Προσφυγική Κρίση: Aποτίμηση εμπειριών από τα γεγονότα των τελευταίων μηνών στην Αθήνα

Πεδίον του Άρεως

Πεδίον του Άρεως, Ιούλιος 2015. Ένας αυτοσχέδιος προσφυγικός καταυλισμός μέρα με την ημέρα άρχισε να μεγαλώνει. Κάθε ώρα, κάθε μέρα που περνούσε κατέφθαναν στο Πάρκο δεκάδες πρόσφυγες. Ο αριθμός των νεοεισερχόμενων αυξανόταν συνεχώς. Μέσα με τέλη Ιούλη ο συνολικός αριθμός των ατόμων ήταν 400-500. Οι πολιτικοί και οικονομικοί πρόσφυγες που βρήκαν, σχεδόν για ένα μήνα, καταφύγιο στο Πεδίον του Άρεως δεν είχαν σκοπό να παραμείνουν εκεί ή να μετακινηθούν σε κάποιο άλλο σημείο της Αθήνας, αλλά κύρια και πρωταρχική τους ανάγκη ήταν να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους. Βρέθηκαν εκεί κάτω από άθλιες συνθήκες. Χωρίς υποδομές, χωρίς τη στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς τους ελάχιστους όρους υγιεινής.

Η αντιμετώπιση της «αριστερής» κυβέρνησης απέναντι στον αυτοσχέδιο καταυλισμό στο Πεδίον του Άρεως ήταν εγκληματική και εξακολουθεί να παραμένει ως τέτοια σε ότι αφορά στις πύλες εισόδου και εξόδου της χώρας και όχι μόνο. Κρατικοί και αυτοδιοικητικοί θεσμοί, απουσίασαν εκκωφαντικά από το Πεδίον του Άρεως ή περιορίστηκαν σε επικοινωνιακές κινήσεις εντυπωσιασμού. Συγκεκριμένα, οι φορές που οι κρατικές δομές εμφανίστηκαν στο Πεδίον ήταν ελάχιστες, παρέχοντας λιγοστά τρόφιμα και πενιχρές υπηρεσίες υγείας. Φυσικά, πάντα συνοδευόμενες από κάμερες και φωτογράφους. Η διανομή ενός και μόνου γεύματος διατροφικά ακατάλληλου (χοιρινό!) από το Δήμο Αθηναίων, η απουσία χημικών τουαλετών -τις πρώτες δυο βδομάδες υπήρχαν μόλις 2 χημικές τουαλέτες για 400 ανθρώπους- και η αποσπασματική παρουσία του ΚΕΕΛΠΝΟ (χωρίς γιατρό) είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα της εγκληματικής αδιαφορίας του κράτους απέναντι στους πρόσφυγες/μετανάστες που βρήκαν προσωρινό κατάλυμα εκεί.

Στους δυο κάθετους δρόμους, στο δρόμο των Ηρώων ανάμεσα στις προτομές , όπου είχε στηθεί ο αυτοσχέδιος καταυλισμός, τα παιδιά έπαιζαν, οι άντρες συζητούσαν καθισμένοι σε χαρτόνια ή κουβέρτες, οι γυναίκες φορώντας πάντα τις μαντίλες τους τάιζαν ή απασχολούσαν τα μικρά τους. Οι περισσότερες οικογένειες ήταν πολυμελείς, συχνά με ηλικιωμένους οι οποίοι ήταν συνήθως σιωπηλοί και στους οποίους διέκρινες ένα βλέμμα χαμένο στις σκέψεις. Μέσα στις σκηνές τους έβλεπες όσα μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους για το μακρινό ταξίδι τους προς το άγνωστο. Μια τσάντα πλάτης, λίγα ρούχα, ένα εφεδρικό ζευγάρι παπούτσια, λίγα σκεύη, χαρτιά υγείας, νερό, κάποιο παιδικό παιχνίδι.

Οι πληθυσμός των ανθρώπων που διέμενε προσωρινά στο Πεδίον του Άρεως ήταν κυρίως από το Αφγανιστάν και κάποιοι λίγοι από το Ιράκ. Ορμώμενοι με φόβο και ελπίδα, διέσχισαν πεζοί το Ιράν, την Τουρκία, πέρασαν με παλιόβαρκες απέναντι στη Μυτιλήνη ή την Κω ή τη Χίο, έφτασαν στην Αθήνα, μετά στο Πεδίον του Άρεως. Σκοπός τους ήταν να ανακτήσουν εκεί τις δυνάμεις τους ώστε να συνεχίσουν το ταξίδι ανηφορίζοντας προς τα ευρωπαϊκά σύνορα. Η Ελλάδα αποτελεί για εκείνους μόνο ένα πέρασμα. Οι πρόσφυγες/μετανάστες που βρέθηκαν τόσο στο Πεδίον του Άρεως όσο και εκείνοι που βρίσκονται σήμερα στην πλατεία Βικτωρίας, ανήκουν στην κατηγορία των «τράνζιτ», καθώς η Ελλάδα είναι απλώς η πύλη της Ευρώπης και όχι ο μελλοντικός τόπος διαμονής τους. Σκοπός των περισσοτέρων είναι να φτάσουν στην Αυστρία, τη Γερμανία ή ακόμα και τη Σουηδία. Ψάχνουν μονάχα έναν τόπο, έναν ειρηνικό τόπο να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, αναζητούν δουλειές σε εργοστάσια και εστιατόρια.

Αυτοοργανωμένη Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης για τους Πρόσφυγες/Μετανάστες , Κατάληψη Δερβενίων 56

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 είχε υπάρξει ξανά αυτοσχέδιος καταυλισμός στο Πεδίον του Άρεως, όπως κατά περιόδους σε άλλα πάρκα και πλατείες της Αθήνας. Η συνθήκη όμως αυτήν τη φορά ήταν πολύ πιο κρίσιμη. Ο αριθμός των νεοεισερχόμενων μεταναστών/τριών έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της μεγαλύτερης μεταναστευτικής ροής των τελευταίων δεκαετιών, κυρίως το καλοκαίρι που μας πέρασε. Εκτός από το μέγεθος του προσφυγικού/μεταναστευτικού πληθυσμού έχει αλλάξει πλέον και η σύνθεσή του. Σε σχέση με τα προηγούμενα έτη που κατά κύριο λόγο ήταν ανδρικός ο πληθυσμός, σήμερα υπάρχουν διαρκώς περισσότερες μετακινούμενες οικογένειες, συχνά πολυμελείς με ηλικιωμένους, μικρά παιδιά ακόμα και νεογέννητα, ενώ είναι αρκετοί και οι ανήλικοι που ταξιδεύουν ασυνόδευτοι.

Από τις αρχές Ιουλίου, στην οδό Ηρώων του Πεδίου του Άρεως, όσο κατέφθαναν οι πολιτικοί και οικονομικοί πρόσφυγες τόσο αυξάνονταν οι ανάγκες και οι ελλείψεις, αναδεικνύοντας τις ανύπαρκτες υποδομές της ελληνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής έναντι των προσφύγων και των μεταναστών. Απέναντι όμως στην εξουσία και την αντιμεταναστευτική πολιτική της, η κοινωνία όρθωσε το ανάστημα της. Οργάνωσε σε ελάχιστο χρόνο, με άμεσα αντανακλαστικά, και εμπράκτως την αλληλεγγύη. Συνείσφερε από το χρόνο της και το υστέρημα της και βρέθηκε εκεί για ολόκληρες μέρες και νύχτες.

Επί 27 ημέρες διέμεναν στο Πεδίον, εν μέσω καύσωνα και έλλειψης υποδομών υγιεινής, πάνω από 50 οικογένειες Αφγανών, με 150 περίπου παιδιά και βρέφη, πολλά από τα οποία γεννήθηκαν στο δρόμο της προσφυγιάς. Τα αντανακλαστικά των αλληλέγγυων από την πρώτη στιγμή ήταν άμεσα και κατευθείαν συγκροτήθηκε, σε ελάχιστο χρόνο, η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης με αυτοοργανωμένες, αντιιεραρχικές και οριζόντιες δομές. Από την πρώτη στιγμή στήθηκαν επιπλέον σκηνές κατά μήκος του δρόμου των Ηρώων. Η Πρωτοβουλία γνώρισε αμέσως μεγάλη συμμετοχή, ενώ εντυπωσιακή υπήρξε η ανταπόκριση στα καλέσματα για υλική και οικονομική συνεισφορά μέσω του διαδικτύου (#‎pedion_areos,

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε σχετική ανακοίνωσή της Αυτοοργανωμένης Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης: «Όλες οι ομάδες συντονίζονταν μέσω των συχνών συνελεύσεων στο κηπάκι της Τσαμαδού και είχαν οριζόντια και αντιιεραρχική δομή. Η πολιτική αρχή της ισοτιμίας στη λήψη και εκτέλεση των αποφάσεων καθόρισε και τις σχέσεις των ομάδων μεταξύ τους, ενώ έγινε σαφές από την αρχή και -κυρίως- έμπρακτα ότι ο ρόλος όλων των ομάδων ήταν εξίσου κομβικός για την επίτευξη των στόχων της συνέλευσης. Οι ομάδες αποτέλεσαν μια σφιχτή και συνεκτική αλυσίδα, αλληλεπιδρώντας διαρκώς μεταξύ τους και συνεργαζόμενες στενά καθημερινά. Η αλληλεγγύη ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της Πρωτοβουλίας στο Πεδίον του Άρεως δεδομένη τόσο προς τους πρόσφυγες όσο και μεταξύ των ανθρώπων που πλαισίωσαν τις ομάδες. Το πρόταγμα της αυτοοργάνωσης ενσαρκώθηκε στην Τσαμαδού και στο Πεδίον και αποτέλεσε τον οδηγό για το πώς ομάδες ατόμων που συναντώνται ίσως για πρώτη φορά μπορούν να δώσουν λύσεις σε κρίσιμα ζητήματα επιβίωσης».

Η Αυτοοργανωμένη Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης συνεχίζει να παραμένει στο πλευρό των πολιτικών και οικονομικών προσφύγων με όπλο την έμπρακτη αλληλεγγύη, αντιστεκόμενη στην απάνθρωπη αντιμεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης και του ελληνικού κράτους. Σε συνέχιση των δράσεων που αναπτύχθηκαν στο Πεδίον του Άρεως, η Πρωτοβουλία προχώρησε στην κατάληψη του κτηρίου που βρίσκεται στην οδό Δερβενίων 56 στα Εξάρχεια για τη στέγαση των δομών της και το συντονισμό της σε διάφορα πεδία δράσης, όπως στην πλατεία Βικτωρία αλλά και στη Μυτιλήνη. Αρχές Οκτώβρη, έντεκα αλληλέγγυοι/ες μέλη της ομάδας υγείας, της ομάδας μεταφραστών και των ομάδων σίτισης και αποθήκης αναχώρησαν για Μυτιλήνη με στόχο την παροχή ιατροφαρμακευτικής κάλυψης στους ανθρώπους που φτάνουν με τις βάρκες στην παραλία αλλά και την ενίσχυση των προσπαθειών των αλληλέγγυων της Μυτιλήνης. Στην παραλία «Σκάλα Συκαμίας» της Λέσβου, ήδη στήθηκαν οι απαραίτητες δομές για τους πρόσφυγες/μετανάστες που καταφτάνουν, όπως σκηνή για το ιατρείο όπου παρέχονταν οι πρώτες βοήθειες και καζάνια φαγητού για τη σίτιση τους. Κάθε βδομάδα και έως τα τέλη Νοέμβρη νέα άτομα της Πρωτοβουλίας θα πλαισιώνουν τις δομές αυτές.

Η έμπρακτη αλληλεγγύη δε γνωρίζει ταυτότητες!

Ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων/μεταναστών προέρχεται εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες από το Αφγανιστάν. Τα πράγματα εκεί ουδέποτε ησύχασαν. Η φυγή των Αφγανών οφείλεται και σε πολιτικούς και σε οικονομικούς λόγους. Εγκαταλείπουν τη χώρα τους για να ξεφύγουν από την ανέχεια, την ακραία φτώχεια, από την απουσία προοπτικής, από τις συνεχείς επιθέσεις. Πολλοί εγκαταλείπουν τη χώρα τους επειδή απειλείται ακόμα και η ίδια η ύπαρξη τους είτε από τους αντάρτες Ταλιμπάν είτε από στρατιωτικές επεμβάσεις. Πλέον, όμως, ένα νέο κύμα προσφύγων προέρχεται – κυρίως από το περασμένο έτος- από τη Συρία. Σήμερα, ένας στους τέσσερις νέους πρόσφυγες παγκοσμίως προέρχεται από εκεί. Μετά τον συριακό εμφύλιο όλοι έβαλαν τους Αφγανούς σε… δεύτερη μοίρα. Για την Ευρώπη «φρούριο» προτεραιότητα έχουν οι Σύριοι, ενώ τα ταξιδιωτικά έγγραφα των Αφγανών δεν «προχωράνε». Αυτήν τη στιγμή η Συρία βρίσκεται στην καρδιά μιας ανθρωπιστικής κρίσης που δε δείχνει να έχει τελειωμό, όμως την ίδια ώρα, οι στρατιωτικές επεμβάσεις στο Αφγανιστάν παραμένουν συχνές και καθημερινές. Να θυμίσουμε τον πρόσφατο βομβαρδισμό από Αμερικανούς που αιματοκύλησε την ανθρωπιστική αποστολή των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» στο νοσοκομείο της Κουντούζ στο Αφγανιστάν. Τραγικός απολογισμός: 19 νεκροί και 37 σοβαρά τραυματίες.

Μετά την αραβική άνοιξη, τον συριακό εμφύλιο και την εδραίωση του ΙSIS σε περιοχές της Λιβύης, του Ιράκ και της Συρίας, η ειδησεογραφία λειτούργησε αποπροσανατολιστικά για το Αφγανιστάν αφού η ροή ειδήσεων από εκεί περιορίστηκε σημαντικά παρ’ ότι η φετινή χρονιά είναι από τις βιαιότερες μετά το 2002. Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε να εδραιώνεται σκοπίμως από τους θεσμούς και τα καθεστωτικά ΜΜΕ ένας επικίνδυνος διαχωρισμός σχετικά με τις ταυτότητες ανθρώπων που εκτοπίζονται από τις χώρες τους. Σε Ελλάδα και Ευρώπη σχεδόν το πλήθος των θεσμών στέκεται πάνω στη διάκριση αναπαράγοντας τους διαχωρισμούς αυτούς. Οι διαχωρισμοί όμως αυτοί σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αναπαράγονται από το ίδιο το κίνημα αλληλεγγύης. Η έμπρακτη αλληλεγγύη δεν πρέπει και δεν μπορεί να γνωρίζει τέτοιες ταυτότητες.

Όσο θα μαίνονται πόλεμοι σε χώρες τις Μέσης Ανατολής, τόσο θα εκτοπίζονται άνθρωποι, τόσο θα μυρίζουν το θάνατο δίπλα τους, τόσο θα βιώνουν τις κακουχίες, τόσο θα συνεχίζεται και η μαζική έξοδος από τον τόπο τους για να σωθούν, για μια ανάσα ελευθερίας. Όσο θα υπάρχουν άνθρωποι που θα χτυπιούνται από τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και τους εμφυλίους που τον ακολουθούν, όσο θα προσπαθούν να ξεφύγουν από θεοκρατίες τύπου «Ισλαμικό Κράτος», από τη φτώχεια και την πείνα και όσο θα χτυπιούνται από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της FRONTEX στα συνοριακά περάσματα, τόσο θα μεγαλώνει η ανάγκη για παρεμβάσεις σε βάθος με καθαρά αντιπολεμικό περιεχόμενο.

Piedade