Αυτό που ξεκίνησε πριν από 10 μέρες περίπου ως μία καμπάνια για την μείωση των εισιτηρίων στα μέσα μαζικής μεταφοράς, από ένα μεγάλο αριθμό πολιτικοποιημένων μαθητών λυκείου, οδήγησε σε μία μητροπολιτική εξέγερση -μία εξέγερση που εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρη τη χώρα. Ως απάντηση, ο πρόεδρος της Χιλής, Sebastián Piñera, εφάρμοσε ακραία κατασταλτικά μέτρα που θυμίζουν την ωμή δικατορία του Πινοσέτ που επικράτησε στη χώρα από το 1973 μέχρι το 1990.
Όταν οι μαθητές ξεκίνησαν να περνούν μαζικά πάνω από τα μηχανήματα
ελέγχου εισιτηρίων ως αντίδραση απέναντι στη μικρή αύξηση της τιμής των
εισιτηρίων που θεσμοθετήθηκε στις 6 Οκτωβρίου, αρκετοί παρατηρητές
αναρωτήθηκαν για τα κίνητρά τους. Στο κάτω-κάτω, τα μαθητικά εισιτήρια
παρέμεναν ανεπηρέαστα από αυτή την αύξηση.
Ο πρόεδρος Piñera και διάφοροι κρατικοί αξιωματούχοι ώθησαν αυτή τη
δυσπιστία κατηγορώντας τους ανθρώπους που αποφεύγουν να πληρώσουν
εισιτήριο ως «παραβατικούς» και χαρακτηρίζοντας την διαμαρτυρία τους ως
απλά μία αφορμή για πρόκληση χάους. Το κράτος προσπαθεί να
απονοηματοτοδήσει τα γεγονότα αφού οι κατηγορίες αυτές δεν λαμβάνουν
υπόψη την ιστορική διάσταση της εξέγερσης: τη μακροχρόνια Χιλιανή ιστορία πολιτικών αγώνων πέρα από τη σφαίρα της παιδείας, με πρωτοστάτες τους μαθητές.
Κατά τη διάρκεια του 2006 και του 2011, η «ατρόμητη γενιά»- η πρώτη γενιά ανθρώπων που γεννήθηκε μέσα σε ένα δημοκρατικό καθεστώς-
φώναξε για αδικίες που βίωνε ο λαός. Οι αγώνες για αυτονομία και
κατάργηση των ιδιωτικοποιήσεων γίνονταν πάντοτε μέσα στο πλαίσιο μίας
κριτικής ενάντια στο σύστημα.
Το ίδιο μοτίβο παρατηρείται και σήμερα. Σε μία πρόσφατη συνέντευξη, η
Anyelen Salgado, εκπρόσωπος τύπου της συντονιστικής συνέλευσης λυκείων, παραδέχτηκε πως το μαθητικό κίνημα γνωρίζει καλά πως είχε εκρηκτική επίδραση σε άλλους αγώνες και πως οι μαθητές είναι έτοιμοι να
υπερασπίσουν τις οικογένειές τους και οποιονδήποτε άνθρωπο βιώνει την
αδικία και την οικονομική δυσχέρεια.
ΓΙα τη Salgado, «η διαμαρτυρία μέσω της άρνησης να πληρώσεις εισιτήριο,
είναι κάτι περισσότερο από μία δικαιολογημένη πράξη, είναι μία αναγκαία
πράξη, εξ αιτίας των συνεχών αυξήσεων του κόστους δημόσιας μεταφοράς και του ηλεκτρισμού, των χαμηλών μισθών και των άσχημων οικονομικών
συγκυριών που επηρεάζουν τους περισσότερους ανθρώπους».
Οι συνθήκες που περιγράφει αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι παρά την
μείωση του ρυθμού φτωχοποίησης και τη δημιουργία μίας σταθερής
οικονομίας, η Χιλή παραμένει μία από τις πιο άνισες χώρες στον
βιομηχανοποιημένο κόσμο. Στοιχεία που υποδηλώνουν το μεγάλο χάσμα
ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους γίνονται αντιληπτά σε κάθε πτυχή της
καθημερινής ζωής, όπως για παράδειγμα στην παιδεία, την υγεία, τη
στέγαση, τις κοινωνικές ασφαλίσεις, και φυσικά τις μεταφορές.
Το ματωμένο «θαύμα» της Χιλής
Η διχασμένη φύση της ζωής στη Χιλή έχει αναζωπυρώσει πολλά κύματα λαϊκής αντίδρασης και ιδιαίτερα το πρόσφατο κύμα φεμινιστικών δράσεων που συνασπίστηκε γύρω από τον αγώνα κατά της πατριαρχικής βίας και την
ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι γυναίκες επηρεάζονται δυσανάλογα από την «επισφαλειοποίηση της ζωής». Παράλληλα, ένα μεγάλο κομμάτι του
πληθυσμού δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να κατεβεί σε μία πορεία
διεκδικώντας τα δικαιώματά του και καταλήγει απλά να βιώνει σιωπηλά τη
δυσαρέσκειά του με ένα σύστημα που το μόνο που πρόσφερε είναι μία
ανεκπλήρωτη υπόσχεση μετάβασης στα μεσαία κοινωνικά στρώματα.
Ο πρόεδρος Piñera -ένας συντηρητικός δισεκατομμυριούχος που σχετίζεται
με 14 διαφορετικές έρευνες για διαφθορά – είπε στους Χιλιανούς να
περιμένουν καλύτερες μέρες, αλλά ο αυξανόμενος πλούτος της χώρας έχει
παραμείνει στα χέρια της ελίτ.
Οι αυταρχικές και φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που διεξήχθησαν από το
καθεστώς του Pinochet είναι εμφανείς στη σημερινή κυβέρνηση και τους
θεσμούς, αφού όχι μόνο διατηρήθηκαν αλλά και επεκτάθηκαν από τις
αλληλοδιαδεχούμενες δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις. Κατά τη διάρκεια
17 ετών εξουσίας, ο Pinochet και ο σύμβουλός του Jaime Guzman
προσπάθησαν να εξαλείψουν κάθε ίχνος κομμουνισμού από τη δημόσια σφαίρα.
Αυτό έγινε μέσω μίας πολύμορφης τακτικής, με την πιο αξιομνημόνευτη να
είναι μία εκστρατεία τρομοκρατίας που στοχοποίησε όλους τους αριστερούς
επικριτές του με απαγωγές, βασανισμούς και μαζικές φυλακίσεις.
Μέχρι αυτή τη μέρα, υπάρχει μία γενική διεθνής κατακραυγή όσον αφορά τις προαναφερθείσες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρόλα αυτά, το ίδιο δεν μπορεί να λεχθεί για την ριζοσπαστική αναδιάρθρωση των οικονομικών πολιτικών και των θεσμών της χώρας στα χέρα των «Chicago Boys».
Ερχόμενος αντιμέτωπος με την οικονομική ύφεση, ο Pinochet έδωσε τα ηνία
σε μία ομάδα Χιλιανών οικονομολόγων που είχαν την στήριξη της CIA και
την εντολή να εφαρμόσουν την δεξιά φιλελεύθερη ιδεολογία του Milton
Friedman με απόλυτη ατιμωρησία.
Ο Milton Friedman αργότερα περιέγραψε την επιτυχή μετάβαση της χώρας
στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς και την τελική επιστροφή στη
δημοκρατία ως «το θαύμα της Χιλής» – που αποτελούσε απόδειξη, στο μυαλό
του, της απελευθερωτικής επίδρασης των πολιτικών του. Το αίμα που χύθηκε υπό το δικτατορικό καθεστώς ήταν ένα μικρό τίμημα για να φτάσει η χώρα σ’ αυτό το ιδανικό αποτέλεσμα. Κι αυτό το σκεπτικό είναι η πραγματική κληρονομιά της δικτατορίας: οι ελεύθερες αγορές αγοράζονται με τον ανθρώπινο πόνο.
«Συνεχίστε τον αγώνα»
Την Παρασκευή, 18 Οκτωβρίου, οι ταξιδιώτες στους σιδηροδρομικούς
σταθμούς είχαν ένα λόγο να θυμηθούν αυτή την αιματηρή κληρονομιά καθώς παρατήρησαν μια μαζική άρνηση για αγορά εισιτηρίων και έγιναν μάρτυρες της καταστολής που ακολούθησε. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαν ενισχυθεί οι δυνάμεις ασφαλείας στο σύστημα υπόγειων σιδηρόδρομων του Santiago, με μοίρες των ΜΑΤ να φρουρούν τους σταθμούς που υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα να εισέλθουν μεγάλες ομάδες μαθητών .
Αυτή η επίδειξη δύναμης απλά ενθάρρυνε τους μαθητές που γελούσαν με το
επίπεδο που ήταν αποφασισμένη να φτάσει η κυβέρνηση για να εμποδίσει
βανδαλισμούς ή καταστροφές περιουσίας, ενώ παράλληλα αγνοούσε
επιδεικτικά τα αιτήματα των ανθρώπων. Όταν ανακοινώθηκε κλείσιμο των
σταθμών γύρω στο μεσημέρι, πλήθος μαθητών απάντησε διαλύοντας τις πύλες που είχαν ανεγερθεί για να κρατήσουν τον κόσμο απ’ έξω.
Οι καταστάσεις βγήκαν εκτός ελέγχου. Οι ταξιδιώτες ξεκίνησαν να
ενώνονται με τους μαθητές στις επιθέσεις και το άνοιγμα των σταθμών και
η αστυνομία δεν μπορούσε να αναμετρηθεί μαζί τους. Οι συγκρούσεις
οδήγησαν στη στυγνή βία. Διάφορα βίντεο που ξεκίνησαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν εφαρμογή ακραίων μέτρων καταστολής κατά του πλήθους, με το χειρότερο απ’ αυτά ν’ απεικονίζει μία νεαρή φοιτήτρια να πέφτει λιπόθυμη σε ένα λουτρό από το ίδιο της το αίμα,
αφότου δέχτηκε πυροβολισμούς.
Οι μάχες στους δρόμους ανάμεσα σε μαθητές και δυνάμεις καταστολής είναι
κάτι συνηθισμένο στη ζωή της πρωτεύουσας, αλλά αυτό το βίντεο παρουσίασε μία αδιανόητη κλιμάκωση της αστυνομικής βίας. Ώρες αργότερα, ανακοινώθηκε πως η νεαρή γυναίκα ήταν ασφαλής και νοσηλευόταν σε κάποιο νοσοκομείο. Το μήνυμα που έστελνε σε όσους έσπευσαν να ενδιαφερθούν για την κατάσταση της υγείας της ήταν: «Συνεχίστε τον αγώνα!».
Οι Χιλιανοί δεν είναι ασυνήθιστοι στις εικόνες αστυνομικής βίας ενάντια
σε μαθητές. Ως γεγονός, το 2019 ήταν ιδιαίτερα σημαδεμένο με αυτού του
είδους βία. Από την αρχή της χρονιάς οι μαθητές του Εθνικού Ινστιτούτου-
ενός σχολείου με το υψηλότερο κύρος που αποτελεί σύμβολο δημόσιας
παιδείας- συγκρούστηκαν ξανά και ξανά με τα ΜΑΤ, με αποτέλεσμα τις
γνωστές εικόνες σε διάφορα βίντεο που δείχνουν νεαρούς μαθητές να
τρέχουν να γλιτώσουν στους διαδρόμους των σχολείων τους όπου κυνηγήθηκαν από πλήρως εξοπλισμένες δυνάμεις καταστολής που μετέφεραν δακρυγόνα και γκλοπ.
Αυτές οι συγκρούσεις οδήγησαν στην τοποθέτηση μόνιμων μονάδων περιπολίας κοντά σε σχολικά κτίρια, φυσιολογικοποιώντας την παρουσία των ΜΑΤ στην κεντρικότερη οδική αρτηρία του Σαντιάγο. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως η επίμονη εξέγερση των μαθητών του Instituto Nacional και πως η εξίσου επίμονη μιλιταριστική διαχείριση του κράτους, προδιέγραψε την τροπή που έμελλε να πάρει η καμπάνια άρνησης αγοράς εισητηρίου.
Μέχρι τις 7 το απόγευμα της Παρασκευής, το σύστημα του υπόγειου
σιδηρόδρομου είχε καταρρεύσει υπό την πίεση των διαδηλώσεων. Οι
ταξιδιώτες αναγκάστηκαν να στριμωχτούν σε γεμάτα λεωφορεία ή να
πάνε στον προορισμό τους με τα πόδια. Ταυτόχρονα, ένα κάλεσμα μέσω
κοινωνικών δικτύων για «carcerolazos» έβγαλε τους κατοίκους από τα
σπίτια τους για να διαμαρτυρηθούν για την αύξηση των εισιτηρίων και
κυρίως για τη βίαιη διαχείρηση των διαδηλώσεων, χτυπώντας κατσαρόλες
και τηγάνια.
Το ακραίο επίπεδο καταστολής, όχι μόνο δεν περιόρισε τις αναταραχές αλλά
τις αναζωπύρωσε. Στις πιο πολιτικοποιημένες γειτονιές της πόλης, οι
διαδηλωτές ξεκίνησαν να ανάβουν φωτιές και να φτιάχνουν οδοφράγματα.
Μετά το δείπνο του σε μία χλιδάτη πιτσαρία – μία δράση που καταγράφηκε
και μοιράστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- ο Piñera βιάστηκε να
μεταβεί πίσω στο προεδρικό μέγαρο, όπου μετά από συνάντηση με την
συμβουλευτική του ομάδα, πήρε τη μοιραία απόφαση να κηρύξει μία
κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στην πρωτεύουσα και άλλες τέσσερις περιοχές στην κεντρική Χιλή.
Για πρώτη φορά μετά τη δικτατορία του Pinochet, ο στρατός θα
χρησιμοποιόταν για να καταστείλει κοινωνικές αναταραχές.
Τανκς και πολιτοφυλακή στους δρόμους
Κι ενώ τα τανκς είχαν βγει στους δρόμους του Σαντιάγο, οι διαδηλωτές
συνέχισαν να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους. Δια ζώσης αλλά και μέσω
κοινωνικών δικτύων, οι άνθρωποι ενθάρρυναν ο ένας τον άλλον να είναι
γενναίοι μπροστά στην καταστολή και να βγουν έξω «sin miedo» (χωρίς
φόβο).
Οι ειρηνικοί διαδηλωτές συνέχισαν μέχρι αργά τη νύχτα και οι ήχοι τους
ήταν μια χαρούμενη και καταστροφική μουσική που συνόδευε δράσεις που
παρέλυαν την πόλη. Αρκετές επιχειρήσεις και άλλες συμβολικές δομές
στοχοποιήθηκαν για πλιάτσικο και εμπρησμούς, όπως τα κεντρικά γραφεία
της εταιρίας Enel Energy και η αλυσίδα supermarket Líder που ανήκει στην
εταιρία Wallmart.
Ακόμα ένας δημοφιλής στόχος εμπρησμού ήταν τα λεωφορεία και οι υπόγειοι σιδηρόδρομοι. Όταν καταγράφηκε μία εκτίμηση των καταστροφών την επόμενη μέρα, η εταιρία που διαχειρίζεται το μετρό δήλωσε πως το κόστος επαναφοράς του συστήματος θα κοστίσει γύρω στα 300 εκατομμύρια.
Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, ο πρόεδρος της χώρας, δυσκολεύτηκε να ελέγξει την αφήγηση. Σε μία προσπάθεια να ηρεμήσει τα πλήθη, ανακοίνωσε την κατάργηση της αύξησης της τιμής των εισιτηρίων – μία προσφορά που θεωρήθηκε πως ήρθε πολύ αργά και ήταν πολύ λίγη. Αντί να αναγνωρίσει τη βαθιά δυσαρέσκεια που ώθησε την εξέγερση της Παρασκευής, ο Piñera επέλεξε να δώσει την προσοχή του στο πλιάτσικο και το βανδαλισμό, υπονοώντας πως πιθανόν αυτές οι δράσεις να υποκινήθηκαν από άλλες μεγαλύτερες δυνάμεις.
Ενέτεινε αυτή την αφήγηση την Κυριακή, δηλώνοντας πως η Χιλή ήταν «σε
πόλεμο με ένα δυνατό εχθρό», χωρίς να προσδιορίζει εάν αυτός ο εχθρός
ήταν η Χιλιανή αριστερά, το εχθρικό καθεστώς του Μαδούρο στη Βενεζουέλα ή ακόμα και οι ίδιοι οι άνθρωποι.
Αυτή την κατεύθυνση υιοθέτησε και ο ακροδεξιός ιδεολόγος και πρώην
υποψήφιος πρόεδρος José Antonio Kast, ο οποίος προέτρεψε τους ακόλουθούς του στο Twitter να βρεθούν πίσω από τις ένοπλες δυνάμεις σε μία προσπάθεια διατήρησης της ειρήνης. Στην πραγματικότητα αυτό λειτούργησε ως ένα «υπόγειο» πολιτικό μήνυμα για τη φασιστική βάση του που ήταν έτοιμοι να εφαρμόσουν την «δικαιοσύνη του δρόμου» ενάντια σε διαδηλωτές και πλιατσικολόγους. Όταν ο προσφάτως διορισμένος Στρατηγός Javier Iturriaga κάλεσε για απαγόρευση κυκλοφορίας στη Μητροπολιτική Περιοχή της Χιλής το Σάββατο, είχε επιτραπεί μόνο η παραμονή της πολιτοφυλακής της γειτονιάς στους δρόμους, για να προστατεύσουν την ιδιωτική περιουσία.
Η απαγόρευση κυκλοφορίας του Σαββάτου- η πρώτη που θα εξελισσόταν σε μία σειρά ολονύκτιων απαγορεύσεων- απέτυχε να κρατήσει τον κόσμο στα σπίτια του πυροδοτώντας ένα νέο κύμα «cacerolazos» που ξεχύθηκε σε κάθε γωνιά της πρωτεύουσας. Αρκετοί είχαν μία σχεδόν γιορτινή διάθεση, με τους συμμετέχοντες να μετράνε αντίστροφα τις ώρες μέχρι την λήξη της
απαγόρευσης κυκλοφορίας, λες και ήταν κάποιο ρεβεγιόν παραμονής
πρωτοχρονιάς.
Ο στρατός έχει κατα βάση αγνοήσει αυτές τις μικρότερες διαδηλώσεις,
προτιμώντας να εμφανίζεται σε χώρους που πιθανολογούνται συγκρούσεις ή να αντιμετωπίζει με τη βία τους περισσότερο ανυπότακτους διαδηλωτές που αρνούνται να εγκαταλείψουν τους δρόμους. Όμως, η συγκεντρωμένη δύναμη αστυνομίας και ενόπλων δυνάμεων στάθηκε ανίκανη να εμποδίσει όλες τις δράσεις καταστροφής. Το πλιάτσικο και οι εμπρησμοί συνεχίστηκαν μέσα στη νύχτα, με αποτέλεσμα το θάνατο αρκετών ανθρώπων.
«Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος»
Με το τέλος του Σαββατοκύριακου, το δυναμικό Συνδικάτο Λιμενεργατών
κάλεσε για γενική απεργία με έναρξη τη Δευτέρα. Αυτό το κάλεσμα
αναπαράχθηκε γρήγορα από άλλα εργατικά συνδικάτα και διάφορα ισχυρά
κοινωνικά κινήματα στο Σαντιάγο. Η λίστα περιλαμβάνει οργανισμούς που
αντιπροσωπεύουν μαθητές, δασκάλους, εργαζομένους στον κλάδο της υγείας και και «pobladores» (κάτοικους) όπως και το κύριο όργανο του
αναδυόμενου φεμινιστικού κινήματος στη χώρα, το Φεμινιστικό Συντονισμό
8ης Μαρτίου (CF8M).
Κατά τη διάρκεια μίας μαζικής συνέντευξης τύπου σε ένα χώρο στην οδό
Londres 38 – που είχε χρησιμοποιηθεί για βασανισμό κρατουμένων την εποχή του Πινοσέτ και πλέον λειτουργεί ως μουσείο που έχει αφιερωθεί στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης των γεγονότων που είχαν λάβει χώρα εκεί- η Αλόντρα Καστίγιο της οργάνωσης CF8M δήλωσε πως καμία συμφωνία δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με την κυβέρνηση όσο ο στρατός παρέμενε στους δρόμους και εξέφρασε το αίτημα να λήξει άμεσα το καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Αυτή η στάση είχε υποστηριχτεί και από άλλους ομιλητές που παρευρέθηκαν, οι οποίοι μίλησαν με τη σειρά τους, ενώ οι δρόμοι έξω από το ασφυκτικά γεμάτο δωμάτιο ήταν γεμάτοι με σύννεφα απο δακρυγόνα.
(Σημ.:σύμφωνα με νεότερες εξελίξεις ο πρόεδρος της χώρας δεσμεύθηκε να
πραγματοποίησει το αίτημα αυτό από τα μεσάνυχτα της Κυριακής 27/10)
Κι ενώ οι διαδηλώσεις περνάνε στη δεύτερη εβδομάδα, είναι αδύνατο να
προβλέψει κανείς την κατεύθυνση που θα πάρει αυτή η εν εξελίξει
εξέγερση. Οι διαδηλωτές φτάνουν στο ανώτατο όριο των δυνατοτήτων τους,
τα αυτο-οργανωμένα δίκτυα φέρνουν τον κόσμο σε επαφή με δικηγόρους και γιατρούς και οι λαϊκές συνελεύσεις, ο ακροωνιαίος λίθος της άμεσης
δημοκρατίας, αυξάνονται.
Ο Piñera φαίνεται έτοιμος να ξεκινήσει από την αρχή με αρκετές
μεταρρυθμίσεις, αλλά έφερε στην επιφάνεια επώδυνες αναμνήσεις από την
πιο σκοτεινή περίοδο της χώρας και οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να
συγχωρήσουν αυτή του την παράβαση. Σε μία χώρα που ακούγονται χιλιάδες συνθήματα, οι διαδηλωτές επέστρεψαν σε ένα που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Σαλβαδόρ Αλιέντε και έγινε δημοφιλές μέτα τον θανατό του 1973.
Ξανά και ξανά οι δρόμοι ταξιδεύει μία φράση που ενώνει τους αγώνες του παρελθόντος με τους αγώνες στο παρόν: «Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος».
Συγγραφέας :Η Bree Busk είναι Αμερικανίδα αναρχική που ζει και εργάζεται στο Santiago, της Χιλής. Ως μέλος της Αναρχικής Ομοσπονδίας Black Rose στις Η.Π.Α. και της Solidaridad στη Χιλή, αφιερώνει το χρόνο της στον διεθνή συντονισμό αναρχικών οργανώσεων στις Αμερικανικές χώρες. Η συμβολή της στο κίνημα φανερώνεται μέσω της τέχνης, της συγγραφής και της αθέατης αναπαραγωγικής εργασίας που είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την εξέλιξη διαφόρων οργανώσεων.
Πηγή:
https://roarmag.org/essays/chileans-stand-fearless-in-the-face-of-repression/
Μετάφραση στα Ελληνικά : ΒLACKCAT
