας, αλλά και το αίσθημα της δίψας, με αποτέλεσμα, εάν δεν υπάρχει κατάλληλη ιατρική βοήθεια και καθοδήγηση, σοβαρή αφυδάτωση.
»Η έλλειψη βιταμινών, σε συνδυασμό με άλλους μηχανισμούς και κυρίως τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις υπογλυκαιμίας, μπορεί να έχει μοιραίες συνέπειες για το κεντρικό νευρικό σύστημα. Σημαντικότερη επιπλοκή είναι η εμφάνιση εγκεφαλοπάθειας Wernicke, η οποία δεν είναι αναστρέψιμη. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί μη αναστρέψιμη πολυνευροπάθεια, κατάθλιψη, συναισθηματική αστάθεια και κατάσταση που προσομοιάζει με το σύνδρομο μετατραυματικού stress. Στα τελικά στάδια της αποχής από το φαγητό και από την έλλειψη βιταμινών μπορεί να παρατηρηθούν μια σειρά από επιπλοκές που ξεκινούν από την αιμορραγική διάθεση και φτάνουν έως την τύφλωση…
»Ο χρόνος από την έναρξη μιας απεργίας πείνας μέχρι το θάνατο ποικίλλει ανάλογα με τον κάθε ασθενή και ανάλογα με το βαθμό ιατρικής βοήθειας που δέχεται».” [1]
Όσον αφορά την υποχρεωτική σίτιση, βάσει διεθνών συνθηκών, θεωρείται πια από αρκετούς γιατρούς βασανιστήριο, και δεν είναι ποτέ ηθικά αποδεκτή ειδικά όταν ο κρατούμενος δεν συμφωνεί. Ωστόσο, πολλές φορές, γιατροί τάσσονται στο πλευρό της εξουσίας και υποχρεώνουν τους απεργούς σε αυτό το εξευτελιστικό και απάνθρωπο βασανιστήριο που μπορεί, όταν η απεργία και η υγεία των απεργών βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, να προκαλέσει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.
Η αντιμετώπιση από την εξουσία και η Αλληλεγγύη
«Ο κ. Σαντς ήταν απλά ένας κατάδικος, που επέλεξε να πεθάνει» δήλωσε στις 6 Μαΐου η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, για τον θάνατο του αγωνιστή του IRA, Μπόμπι Σαντς, που παρόλο που έχασε τη ζωή του ενώ υποστηριζόταν από ένα μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης, το κράτος της Βρετανίας δεν έκανε ούτε ένα βήμα πίσω από την πολίτικη της εξόντωσης των ανταρτών του ΙRΑ, με αποτέλεσμα να πεθάνουν και οι υπόλοιποι απεργοί πείνας μετά από λίγους μήνες. Συνεπάγεται λοιπόν, πως η αντίδραση της εξουσίας αλλά και το αποτέλεσμα της απεργίας πείνας εξαρτάται πάντα από πολλούς παράγοντες όπως η «κοινή γνώμη», ο ρόλος των μίντια, η στάση των επαναστατικών κομματιών της κοινωνίας, καθώς και το εκάστοτε κίνημα αλληλεγγύης.
Όσον αφορά την «κοινή γνώμη», φαίνεται ότι τελικά, μάλλον αδιαφορία και άγνοια κυριαρχεί στο κοινωνικό πεδίο για τους απεργούς πείνας και ελάχιστη αλληλεγγύη, κι αυτή μονό όταν οι απεργοί φτάνουν σε κρίσιμο σημείο με κίνδυνο της ζωής τους, όπως στην περίπτωση του Κ. Σακκά. Εδώ ακριβώς μεσολαβεί και ο ρόλος των μίντια, τα οποία συνήθως τάσσονται υπέρ της εξουσίας, καθορίζοντας τι και πώς θα γίνει γνωστό επιβεβαιώνοντας τα λόγια του Σερζ Ζιλί, ότι «τα μέσα ενδιαφέρονται μόνον από την στιγμή που αρχίζει ο κίνδυνος του θανάτου, μετατρέποντας τις υποθέσεις σε καθημερινό ειδησεογραφικό σίριαλ».
Από τη μεριά μας, στεκόμαστε έμπρακτα διπλά στους απεργούς πείνας. Πρώτα απ’ όλα, δίνοντας έμφαση στο κομμάτι της αντιπληροφόρησης, εμποδίζοντας έτσι τις αστικές φυλλάδες να παραπληροφορούν, και σπάζοντας την αγνοία της κοινωνίας. Τα μέσα αντιπληροφόρησης και στήριξης των απεργών είναι πολλά, από τα πανό και τα μοιράσματα κείμενων, μέχρι την κατάληψη κτιρίων, τις παρεμβάσεις και μικροφωνικές σε κεντρικά σημεία των πόλεων και έξω από τις φύλακες, μέχρι το σαμποτάρισμα και τις συγκρουσιακές πορείες. Τέλος, όλες αυτές οι δράσεις, ως ξεκάθαρα αναρχικές, αναπτύσσονται μακριά από θεσμικούς διαμεσολαβητές και τα μαγαζάκια της αριστεράς, δείχνοντας πως κανένας σύντροφος ή απεργός πείνας δεν είναι μονός τους, τονώνοντας το ηθικό τους και την ψυχολογίας τους, και παράλληλα τονίζοντας πως ο αγώνας για επανάσταση, και για το γκρέμισμα κάθε φυλακής είναι ακόμα ανοιχτός.
Πηγές:
- Απόσπασμα από την ΕΙΝΑΠ
- Διακήρυξη για τους απεργούς πείνας από την παγκόσμια ένωση γιατρών – http://www.ygeianet.gr/box/cal/21296.pdf
ανάφεντος
