Η λεηλασία των φυσικών αγαθών και πόρων από τον καπιταλισμό σαρώνει ολόκληρο τον πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες, σε μια προσπάθεια να αρμέξει οτιδήποτε αποτελεί πηγή αύξησης των κερδών των πολυεθνικών και του κεφαλαίου γενικά, με τις πλάτες των τοπικών στημένων κυβερνήσεων, θεσμικών οργάνων όπως ο ΟΗΕ και ΕΕ και διεθνών εμπορικών συμφωνιών NAFTA, CETA, κλπ.
Στην Ελλάδα βιώνουμε αυτή τη λεηλασία έντονα τα τελευταία δέκα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Στην πολύ γνωστή σε όλους μας περίπτωση των Σκουριών και στην ακόμη παλαιότερη της Μεσοχώρας, προστέθηκαν η επιχείρηση άλωσης από πολυεθνικές των αποθεμάτων νερού, η εγκατάσταση χιλιάδων ανεμογεννητριών στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα και η εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο και το Ιόνιο.
Στην Μαγνησία το κεφάλαιο επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην εμπορευματοποίηση του νερού, στην εκμετάλλευση των σκουπιδιών και την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στο Νότιο Πήλιο.
Αναφορικά με το Νερό του Πηλίου, η επιχείρηση εμπορευματοποίησης αποτέλεσε βασικό στόχο των δύο Καλλικρατικών δημοτικών αρχών του Βόλου. Η εμπειρία από την περιπέτεια του Πουριού, στις αρχές του 1990, βοήθησε στο να γίνει άμεσα αντιληπτή και να μπουν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός κινήματος αντίστασης από το καλοκαίρι του 2010, όταν ανακοινώθηκε η επέκταση του Δήμου Βόλου ως τις κορυφές του Πηλίου ώστε να πέσει στην αρμοδιότητα της ΔΕΥΑΜΒ η διαχείριση όλων των πηγών του βουνού.
Νερό και καλλικράτης στο Πήλιο και στον Βόλο
Η Καλλικρατική χωροθέτηση του Δήμου Βόλου περιέλαβε περιέργως και 10 χωριά του Πηλίου τα οποία εντάχθηκαν χωρίς διαβούλευση. Ο Δήμος Βόλου επεκτάθηκε γεωγραφικά 26 φορές για να φτάσει μέχρι την κορυφογραμμή του Πηλίου και να εντάξει τις πηγές των χωριών στην ΔΕΥΑΜΒ. Ήταν προφανές ότι το σχέδιο στόχευε στην εκμετάλλευση του νερού των πηγών από την τοπική και την κεντρική εξουσία και την ικανοποίηση του αιτήματος των δανειστών για ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα.
Η Καλλικρατική χωροθέτηση του Δήμου Βόλου περιέλαβε περιέργως και 10 χωριά του Πηλίου τα οποία εντάχθηκαν χωρίς διαβούλευση. Ο Δήμος Βόλου επεκτάθηκε γεωγραφικά 26 φορές για να φτάσει μέχρι την κορυφογραμμή του Πηλίου και να εντάξει τις πηγές των χωριών στην ΔΕΥΑΜΒ. Ήταν προφανές ότι το σχέδιο στόχευε στην εκμετάλλευση του νερού των πηγών από την τοπική και την κεντρική εξουσία και την ικανοποίηση του αιτήματος των δανειστών για ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα.
Με τρεις πολιτικές κινήσεις ο πρώτος Καλλικρατικός δήμαρχος (Πάνος Σκοτινιώτης), επιχειρείρησε να βάλει στην άκρη τους κατοίκους των χωριών για να εκμεταλλευτεί πολιτικά και οικονομικά τις πηγές και να προχωρήσει το σχέδιο για την εμπορευματοποίηση του νερού. Σε ότι αφορά στην πόλη οι μεγάλες διαρροές του εγκαταλειμμένου δικτύου (ως 60%) και η κακή διαχείριση της ΔΕΥΑΜΒ από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές (οικονομικά σκάνδαλα, υποβαθμισμένες υπηρεσίες, κακή σχέση με τους πολίτες και κυρίως κακής ποιότητας νερό), φτιάχνουν την εικόνα μιας υποβαθμισμένης και ευτελισμένης ΔΕΥΑΜΒ ώριμης να πέσει στα χέρια των ιδιωτών χωρίς αντιδράσει.
Πρώτη κίνηση: Ο Δήμαρχος κουνώντας το δάκτυλό του προς τους κατοίκους του Πηλίου, διαμηνύει ότι τα χωριά είναι πλέον συνοικίες του Βόλου και δεν μπορούν να μιλάνε για δικές τους πηγές. Επιχειρεί να κόψει έτσι τον ομφάλιο λώρο που συνδέει τις τοπικές κοινωνίες με τις πηγές τους.
Δεύτερη κίνηση: Η ΔΕΥΑΜΒ χλωριώνει μόνιμα, χωρίς λόγο, το πόσιμο νερό σε όλα τα χωριά. Στις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων ο πρόεδρος της επιχείρησης δηλώνει ότι η χλωρίωση γίνεται για προληπτικούς λόγους ακόμη και όταν το νερό των πηγών είναι πεντακάθαρο!!!
Τρίτη κίνηση: Τον Γενάρη του ’13, η ΔΕΥΑΜΒ αποφασίζει να πάρει από τον Δήμο και από τις τοπικές κοινότητες την άρδευση, να μετατρέψει δηλαδή τους αγρότες σε καταναλωτές της ΔΕΥΑΜΒ, θεατές της διαχείρισης του νερού και να βάλει τις προϋποθέσεις για το επόμενο βήμα, την μεταφορά της σε ιδιώτη επενδυτή χωρίς αντιδράσεις.
Μετά από τα δύο πρώτα χρόνια Καλλικρατικής διακυβέρνησης γίνεται αντιληπτό ότι η καθημερινότητα στα χωριά αλλάζει δραστικά προς το χειρότερο. Πέραν της οικονομικής κρίσης και της πολιτικής αδράνειας στην οποία βυθίζονται λόγω Καλλικράτη, αντιμετωπίζουν την αφόρητη πίεση από την πολιτική της δημοτικής αρχής στη διαχείριση του νερού που επιφυλάσσει μεγάλη αύξηση των τιμολογίων, υποβάθμιση του πόσιμου νερού και παράδοση της άρδευσης και των πηγών τους στις ανικανοποίητες οικονομικές ορέξεις των ιδιωτών.
Η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών
Στις κινήσεις της δημοτικής αρχής οι κάτοικοι των χωριών απάντησαν με τη δημιουργία της Κίνησης Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό (Γενάρη 2012), με την κατάληψη της αίθουσας του δημοτικού συμβουλίου από εκατοντάδες κατοίκους του Πηλίου και του Βόλου (Φλεβάρης 2012), με «δολιοφθορές» στις κεντρικές δεξαμενές και καταστροφή των χλωριωτών, με ενημερωτικές καμπάνιες, συμμετοχή σε αντιρατσιστικά φεστιβάλ, επαφή με κινήματα υπεράσπισης των φυσικών αγαθών (Χαλκιδική, Κρήτη, Μάνη, Μεσοχώρα, Αώο κλπ), συμμετοχή στη Πανελλαδική Συμμαχία για το Νερό, δημιουργία της ιστοσελίδας watervolo.blogspot.gr κλπ.
Η δράση της Κίνησης, με βασικό εργαλείο τις συνελεύσεις στα χωριά, πέτυχε το σταμάτημα της χλωρίωσης και το μπλοκάρισμα της μεταφοράς της άρδευσης στην ΔΕΥΑΜΒ και από εκεί στον ιδιώτη επενδυτή. Ο πρώτος Καλλικρατικός δήμαρχος χάνει τις εκλογές του Μάη 2014 κυρίως λόγω της πολιτικής του στη διαχείριση του ζητήματος του Νερού.
Ο νέος δήμαρχος παίρνει τη σκυτάλη
Ο νέος δήμαρχος, ο Μπέος, παίρνει τη σκυτάλη της διαχείρισης του δήμου και παρά τις προεκλογικές του δεσμεύσεις για προστασία του δημόσιου χαρακτήρα του νερού, επιτίθεται από την αρχή της θητείας του στις τοπικές κοινωνίες και την Κίνηση, όχι μόνον με υβριστικούς χαρακτηρισμούς αλλά και με εκβιασμούς, στοχοποιήσεις και χρήση αστυνομικής και δικαστικής καταστολής. Φάνηκε ότι ήταν αποφασισμένος να προχωρήσει με καθαρά μαφιόζικο τρόπο στην ιδιωτικοποίηση του νερού ικανοποιώντας υποσχέσεις προς τους υποστηρικτές του, την μνημονιακή κυβέρνηση και ξένους και εγχώριους επενδυτές.
Στις 13 Μάρτη του ‘15, εκατοντάδες πολίτες συγκεντρώνονται έξω από την ΔΕΥΑΜΒ με αίτημα την παρουσία τους στο ΔΣ της επιχείρησης που θα αποφάσιζε την έγκριση κανονισμού άρδευσης, τον οποίο είχαν ήδη απορρίψει οι συνελεύσεις των χωριών. Τρεις διμοιρίες ΜΑΤ, σεκιουριτάδες και φουσκωτοί-μπράβοι του δήμαρχου και ασφαλίτες, έζωσαν το κέντρο της πόλης και ανάλαβαν την προστασία του διοικητικού συμβουλίου. Φυσικά το αίτημα δεν έγινε αποδεκτό και η προσπάθεια των πολιτών να μπουν στο κτίριο εξελίχθηκε σε σύρραξη με τις διμοιρίες των ΜΑΤ που κατέληξε στον τραυματισμό πολιτών και στην προσαγωγή σε δίκη νεαρού αγρότη από το Πήλιο.
Στη βία της δημοτικής αρχής οι κάτοικοι του Πηλίου αντιπαραθέτουν την απόφαση των συνελεύσεων των κοινοτήτων για αυτοδιαχείριση της άρδευσης που συνεχίζεται για 4η συνεχή χρονιά. Δεν αναγνωρίζουν το ρόλο του διαχειριστή της άρδευσης στη ΔΕΥΑΜΒ, διορίζουν επιτροπές διαχείρισης σε κάθε χωριό και δεν φοβούνται τις απειλές για επέμβαση των ΜΑΤ και για πρόστιμα.
Οι μάσκες πέφτουν και επιχειρείται ανοικτά η ιδιωτικοποίηση του βιολογικού καθαρισμού των ακαθάρτων του Βόλου
Τον Γενάρη 2017, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΜΒ ανακοινώνει σε συνέντευξη τύπου, την πρόθεση της διοίκησης να παραδώσει σε ιδιώτη τον Βιολογικό καθαρισμό των ακαθάρτων της πόλης. Η Κίνηση καλεί πολίτες και συλλογικότητες σε συγκέντρωση για να οργανωθεί η αντίδραση σε αυτή την απόφαση και αποφασίζεται η δημιουργία μιας διευρυμένης συλλογικότητας της Συμμαχίας Βόλου για το Νερό με τη συμμετοχή και κομματικών σχημάτων. Η κινηματική δράση με συγκεντρώσεις στα δημοτικά συμβούλια και στη ΔΕΥΑΜΒ αντιμετωπίστηκε με ΜΑΤ και απανωτές αναβολές συνεδριάσεων του ΔΣ, με στόχο την κούραση και τον εκφοβισμό, χωρίς αποτέλεσμα. Το ξεπούλημα πήρε αναβολή ή μπήκε στο χρονοντούλαπο και το κίνημα του Νερού βγήκε νικητής σε αυτή τη μεγάλη σύγκρουση.
ΕΡΓΗΛ, ο Δούρειος Ίππος
Καθώς τα χρονικά περιθώρια στενεύουν ενόψει των δημοτικών εκλογών, τον Μάη του 2019, ο Μπέος ανεβάζει στροφές στο δρόμο προς την ιδιωτικοποίηση. Οι υποσχέσεις που φαίνεται να έχει δώσει στους υποστηρικτές του, στην κυβέρνηση και στους ιδιώτες επενδυτές εγχώριους και ξένους, πρέπει να ικανοποιηθούν.
Πατώντας σε ένα συνειδητά χρονίζον σκάνδαλο με μια εργολαβική εταιρεία, την ΕΡΓΗΛ, σε συνδυασμό με την υποτιθέμενη αδυναμία της ΔΕΥΑΜΒ να αποπληρώσει χρέος 9.5 εκατομμυρίων ευρώ, φέρνει τον Αύγουστο 2018 στο ΔΣ Βόλου για ψήφιση την πρότασή του για εκκαθάριση (διάλυση) της ΔΕΥΑΜΒ και μεταφορά της στον Δήμο.
Μέσα σε κλίμα έντασης στο δημοτικό συμβούλιο στις 27 και 28/8/2018, για μια ακόμη φορά ο Μπέος επιστρατεύει μπράβους, ασφαλίτες και διμοιρίες ΜΑΤ για την προστασία του, βρίζει τους εκατοντάδες πολίτες που πλημμύρισαν το δημαρχείο για να διαμαρτυρηθούν για το ξεπούλημα της ΔΕΥΑΜΒ, αρνείται το λόγο στην Κίνηση, όμως η πρότασή του για εκκαθάριση της ΔΕΥΑΜΒ τελικά απορρίπτεται γιατί δεν διαθέτει το 75% του συνόλου των δημοτικών συμβούλων. Οι συγκεντρωμένοι πολίτες αντέδρασαν δυναμικά στην παρουσία μπράβων στην αίθουσα του ΔΣ, τους οποίους πέταξαν έξω, στέλνοντας ένα μήνυμα στον Μπέο και την παράταξή του ότι οι δημοτικοί χώροι δεν μπορεί να λειτουργούν σε καθεστώς μαφίας. Ακολούθησαν προσαγωγές, συλλήψεις και άγριο κυνηγητό σε χωριά του Πηλίου και συνοικίες του Βόλου για σύλληψη και προσαγωγή σε δίκη συναγωνιστών. Εννέα συναγωνιστές έχουν ήδη κληθεί για καταθέσεις στον εισαγγελέα μετά από μήνυση του προέδρου του δημοτικού συμβουλίου.
Τα τελευταία γεγονότα έχουν ενεργοποιήσει αρκετό κόσμο και έφεραν πιο κοντά τα κινήματα της περιοχής που αγωνίζονται για την προστασία του Νερού, ενάντια στην καύση σκουπιδιών και την προστασία του Κραυσίδωνα. Η άκαμπτη στάση του Μπέου, μετά την απόρριψη της πρότασής του για εκκαθάριση, διάλυση και ξεπούλημα της ΔΕΥΑΜΒ, προδικάζει νέες εξελίξεις στο άμεσο μέλλον.
Οι προτάσεις του κινήματος
Βασικό αίτημα της Κίνησης παραμένει η κοινωνικοποίηση της διαχείρισης του νερού και η εξασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης σε πηγαίο, χωρίς χημική επεξεργασία νερό όλων των πολιτών. Με την αυτοδιαχείριση της άρδευσης έγινε ένα πρώτο σοβαρό βήμα προς την κοινωνικοποίηση με την έννοια ότι οι αγρότες έχουν τον απόλυτο έλεγχο στο 70-80% των πηγαίων νερών του βουνού. Πρόκειται, ωστόσο, απλά για μια στάση πολιτική απέναντι στην τοπική εξουσία, η οποία αγνόησε τις τοπικές κοινωνίες και τις αποφάσεις των συνελεύσεών τους, με τις οποίες ζητούσαν να παραμείνει η άρδευση στο πλαίσιο του δήμου και των τοπικών κοινοτήτων. Μετά από τέσσερις επιτυχείς αρδευτικές περιόδους η Κίνηση αναζητά τον τρόπο με τον οποίο η αυτοδιαχείριση θα πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με την ελεύθερη πρόσβαση, η Κίνηση έχει προτείνει από το 2013, την κατασκευή δικτύου δημόσιων βρυσών κατά μήκος των δύο χειμάρρων που διασχίζουν την πόλη, τον Άναυρο και τον Κραυσίδωνα, με παροχή νερού κατευθείαν από το Πήλιο, χωρίς επεξεργασία. Η πρόταση που έχει απορριφθεί από τις δύο δημοτικές αρχές, εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση όλων των κατοίκων σε ποιοτικό πόσιμο νερό, διώχνει τους πολίτες από την αγορά του εμφιαλωμένου νερού στην οποία ξοδεύουν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο και απαλλάσσει τον σκουπιδότοπο από περίπου 120 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια.
Μια τέτοια πρόταση ισοδυναμεί με γροθιά στο στομάχι της βιομηχανίας του εμφιαλωμένου νερού την οποία σιγοντάρουν όλοι οι δήμαρχοι με την πολιτική της εγκατάλειψης του δικτύου ύδρευσης της πόλης. Οι διαρροές φτάνουν στο 40-60%, με δικά τους στοιχεία, με το πηγαίο νερό από το Πήλιο να χάνεται και να συμπληρώνεται με άντληση νερού μολυσμένου από το υπέδαφος της πόλης. Το τελικό μίγμα είναι απαράδεκτο με αποτέλεσμα να το αποφεύγουν οι κάτοικοι του Βόλου.
Το μέλλον του κινήματος
Ο δυναμικός χαρακτήρας του αγώνα κατάφερε να φρενάρει αποφασιστικά τη διαδικασία της εμπορευματοποίησης του νερού. Τα χωριά του Πηλίου που ανήκουν πλέον στον Δήμο Βόλου, για πρώτη φορά βρέθηκαν μαζί σε έναν κοινό μέτωπο με συνδετικό κρίκο την Κίνηση Πολιτών. Η ανάγκη της οργανωμένης αντίδρασης οδήγησε στην επανάκτηση του θεσμού της συνέλευσης, η οποία αποτελούσε μακρινό παρελθόν από την ημέρα που θεσπίστηκε ο Καποδίστριας, δηλαδή η πρώτη χωροταξική διεύρυνση των δήμων. Η περιφέρεια του δήμου δέχτηκε ένα σοβαρό πλήγμα καθότι έπαψε ουσιαστικά να συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων σε ζητήματα της καθημερινότητας. Με την δεύτερη διεύρυνση, τον Καλλικράτη, τα χωριά βυθίζονται ακόμη περισσότερο στην αφάνεια και την εγκατάλειψη.
Το νερό είναι η αιτία να συζητούν και να αποφασίζουν με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες καθιστώντας τη συνέλευση το βασικότερο εργαλείο του αγώνα. Σε κάποια χωριά οι συνελεύσεις ασχολούνται και με άλλα καθημερινά ζητήματα. Η επικοινωνία με τη δημοτική αρχή κόπηκε εντελώς και τη θέση της πήρε η δυναμική αντιπαράθεση («δολιοφθορές» στις δεξαμενές, καταλήψεις του δημοτικού συμβουλίου κλπ). Από την αντιπαράθεση αυτή προέκυψε το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών του 2014 με την απομάκρυνση του πρώτου Καλλικρατικού δήμαρχου.
Οι εκλογές αυτές δοκίμασαν τα όρια του κινήματος. Η πρόταση να συμμετάσχει παράταξη από την πλευρά της Κίνησης δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. Κάποια ενεργά άτομα επιχείρησαν και πέτυχαν την εκλογή τους ως πρόεδροι της κοινότητάς τους, με σημαία τις αποφάσεις των συνελεύσεων για το νερό, με την παράταξη του Μπέου που ένα από τα συνθήματά του ήταν η προστασία του δημόσιου χαρακτήρα του νερού. Πολύ γρήγορα ωστόσο βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις πραγματικές προθέσεις του Μπέου και τελικά εγκατέλειψαν αλλά δεν επανεντάχτηκαν στο κίνημα. Επρόκειτο για μια όχι και τόσο οδυνηρή επαφή του κινήματος με την αντιπροσώπευση και την ανάθεση μέσω των εκλογών. Τώρα βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στις δημοτικές εκλογές. Είναι δεδομένο ότι θα περάσουμε ξανά μέσα από τις συμπληγάδες των κομματικών παρατάξεων που θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τη δυναμική του κινήματος.
Το πάθημα των Σκουριών πάντως έχει γίνει μάθημα. Η απεύθυνση στα κόμματα και η εγκατάλειψη του αγώνα στο δρόμο και το βουνό στο όνομα της ανάθεσης, θα αδρανοποιήσει ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που συμμετέχει ενεργά και δυναμικά και θα επισπεύσει τις διαδικασίες του ξεπουλήματος. Ό,τι δηλαδή δεν πέτυχε ο αντίπαλος με τη μέθοδο του εκφοβισμού και της βίας θα το πετύχει μέσα από τις εκλογές. Οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι ελάχιστες, όμως υπαρκτές. Οι επερχόμενες δίκες και η «σώμα με σώμα» αντιπαράθεση με τον φασίστα Μπέο, δυναμώνουν το κίνημα και εξασφαλίζουν τη συνέχειά του. Άλλωστε το διακύβευμα έχει να κάνει με το νερό, δηλαδή τη ίδια τη ζωή.
Συντονιστικό Κίνησης Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό
