Το παρόν κείμενο αποτελείται από μεταφρασμένα και προσαρμοσμένα κομμάτια ενός χρονολογίου, από τις 18 έως τις 20/10, που δημοσιεύτηκε στο www.jadaliyya.com -ένα site με αρκετά κριτική ματιά απέναντι στις πολλές και διαφοροποιήσιμες μεταξύ τους εξουσίες του Λιβάνου- μαζί με κάποιες απαραίτητες, δικές μας σημειώσεις σχετικά με την πάγια κοινωνική κατάσταση εκεί. Υπάρχουν επίσης και κάποιες αυτούσιες παράγραφοι από καθεστωτικά μέσα. Αν και τα γεγονότα τρέχουν, θεωρούμε πως μέσα από την περιγραφή τους μπορούν να αντληθούν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την όξυνση των κοινωνικών συγκρούσεων σε αυτή την περιοχή του πλανήτη.
*
Δεν υπάρχει καμία κοινότητα στον Λίβανο που να μην έχει εξεγερθεί κατά των λεγόμενων σεκταριστών εκπροσώπων της. Στην Τρίπολη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου, οι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν στο σπίτι του πρώην πρωθυπουργού, Ναζίμ Μίκακα, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ο πλουσιότερος άνθρωπος στον Λίβανο. Στο Γκαζίεχ του νότιου Λιβάνου, νεολαίοι διαδηλωτές κατέστρεψαν σύμβολα σχετιζόμενα με τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου και επικεφαλής του κόμματος Αμάλ, Ναμπίχ Μπερί. Σε ένα σχολείο που φέρει το όνομα του Μπερί, οι άνθρωποι κατέστρεψαν ένα πανό με το πρόσωπό του και έναν μεταλλικό σκελετό με σημαίες του κόμματος Αμάλ. Αυτή η απόλυτη απόρριψη του Μπερί, και κατ ‘επέκταση του πώς αυτός συμβολίζει τη διαφθορά στον Λίβανο, σε ένα από τα λεγόμενα οχυρά του, είναι άνευ προηγουμένου. Στην Τρίπολη, τα πανό που φέρουν το πρόσωπο του σημερινού πρωθυπουργού, Σαάντ Αλ Χαρίρι, έχουν εξαφανιστεί και καίγονται. Αλλού, οι φωτογραφίες του Προέδρου Μισέλ Αούν κινηματογραφήθηκαν επίσης να καίγονται. Επίσης, στη Σούρ, το ξενοδοχείο Resthouse σπάστηκε και κάηκε. Ανήκει στην Ράντα Μπέρι, σύζυγο του Προέδρου του Κοινοβουλίου, η οποία έχει επικριθεί δημοσίως κατά τις τελευταίες ημέρες γιατί «δεν επιτρέπει στους ανθρώπους ούτε να πάνε στο μπάνιο χωρίς να αντλήσει κέρδος από αυτό». Αυτή η επίθεση στο συγκεκριμένο ξενοδοχείο πρέπει να γίνει κατανοητή σαν κομμάτι μιας κοινωνικής σύγκρουσης για την πολιτική διαφθορά, την αποκατάσταση των οικονομικών ανισοτήτων και την ιδιωτικοποίηση και αξιοποίηση των δημόσιων εκτάσεων από τους αρχηγούς των σεκτών και τις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένων των παράκτιων γαιών. Ο Λίβανος έχει έναν από τους πλέον ακραίους δείκτες ανισότητας όσον αφορά τον πλούτο στον κόσμο, και μερικές από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις δισεκατομμυριούχων στον κόσμο αναλογικά με τον πληθυσμό.
*
Η κατανομή της εξουσίας στον Λίβανο είναι μια ιδιαίτερα περίπλοκη περίπτωση. Οι τέσσερις μεγάλες θρησκευτικές σέκτες (μαρωνίτες χριστιανοί, σιίτες και σουνίτες μουσουλμάνοι, δρούζοι) εκπροσωπούνται από διάφορα πολιτικά κόμματα και συνεπώς διαμορφώνουν διάφορα επίπεδα ιεραρχήσεων και εξουσίας από τα οποία επωφελούνται προφανώς συγκεκριμένες διαμορφωμένες επικρατούσες τάξεις στο εσωτερικό των σεκτών. Ταυτόχρονα και το πολιτικό σύστημα είναι διαμορφωμένο με παρόμοιο τρόπο, έτσι ο πρόεδρος είναι μαρωνίτης χριστιανός, ο πρωθυπουργός σουνίτης μουσουλμάνος και o πρόεδρος του κοινοβουλίου σιίτης μουσουλμάνος. Επίσης στο υπουργικό συμβούλιο υπάρχει πάντα ένας ελληνορθόδοξος και ένας δρούζος – επίσης ο πρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται για εξαετή θητεία, διατηρεί το δικαίωμα να επιλέξει τον πρωθυπουργό, συνθήκη που καθιστά τους μαρωνίτες χριστιανούς πολιτικά και κοινωνικά κυρίαρχους. Πέραν αυτών των ιεραρχήσεων υπάρχουν επιπροσθέτως και οι διάφορες φυλές που επιβιώνουν σαν αιωνόβιοι δεσμοί μεταξύ πολυπληθών πληθυσμών και ορθώνουν τις δικές τους αυστηρές ιεραρχήσεις.
*
Εχθές (σημ.18/10) διαδηλωτές είδαν επίσης πράκτορες της mukhabarat που προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να μπλεχτούν με τα πλήθη στη Βηρυτό.
*
Σύμφωνα με το Reuters, τις τελευταίες μέρες οι διαδηλωτές ξεπερνούν τα 1,2 εκατομμύρια σε όλο τον Λίβανο. Για τη σύγκριση, περίπου 6.8 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στο Λίβανο, περίπου το 75% των οποίων είναι πολίτες.
*
Στον Λίβανο έχουν καταφύγει περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο σύροι πρόσφυγες. Διαμένουν σε καταυλισμούς, υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, και λόγω της πολύ κοντινής απόστασης με τη Συρία βρίσκονται σχεδόν μόνιμα υπό προσωρινό καθεστώς – είναι αυτοί που υποτίθεται θα επιστρέψουν πρώτοι, όταν και εάν ομαλοποιηθεί η κατάσταση στη Συρία. Πρόκειται για το 25% της παραπάνω παραγράφου που δεν αποτελούν πολίτες του Λιβάνου.
*
Τραγικό τέλος είχαν δύο σύροι εργαζόμενοι, που χθες, πέμπτη (17/10), παγιδεύτηκαν σε κατάστημα στο οποίο έβαλαν φωτιά διαδηλωτές σύμφωνα με το AP. Το λιβανέζικο πρακτορείο (NNA) μετέδωσε πως δύο ξένοι πέθαναν από ασφυξία λόγω φωτιάς που επεκτάθηκε στο κτίριο όπου βρίσκονταν.
*
Mukhabarat στα αραβικά σημαίνει μυστική αστυνομία. Υπάρχει τεράστια ιστορία μίσους ανάμεσα στους πληθυσμούς των παραδοσιακά ολοκληρωτικών αραβικών καθεστώτων και αυτών των παραστρατιωτικών σωμάτων.
*
Τα συνθήματα και οι απαιτήσεις των διαδηλωτών εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην άμεση παραίτηση ολόκληρης της πολιτικής τάξης και της κυβέρνησης, καθώς και στη λογοδοσία της για τη διαφθορά. Τα πλήθη μεγαλώνουν και μετεξελίσσονται όσον αφορά τη σύστασή τους, περισσότερο κάθε μέρα. Εκτός από το γεγονός ότι προέρχονται από ολόκληρο τον Λίβανο, τα πλήθη είναι διαφορετικά από την άποψη της γενιάς, της εκπροσώπησης των φύλων, της ταξικής θέσης και της θρησκευτικής -και μη- ταυτότητας. Υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφοροποιήσεις όσον αφορά τις πολιτικές δεσμεύσεις τους, όπως φαίνεται από τα τραγούδια και τα συνθήματα στις διαμαρτυρίες. Αυτό που τους ενώνει είναι η άρνησή τους να επιτρέψουν στα πολιτικά κόμματα και την πολιτική να αφομοιώσουν τις διαμαρτυρίες ή να λειάνουν τα κύρια αιτήματά τους. Στη Βηρυτό, μια ομάδα διαδηλωτών οδήγησε τα πλήθη, τραγουδώντας κατά του ρατσισμού εναντίον των προσφύγων και των μεταναστών εργαζομένων, και κατά της χρήσης και εξομάλυνσης του σεξιστικού λεξιλογίου μέσα στο αυξανόμενο και όλο και πιο οργανωμένο πολιτικό κίνημα.
*
Περίπου τα μεσάνυχτα της 19/10 ο ηγέτης των λιβανέζικων στρατιωτικών δυνάμεων, Σαμίρ Τζάγεα, ανακοίνωσε την παραίτηση τεσσάρων υπουργών του Λιβάνου από την κυβέρνηση.
*
Σύμφωνα με καθεστωτικά μέσα, ο υπουργός Οικονομικών του Λιβάνου ανακοίνωσε το βράδυ του Σαββάτου (19/10), μετά τη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό της χώρας, ότι συμφώνησαν στην κατάρτιση ενός προϋπολογισμού που δεν θα περιλαμβάνει επιπρόσθετους φόρους ή τέλη, σε μια προσπάθεια να σταματήσουν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στη χώρα. Εξάλλου, ο πρόεδρος του Λιβάνου, Μισέλ Αούν, με ανάρτησή του στο Twitter, διαβεβαίωσε ότι θα βρεθεί μια «καθησυχαστική λύση» στην οικονομική κρίση.
*
Τον περασμένο Ιανουάριο τα πράγματα στον Λίβανο ήταν αρκετά διαφορετικά. Μετά από σχεδόν εννέα μήνες έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ αντίπαλων κομμάτων, ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, Σαάντ αλ Χαρίρι, σχημάτισε εν τέλει κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Στο νέο κυβερνητικό σχήμα μετέχουν τρεις υπουργοί που προέρχονται από τη Χεζμπολάχ, ενώ για πρώτη φορά στα χρονικά μια γυναίκα θα αναλάβει το υπουργείο Εσωτερικών. Ο Χαρίρι έκανε την ανακοίνωση σχηματισμού κυβέρνησης μετά τη συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο του Λιβάνου, Μισέλ Αούν, και τον πρόεδρο του κοινοβουλίου, Ναμπίχ Μπέρι. Στην ομιλία του ο Χαρίρι τόνισε ότι η εποχή που η χώρα αντιμετώπιζε τις οικονομικές και δημοσιονομικές προκλήσεις με «παυσίπονα» έχει παρέλθει. «Κανείς δεν μπορεί να θάβει το κεφάλι του στην άμμο πλέον. Τα θέματα είναι ξεκάθαρα. Όλα τα προβλήματα είναι γνωστά, και τα αίτια της διαφθοράς, της σπατάλης και της διοικητικής ανεπάρκειας είναι επίσης γνωστά. Οι Λιβανέζοι ανησυχούν για την οικονομική κατάσταση», τόνισε, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει στο έργο της χωρίς καθυστερήσεις.
*
Ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, εξέδωσε σήμερα (19/10) τηλεοπτική ομιλία, στην οποία δήλωσε ότι εξέφρασε τη συμπάθεια του στους διαδηλωτές, αλλά τους ζήτησε υπομονή προκειμένου να επιτραπεί στην σημερινή κυβέρνηση να προσπαθήσει να λύσει την οικονομική κρίση της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο επανέλαβε τη στήριξή του τόσο στο πρόσωπο του υπουργού, όσο και του πρωθυπουργού – του οποίου η περίοδος χάριτος, 72 ωρών, την οποία και ανακοίνωσε και θέσπισε από μόνος του, συνεχίζει να μετράει αντίστροφα.
*
«Κλέφτες» φώναζαν οι διαδηλωτές και ονομάτισαν σχεδόν όλους τους ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, εκτοξεύοντας, ακόμη, βρισιές και ζητώντας τις παραιτήσεις τους. Οι διαδηλωτές συμπεριέλαβαν και τον Νασράλα σε αυτή την οργισμένη κριτική, γεγονός πρωτοφανές για την πολύ δυνατή Χεζμπολάχ, η οποία, με τη στήριξη του Ιράν, κυριαρχεί στην κυβέρνηση.
*
Στις 3:30 π.μ. ξημέρωμα της 19ης Οκτωβρίου, τεράστια πλήθη με αναπτήρες τραγουδούσαν «οι άνθρωποι θέλουν την πτώση του καθεστώτος» μπροστά από το Serail στη Βηρυτό. Αυτή η πράξη ήταν μια απάντηση ενάντια στo όργιο βίας που εξαπέλυσαν οι δυνάμεις ασφαλείας ενάντια στους ειρηνικούς διαδηλωτές. Ωστόσο, στη Σουρ έλαβε χώρα η πιο βίαιη καταστολή των διαμαρτυριών, υπεύθυνοι για την οποία ήταν οι κακοποιοί/πολιτοφύλακες της Αμάλ. Τα βίντεο έδειξαν ότι αρκετοί από αυτούς (σημ. τους πολιτοφύλακες) χρησιμοποίησαν τα κοντάρια των λιβανέζικων σημαιών για να χτυπήσουν τους διαδηλωτές, σε μια πράξη της οποίας ο βαθύς συμβολισμός δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητος, και πρέπει να χρησιμεύσει για να ξεπεραστεί σε ένα μεγάλο μέρος του ο εθνικιστικός χαρακτήρας που ενυπάρχει σε πολλές διαμαρτυρίες. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με ρεπορτάζ από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι πολύ ορατή η απειλή του θανάτου για όσους διαδηλωτές εξακολουθούν να διαδηλώνουν δημόσια στη Σουρ, ωστόσο και αυτές οι αναφορές οδήγησαν στο αντίθετο αποτέλεσμα – οι διαδηλωτές συνέχισαν να συγκεντρώνονται σε ακόμη μεγαλύτερους αριθμούς. Τα πλήθη στην Τρίπολη, τον Ζουκ και τον Τζαλ Ελ Ντιμπ, ως απάντηση στη βία εναντίον των διαδηλωτών, φώναζαν: «Sur, oh Sur, για εσάς είμαστε σε εξέγερση», μια πρωτοφανής δημόσια απεικόνιση της ενότητας μεταξύ πόλεων σε γεωγραφικούς και πολιτικούς πόλους στον Λίβανο – κάτι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς οι διαιρέσεις τέτοιου τύπου ήταν πολύ σημαντικές μέχρι σήμερα. Σε όλο τον Λίβανο, οι άνθρωποι δηλώνουν ότι μοιράζονται έναν κοινό αντίπαλο, ολόκληρη την πολιτική τάξη.
*
Η κυβέρνηση, που έχει κηρύξει «κατάσταση οικονομικής έκτακτης ανάγκης», αναζητεί τρόπους να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα. Το δημόσιο χρέος έχει διογκωθεί στα 86 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή σε επίπεδο πάνω από το 150% του ΑΕΠ. Η Βηρυτός δεσμεύθηκε τον Απρίλιο του 2018 να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων κατά τη διάρκεια διεθνούς συνόδου δωρητών, σε αντάλλαγμα για τις υποσχέσεις που έλαβε για τη χορήγηση δανείων και δωρεών συνολικού ύψους 11,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Λίβανος, με την πάλαι ποτέ δυνατή οικονομία και μεγάλη ανάπτυξη, αποτελεί πλέον την χώρα με το τρίτο μεγαλύτερο χρέος στον πλανήτη.
*
Πάνω από τριάντα τοις εκατό των Λιβανέζων πολιτών ζουν στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό, και ένα ελάχιστο κομμάτι του πληθυσμού ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής δύναμης.
*
Οι κοινωνικές εξεγέρσεις δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση σπάνιο φαινόμενο στον Λίβανο. Πολύ πρόσφατα, το καλοκαίρι του ’15, η «εξέγερση των σκουπιδιών» ενάντια στην ανικανότητα και την απροθυμία της εξουσίας να λύσει το τεράστιο πρόβλημα της διακομιδής απορριμμάτων σημάδεψε την ιστορία της χώρας.
*
Κεντρικό ρόλο στην ιστορία του Λιβάνου παίζει η διαμάχη Χεμπολάχ – Αμάλ, και κατ’ επέκταση Ιράν, Σαουδικής Αραβίας -και ακόμα πιο κατ’ επέκταση Ρωσίας, ΗΠΑ- για τον έλεγχο της περιοχής. Πέρα από τον μεγάλο εμφύλιο της δεκαετίας του ’80, που μεταξύ άλλων κατέστρεψε ολοκληρωτικά τη Βυρητό, το Παρίσι της Μεσογείου μέχρι τότε, είναι συνεχή τα γεωπολιτικά επεισόδια που συγκλονίζουν την περιοχή. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας, γιος του δολοφονηθέντος πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι, είχε απαχθεί το 2017 από το καθεστώς του Ριάντ, και είχε εξαναγκαστεί σε δημόσια παραίτηση, την οποία και πήρε πίσω κάποιες μέρες αργότερα, μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ των εμπλεκομένων.
*
Εξαιτίας των διαμαρτυριών επίσης άνοιξαν κτίρια και χώροι, κλειστοί εδώ και δεκαετίες – κυρίως το διάσημο «αυγό» κοντά στην πλατεία των Μαρτύρων, που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς και το Μεγάλο Θέατρο των Σουκς που έχει κλείσει από το 1975. Και τα δύο κτίρια ανοίχτηκαν από διαδηλωτές που εμφανίστηκαν στην οροφή και έξω από τα παράθυρα φωνάζοντας συνθήματα.
Βαγιάν
