Χρονολόγιο από Voices of Freedom: Open assembly of people with or without papers
Τα όρια σε αυτό το νησί έγιναν πιο ασφυκτικά για όλους. Περισσότεροι από 21000 άνθρωποι είναι παγιδευμένοι και στοιβαγμένοι γύρω από το στρατόπεδο της Μόριας στη Λέσβο. Οι άθλιες συνθήκες που διαβιούν επηρεάζουν όλες. Από την πρώτη μέρα του 2020 που εφαρμόστηκε ο νέος νόμος του ελληνικού κράτους για τη μετανάστευση, η ζωή των ανθρώπων έγινε πολύ πιο δύσκολη και οι αρνητικές αποφάσεις ασύλου, μαζί με τις απελάσεις, έγιναν πολύ πιο εύκολες. Υπό αυτές τις συνθήκες η κοινωνική πόλωση αυξάνεται. Δυστυχώς, οι ακροδεξιές ρητορικές κατάφεραν να εισχωρήσουν σε ένα κομμάτι της τοπικής κοινωνίας. Την ίδια στιγμή οι άνθρωποι που ζουν στο στρατόπεδο της Μόριας προσπαθούν να αντιδράσουν, αλλά αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα, όπως ο ρατσισμός και οι ιεραρχίες που δεν αφήνουν τον αγώνα τους να είναι ενωμένος. Ο ρατσισμός βρίσκεται παντού. Οι ντόπιοι εναντίων των μεταναστριών, οι Αφγανές εναντίων των Αφρικανών, οι «ξένοι» εναντίων των ντόπιων κτλ. Σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ 16 Ιανουαρίου και 9 Φεβρουαρίου, βιώσαμε πολλές και διαφορετικές αντιδράσεις.
16 Ιανουαρίου – «Οι φυλακές σκοτώνουν»
Στις 6 Ιανουαρίου ένας νεαρός άνθρωπος βρέθηκε κρεμασμένος μέσα στην φυλακή της Μόριας (ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α.). Περίπου 100 άνθρωποι είναι φυλακισμένοι εκεί με μοναδικό κριτήριο την καταγωγή τους, χωρίς να έχουν διαπράξει κανένα έγκλημα. Πρώην κρατούμενοι του ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α., αλληλέγγυες ακτιβίστριες και άλλοι άνθρωποι από το στρατόπεδο της Μόριας διαδήλωσαν στη Μυτιλήνη. Περίπου 300 άνθρωποι φώναξαν συνθήματα, μοίρασαν κείμενα σε πολλές γλώσσες και πορεύτηκαν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Η διαδήλωση καλούσε για μια ανεξάρτητη έρευνα ως προς τις συνθήκες γύρω από τον θάνατο στις 6 Ιανουαρίου, το κλείσιμο της φυλακής μέσα στο στρατόπεδο της Μόριας (ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α.) και την άμεση απελευθέρωση όλων όσων κρατούνται. Ο αγώνας θα πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την ισοπέδωση του στρατοπέδου της Μόριας και την ελευθερία όλων των ανθρώπων
17 Ιανουαρίου – Διαδήλωση στο στρατόπεδο της Μόριας
Την ίδια μέρα ένας νεαρός άνθρωπος πέφτει νεκρός από μαχαιριά, έξω από το στρατόπεδο της Μόριας. Δύο μέρες πριν, ένας ακόμη Αφρικανός, που βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση, μετά από επίθεση που δέχτηκε στο στρατόπεδο της Μόριας, πέθανε μέσα στο νοσοκομείο. Στο νοσοκομείο υπήρχε έλλειψη αίματος γιατί οι γιατροί δεν δέχονται αίμα από μετανάστες. Ο πληθυσμός του στρατοπέδου της Μόριας ζει κάτω από τον φόβο, χωρίς καμία προστασία, σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον, οπού η βία και η εκμετάλλευση γίνονται το κατάλληλο έδαφος για να αναπτυχθούν εγκληματικές δομές. Η αστυνομία και η μαφία εργάζονται για τη διάκριση των ανθρώπων προωθώντας τον ρατσισμό. Την επόμενη μέρα, 17 Ιανουαρίου, άνθρωποι από την Αφρική και άλλες περιοχές οργάνωσαν μια διαμαρτυρία για να αντιδράσουν απέναντι στο κράτος βίας που ελέγχει το στρατόπεδο της Μόριας, αλλά και να ενημερώσουν τον κόσμο για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν. Η διαδήλωση ήταν ειρηνική. Οι άνθρωποι τραγουδούσαν και φώναζαν συνθήματα. Η αστυνομία όμως τους επιτέθηκε χωρίς λόγο και συνέλαβε στην τύχη τρεις ανθρώπους από την Σομαλία. Πρόκειται για την συνέχιση της πολιτικής των αυθαίρετων συλλήψεων –ιδιαίτερα ανθρώπων από την Αφρική– που παρατηρούμε συχνά να προβαίνει η αστυνομία κατά τη διάρκεια διαμαρτυριών. Οι άνθρωποι αυτοί κρατήθηκαν για μερικές μέρες, μέχρι που το δικαστήριο αποφάσισε την άρση της προφυλάκισής τους. Παρά την απόφαση του δικαστηρίου, οι τρεις αυτοί άνθρωποι κρατήθηκαν στη φυλακή του ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης στις 27 Φεβρουαρίου.
22 Ιανουαρίου – Η αντίδραση των ντόπιων
Το επόμενο κεφάλαιο γράφτηκε στις 22 Ιανουαρίου μετά από ένα κάλεσμα των τοπικών αρχών. Το αίσθημα της εξαπάτησης και της απομόνωσης κυριαρχούσε ανάμεσα στον ντόπιο πληθυσμό. Οι νέες αρχές τούς υποσχέθηκαν ότι το νησί θα γύρναγε πίσω στην «κανονικότητα», αλλά αντιθέτως ο μεταναστευτικός πληθυσμός αυξήθηκε από 7000 σε 21000. Αφίσες και πανό είχαν κολληθεί παντού στους δρόμους της Μυτιλήνης προωθώντας το σύνθημα «θέλουμε τις ζωές μας πίσω». Όλα τα εκλεγμένα κόμματα και πολλές οργανώσεις υποστήριξαν το κάλεσμα, ακόμη κι αν είχαν διαφορετικά συνθήματα. Η περιφέρεια Β.Α. Αιγαίου επέβαλε απεργία εκβιάζοντας όλες να συμμετέχουν. Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ έντονη τις ημέρες που προηγήθηκαν της απεργίας. Οι Μ.Κ.Ο. ζητούσαν από τους μετανάστες να μην κατέβουν στους δρόμους της Μυτιλήνης εκείνη την ημέρα. Τα αιτήματα που προωθούνταν από τις αρχές αναπαρήγαγαν την διάκριση και την πόλωση μεταξύ των ανθρώπων. Η διαδήλωση ήταν μαζική και ειρηνική, ενώ ο κόσμος που συγκεντρώθηκε ήταν ένα τυπικό δείγμα της ελληνικής κοινωνίας. Παρόλα αυτά δόθηκε χώρος σε ακροδεξιές ομάδες να σπείρουν τα δικά τους προτάγματα. Ανάμεσα τους και η ακροδεξιά οργάνωση «ελεύθεροι πολίτες», η οποία σήκωσε ένα πανό δίπλα στο δημοτικό θέατρο με το σύνθημα «Λέσβος γη ελληνική». Η ίδια οργάνωση βρίσκεται πίσω από το πογκρόμ στις 22 Απριλίου του 2018. Κάποιοι τοπικοί άρχοντες παρήγαγαν επίσης ρητορική μίσους, ενώ μια μικρή φασιστική ομάδα προσπαθούσε να βρει ευκαιρία ώστε να επιτεθεί σε μετανάστες. Παρόλη την πίεση για υιοθέτηση του ακροδεξιού λόγου, υπήρξαν και κοινωνικές ομάδες που αντιστάθηκαν. Για παράδειγμα, μια ομάδα γιατρών τοποθετήθηκε, λέγοντας πως δεν θα συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες μίσους, ενώ η πλειοψηφία των μαθητικών συμβουλίων δεν ακολούθησε τις εντολές για συνάντηση με τις τοπικές αρχές λίγες ημέρες πριν.
30 Ιανουαρίου – Διαδήλωση γυναικών
Μία εβδομάδα μετά, στις 30 Ιανουαρίου, 300 περίπου γυναίκες κινητοποιήθηκαν και διαμαρτυρήθηκαν στους δρόμους της Μυτιλήνης σε μια ιστορική διαδήλωση. Γυναίκες όλων των ηλικιών με τα παιδιά τους, αδερφές ή μητέρες, συγκεντρώθηκαν έξω από το Δημοτικό Θέατρο φωνάζοντας «Ελευθερία», διεκδικώντας το τέλος της κράτησής τους και το τέλος των απάνθρωπων συμπεριφορών απέναντί τους. Τα πλακάτ τους ήταν γραμμένα στα Φαρσί, Αγγλικά, Γαλλικά, Αραβικά και Σομαλικά, προβάλλοντας την ενότητα μεταξύ των γυναικών, απέναντι στο καθεστώς βίας που επικρατεί στο στρατόπεδο της Μόριας. Τα Μ.Μ.Ε. και η αστυνομία αδυνατούσαν να πιστέψουν ότι οι γυναίκες οργανώθηκαν μόνες τους και κατηγόρησαν το διεθνιστικό κίνημα αλληλεγγύης ως ενορχηστρωτή της διαμαρτυρίας. Η αστυνομία εγκλώβισε ευρωπαίες αλληλέγγυες που βρέθηκαν εκεί και τις προσήγαγε στο αστυνομικό τμήμα καταγράφοντας τα στοιχεία τους. Τις επόμενες ημέρες πολλά Μ.Μ.Ε. αναρωτιόντουσαν ποιες είναι αυτές που έγραψαν τα συνθήματα των μεταναστριών στα αγγλικά.
3 Φεβρουαρίου – Μαζική πορεία μεταναστ(ρι)ών προσπαθεί να προσεγγίσει τη Μυτιλήνη
Τέσσερις μέρες μετά την διαδήλωση των γυναικών ακολούθησε μία μεγάλη πορεία από τους ανθρώπους που ζουν στο στρατόπεδο της Μόριας. Οι αφίσες που κολλήθηκαν στο στρατόπεδο καλούσαν σε πορεία από την Μόρια έως την Μυτιλήνη, απαιτώντας το τέλος των απάνθρωπων συνθηκών και των απελάσεων που πλέον αφορούν όλους και όλες. Η συνέλευση Voices of Freedom συστάθηκε μετά από μία θανατηφόρα πυρκαγιά τον Σεπτέμβριο του 2019. Από τότε η ανάγκη για διαμαρτυρία των ανθρώπων που διαβιούν στο στρατόπεδο, έχει αυξηθεί. Πολλές από τις διαμαρτυρίες τους έχουν αποσιωπηθεί. Η πάγια πρακτική της αστυνομίας είναι να μπλοκάρει τις πύλες του στρατοπέδου όταν αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει κάποια κινητοποίηση. Οι απειλές της αστυνομίας ότι όσες θα συμμετέχουν θα απελαθούν, είναι ικανές να σταματήσουν τις διαμαρτυρίες προτού καν γίνουν. Το ιστορικό διώξεων εναντίων μεταναστών στη Λέσβο είναι ένας ακόμη αποτρεπτικός παράγοντας για την οργάνωση αντίστασης των ανθρώπων.
Στις 3 Φεβρουαρίου όμως ο πληθυσμός του στρατοπέδου της Μόριας δεν μπορούσε πια να εκφοβιστεί. Η σύλληψη και η απέλαση, που εμφανιζόταν ως τιμωρία για τη συμμετοχή σε διαμαρτυρίες, δεν είναι πλέον χειρότερη προοπτική από το να ζεις σε αυτή την κόλαση. Περίπου 2-3000 γυναίκες, άντρες και παιδιά, πορεύτηκαν από το στρατόπεδο της Μόριας προς το κέντρο της Μυτιλήνης. Συμμετείχαν κυρίως φαρσόφωνοι και αραβόφωνοι πληθυσμοί. Δεν παραβρέθηκαν άνθρωποι από την Αφρική, λόγω των δυναμικών εξουσίας που επικρατούν στο στρατόπεδο, στο οποίο αντιμετωπίζουν ρατσιστικές συμπεριφορές. Ελικόπτερα πετούσαν διαρκώς πάνω από την περιοχή και η αστυνομία έκλεισε το δρόμο λίγο μετά το ύψος του Καρά Τεπέ. Συνολικά 22 μετανάστριες και αλληλέγγυες προσήχθησαν στο αστυνομικό τμήμα. Τα Μ.Μ.Ε. αναπαρήγαγαν εικόνες από φωτιές ώστε να νομιμοποιήσουν την αστυνομική καταστολή, ενώ η πραγματικότητα είναι πως οι διαδηλώτριες καίγανε λάστιχα ώστε να μειώσουν την δράση των δακρυγόνων.
Μία ομάδα 200 διαδηλωτών κατάφερε να αποφύγει τα μπλόκα της αστυνομίας, και μέσω μονοπατιών, να φτάσει στην Μυτιλήνη όπου και συγκεντρώθηκαν έξω από το δημοτικό θέατρο. Οι αστυνομικοί τους περικύκλωσαν προσπαθώντας να τις περιορίσουν στο πεζοδρόμιο. Οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν τεράστιες, με πολλές ειδικές δυνάμεις, ενώ ο συνολικός τους αριθμός ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των διαδηλωτριών. Ένας μικρός αριθμός ντόπιων κατοίκων εμφανίστηκε φωνάζοντας πως πρέπει να τους ρίξουνε στην θάλασσα. Καθώς η αστυνομία ετοιμάστηκε για μαζικές συλλήψεις, η ομάδα των διαδηλωτών ξεκίνησε την επιστροφή της, υπό την μορφή πορείας, προς το στρατόπεδο της Μόριας. Στο δρόμο της επιστροφής πέρασαν μέσα από το χωριό της Μόριας, όπου κάποιοι κάτοικοι μαζί με την αστυνομία γίνανε πολύ επιθετικοί ωθώντας τους να αλλάξουν δρόμο.
Το ίδιο απόγευμα ο περιφερειάρχης Κ. Μουτζούρης επισκέφτηκε την περιοχή ώστε να ακούσει τις κατοίκους του χωριού που βρισκόταν σε κατάσταση οργής. Παράλληλα, γραφεία Μ.Κ.Ο. και σπίτια εργαζομένων δέχτηκαν επίθεση. Μια ομάδα μασκοφορεμένων ντόπιων περιπολούσε τους δρόμους, με αποτέλεσμα να χτυπηθεί με πέτρες ένα βαν που μετέφερε μετανάστες και εργαζόμενες.
4 Φεβρουαρίου – Διαδήλωση μεταναστ(ρι)ών, αστυνομική βία, φασιστικές περιπολίες και αντιφασιστική απάντηση
Την επόμενη ημέρα 200 άνθρωποι από το στρατόπεδο της Μόριας κατάφεραν να φτάσουν ξανά στο κέντρο της πόλης. Αυτή τη φορά η αστυνομία δεν τους επέτρεψε να διαδηλώσουν, αποτρέποντας την απόπειρα να κλείσει ο δρόμος, δειχνοντας πολύ μεγαλύτερη επιθετικότητα από την προηγούμενη μέρα. Για άλλη μια φορά προσήχθησαν στο αστυνομικό τμήμα ευρωπαίες. Μια Αφγανή γυναίκα λιποθύμησε και κάποιοι έλληνες προσπάθησαν να τη ρίξουνε στην θάλασσα. Την ίδια στιγμή Ιταλοί δημοσιογράφοι που κατέγραφαν τη σκηνή δέχθηκαν επίθεση από εχθρικούς ντόπιους. Μία γυναίκα από την Ελλάδα, γνωστή για τη συμμετοχή της στο κίνημα αλληλεγγύης, κυνηγήθηκε από μια ακροδεξιά συμμορία, η οποία και την απείλησε με μαχαίρι. Αργότερα, η αστυνομία αρνιόταν να καταγράψει καταγγελίες μαρτύρων ενάντια στη δράση των ακροδεξιών. Η αστυνομία κυνήγησε τις διαμαρτυρόμενες μέσω της κεντρικής αγοράς, έξω από την πόλη.
Το απόγευμα, κάποιοι ντόπιοι έκλεισαν τον δρόμο προς το χωριό της Μόριας με την συνέργεια της αστυνομίας. Μια γυναίκα δέχτηκε επίθεση στο αυτοκίνητό της. Οι αστυνομικοί βρισκόντουσαν λίγα μέτρα μακριά αλλά προτίμησαν να κλείσουν τα μάτια τους στις επιθέσεις. Το ίδιο απόγευμα μια ομάδα αντιφασιστριών συγκεντρώθηκε, ώστε να πάρει πίσω τους δρόμους, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Αζαντί, Λευτεριά σε όσες είναι στα κελιά», «Λέσβος γη αντιφασιστική», «Ούτε έθνος, ούτε σύνορα, πολέμα τον νόμο και την τάξη», «Με τους μετανάστες είμαστε μαζί, επαναπροώθηση σε μπάτσους και ναζί». Στο ύψος του Καρά Τεπέ η αστυνομία έκλεισε τον δρόμο εμποδίζοντας την πορεία να προχωρήσει. Στον γυρισμό, κατέβηκε το πανό της ακροδεξιάς ομάδας από την συγκέντρωση που κάλεσαν οι τοπικές αρχές στις 22 Ιανουαρίου. Μια ομάδα 40-50 φασιστών περίμεναν την διαδήλωση να επιστρέψει στην επάνω σκάλα Μυτιλήνης. Αποθαρρημένοι από τον μεγάλο αριθμό αντιφασιστών, η ομάδα τους διασκορπίστηκε στους δρόμους της Μυτιλήνης. Οι φασίστες οπλισμένοι με ξύλα και πέτρες παρενόχλησαν μια μικρή ομάδα ανθρώπων κυνηγώντας τους προς την παλιά αγορά.
5-9 Φεβρουαρίου – Κράτος και οργανώσεις προσπαθούν να μειώσουν την ένταση
Την επόμενη ημέρα, η αστυνομία έκανε έφοδο σε μια οργάνωση που εδρεύει μεταξύ του στρατοπέδου της Μόριας και του Καρά Τεπέ (O.H.F.), κάνοντας έλεγχο στοιχείων στους εθελοντές με την πρόθεση να ανακαλύψει τις συνωμότριες πίσω από τις διαδηλώσεις στη Μόρια. Την ίδια μέρα, μια έρευνα της αστυνομίας κατέληξε στην απόδοση κατηγοριών σε 7 ανθρώπους από το χωριό της Μόριας για παράνομη χρήση όπλων. Δεν τους προφυλάκισαν, παρόλο που η αστυνομία ήταν μάρτυρας της δράσης τους. Στο μηνιαίο inter agency meeting της U.N.H.C.R., στο οποίο συγκεντρώνονται όλες οι οργανώσεις, η U.N.H.C.R. παρότρυνε τις Μ.Κ.Ο. να προσπαθήσουν να ηρεμήσουν τους ηγέτες των διαδηλώσεων. Η αστυνομία επίσης ανακοίνωσε ότι ταυτοποίησε 14 ανθρώπους από το Αφγανιστάν και το Ιράν για τη διαδήλωση στις 3 Φεβρουαρίου. Οι κατηγορίες που τους αποδόθηκαν ήταν η διατάραξη ειρήνης, η καταστροφή περιουσίας και άλλες που συνηθίζουν να βάζουν σε διαδηλώτριες. Αυτές οι συλλήψεις μας θυμίζουν την υπόθεση των τυχαίων συλλήψεων 35 ανθρώπων, μετά από διαμαρτυρία στο στρατόπεδο της Μόριας, πριν 2 χρόνια. Τέλος, τα παράνομα μπλόκα συνεχίζονται μέχρι σήμερα στο χωριό της Μόριας με την συνέργεια της αστυνομίας.
όλα κλειστά: σύνορα, κέντρα, θάλασσα
«η φύλαξη των συνόρων δεν μπορεί να υφίσταται αν δεν υπάρχουν απώλειες και για να γίνω κατανοητός, αν δεν υπάρχουν νεκροί! Όταν είσαι εδώ δεν θα υπάρχουν κοινωνικές παροχές, δεν θα μπορείς να φας, να πιεις, δεν θα μπορείς να πας στο νοσοκομείο. […] Πρέπει να περνάνε χειρότερα -από τις χώρες τους-. Η κόλαση πρέπει να φαντάζει παράδεισος σε αυτό που θα ζουν εδώ!»
~Πλεύρης
Τέλη Γενάρη ανακοινώνεται η κατασκευή πλωτού φράγματος μήκους 2,7 χιλιομέτρων ως εμπόδιο στις μεταναστευτικές ροές, αφήνοντας παράλληλα αιχμές για την επέκτασή του, εάν αποδειχθεί αποτελεσματικό. Σκοπός είναι να αναγκάζονται τα σκάφη να παρακάμπτουν το φράγμα ώστε να δίνεται παραπάνω χρόνος για την περισυλλογή τους από το τούρκικο λιμενικό. Παράλληλα ανακοινώνεται και η πρόσληψη 1200 νέων συνοριοφυλάκων. Ήδη από τέλη Νοεμβρίου, είχε ανακοινωθεί η δημιουργία των νέων κλειστών κέντρων κράτησης μεταναστών σε πέντε νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα τρία σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, με κλείσιμο των παλιών, και μετατροπή σε κλειστά των υπάρχοντων σε Κω και Λέρο. Κέντρα που θα βρίσκονται σε απομονωμένες τοποθεσίες των νησιών, που επιτάχθηκαν για το σκοπό αυτό. Το μήνυμα είναι σαφές: Εάν δεν πνιγείτε στη θάλασσα μέχρι να φτάσετε στο πλωτό φράγμα, αν δεν πνιγείτε παρακάμπτοντάς το, αν δεν σας εμβολίσει το ελληνικό λιμενικό, θα πεθάνετε από το κρύο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του ελληνικού κράτους.
Τέλη Φλεβάρη. Προσπάθεια δημιουργίας των κλειστών κέντρων. Ανάδοχες εταιρείες έχουν τις ΑΚΤΩΡ ΑΕ, ΤΕΡΝΑ ΑΕ, Μυτιληναίος ΑΕ, οι οποίες θα πληρωθούν κοντά ένα εκατομμύριο η καθεμία, για την περίφραξη και τον καθαρισμό των εκτάσεων που επιτάχθηκαν σε Λέσβο, Χίο, Σάμο αντίστοιχα. Καταφθάνουν τα μηχανήματα του στρατού στο λιμάνι της Μυτιλήνης και των Μεστών Χίου, με τη συνοδεία πάμπολων διμοιριών ΜΑΤ. Την ίδια στιγμή, ντόπιοι καραβανάδες, αγανακτισμένοι κάτοικοι που χάνουν τα βοσκοτόπια τους, πολλοί ακροδεξιοί και μερικοί ακόμη που αφομοιώθηκαν στον όχλο, συγκεντρώνονται και διαμαρτύρονται στα κανάλια, μαζί με τους τοπικούς άρχοντες, ενάντια στην εφαρμογή της απόφασης αυτής. Ακολουθεί ένα 48ωρο με σκηνές απείρου κάλλους από την αθάνατη ελληνική επαρχία, όπου οι φασίστες πλακώνονται μεταξύ τους, φορώντας στολή ή μόνο με ασπίδες και γκλομπ. Οι συγκρούσεις διεξάγονται στο δρόμο, στις πλαγιές και τα χωράφια, αλλά και στο ξενοδοχείο που διαμένουν τα ΜΑΤ και ύστερα στο στρατόπεδο, αλλά και στο λιμάνι κατά την επιβίβαση τους.
Κίνητρο των μεν, φαίνεται να αποτελεί η άρνησή τους για συσσώρευση των μεταναστών στο νησί τους και οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη, στον αντίποδα της υπόσχεσης που είχε δοθεί από την κυβέρνηση για αποσυμφόρηση. Μέσα στον οχετό των ρατσιστικών αφηγημάτων, εκτός από αριστερές οργανώσεις και τοπικούς συλλόγους που εναντιώνονται στο καθεστώς των φυλακών, ελάχιστες φωνές καταδεικνύουν τη βαρβαρότητα των δομών αυτών. Ειδικά στην περίπτωση της Χίου κάτοικοι αναφέρουν πως η τοποθεσία που επιτάχθηκε δεν είναι κατοικήσιμη το χειμώνα, καθώς «αν θα μείνουν εδώ η πνευμονία θα τους θερίσει». Ούτε λίγες ώρες μετά την αποχώρηση των δυνάμεων καταστολής, διεξάγονται επιθέσεις ενάντια σε ΙΧ εργαζόμενων σε ΜΚΟ.
