Ο νεαρός πρίγκιπας Κροπότκιν όταν στάλθηκε ως λοχαγός του τσαρικού καθεστώτος να ερευνήσει την αχανή βόρεια Μαντζουρία και ανατολική Σιβηρία, ανακάλυψε μέσα στη σιωπή της ερημιάς, τη κραυγή της Αναρχίας. Μελετώντας τον πληθυσμό, που τύποις άνηκε στο κράτος, κατάλαβε ότι όχι μόνο οι άνθρωποι έζησαν και ζουν καλά χωρίς το κράτος, αλλά και η ύπαρξη του και μόνο είναι παρασιτική και επιζήμια για των ανθρώπων τις κοινότητες.
Ο Κροπότκιν θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης επιστημονικής ανθρωπογεωγραφίας. Σιωπηλά, όλοι οι σημερινοί ανθρωπολόγοι – εθνολόγοι καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: Οι άνθρωποι οργανώθηκαν χωρίς το Κράτος και οι κοινωνίες τους ήταν πάντα εναντίον Του. Ταυτόχρονα στην επίθεση των κοινωνιοβιολόγων με το πολεμικό σύνθημα «να επιβιώσει ο ισχυρότερος», διαστρεβλώνοντας ακόμη και το πόρισμα του Δαρβίνου, που συμπλήρωνε ότι «ισχυρότερος είναι ο πιο ευπροσάρμοστος», ο Κροπότκιν ανέδειξε το όπλο της αλληλεγγύης. Ο αδύναμος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον ισχυρό, αλλά όταν συνεργάζεται με άλλους αδύναμους μπορεί να νικήσει και το πιο δυνατό σαρκοφάγο.
Όταν, όντας εξόριστος στο Λονδίνο, του προτάθηκε η μέγιστη τιμή για έναν γεωγράφο, να γίνει επίτιμο μέλος της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας, ο ίδιος αρνήθηκε γιατί έπρεπε πρώτα να ορκιστεί πίστη στη βασίλισσα. Ο σκόπελος αυτός ξεπεράστηκε με ένα τέχνασμα. Κατά τη διάρκεια του όρκου του και ενώ έπρεπε να διαβαστεί από τον πρόεδρο η αράδα για τη Μεγαλειοτάτη, όλα τα μέλη του συμβουλίου άρχισαν να βήχουν επιδεικτικά και έτσι ορκίστηκε μόνο στο όνομα της γεωγραφίας και όχι της βασίλισσας. Ως επίσημα πια αναγνωρισμένος γεωγράφος του δόθηκε η ευκαιρία να βιοποριστεί με το έργο του.
Από τότε που ξεκίνησε, το 1768, η Encyclopedia Britannica με την επιστημονική της τεκμηρίωση, απέναντι στους Γάλλους εγκυκλοπαιδιστές/ουμανιστές, θεωρήθηκε η ναυαρχίδα του ρασιοναλισμού. Το 1908, ανατέθηκε στον Κροπότκιν, να συμπληρώσει τα λήμματα της Ρωσίας και των βαλκανικών Κρατών για την αναθεωρημένη 11η έκδοση που κυκλοφόρησε τελικά το 1911. Παραμονές των βαλκανικών Πολέμων και του πρώτου Πολέμου των Εθνών, μετά ονομάστηκε Α’ Παγκόσμιος, οι οξυδερκείς παρατηρήσεις του Κροπότκιν για την ανθρωπογεωγραφία και τη σύνθεση του πληθυσμού σε Ρωσία και Βαλκάνια, παραμένουν επίκαιρες. Ταυτόχρονα η 11η έκδοση της Μπριτάνικα θεωρείται ως και σήμερα η επιτομή των εγκυκλοπαιδειών.
Τα κείμενα κυκλοφόρησαν σε ξεχωριστό τόμο το 1914 με τίτλο «A Short history of Russia and Balkan States». Ένα βιβλίο που περιμένει υπομονετικά εδώ και 102 χρόνια τη μεταφορά του στην ελληνική γλώσσα.
sinafi
