Αυτός ήταν και ο τίτλος άρθρου εφημερίδας πανελλήνιας κυκλοφορίας στις αρχές Μαΐου, που περιέγραφε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Λέσβο άλλα και στο υπόλοιπο ανατολικό αιγαίο. Ένας τίτλος περιγραφικός του μεγάλου αριθμού αφίξεων, μελλοντολογικός καθώς δεν προμηνύεται από πουθενά ότι αυτό μπορεί να αλλάξει, αλλά επίσης και μιλιταριστικός, έτσι όπως άλλωστε γίνεται η περιγραφή του μεταναστευτικού ζητήματος όλα αυτά τα χρόνια από τα ΜΜΕ της κυριαρχίας.
Τους τελευταίους μήνες στη Λέσβο και από τη στιγμή που άρχισε να βελτιώνεται ο καιρός διευκολύνοντας την έτσι και αλλιώς επικίνδυνη διέλευση των μεταναστών από τα παράλια της Τουρκίας στα νησιά του ανατολικού αιγαίου, οι αφίξεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Οι διαμορφωθείσες συνθήκες στη μέση ανατολή, η εντατικοποίηση πολεμικών επιχειρήσεων και η συνεχιζόμενη συσσώρευση μεταναστών-ριών στα εδάφη της Τουρκίας, οδηγεί τεράστια κύματα ανθρώπων να εκτελούν το κομμάτι της μετάβασης προς την Ευρώπη-φρούριο. Έτσι η Λέσβος ως ένας βασικός κόμβος αυτής της διαδρομής έρχεται να υποδεχτεί πρωτοφανή για αυτή νούμερα, παρόλη τη μακρά ιστορία που έχει στο εν λόγω ζήτημα.
Η προνομιακή, για τις ανάγκες αυτές θέση του νησιού κοντά στην τουρκική ακτογραμμή και το αστικό κέντρο της Ismir (Σμύρνης), όπως και η καλή του διασύνδεσή με την ηπειρωτική ελλάδα σε σχέση με το υπόλοιπο ανατολικό αιγαίο, το έχουν μετατρέψει από τις αρχές του 2000, σε μία από τις βασικότερες πύλες εισόδου μεταναστών στην ανατολική συνοριογραμμή της Ευρώπης-φρούριο. Ήταν τότε που τα περάσματα των μεταναστευτικών ρευμάτων μετατοπίστηκαν από τη βόρεια ελλάδα, στο ανατολικό αιγαίο, μετατρέποντας την περιοχή αυτή στο κύριο πεδίο υλοποίησης των συνοριακών αντιμεταναστευτικών πολιτικών της Ε.Ε. και των κρατών μελών της. Πολιτικές που στον πυρήνα τους είχαν πάντα την πολεμική διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος και των εμπλεκόμενων πληθυσμών, με τη συνεχιζόμενη και εντεινόμενη υποτίμηση και επισφαλειοποίηση τους.
Οι πολιτικές αυτές δεν άργησαν να πιάσουν τόπο. Ούτως ή άλλως όπως και στην υπόλοιπη ελλάδα η λεσβιακή ύπαιθρος είχε και αυτή τις δικές τις ανάγκες σε υποτιμημένους εργάτες και εργάτριες. Για όσους μετανάστες δεν συνέχιζαν το ταξίδι τους κάπου αλλού υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα, κάθε λογής μικρά και μεγάλα αφεντικά έτοιμα να επωφεληθούν. Η διαχείριση αυτή όμως έχει και τους νεκρούς της. Νεκρούς που βρίσκονται πάντα στην πλευρά των αδυνάτων. Ενδεικτικά μόνο στο αιγαίο, το διάστημα μεταξύ του Αυγούστου του 2012 και του Ιουλίου του 2014 τουλάχιστον 218 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ενώ φέτος έχουν ήδη υπάρξει 22 θάνατοι σε 3 διαφορετικά ναυάγια.
Για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών είναι απαραίτητα και τα ανάλογα εργαλεία.. Έτσι νέα ελληνικά αλλά και ευρωπαϊκά στρατιωτικο-αστυνομικά σώματα με μπλε αντί για χακί στολές και πλήθος εναέριων και θαλάσσιων οχημάτων αλλά και υπερσύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό για την παρακολούθηση της συνοριακής γραμμής και των πληθυσμών που ζουν γύρω από αυτή, ήρθαν να εγκατασταθούν στις περιοχές αυτές. Μαζί με αυτά ήρθαν και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ως ένα αναπόσπαστο εργαλείο.
Συγκεκριμένα στη Λέσβο, στις αρχές του 2000 τις ανάγκες εγκλεισμού των νεοαφιχθέντων μεταναστών τις κάλυψε το ερειπωμένο κτήριο των παλιών φυλακών της πόλης στην περιοχή της Λαγκάδας, για να αντικατασταθεί το 2003 από τα κτήρια αποθηκών που βρίσκονταν λίγο δυτικότερα στην περιοχή της Παγανής. Ένα κέντρο που αποτελούσε και τον προπομπό μίας σειράς κέντρων κράτησης που δημιουργήθηκαν την περίοδο εκείνη σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας με την πλήρη πολιτικο-οικονομική στήριξη της Ε.Ε. και άφησαν εποχή για τις άθλιες συνθήκες που τα χαρακτήριζαν. Μπορεί η «Παγανή» να έκλεισε το Νοέμβριο του 2009 μετά από αγώνες που δόθηκαν από έγκλειστους μετανάστες και αλληλέγγυους, μπορεί η μετατόπιση των σημαντικότερων ροών για μία τριετία προς τα περάσματα του Έβρου σε ελλάδα και Βουλγαρία να καταστούσε τα κελιά των αστυνομικών τμημάτων επαρκή για την υποτίμηση των ανθρώπων που κατέφθαναν, όμως η επιστροφή των ροών αυτών προς το αιγαίο έκανε αναγκαία τη δημιουργία ενός νέου κέντρου κράτησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Κατά συνέπεια, μετά και την εξαγγελία των «νέων στρατοπέδων φιλοξενίας» από το Ν. Δένδια το 2012, άρχισε άμεσα ο σχεδιασμός του κέντρου κράτησης στη Μυτιλήνη.
Ο χώρος βρέθηκε σε ένα απενεργοποιημένο στρατόπεδο λίγα χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Μυτιλήνης στο χωριό Μόρια, που παραχωρήθηκε έναντι μισθώματος από το υπουργείο αμύνης. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε τη δημιουργία ενός Κέντρου Πρώτης Υποδοχής (ΚΕΠΥ) χωρητικότητας 180 ατόμων, και τη δημιουργία Προαναχωρησιακού Κέντρου με την χωρητικότητά του να φτάνει σύμφωνα με πληροφορίες τα 800 άτομα. Αυτά θα ξεκινούσαν τη λειτουργία τους τον Ιούνιο του 2014. Το αρχικό κόστος για την κατασκευή και των δύο αυτών κέντρων ξεπερνάει τα 8.500.000 ευρώ, ενώ ακόμα μεγαλύτερη σε τελικά ποσά είναι η βιομηχανία που έχει στηθεί για την συντήρηση και λειτουργία τους. Παρόλα αυτά, διάφορες κατασκευαστικές «αστοχίες», η δυσκολία επάνδρωσης των προβλεπόμενων υπηρεσιών, αλλά και πολιτικοί ανταγωνισμοί σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο έχουν αναβάλει τη λειτουργία τους. Στη θέση τους λειτουργεί ένα αναβαθμισμένο κέντρο ταυτοποίησης από το Σεπτέμβριο του 2013. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν 10 κοντέινερ χωρητικότητας 98 ατόμων με τον αριθμό των ατόμων που κρατούνταν να κυμαίνεται όμως στα 120 άτομα για το μεγαλύτερο διάστημα. Από το καλοκαίρι του 2014 όμως, και με την πίεση που δημιουργούσε η αυξημένη παρουσία νεοαφιχθέντων μεταναστών στο λιμάνι της πόλης, οι αρχές έχουν περάσει σε μία παράτυπη χρήση όλων των πτερύγων του στρατοπέδου παρόλο που σε πολλά κοντέινερ δεν υπάρχουν ούτε τα στοιχειώδη (ρεύμα, κρεβάτια, κλπ). Κατά μέσο όρο, η κράτηση των μεταναστών για την ταυτοποίηση και καταγραφή τους διαρκεί 3-4 μέρες, για να τους χορηγηθεί μετά το υπηρεσιακό σημείωμα οικειοθελούς αποχώρησης, που αποτελεί και το διαβατήριό τους για να επιβιβαστούν στα καράβια της γραμμής και να φτάσουν στο λιμάνι του Πειραιά. Εδώ να σημειωθεί ότι συμπληρωματικά σε αυτό, άρχισε από το τέλος Μαΐου να λειτουργεί σε κοντινή απόσταση παράτυπο κέντρο κράτησης υπό την εποπτεία του δήμου Λέσβου, για την πρώτη καταγραφή των μεταναστών από τις λιμενικές αρχές, ενώ ήδη έχουν εξαγγελθεί η λειτουργία ακόμα τριών τέτοιων κέντρων σε διάφορα σημεία του νησιού. Έτσι οι μετανάστες που καταφθάνουν στο νησί βρίσκονται έγκλειστοι σε έναν χώρο με σκηνές μακριά από το κέντρο της πόλης, όπως ήταν και το βασικό ζητούμενο τον τελευταίο καιρό, περιφραγμένο από συρματοπλέγματα και υπό τη συνεχή επιτήρηση μπάτσων. Στον κέντρο αυτό παραμένουν μέχρι να δημιουργηθεί χώρος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Μόριας και να μεταφερθούν για ταυτοποίηση εκεί.
Οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας είναι ανάμικτες. Όπως και σε κάθε εμπόλεμη κατάσταση, έτσι και στον πόλεμο που διεξάγει το ελληνικό κράτος στους μετανάστες εμφανίζονται 2 αντιφατικά μεταξύ τους πρόσωπα. Από τη μία υπάρχουν κινήσεις ανθρωπιστικής κυρίως προέλευσης που προσπαθούν να προσφέρουν κοινωνικο-ψυχολογική υποστήριξη στους ανθρώπους που καταφθάνουν. Έτσι εμφανίζονται επανειλημμένα κινήσεις παροχής φαγητού, ένδυσης αλλά τον τελευταίο καιρό και μεταφοράς προς την πόλη της Μυτιλήνης, ενώ εδώ και 2 χρόνια λειτουργεί σε χώρους πρώην δημοτικών κατασκηνώσεων (ΠΙΚΠΑ) ανοιχτός χώρος φιλοξενίας που τρέχει κυρίως από εθελοντές. Από την άλλη, πέρα από τις τοπικές εταιρίες που έχουν προστρέξει στο να επωφεληθούν από τη λειτουργία του κέντρου κράτησης δεν είναι λίγοι οι ιδιώτες που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την επισφαλή θέση των μεταναστών καθώς φτάνουν. Έτσι συνεχώς εμφανίζονται αναφορές για τα «κοράκια της Λέσβου»1, ή για τους «μαυραγορίτες» που φέρονται να πουλάνε σε αυξημένες τιμές βασικά είδη ανάγκης (νερό, κλπ) ή ακόμα και να κρατάνε προμήθειες από τα χαρτονομίσματα που προσπαθούν να χαλάσουν οι μετανάστες που αφήνονται «ελεύθεροι» από το κέντρο κράτησης.
Οι απαντήσεις που αρμόζουν στον σύγχρονο κανιβαλισμό που εξαπλώνεται όπως παντού και στο νησί της Λέσβου δεν είναι εύκολο να δοθούν. Από τη μία η αφομοίωση της κυρίαρχης προπαγάνδας περί των σύγχρονων «ασύμμετρων απειλών» που αποτελούν οι μετανάστες, από την άλλη μερίδα του ντόπιου επιχειρηματικού κόσμου που παρουσιάζει τους μετανάστες ως απειλή στο τουριστικό προϊόν του νησιού αλλά και οι κινήσεις μονομερούς φιλανθρωπικού χαρακτήρα που έρχονται από τη μεριά τους να «θολώσουν» (ασχέτως προθέσεων) την ουσία των πολιτικών που οδηγούν στην γενικότερη παρανομοποίηση και υποτίμηση των ανθρώπων αυτών, αποτελούν μάλλον και τα κύρια εμπόδια. Επίσης η επιθυμία των περισσοτέρων, αν όχι όλων, από τους μετανάστες-ριες που φτάνουν στο νησί, να μετακινηθούν σε άλλο σημείο της Ελλάδας ή της Ευρώπης, καθιστά σχεδόν αδύνατη τη δημιουργία σχέσεων για τη συλλογικοποίηση των αντιστάσεων.
Τα παραδείγματα όμως που έχουν γεννήσει προγενέστερα παραδείγματα αγώνων στη Λέσβο αλλά και αλλού συνεχίζουν να αποτελούν τον οδηγό για τους αγώνες που δίνονται αλλά και για αυτούς που έρχονται. Ο αγώνας ενάντια στα κέντρα κράτησης και τις αντιμεταναστευτικές πολιτικές αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των καθημερινών αγώνων που διεξάγουν οι «από κάτω» ενάντια στην υποτίμηση των ζωών τους. Απέναντι σε επίπλαστους διαχωρισμούς με βάση το χρώμα, το έθνος, το φύλο, τη φυλή, η συνέχιση και εντατικοποίηση των αντιστάσεων αποτελεί την μόνο οδό…
…για έναν κόσμο ελευθερίας, ισότητας, αλληλεγγύης…
Musaferat
Ομάδα ενάντια στα κέντρα κράτησης
musaferat.espivblogs.net
Ιούνιος 2015
- Κόσμος που προστρέχει να αρπάξει τις βάρκες και τις μηχανές των μεταναστών που φτάνουν στα παράλια, χωρίς να προσφέρουν την παραμικρή βοήθεια τους ίδιους τους μετανάστες (βλέπε ταμπλό στο blog της ομάδας).
