Καλύτερα να έχεις αίμα στα χέρια σου παρά νερό,
όπως ο Πιλάτος
~Γκράχαμ Γκρήν
0.
Πριν απ’ όλα, το ζήτημα του Δ. Κουφοντίνα είναι κομμάτι του γενικότερου ζητήματος των πολιτικών κρατούμενων. Η μάχη για την αναγνώρισή τους είναι αγώνας ενάντια στην τρέλα ενός κοινωνικού συστήματος που ακόμα και μετά την κοινωνική του απαξίωση και το σάπισμα των ηθικών του αξιών, διεκδικεί για τον εαυτό του την ίδια την τελειότητα – αυτή η τελειότητα, που επικαλούνται ανερυθρίαστα οι απολογητές του, είναι που του επιτρέπει να θεωρεί ότι δεν μπορεί να έχει πολιτικούς αντιπάλους.
1.
Καταρχάς, για να μπορέσουμε να αναγνώσουμε τι συνέβη, όπως και τι συμβαίνει ακόμα, σχετικά με την υπόθεση του Δ.Κ., πρέπει να δούμε το πρίσμα μέσα από το οποίο αντιλαμβάνεται τον Δ.Κ. και συνολικά τη δράση του η άλλη πλευρά, αυτή του καθεστώτος. Πέρα από τις κοινοτυπίες και τους υποτιθέμενους συναισθηματισμούς, όπως είναι για παράδειγμα η έκκληση ότι δεν μπορεί ένας δολοφόνος να παίρνει άδειες, την ίδια στιγμή που το αστικό καθεστώς ορίζει ακριβώς ότι μπορεί ένας δολοφόνος κανονικότατα να παίρνει άδειες, πίσω δηλαδή από την κατ’ επίφαση πολιτική υστερία των μπακογιαννέων και των διάφορων σφουγγοκωλάριων του μαύρου κεφαλαίου, υπάρχει η πολιτική απόφαση να ηττηθούν σε όλα τα επίπεδα οι ένοπλοι κομμουνιστές των προηγούμενων δεκαετιών. Είναι η συνέχεια μιας ολοκληρωτικής επίθεσης στη 17Ν, που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2002, που θέλει τα μέλη της να παρουσιάζονται σαν οτιδήποτε άλλο πέρα από αυτό που είναι· να παρουσιάζονται δηλαδή ως ληστές για ίδιον όφελος, ιδιοκτήτες πολυτελών κατοικιών, σχιζοφρενείς αστοί με γαλλική παιδεία, μεγαλομανείς διανοούμενοι ή μανιακοί δολοφόνοι με αυτοσκοπό την ίδια τη δολοφονία και το αίμα, αλλά ποτέ ως αυτό που ήταν: Κομμουνιστές επαναστάτες, προλετάριοι, ένοπλοι αντάρτες. Και φυσικά τους αρνείται τον ορισμό του πολιτικού κρατούμενου. Στην πραγματικότητα ο Κουφοντίνας είναι πολιτικός κρατούμενος, απλά και μόνο επειδή, αν δεν ήταν, θα έπαιρνε τις άδειές του κανονικά, όπως και όλοι οι ποινικοί που έχουν καταδικαστεί για ίδιας βαρύτητας αδικήματα.
2.
Για όσους θυμούνται, η προσπάθεια του καθεστώτος να απαξιώσει πολιτικά τη 17Ν ήταν επιτυχής: Εν τέλει μια οργάνωση με τεράστια κοινωνική απεύθυνση κατέληξε απαξιωμένη να την υπερασπίζονται κατ’ εξαίρεση κάποιες ελάχιστες κομμουνιστικές συλλογικότητες και ατομικότητες και ο αναρχικός χώρος. Για να συμβεί αυτό, το καθεστώς εξομοίωσε τους εχθρούς του με τον εαυτό του, μετέδωσε στους αφελείς αλλά και εκστασιασμένους τηλεθεατές το μήνυμα ότι και αυτοί για τα λεφτά το έκαναν, ότι είμαστε όλοι ίδιοι, ότι κύρια δράση της οργάνωσης ήταν οι ληστείες, και αυτές για προσωπικό πλουτισμό. Προφανώς αυτή η θεωρία κατέρρευσε ελάχιστες μέρες μετά, αφού δεν υπήρχε καμία απολύτως απόδειξη κανενός είδους πλουτισμού -και δεν απασχόλησε σχεδόν καθόλου το δικαστήριο- ωστόσο άφησε το αποτύπωμά της ανεξίτηλο στις εξελίξεις, αφού η ανηθικοποίηση των μελών της 17Ν, συνδεδεμένη με την αναξιοπρεπή στάση των περισσοτέρων κατηγορούμενων, παρέμεινε σαν αίσθηση. Δεν έχει σημασία αν οι τηλεθεατές είχαν τη μνήμη αυτή έστω και ένα μήνα μετά, αν θυμόντουσαν γιατί η 17Ν είναι ίδια με τους υπόλοιπους, απλά ότι το είχαν εμπεδώσει: Δεν υπάρχει ηθική διαφορά ανάμεσα στο καθεστώς και τους εχθρούς του. Και φυσικά είχε σημασία ότι δεν κατέβηκε κανένας, πέρα από αυτούς που αναφέρθηκαν ήδη, στον δρόμο.
3.
Μεταφερόμενη στο σήμερα, η στρατηγική διαχείρισης της 17Ν έχει κάποιες αλλαγές, αλλά κατ’ ουσία παραμένει ίδια. Είναι η συνεχής επανάληψη, αυτή τη φορά όχι ψεμάτων, άλλα αναμφισβήτητων αληθειών. Η ανθρώπινη ζωή είναι υπέρτατη αξία, τελεία και παύλα. Φυσικά αυτό βασίζεται στο ότι σε γενικές γραμμές οι διάφοροι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν έχουν, λόγω ηλικίας, καμία γνώση των γεγονότων, και συνεπώς δεν μπορούν να κατανοήσουν τι σημαίνει για παράδειγμα η εκτέλεση του χουντικού βασανιστή Μπάμπαλη, ή το γεγονός ότι ο Μομφεράτος πέθανε με το όπλο στο χέρι, αφού έτσι κυκλοφορούσε πάντα. Ταυτόχρονα, υπάρχει σαφέστατη ροπή του δημοσίου διαλόγου σε πιο μετριοπαθείς, κοινωνικά αποδεκτές θέσεις, ακριβώς λόγω της φύσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αν κάποτε μεγάλο κομμάτι των κατώτερων τάξεων πανηγύριζε στα καφενεία με τις εκτελέσεις διαφόρων αστών από τη 17Ν, σήμερα στα διαδικτυακά καφενεία, όπου όλα καταγράφονται, και αυτά που γράφεις είναι πιθανό να τα διαβάζουν, πέρα από εσένα και τους φίλους σου, κάποιες χιλιάδες ακόμα χρήστες, ανάμεσά τους συγγενείς, το αφεντικό σου, κάποιος πελάτης από τη δουλειά, ο ασφαλίτης ή ο χαφιές της γειτονιάς, δημιουργείται μια ομογενοποίηση των κοινωνικών αντιλήψεων, ακριβώς λόγω του δημόσιου χαρακτήρα τους.
4.
Η 17Ν ως οργάνωση έδρασε σε κοινωνικές συνθήκες πολύ διαφορετικές από τις σημερινές. Εξαρχής έθεσε τον εαυτό της στη διάθεση του «λαού», διεκδικώντας μια θέση στην πρωτοπορία των κινημάτων, όπως την αντιλαμβανόταν αυτή, και τοποθέτησε τη ΛΜΑΤ -λούμπεν μεγαλοαστική τάξη- σαν τον κύριο εχθρό της, είτε λόγω της ίδιας της εξουσίας της, είτε αναγνωρίζοντάς την σαν ενεργούμενο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η καθετοποίηση της διαφθοράς του καπιταλισμού, όπως συντελέστηκε από το πασόκ τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, και η δομική αλλαγή του καπιταλισμού, που παρέδωσε σημαντικό κομμάτι του κεφαλαίου στα μεσαία στρώματα, δημιουργώντας ένα κοινωνικό στρώμα μικροϊδιοκτητών και μικροαφεντικών, καθιστά σήμερα το δίπολο, λαός εναντίον αστικής τάξης, ανεπίκαιρο [1]. Έτσι και αλλιώς, η έννοια της λέξης «λαός» ήταν και είναι νεφελώδης. Η εκτέλεση του Μπακογιάννη έγινε συνεπώς εντός αυτού του πλαισίου: Η εθνική συμφιλίωση που πρέσβευε ο εν λόγω αστός ήταν η συμφιλίωση του λαού με τους εφοπλιστές και τους μεγαλοβιομήχανους, παρά μια εκεχειρία μεταξύ αντιμαχόμενων ιδεολογιών, και ως τέτοια η 17Ν την έκρινε ανεπίτρεπτη, και τον εκτέλεσε. Εάν προσθέσουμε και τις πολύ δυνατές ακόμα μνήμες του εμφυλίου, οι πρωταγωνιστές του οποίου τότε ήταν ακόμα πολιτικά ενεργοί, ή τις μεταχουντικές ισορροπίες, ίσως να μπορέσουμε να αντιληφθούμε το μέγεθος της «προδοσίας», και πώς αυτή βιώθηκε τόσο από τη 17Ν όσο και συνολικότερα από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.
5.
Η 17Ν ήταν μια οργάνωση που ασκούσε ένοπλη αντιπολίτευση. Το φαντασιακό της, αλληλοεξαρτώμενο με τις τότε κοινωνικές συνθήκες, δεν επέτρεπε κάτι περισσότερο, την οικοδόμηση δηλαδή μιας συνεκτικής αφήγησης για το πώς θα μπορούσε να είναι μια μη καπιταλιστική κοινωνία. Άλλωστε και το ίδιο το ΕΑΜ, που αναμφισβήτητα είναι η μήτρα των κοινωνικών κινημάτων της μεταπολεμικής ελλάδας, δεν αμφισβήτησε τον πυρήνα της καπιταλιστικής ιδεολογίας, αλλά περισσότερο αποσκοπούσε σε μια αστικοδημοκρατική μετεξέλιξή της, πιο κοινωνικά δίκαιη και ισορροπημένη. Ταυτόχρονα, η ιδεολογική παντοδυναμία του καπιταλισμού τα χρόνια δράσης της 17Ν υπαγόρευε και τα όρια της δράσης της, στόχος ήταν οι διεφθαρμένοι αστοί, οι μαφιόζοι και οι πράκτορες, αυτοί που ακόμα και σε τέτοιες συνθήκες μπορούσαν να αναγνωριστούν από τον οποιοδήποτε σαν εχθροί του «λαού». Αυτή η τακτική είναι που εξασφάλισε στη 17Ν την πλατιά κοινωνική απεύθυνση που είχε, η λογική του τιμωρού χεριού του λαού, που δρα στο όνομά του, αόρατα, συναισθηματικά και βίαια. Οι αντίστοιχες ένοπλες οργανώσεις στην εποχή της κρίσης, Σ.Π.Φ και Ε.Α, είναι επίσης τέκνα της εποχής τους, και στοχοποιούν συνολικά την αστική εξουσία, η οποία άλλωστε απολαμβάνει μεγάλης κοινωνικής απαξίας τα χρόνια δράσης αυτών των ομάδων.
6.
Οι κινήσεις και οι επιθέσεις αλληλεγγύης στον Δ.Κ κινητοποίησαν και τους αντίστοιχους καθεστωτικούς μηχανισμούς, οι κινήσεις των οποίων δεν ήταν οι συνήθεις ή τουλάχιστον δεν ήταν οι αναμενόμενες, ενώ ανέδειξαν και μια σειρά από αντιφάσεις εντός του αστικού στρατοπέδου. Έτσι, ο εμπρησμός ενός αυτοκινήτου, της Μίνας Καραμήτρου, έτυχε δυσανάλογης δημοσιότητας λόγω της ισχύς που απολαμβάνει η δημοσιογραφική συντεχνία εντός του αστικού καταμερισμού δυνάμεων και εξουσίας, σχετικά με άλλες δράσεις πιο μαζικές και σίγουρα πιο καταστροφικές. Αντίστοιχα, η οικογένεια Μητσοτάκη-Μπακογιάννη [2] έδειξε για μια ακόμα φορά ότι διαθέτει κομμάτι της πραγματικής εξουσίας, ανεξαρτήτως του ποιος είναι στην κυβέρνηση, εξουσία που την απέκτησε και χάρη στην αξιοποίηση και το εμπόριο του θανάτου του Παύλου Μπακογιάννη.
7.
Η απεργία πείνας του Δ.Κ δεν έτυχε της απαιτούμενης κοινωνικής απεύθυνσης για διάφορους λόγους, κάποιους από τους οποίους αναλύσαμε παραπάνω. Ωστόσο, ένα μειοψηφικό κομμάτι κοινωνικών αγωνιστών, μέσα από μια σειρά δράσεων και επιθέσεων, μαζί φυσικά με τον πολιτικό εκβιασμό της ίδιας της απεργίας πείνας εν μέσω εκλογών, δημιούργησε μια κατάσταση τόσο ασφυκτική για το καθεστώς που το οδήγησε σε συγκεκριμένες αποφάσεις. Η εισαγγελέας Ξένη Δημητρίου, που έτρεξε να κάνει δηλώσεις μέσα στη νύχτα, και εν τέλει να αναιρέσει την απόφαση του συμβουλίου του Βόλου, είναι ο ίδιος άνθρωπος που έστειλε πειθαρχικό τους δύο εισαγγελείς που είχαν δώσει την πρώτη άδεια στον Δ. Κουφοντίνα, και αυτό μάλλον αποδεικνύει ότι κινήθηκε κατ’ εντολή της κυβέρνησης, όπως και κατ’ εντολή της κυβέρνησης είναι και οι νέες διώξεις [3], τώρα που σταμάτησε η απεργία και δεν υπάρχει πια κάποια πιεστική κατάσταση. Η απουσία μαζικού κινήματος, σε οποιαδήποτε έκφρασή του στην συγκεκριμένη υπόθεση, πρέπει να κριθεί και να αιτιολογηθεί, πρέπει να τεθεί το δικαιωματικό ζήτημα στο τραπέζι, να δούμε κατά πόσο μπορούν να κινητοποιηθούν τα κοινωνικά αντανακλαστικά για τα «αστικά» δικαιώματα ενός δηλωμένου εχθρού του καθεστώτος, ή κατά πόσο αυτή η έκφραση των αγώνων αφορά μόνο τους επίσης δηλωμένους εχθρούς του καθεστώτος όπως και συνέβη. Αν συμβεί αυτό, αν δηλαδή καθοριστεί το υποκείμενο του αγώνα, πέρα από τις φαντασιώσεις ή τους χειροκροτητές, οι μάχες που έρχονται θα δοθούν με καλύτερους όρους.
Υποσημειώσεις:
[1] για την ιστορία, η μετεξέλιξη του αρκτικόλεξου, και συνεπώς και της στοχοπροσύλωσης, από τη Σέχτα Επαναστατών το 2010 για την εκτέλεση του Νεκτάριου Σάββα: «Όταν στο παρελθόν θεωρούνταν (και ως ένα βαθμό ίσχυε) ότι το βάρος των επιχειρησιακών βραχιόνων του αντάρτικου πόλης θα πρέπει ν΄ ανακηρύσσει ως κεντρικό εχθρό τη Λ.Μ.Α.Τ. (Λούμπεν ΜεγαλοΑστική Τάξη), σήμερα πρέπει να διαθέτουμε τη διαύγεια να αναθεωρήσουμε. Μπορούμε κάλλιστα να διατηρήσουμε την ίδια ονομασία αλλάζοντας όμως τη νοηματοδότησή της. Από δω και πέρα όταν μιλάμε για Λ.Μ.Α.Τ. εννοούμε τη Λούμπεν ΜικροΑστική Τάξη». [2] το προφίλ της συγκεκριμένης οικογένειας άλλαξε προς το πιο κεντροδεξιό μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, για τον οποίο ακόμα και οι εχθροί του αναγνώρισαν την ευρύτητα πνεύματος, την συμφιλιωτική λογική του και τη δημοκρατικότητά του. Πρόκειται για τεράστια ιστορικά ψέματα, καθώς πέρα από την αποστασία ο Κ. Μ και η οργάνωσή του στην κατοχή, ήταν αυτοί που έφεραν τον εμφύλιο στην Κρήτη. Αναλυτικά για τον ρόλο Μητσοτάκη και του παρακρατικού δεξιού του χεριού, Γύπαρη, στο κείμενο της Οκτάνα εδώ: https://athens.indymedia.org/post/1575940/ [3] αντιγράφουμε από την αστική Καθημερινή: Ορατός είναι ο κίνδυνος να κοπούν οι άδειες των κρατουμένων για τρομοκρατία, όπως επίσης και να ανασταλούν τα σχέδια όσων επιδίωκαν να αποφυλακιστούν με ευεργετικές διατάξεις του νόμου. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Κ», αιτία είναι η άσκηση ποινικής δίωξης σε βαθμό κακουργήματος για το αδίκημα της στάσης κρατουμένων σε βάρος του Δημήτρη Κουφοντίνα και ακόμα 19 αναρχικών, που εξέτισαν ή συνεχίζουν να εκτίουν ποινές φυλάκισης για τρομοκρατία. Η υπόθεση αφορά κινητοποίηση που είχε γίνει εντός των φυλακών Κορυδαλλού τον Φεβρουάριο του 2018 σε ένδειξη υποστήριξης στον –τότε– απεργό πείνας Κωνσταντίνο Γιαγτζόγλου.Εδώ το κάλεσμα σε συνέλευση αλληλεγγύης: https://athens.indymedia.org/post/1598469/
Βαγιάν
