Οποιοδήποτε άτομο έχει βρεθεί σε νοσοκομείο, έστω και λίγες φορές, θα έχει προσέξει γιατρούς και νοσηλευτές να τρέχουν πάνω κάτω· αν έχει νοσηλευτεί, ίσως έχει παρατηρήσει ότι τα ίδια άτομα που βλέπει στην απογευματινή επίσκεψη, συχνά τα βλέπει και το επόμενο πρωί. Θα ‘χει προσέξει τα κρεβάτια στους διαδρόμους, και συνοδούς να εκτελούν χρέη νοσηλευτών.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν εικόνα εν μέσω κηρυγμένης πανδημίας, αλλά την καθημερινή εικόνα του ΕΣΥ. Οι ελλείψεις σε ΜΕΘ δεν εμφανίζονται μόνο σε περίπτωση πολλών κρουσμάτων κορωνοϊού· είναι φαινόμενο που παρατηρείται κάθε χρόνο. Δεν προκύπτουν από μια αφηρημένη ανεπάρκεια του δημόσιου συστήματος υγείας, αλλά από τη συγκεκριμένη και πάγια τακτική κυβερνήσεων προς υποβάθμισή του. Άλλωστε πρέπει ακόμα και το αγαθό της υγείας να υπακούει στους νόμους της αγοράς. Παρόλες τις εξαγγελίες για προστασία των ανθρώπων, το εμπόρευμα οφείλει να παραμένει εμπόρευμα.
Ας δούμε την πορεία σταδιακής υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας: διαρκείς περικοπές σε ιατρικό υλικό και προσωπικό, μετατροπή νοσοκομείων σε πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (νοσοκομείο Κομοτηνής 2020). Έτσι, δημιουργούνται νέα πεδία κερδοφορίας, η υγεία καταλήγει όλο και περισσότερο ένα προνόμιο. Αν φανταστούμε ένα σύστημα υγείας προσβάσιμο από όλους/ες χωρίς αντίτιμο, μπορούμε να φανταστούμε και την κατάρρευση των ιδιωτικών κλινικών και όλων των ιδιωτικών ιατρικών και παραϊατρικών επιχειρήσεων. Η πρόσβαση στην υγεία οφείλει να ακολουθεί τους οικονομικούς νόμους, που ακολουθούν όλα τα προϊόντα υπηρεσιών.*
Μπορούμε να φανταστούμε λοιπόν γιατί η χρηματοδότηση του ΕΣΥ δεν αποτελεί, ούτε θα αποτελέσει σε καμία περίπτωση, ένα κομμάτι της ατζέντας μιας νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης. Αν στελεχωνόντουσαν τα νοσοκομεία για να διαχειριστούν ακόμα και μόνο ένα τυπικό −όσον αφορά το φόρτο− έτος, τότε αυτό θα αποτελούσε και τη, σε μεγάλο βαθμό, συρρίκνωση του ιδιωτικού τομέα της υγείας. Το συμπέρασμα, η πρόσβαση στην υγεία στον καπιταλιστικό κόσμο, είναι αντιστρόφως ανάλογη της εμπορικής της αξίας.
Business is business
Η ιατρική επιστήμη στην πορεία της αναμφίβολα έχει σώσει πολλές ζωές και αυτό δεν χωράει αμφισβήτηση. Παρόλ’ αυτά, δεν θα ‘πρεπε να νοείται αποσπασμένη από το ιστορικό της πλαίσιο και τους σκοπούς της, όπως συχνά αναπαράγεται από τους επιστημονικούς κύκλους, αναγνωρίζοντας την έρευνα ως ηθικά άμεμπτη.
Η σύγχρονη ιατρική δεν αποτελεί μια τυχαία περιπλάνηση σε ένα κόσμο μικροβίων ή ασθενειών, αλλά την αναζήτηση κερδοφόρων λύσεων σε συμπτώματα. Η διττή της ύπαρξη ακροβατεί ανάμεσα στη διασφάλιση της ικανότητας εργασίας των θεραπευόμενων, και ταυτόχρονα στη διάθεσή της ως εμπόρευμα.
Η δυτική ιατρική όπως έχει διαμορφωθεί στον καπιταλιστικό κόσμο προσανατολίζεται παράλληλα με το κεφάλαιο. Τα προϊόντα τα οποία παράγονται πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μελέτες φαρμάκων και η ιατρική έρευνα είναι προσανατολισμένες κυρίως γύρω από την αντιμετώπιση συμπτωμάτων, και όχι γύρω από την ίαση. Αν μπορείς να παράγεις ένα φάρμακο που θα πωλείται για 10 χρόνια, γιατί να ψάξεις ένα το οποίο θα πωληθεί μια και μόνο φορά.
Και τότε ρίξανε τον κλήρο να δούνε ποιος θα φαγωθεί
Το triage είναι η διαδικασία ταξινόμησης ασθενών σύμφωνα με τις πιθανότητες να επιβιώσουν, αναλόγως τη σοβαρότητα του προβλήματος υγείας τους, και την πιθανότητα αλλαγής της έκβασης σε περίπτωση ιατρικής παρέμβασης ή όχι. Ξεκίνησε ως σύστημα που εφαρμοζόταν σε εμπόλεμες καταστάσεις, αλλά πλέον είναι πρωτόκολλο που ακολουθείται και εντός των νοσοκομείων. Την πρώτη διαλογή στα επείγοντα την έχουμε δει πολλοί. Δεν είναι η μόνη βέβαια, κάθε χρόνο λόγω των λίγων κλινών ΜΕΘ, πολλά άτομα δεν μπαίνουν εγκαίρως, άρα δεν λαμβάνουν και την απαραίτητη ιατρική βοήθεια-παρακολούθηση. Η ένταξη του triage ως καθημερινό εργαλείο των νοσοκομείων είναι η ένταξη της μόνιμης σπάνης στα δημόσια συστήματα υγείας. Είναι τρανταχτό παράδειγμα πως η δυτική ιατρική δομείται και προχωράει σύμφωνα με τις καπιταλιστικές ανάγκες. Άλλωστε το ζήτημα είναι η υγεία να μπορέσει να παραμείνει κερδοφόρα, όχι προσβάσιμη από όλους/ες.
Στο σήμερα λοιπόν, δεν γίνεται να μένουμε έκπληκτοι πως το ΕΣΥ απειλείται με κατάρρευση. Υπό μία έννοια, το ΕΣΥ καταρρέει κάθε χρόνο, και κάθε χρόνο αυτό δεν προκύπτει λόγω μιας πανδημίας, αλλά από τις πάγιες ελλείψεις που όλο και διευρύνονται.
Ένα από τα χίλια πρόσωπα της καραντίνας
Η καραντίνα μάς χάρισε πληθώρα τεκμηρίων όσον αφορά την −από ότι φαίνεται− ειδίκευση των σωμάτων ασφαλείας στην προστασία της δημόσιας υγείας. Μπάτσοι να κάνουν υποδείξεις σε γιατρούς για αποστάσεις ασφαλείας, κοινωνική απομόνωση πολιτών αλλά εγκλεισμός των μεταναστών κατά χιλιάδες και περαιτέρω περιορισμοί στις μετακινήσεις τους, απαγόρευση μετακίνησης εκτός νομού αλλά μεταφορές κρατουμένων σε άλλες φυλακές, πρόστιμα για βόλτες αλλά όχι για τα στοιβαγμένα εργοστάσια, και άλλα πολλά ευτράπελα. Κονδύλια για μπάτσους και στρατό και όχι για την υγεία.
Η χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, είναι ριζικά αντίθετη ως προς τις επιδιώξεις των νεοφιλελεύθερων κρατών. Το τρομακτικό σενάριο για τις κυβερνήσεις είναι η πιθανή έκρηξή του, η οποία θα αποκάλυπτε πρόδηλα όλα τα μισόλογά τους για την πρωτοκαθεδρία της ανθρώπινης ζωής και της κεντρικότητάς της στην πολιτική που χαράσσουν. Για τους κρατούντες οι θάνατοι από covid-19 αυτοί καθ’ αυτοί είναι ψιλά γράμματα. Άλλωστε όσους δεν δολοφόνησαν στις πολεμικές συρράξεις τους, όσους δεν έπνιξαν στο αιγαίο, θα τους σκοτώσουν στη δουλειά. Το πρόβλημα που θέλουν να διαχειριστούν είναι οι αντιδράσεις των από κάτω, είναι κρίση της φαινομενικής τους ιδεολογίας, και όχι υγειονομική.
Πόσοι μπάτσοι χρειάζονται για να γιατρέψουν τον κορωνοϊό;
Η αστυνομία έχει έρθει να παίξει τον ρόλο του σύγχρονου διασώστη, γιατρού. Έρχεται να αντιμετωπίσει την κάθε αντίδραση και να βάλει σε καραντίνα κάθε ανατρεπτική κίνηση των από κάτω. Έχοντας αυτά υπόψη, οι δαπάνες στην αστυνομία έρχονται ως η λύση σε κάθε κρίση του καπιταλιστικού οικοδομήματος. Άλλωστε όταν δεν υπάρχει ζωή, παύουν να υπάρχουν και τα προβλήματά της.
Στα μάτια του νεοφιλελεύθερου, ο μπάτσος ενσαρκώνει την ασφάλεια όπως νοείται στον καπιταλιστικό κόσμο. Ασφάλεια για τους καπιταλιστές. Είναι το σώμα που −σε αντίθεση με οποιοδήποτε άλλο για τον νεοφιλελευθερισμό− δεν θα λειτουργήσει προς το οικονομικό συμφέρον του, αλλά προς το γενικό συμφέρον διατήρησης του καπιταλισμού, γι’ αυτό και η ιδιωτικοποίησή του αποτελεί ζήτημα δύσκολο. Όταν το δίπολο είναι ενίσχυση της δημόσιας υγείας ή περισσότερη αστυνόμευση, ο νεοφιλελευθερισμός θα επενδύει πάντα στο δεύτερο.
Αντί επιλόγου…
Το παρόν κείμενο δεν έρχεται να συνηγορήσει υπέρ ενός κοινωνικού κράτους, σε αντίθεση με τον νεοφιλελευθερισμό. Το κοινωνικό κράτος έρχεται να εξομαλύνει τις άχαρες γωνίες του καπιταλισμού αλλά μέχρι εκεί. Όσο υπάρχει κράτος και καπιταλισμός το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων και αγαθών διαπνέεται από τις ταξικές ανισότητες και τις πολιτικές που χαράσσουν οι κρατούντες. Η πρόσβαση στην υγεία δεν αποτελεί εξαίρεση. Η μόνη βιώσιμη λύση, για να ‘χουν όλοι/ες πρόσβαση στην υγεία επί ίσοις όροις, είναι το τέλος του κράτους και του καπιταλισμού.
*Ίσως από τα πιο τραγικά παραδείγματα της τρέχουσας διαχείρισης είναι ότι αφέθηκε στο «αόρατο χέρι της αγοράς» να διαμορφώσει την πρόσβαση στα τεστ για τον κορωνοϊό.
λαρουέ
