Μια προσπάθεια καταγραφής και ανάλυσης των γεγονότων από τις αγροτικές κινητοποιήσεις του χειμώνα του 2015-16 αλλά και γενικότερα γύρω από το «αγροτικό ζήτημα», κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και ηθικά. Καλό θα ήταν να γίνει ξεκάθαρο εξαρχής ότι αν στηρίζουμε ηθικά και πολιτικά κάποιους, αυτοί είναι οι εργάτες γης και οι μικροί αγρότες που αυταπασχολούνται και απέχουν από τις εργοδοτικές λογικές και πρακτικές.
Αγρότης μόνος ψάχνει…
Στις αρχές του έτους και όπως είχε ανακοινωθεί στα τέλη του 2015 ξεκίνησαν να κλιμακώνονται οι αγροτικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ελλάδα, με τις δράσεις να εντείνονται πριν ακολουθήσει τον Φεβρουάριο η απόβαση των αγροτών στην Αθήνα, ένα διάστημα κατά το οποίο τα κανάλια ξεκίνησαν να «χρησιμοποιούν» τους αγρότες και οι αγρότες τα κανάλια.
Οι μεν ξεκίνησαν να προωθούν ένα καινούριο lifestyle προβάλλοντας «όμορφους» Κρητικούς στα πρωϊνάδικα, να ασχολούνται με καρατέκα κλωτσιές και αργότερα να υποστηρίζουν μικροσυμπλοκές με δυνάμεις της αστυνομίας, πράγμα σχεδόν ανήκουστο για την ελληνική τηλεόραση. Οι δε άρχισαν να κάνουν δηλώσεις, να δίνουν συνεντεύξεις και φυσικά να χρησιμοποιούν την δύναμη της εικόνας πραγματοποιώντας πορεία με τρακτέρ στο κέντρο της Αθήνας και προχωρώντας παράλληλα σε γελοιότητες όπως την «κηδεία του αγρότη» στον Προμαχώνα, το σκηνοθετημένο από τον ΣΚΑΙ σπάσιμο των μπουκαλιών με το γάλα on camera στην Νάξο και άλλα… δρώμενα που έγιναν στο πλαίσιο της έκθεσης Agrotica στην Θεσσαλονίκη και κέρδισαν επάξια τηλεοπτικό χρόνο. Αποκορύφωμα, βέβαια, ήταν η περιφορά τριών γουρουνιών στο Ρέθυμνο πάνω στα οποία είχαν πρώτα γράψει με σπρέυ, αγνοώντας φυσικά την ευαισθησία που εμφανίζουν τα συγκεκριμένα ζώα στο δέρμα τους και τις επιπτώσεις που θα έχει στην υγεία τους.
Η παρουσία αυτή των αγροτών στους δρόμους συνοδεύεται με επιθέσεις σε μετανάστες που περνούσαν κοντά στις συγκεντρώσεις τους (Ομόνοια) και αρκετά φασιστικά συνθήματα.
«Εδώ νόμος είναι το δίκαιο του αφεντικού»
Η περιβόητη κρίση όμως στην Ελλάδα σίγουρα δεν ξεκίνησε με το ασφαλιστικό. Από τα τέλη του 2009 μέχρι σήμερα έχουν γίνει αμέτρητες απεργίες, διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, καταλήψεις και γενικότερα κινητοποιήσεις απέναντι στις πολιτικές των μνημονίων, του κράτους έκτακτης ανάγκης και των μέτρων λιτότητας, στις οποίες οι αγρότες και τα τρακτέρ τους δεν ήταν πουθενά. Μέχρι και τώρα που βάλλεται ο συγκεκριμένος κλάδος, συνεχίζει στην ίδια αυτοαναφορική λογική και δεν εμφανίζει καμία πρόθεση για συλλογικοποίηση του αγώνα, αφού τα αιτήματα των αγροτών αφορούν μόνο τον μικρόκοσμο τους. Η αδιαφορία τους για τα ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα δεν είναι κάτι αξιοπερίεργο, αλλά απόλυτα φυσιολογικό. Πότε ,άλλωστε, ενδιαφέρθηκαν τα αφεντικά για κάτι άλλο εκτός από την πάρτη τους; Ίσως να είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναθεωρήσουμε τον όρο «αγρότες» που έχει προσδοθεί από τα κυρίαρχα ΜΜΕ και να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε λέξεις όπως γαιοκτήμονες, τσιφλικάδες, αφεντικά και εκμεταλλευτές, καταδεικνύοντας έτσι την πραγματική τους ταυτότητα και αναδεικνύοντας τους πραγματικούς αγρότες που είναι κατά βάση μετανάστες χωρίς χαρτιά, ασφάλιση, δικαιώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της Νέας Μανωλάδας Ηλείας, όπου τον Απρίλιο του 2013 δεκάδες εργάτες από το Μπαγκλαντές, που ήταν απλήρωτοι για τουλάχιστον 6 μήνες, διακομίστηκαν στο νοσοκομείο δεχόμενοι αντί για τα δεδουλευμένα τους, σφαίρες από τους μπράβους του «δουλέμπορου».
Από τις συγκεντρώσεις των τσιφλικάδων δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι φασίστες της Χρυσής Αυγής, σε μια απόπειρα να μετατρέψουν αυτήν την αγανάκτηση σε ψήφους και να κηδεμονεύσουν τις εκάστοτε κινητοποιήσεις. Βέβαια αυτό δεν είναι και τόσο δύσκολο, αφού τόσα χρόνια το ΚΚΕ έχει μεριμνήσει για να βρουν πρόσφορο έδαφος αυτές οι μικροπολιτικές, καλλιεργώντας το πατριωτικό αίσθημα και την εθνική υπερηφάνεια. Κατά την περίοδο των αγροτικών κινητοποιήσεων, εκτός από την Χ.Α. έχουν εμφανιστεί στο πλευρό των γαιοκτημόνων για ψηφοθηρικούς λόγους και άλλα κόμματα, όπως είναι το ΚΚΕ και κόμματα της αριστεράς. Όλα αυτά όμως δεν είναι άτοπα, με δεδομένο ότι οι «αγρότες» είναι ένας συντηρητικός κλάδος με σοβαρή έλλειψη παιδείας, η οποία αναδεικνύεται από διάφορες πτυχές όπως είναι η σχέση τους με το περιβάλλον (αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων), η γενικότερη στάση τους προς τα ζώα και πάνω απ’ όλα η στήριξη που δείχνουν σε φασιστικά μορφώματα
Λεφτά όμως υπάρχουν;
Τα προηγούμενα χρόνια οι τσιφλικάδες ήταν ίσως και ο πιο ευνοημένος εργασιακός κλάδος, καθώς με την πρώτη απειλή για έναρξη κινητοποιήσεων, η εκάστοτε κυβέρνηση (ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ) άνοιγε τις πόρτες των υπουργείων για να τους κατευνάσει και σχεδόν πάντα έκανε δεκτά όλα τα αιτήματά τους. Άλλο ένα σημείο σε αυτή την «βελούδινη» κρατική αντιμετώπιση είναι και οι επιδοτήσεις. Για κάθε δραστηριότητα και στάδιο της αγροτικής παραγωγής θα υπάρχει και μια επιδότηση, και θα αφορά είτε κάποια συγκεκριμένη παραγωγή που θα προμοτάρεται από την ΕΕ, είτε την αποχή από την παραγωγή, είτε την αναβάθμιση των υποδομών, είτε ακόμα το «θάψιμο» της σοδειάς, μια τακτική που εφάρμοζαν κυρίως παλαιότερα για τον έλεγχο της προσφοράς. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα για τις σπατάλες των επιδοτήσεων είναι ότι το 2015 αντλήθηκε κονδύλι για την προώθηση των αγροτικών προϊόντων με την παρουσία των Ελλήνων εκθετών με περίπτερα σε έκθεση στην Ρωσία. Με πιο απλά λόγια, ευρωπαϊκά κονδύλια ουσιαστικά χρηματοδότησαν τον τουρισμό των γαιοκτημόνων στην Μόσχα, σε μια περίοδο που βρίσκεται ακόμα σε ισχύ το ρωσικό εμπάργκο για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και απαγορεύονται οι απευθείας αποστολές των νωπών αγαθών προς την Ρωσία.
Δεν χρειάζεται να «σκάψουμε» πολύ πιο βαθιά για να θυμίσουμε το σκάνδαλο με το περίφημο «πακέτο Χατζηγάκη», το δώρο ύψους 425 εκατ. ευρώ που έδωσε ο Υπουργός Χατζηγάκης στους αγρότες το 2009 ως αποζημιώσεις για τις καταστροφές σε καλλιέργειες του 2008. Φυσικά η παράνομη αυτή αποζημίωση που έταξε και παραχώρησε ο πρώην Υπουργός για ιδιοτελείς σκοπούς θα πρέπει τώρα να επιστραφεί, όπως προβλέπει ντιρεκτίβα της Κομισιόν. Ειδικότερα, πολύ πρόσφατα το Ευρωδικαστήριο έκρινε οριστικά ως «παράνομη κρατική βοήθεια» τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που είχαν δοθεί σε περίπου 800.000 αγρότες, με την δικαστική αρχή να απορρίπτει το αίτημα αναίρεσης της Αθήνας.
Οι επιδοτήσεις αυτές, όμως, δεν έρχονται από το πουθενά, αλλά από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (CAP), την οποία δημιούργησαν το 1962 οι Ευρωπαίοι ηγέτες για να έχουν μια ενιαία πολιτική, η οποία ισχύει ακόμη και σήμερα και θέτει όρους, υποχρεώσεις και περιορισμούς πάνω στους οποίους οφείλει να νομοθετεί κάθε ευρωπαϊκό κράτος.
Εκτός βέβαια από την «πουπουλένια» μεταχείριση και τις επιδοτήσεις, τα αφεντικά των αγροτών έχουν αρκετές δικλείδες ασφαλείας απέναντι στις αναποδιές που μπορεί να τύχουν σε μια σεζόν, είτε αυτή ονομάζεται κακοκαιρία και κατ’ επέκταση καταστροφή της σοδειάς, είτε διάθεση/εκμετάλλευση του πλεονάσματος από κάποιο πιθανό εμπάργκο, αλλά ακόμα και στην περίπτωση μιας πολύ καλής σοδειάς, που μέρος της θεωρείται ακόμα και έτσι πλεονασματικό…! Στην περίπτωση της κακοκαιρίας υπάρχουν αποζημιώσεις, όχι μόνο για την σοδειά αλλά και για τις υποδομές που πιθανόν να καταστράφηκαν. Στο ενδεχόμενο πλεόνασμα υπήρχε ανάλογη επιδότηση που ευνοούσε τον αγροτικό κλάδο να καταστρέψει την σοδειά του (θάψιμο), αλλά και νομοθεσία για την επιδοτούμενη παραχώρηση του πλεονάσματος σε κοινωνικούς φορείς για τη διανομή τους σε απόρους και δικαιούχους των ευπαθών κοινωνικών ομάδων· όπως έγινε και κατά τη διάρκεια του 2015 με φρούτα και λαχανικά που έμειναν αδιάθετα λόγω του εμπάργκο της Ρωσίας. Βέβαια, χωρίς πολύ σκέψη η διάθεση των πλεονασματικών προϊόντων σε άπορους θα ήταν σίγουρα μια πιο ηθική κίνηση έναντι εκείνης της καταστροφής των τροφίμων, μιας και θα είχε τα ίδια αποτελέσματα όσον αφορά το οικονομικό κομμάτι. Πότε όμως ενδιαφέρθηκαν τα αφεντικά για κάτι άλλο εκτός από την πάρτη τους;
Καλά περνάμε στα μπλόκα και αυτό βγαίνει στον κόσμο…
Ένα σημαντικό κομμάτι αυτών των κινητοποιήσεων με πολλά παρατράγουδα είναι τα μπλόκα. Και για να λέμε τα πράγματα ως έχουν, οι τσιφλικάδες παρέμειναν πάνω από δυο μήνες στα μπλόκα και φυσικά η παραγωγή συνεχίστηκε κανονικά, πράγμα καθόλου αντιφατικό αλλά αντίθετα πολύ λογικό, εάν αναλογιστούμε ότι οι πραγματικοί αγρότες (είτε είναι μικροί αγρότες, είτε είναι εργάτες γης) συνέχισαν να πηγαίνουν στα χωράφια την ίδια περίοδο. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι και τα αφεντικά τους ξημεροβραδιάζονται στα μπλόκα, καθώς είναι γνωστή η πρακτική της ανάθεσης φύλαξης των τρακτέρ από σεκιουριτάδες.
Άλλωστε πολλά ήταν τα δημοσιεύματα, τηλεοπτικά ή διαδικτυακά, που μετέφεραν το επαναστατικό (sic) κλίμα από τα αγροτικά μπλόκα. Ενδεικτικά τα παραδείγματα της Συντονιστικής Επιτροπής του μπλόκου του Βοΐου στον Κόμβο του Αλιάκμονα, η οποία καλούσε κόσμο στην κοπή πρωτοχρονιάτικης πίτας στις 7 Φεβρουαρίου και η… μουσική διαμαρτυρία με κλαρίνα στην Ηγουμενίτσα, ένα γλέντι «to know us better» όπου έδωσαν το παρόν πέρα από τον δήμαρχο και πρόεδρο της ΠΕΔ Ηπείρου Ιωάννη Λώλο, η Αντιπροσωπεία του Εργατικού Κέντρου Θεσπρωτίας, οι δήμαρχοι Σουλίου και Φιλιατών αλλά και ο βουλευτής της ΝΔ Βασίλης Γιόγιακας , όπως επίσης και άλλοι τοπικοί φορείς.
Αξιοσημείωτο είναι πως ένα από τα ελάχιστα αυτοκίνητα που κατάφεραν να «σπάσουν» τα μπλόκα των αγροτών στα σύνορα Βουλγαρίας-Ελλάδας ήταν η λιμουζίνα πολυτελείας του ποδοσφαιριστή του ΠΑΟΚ, Ντίμιταρ Μπερμπάτοφ, ενώ παρόμοιο περιστατικό σημειώθηκε και σε μπλόκο λίγο έξω από την Αρκαδία, από το οποίο πέρασε η αποστολή του Ολυμπιακού. Δεν έτυχαν όμως ίδιας μεταχείρισης και τα λεωφορεία με μετανάστες και πρόσφυγες που κατευθύνονταν στην Ειδομένη, τα οποία «κόλλησαν» στα αγροτικά μπλόκα στα Τέμπη, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα, στις αρχές Μάρτη, αγρότες στα Άθυρα Πέλλας όργωσαν το χώρο του πρώην στρατοπέδου, όπου επρόκειτο να γίνει κέντρο φιλοξενίας, ώστε να μην χρειαστεί να «συνυπάρξουν» χωριό και πρόσφυγες.
Στο ίδιο πλαίσιο «αγάπης» μεταξύ κράτους και ιδιοκτητών γης, ανακοινώθηκε πρόσφατα από το Γραφείο Τύπου του Πρωθυπουργού η υπό όρους παραγραφή των πλημμελημάτων παρακώλυσης των συγκοινωνιών που είχαν τελεστεί ως τότε από αγρότες (26/02/2016). Δεν πέφτουμε από τα σύννεφα, αφού και στα μικροεπεισόδια που σημειώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας δεν υπήρξε καμία σύλληψη, παρά μόνον προσαγωγές.
Deadicate
